Va lo ti hendleleta hi kuziranza le Noruega

KA MALEMBANA ma hunzileko, Roald na Elsebeth, wu nga patswa wu nga kusuhani ni ku hunza ka 40 wa malembe, va wa ti hanyela khwatsi le Bergen, gi nga doropa ga wumbiri hi wukulu ga Noruega. A patswa lowu, zinwe ni vana vabye, Isabel na Fabian, va wa tira hi kutsumbeka bandleni. Ronald i wa hi tira kota dota, kasi Elsebeth i wa hi phayona. Isabel na Fabian va wa hi vahuweleli vo hiseka.

Kanilezi, hi Setembro wa 2009, a ngango lowu wu lo zi wona na zi hi chukwana a ku maha zinwani zilo — wu loya xumayela ka wutshamu ga le kule hi viki. Hikwalaho, Roald na Elsebeth zinwe na Fabian, loyi ka xikhati lexo a nga hi ni 18 wa malembe, va loya Nordkyn, gi nga wutshamu ga wuhlale tikweni ga Finnmarken, kwale Mbhirini ya Misava ya le Nwalungu (Círculo polar ártico). Tikweni lego, xidoropaneni xa Kjøllefjord, va lo xumayela zinwe ni vamakabye va xinuna ni va xisati lava vonawu va nga yile ka wutshamu lego kasi ku ya xumayela. Roald i ngalo: “Kusanguleni ka viki lego, nzi lo tsaka hi ku wona lezaku nzi zi kotile a ku lulamisela zilo za mina kasi nzi hlengelawu ka tsima lego go hlawuleka viki gontlhe.” Kanilezi, na viki lego gi nga se mbhela, Roald li lo sangula ku karateka. Xini xi nga maheka?

XIWUTISO XA XITSHUKETI

Roald i ngalo: “Mario, a nga phayona gi tirako le Finnmarken, i lo hi wutisa hi xitshuketi lezaku ha zi lava ku rura hiya ka doropa gi vitwako Lakselv kasi hi ya vunetela a bandla gi nga hi ni 23 wa vahuweleli ke.” Roald i lo hlamala nguvu hi ku wutiswa lezo hi xitshuketi. I tlhamusela aku: “Mina na Elsebeth hi wa zi alakanyele a ku tshuka hi rura hi ya tira lomu ku nga hi ni xilaveko xa hombe — kanilezi hi waku hi ta zi maha loku a vana va hina va humele miti.” Hambulezo, ka masikwana lawa a nga kari a xumayela ka wutshamu lego ga le kule, Roald i zi wonile lezaku a vanhu va wutshamu lego va zi tsakela a ku gonza xungetano hi Jehova. Va wa lava ku vuniwa hi xihatla. Roald iya mahlweni aku: “A xiwutiso lexo xi nzi djudjile kupima laha ka kuza nzi vumala ni wurongo.” Zalezo, Mario i lo khileta Roald ni ngango wakwe vaya Lakselv, ka pfhuka wa xipimo xa 240 km dzongeni wa Kjøllefjord. Mario i wa lava lezaku a vapfhumba vakwe va xi wona hi voce a xibandlana lexo.

Andreas, a nga ginwe ga madota mambiri ya xibandlana lexo xa Lakselv, i lo komba a vapfhumba lavo a Salawu ya Mufumo ni wutshamu legi yi nga ka gona. A vamakabye va bandla lego va lo va hoyozela hi litsako la hombe va tlhela va byela Roald and Elsebeth lezaku va wa ta xalala nguvu loku a ngango wabye wu wo rura wuya seyo kasi wu ya va vuna ntirweni wa kuxumayela. Andreas i lo va byela na a ku nwe lezaku i wa sina a mahile malulamiselo ya ku Roald na Fabian va ya mahiwa ziwutiso ka koponi yo kari lezaku va tholiwa! Xana a ngango wa Roald wu wa ta kuyini?

ZINI HI NGA FANELE KU HLAWULA?

