A ku ingisa Jehova zi nzi nehela makatekwa yo tala

LEXO xinwe xa zilo za kale nguvu nzi zi alakanyako xungetano hi papai wa mina, a nga hi wanuna wo ti karata ntirweni wakwe, ni wo tiva kugumelwa kakwe. I wa ranza kululama, hikwalaho, a xikhati lexi a ngazwa mahungu ya Biblia hi 1953, ma lo tekela ku mu tsakisa. Kusukela kwalaho, i lo maha zontlhe zi nga hi ntanwini wakwe lezaku a gonzisa hina vana vakwe lezi a nga kari a gonza. A kusanguleni, mamani i rangile hi kukanakana ku tsika a mikhuwo yakwe ya Katolika. Kanilezi, hi kufamba ka xikhati, yenawu i lo sangula ku hanya hi tigonzo ta Biblia.

Zi wa nga olovi ka vapswali va hina a ku hi gonzisa Biblia. Mamani i wa nga zi tivi ku lera ni ku tsala, niku papai i wa tira nguvu masinwini a tlhela a mbheta xikhati xo tala kwaseyo. Ka zikhati zinwani, i wa wuya na a karele laha ka kuza a khudzehela a xikhati lexi hi gonzako. Hambulezo, a kutikarata kakwe ku’ve ni bhinzu. Nzi wa hi mina nhonzo, hikwalaho, nzi wa va vuna ku gonzisa makabye wa mina wa xisati ni vambiri va xinuna. Lezo zi wa patsa a nchumu wo kari lowu papai a nga tolovela ku wu kumbuka, ku nga liranzo la Noa hi ngango wakwe leli a li kombisileko hi ku ingisa Nungungulu. Nzi wa ma ranza nguvu a matimu lawa ya Biblia! Na ku nga se hunza xikhati xo leha, hontlheni hi lo sangula kuya mitlhanganweni Salawini ya Mufumo doropeni ga Roseto degli Abruzzi, gi nga mbhirini ya Bimbi ga Adria le Italia.

Nzi wova ni 11 wa malembe basi hi 1955, a xikhati lexi mina na mamani hi nga kwela zitsunga hi kongoma mupela-gambo kasi hi ya wona a gotsovanyano wa hina wo ranga le Roma. Kusukela ka siku lego, a mitlhangano leyi ya hombe nzi yi wona kota nchumu wa wu nene nguvu wutomini ga wuKristu.

Ka lembe gi nga lanzela, nzi lo bapatizwa. Niku na ku nga se hunza xikhati xo leha, nzi lo sangula ntiro wa xikhati xontlhe. Laha nzi nga hi ni 17 wa malembe, nzi lova phayona go hlawuleka le Latina, dzongeni wa Roma — ku nga pfhuka wa 300 wa tikilometro ku suka hi kaya. Gi wa hi doropa ga giswanyana, hikwalaho a vanhu va wa nga ali ku amukela mahungu ya Biblia hi ku chava vaakelani. Mina ni phayona legi nzi nga tira nago hi wa xalala nguvu hi ku nyikela mabhuku ma seketelwako ka Biblia, kanilezi, kota lezi nzi nga ha hi nhanyana, nzi wa ku xuva nguvu kaya! Hambulezo, nzi wa lava ku lanzela zileletelo lezi nzi nga nyikilwe.

Hi nzhako ka xikhati, nzi lo rumiwa ku ya Milão lezaku nzi ya vunetela ku longisela a Gotsovanyano wa Matiko Manyingi wa 1963, wu nga hi ni hloko ya mhaka, “Mahungu yo Saseka ya Pinzukelwa.” Laha gotsovanyanweni, nzi tirile ni vamakabye vo tala zinwe na Paolo Piccioli, makabye wa jaha wa le Florença. Ka siku ga wumbiri ga gotsovanyano, i lo veka kanelo yo hisa yi nga wulawula hi wugwenza. Nzi alakanya ku nzi ti byelile lezi: ‘A makabye gaya a nga ta tshuka a chada.’ Kanilezi, hi lo sangula ku tsalelana mahungu niku zalezo zi lo tekela ku dlunyateka lezaku hi wa nga hambani nguvu — hi wa hi ni mixuvo yo fana, hi wa ranza Jehova, niku hi wa lava ku mu ingisa. Mina na Paolo hi lo chada hi 1965.

HI KUMANA NI VAFUNDISA

Nzi tirile kota phayona ga xikhati xontlhe le Florença hi khume ga malembe. Zi wa tsakisa nguvu a ku wona mabandla na ma kula, nguvunguvu ku wona lezi a vaswa va nga kulisa zona. Mina na Paolo hi wa ranza ku mbheta xikhati na hi bhula navo hi zilo za moya ni ku hlakana. Paolo i wa tolovela ku bela navo bhola. Hambu lezi nzi nga ranza ku tshama ni nuna wa mina, nzi wa zi wona kambe lezaku a vaswa lava ni mingango laha bandleni yi wa vuneka hi ku bhula naye.

Za ha nzi nehela litsako a ku alakanya zigonzo zo tala za Biblia lezi hi nga fambisa. A wokari hi nga gonza naye ku’ve Adriana, loyi a nga bhula ni mingango yimbiri xungetano hi lezi a nga gonza. Va lo yimisa siku lezaku ku mahiwa mutlhangano zinwe ni mupristi kasi ku bhula hi tigonzo ta chechi to kota Vanungungulu vanharu laha ka kunwe ni kungafi ka muhefemulo. Ku lota a vafundisa vanharu ka mutlhangano lowo. A mitlhamuselo yabye yi wa nga zwisiseki, niku lezo zi lo tekela ku dlunyateka ka zigonzani za hina za Biblia loku zi yi ecanyisa ni tigonzo ta Biblia to dlunyateka. A mutlhangano lowo wu mahile lezaku a vanhu va cica maalakanyo yabye. Hi kufamba ka xikhati, a 15 wa vanhu va humako mingangweni leyo va lo maha Timboni.

Kunene, lezi hi xumayelisako zona nyamutlha zi hambene ni lezi za kale. Xikhatini lexo, Paolo i zile a maha “tlhari” ya ku bhulisana ni vapristi — niku i tlhangene navo makhati yo hlaya. Nza alakanya a khati go kari a tlhangeneko navo mahlweni ka vanhu vo tala va nga hiko Timboni. Ka khati lego, zi tekele ku dlunyateka lezaku a vakaneti va hina va wa bhulile ni vanhu na ka ha hi mahlweni kasi va ta maha ziwutiso zo kala hloko. Kanilezi a mabhulo ma lo va djikela. A wokari i lo wutisa lezaku xana zi lulamile a kuva a chechi yi ti patsa ni politika khwatsi hi lezi zi mahekako hi mazana ya malembe ke. Laha va nga maha xiwutiso lexo, zi lo tekela ku woneka lezaku a vafundisa lavo va le khombyeni. A magezi ma lo timeka hi xitshuketi zonake a mutlhangano wu tsemeriswa. Loku ku hunzile malembe yo kari, hi lo tiva lezaku a vapristi va wa sina va xuxile xikungo xa lezaku a magezi ma timiwa loku a bhulo gi nga fambisi lezi va nga zi lavisa