Fabian i lo tekela ku hlamula aku: “A nzi zi lavi ku ta hanya lomu.” A ku siya vanghana vakwe lava a nga kula navo bandleni gabye, a ya hanya ka xidoropana zi wa nga mu tsakisi. Ku nga hi lezo ntsena, i wa nga se mbheta a kurso yakwe ya ku kweleketela magezi. Kanilezi, laha va nga wutisa Isabel (loyi ka xikhati lexo a nga hi ni 21 wa malembe) a ku yena i wa zi wonisa kuyini a ku rura, i lo hlamula hi litsako la hombe aku: “Lezo hi zalezo nzi nga zi lava ku maha futsi!” Kanilezi, i lo tlhela aku: “Laha nzi nga nyima nzi ku tse, nzi zi pimisa khwatsi, nzi lo karateka nziku, ‘Xana zi wa tava zi nene a ku rura? A vanghana va mina ke? Xana nzi fanele ku tshama bandleni ga hina ntsena, laha a zilo zontlhe zi fambako khwatsi?’” Ahati Elsebeth ke, i te yini laha a nga kombeliwa ku rura? I ngalo: “Nzi lo tekela ku zi wona lezaku Jehova i wo wu nyika xiavelo a ngango wa hina, kanilezi minawu nzi lo pimisa nguvu i yindlu ya hina hi nga ha hi ku yi longisa ni zibya zontlhe zi nga hi lomo, lezi hi nga xavile ka 25 wa malembe lawa hi nga hanya laho.”

Laha a viki lego gi nga mbhela, Roald ni ngango wakwe va lo tlhela Bergen, kanilezi va wa ha simama ku alakanya vamakabye vabye va xinuna ni va xisati va le Lakselv, ka pfhuka wa xipimo xa 2.100 km. Elsebeth i ngalo: “Nzi lo khongela ka Jehova hi kuphindaphinda nzi tlhela nzi simama ku bhula ni vanghana va mina nzi nga va tiva seyo hi tlhela hi rumelelana mifota ni matshango.” Roald i wula lezi: “Nzi lo ti nyika xikhati xa ku ehleketa khwatsi hi mhaka ya ku rura. Ahandle ka lezo, nzi wa fanele ku zi pimisisa khwatsi lezi hi nga wa ta hanyisa zona kwaseyo. Hi wa ta zi kumisa kuyini za kutihanyisa? Nzi lo khongela nguvu ka Jehova nzi tlhela nzi wulawula ni ngango wa mina zinwe ni vamakabye va buvileko xungetano hi mhaka leyi.” Fabian i ngalo: “Laha nzi ngaya mahlweni nzi ehleketa khwatsi hi mhaka leyi, zi wa ya zi dlunyateka ka mina lezaku nzi wa nga hi na xigelo xo zwala xa ku ala. Nzi lo khongela ka Jehova hi kukhanzakanya. A xikhati lexi nzi nga kari nzi maha lezo, a kunavela ku rura ku loya mahlweni ku kula mbilwini ya mina.” Ahati Isabel ke? Kasi a ti longisela ku rura, i lo sangula ku tira kota phayona doropeni gabye. Anzhako ka ntlhanu wa tihweti ni yinwe na a tira kota phayona, ku nga xikhati lexi nga kari a mbheta tihora to tala na a ti mahela xigonzo xa Biblia xa munhu wutsumbu, makunu i lo tizwa na a longile ku rura.

VA TI LONGISELA KASI KU TATISA MIXUVO YABYE

Laha a kuxuva kabye ka ku ya tira laha ku nga ni xilaveko xa hombe xa vahuweleli ku nga kari ku kula, a ngango wu lo sangula ku ti longisela kasi ku tatisa a mixuvo yabye. Hambu lezi Roald a nga hi ni ntiro wu nga mu holela khwatsi lowu a nga wu ranza, i lo kombela maferiya ya ku ringana lembe. Kanilezi, a mulungu wakwe i lo mu khongotela lezaku a nga humi maferiya kanilezi a tira maviki mambiri a humula a ntlhanu wa maviki ni ginwe. Roald i ngalo: “A muholo wa mina wu lo chika nguvu, kanilezi zi nzi vunile.”

Elsebeth i ngalo: “A nuna wa mina i lo nzi kombela lezaku nzi lavetela yindlu le Lakselv ni vanhu va ku lugara a yindlu ya hina le Bergen. Zi lavile kutikarata ka hombe niku zi tekile xikhati, kanilezi hi humelele. I lo engeta aku: “Anzhako ka xikhati xo kari, a vana va hina va lo kuma mitiro ya ku tira khihlanya ga siku va tlhela va hi vuna hi mali ya zakuga ni ya ku khilela mixapa.”

Isabel i ngalo: “Kota lezi a doropa legi hi ngaya ka gona gi nga gi tsongwani, a xikarato xa mina xa hombe ku’ve ku kuma ntiro lowu wu nga wa ta nzi vuna ntirweni wa mina wa wuphayona. Ka zikhati zinwani zi wa wonekisa ku khwatsi nzi nga ta wu kuma.” Kanilezi hi ku vumela ku maha ni wihi ntiro wa xikhatanyana lowu a nga wu kuma — ntlhanu ni mune wa yona ka lembe go sangula — Isabel i zi kotile ku ti xavela lezi a nga zi lava. Ahati Fabian ke? I ngalo: “Kasi nzi mbhetisa kurso ya mina ya magezi, nzi wa fanele ku simama nzi maha mitiro yo yelana ni kurso ya mina na nza ha gonza. Nzi lo maha lezo le Lakselv. Anzhako ka xikhati, nzi lo pasa ka xikambelo xa mina nzi tlhela nzi kuma ntiro wa khihlanya ga siku kota mukhweleketi wa magezi.”

LEZI A VANWANI VA NGA ENGETELISA ZONA A WUTIRELI GABYE

Marelius ni sati wakwe Kesia, vonavo va wa lava ku tira laha ku nga hi ni xilaveko xa hombe xa vahuweleli. Marelius, loyi zalezi a nga ni 29 wa malembe i ngalo: “A migotsovanyano, tikanelo ni kubhulisana xungetano hi ntiro wa wuphayona zi nzi kucile ku nzi alakanyela ku engetela a wutireli ga mina.” Kanilezi, Kesia, loyi zalezi a nga ni 26 wa malembe zi wa mu karatela nguvu a ku rura a ya tshama kule ni ngango. I ngalo: “Nzi wa chava nguvu loku nzi alakanyela ku rura nzi ya kumeka kule ni vanghana ni maxaka ya mina.” A xinwani kambe, Marelius i tira siku ni siku kasi a kota ku hakhelela yindlu yabye. I wula magezu lawa: “Hi lo khongela nguvu ka Jehova lezaku a hi vuna, kunene yena i lo hlamula mikhongelo ya hina zonake hi zi kota ku rura.” A xo ranga, va lo mbheta xikhati xo tala na va gonza Biblia. Hi kulanzela, a ngango lowu wu lo xavisa a muti wabye, va tsika ku tira, zonake hi Agosto wa 2011 va lo rura vaya doropeni ga Alta gi nga nwalungu wa Noruega. Kasi va kota ku ti hanyisa seyo na va tira wuphayona, Marelius i maha ntiro wu yelanako ni za timali. Kesia i tira xitolo.

Knut na Lisbeth, wu nga patswa wu nga kwalomo ka 35 malembe, va lo khumbiwa nguvu hi matimu ma nga lomu ka Anuário xungetano hi lava va tirako lomu ku nga ni xilaveko xa hombe xa vahuweleli va Mufumo. Lisbeth i ngalo: “A matshango lawo ma hi mahile hi alakanyela hi ku ya tira matiko-wundle, kanilezi a hi tekelangi ku famba hakuva nzi wa kanakana nziku xana a munhu wa nyalidede wo kota mina a nga zi kota ku maha lezo ke.” Hambulezo, va lo ti longisela kasi va tatisa mixuvo yabye. Knut i bika lawa: “Hi lo xavisa muti wa hina, niku kasi hi zi kota ku civa mali, hi lo ya hanya na mamani wa mina. Hi nzhako ka xikhati, hi lo rura hi ya ka bandla ga xiNgiza le Bergen hi xipimo xa lembe, laha hi nga ya tshama ni mamani wa Lisbeth, kasi hizwa masemanyana ya ku tira matiko-wundle.” Loku ku hunzile xikhatanyana, Knut na Lisbeth va lo tizwa na va longile ku ya tira kule — zonake va lo rura vaya Uganda. Va tlhela Noruega va ya tira tihweti timbiri hi lembe. Hi ndlela leyo va kuma mali ya ku ti hanyisa na va kari va xumayela tihweti leti tinwani le Uganda.

‘RINGANI MU WONA LEZAKU JEHOVA MU NENE’

Xana a zilo zi va fambelisile kuyini a vatiri lava va kuziranza? Roald i ngalo: “Hi mbhetile xikhati xo tala na hi hi zinwe kota ngango ku hunza lezi hi nga maha le Bergen. A ngango wa hina makunu wu bohene niku wa zwanana nguvu. Makatekwa ya hombe nguvu a ku wona vanana va hina na va kula hi tlhelo ga moya.” I lo engeta aku: “A xinwani kambe hi lezaku zalezi hi na ni mawonela ma nene hi titshomba. A ta ha hi na lisima nguvu a ku fana ni lezi hi nga ti wonisa zona kale.”

Elsebeth i zi wonile na zi hi chukwana a ku gonza linwani lirimi. Hikuyini? A Bandla ga Lakselv gi xumayela ni le xidoropaneni xa Karasjok, ku nga tsinza wa Saami — laha ku hanyako vanhu va tako hi Suécia, Finlândia, ni Rússia, ma nga matiko ya le nwalungu wa Noruega. Hikwalaho, kasi Elsebeth a zi kota ku khumba timbilu ta vanhu lavo, i lo sangula ku gonza a xiSaami. Ka xikhati lexi wa zi kota ku bhulanyana hi lirimi lelo. Xana wa xalala hi ku tira ka tiko lego? I hlamula na a nwayitela aku: “Nzi fambisa a ntlhanu wa zigonzo za Biblia. A ku na wutshamu ginwani nzi nga wa ta xalala hi ku tshama kona a ku hunza laha!”

Fabian, loyi zalezi a nga phayona tlhelo nanza ga wutireli, i bika lezaku yena na Isabel va vunile a vaswa vanharu bandleni gabye ga giswa, lava va nga lava xivuno lezaku va tira hi kuhiseka lomu bandleni. Ka xikhati lexi, a vaswa lava vontlhe va vanharu va tira hi kuhiseka wutirelini. Kunene, a vambiri va bapatizilwe niku va tirile kota maphayona yo vunetela hi Março wa 2012. A munwe wa vaswa lava, loyi a nga hambukile lisineni i mu bongile nguvu Fabian na Isabel hi lezi va nga mu vuna “ku tlhela a tiya lisineni.” Fabian i ngalo: “A magezu yakwe ma lo nzi khumba nguvu. Kunene, litsako la hombe a ku vuna wokari!” Isabel i bika lezi: “Ka xiavelo lexi, kunene nzi lo ringa nzi tlhela nzi zi wona lezaku Jehova mu nene.” (Tis. 34:8) I lo engeta aku: “A ku tira laha a zo ku tsakisa!”

Marelius na Kesia va hanya wutomi go olova ka xikhati lexi kanilezi va ganyile. A bandla ga le Alta, legi va nga rura vaya ka gona, zalezi gi na ni 41 wa vahuweleli. Marelius i ngalo: “Loku hi cuwuka nzhako, za hi tiyisa hlana a ku wona lezi a wutomi ga hina gi nga cicisa zona. Ha mu bonga nguvu Jehova hi ku hi nyika lungelo ga ku mu tirela laha kota maphayona. A ku na xo hunza lezo.” Kesia i lo engeta aku: “Nzi gonzile ku tsumba Jehova hi mbilu yontlhe, niku wa hi hlayisa khwatsi. Nzi wonile kambe lezaku a ku hanya kule ni maxaka ya mina zi nzi vunile ku nyika lisima a xikhati lexi hi tshamako zinwe. A nzi ti layi hi lezi nzi zi mahileko.”

Ahati Knut na Lisbeth le Uganda ke? Knut i bika lawa: “Zi tekile xikhati kasi hi tolovela a mahanyela ya lomu. Hi kumene ni zikarato za mati, magezi ni mababyi ya lomu nzeni, kanilezi hi fambisa zigonzo zo tala za Biblia kala hi karala!” Lisbeth i ngalo: “Hi ku fambanyana a pfhuka wa 30 wa timeneti ntsena kusukela laha hi tshamako kona, hi kuma vanhu vaku cima a va se tshuka vazwa a mahungu yo saseka. Hambulezo, loku hiya seyo, hi kuma vanhu na va ti lerela a Biblia zonake va hi kombela ku hi va gonzisa. A ku gonzisa Biblia a vanhu lavo va timbilu ti nene zi neha litsako la hombe nguvu!”

Handle ko kanakana, Jesu Kristu, a Hosi ya hina, wa tsaka nguvu hi ku wona hi le tilweni lezi a ntiro lowu a wu sangulileko wu chikelisako zona matshanwini yo tala laha misaveni! Kunene, litsako la hombe nguvu ka vanhu vontlhe va Nungungulu a ku ti hendleleta hi kuziranza kasi ku tatisa a xileletelo xa Jesu xa ku “va maha vapizani a matiko wontlhe.” — Mat. 28:19, 20.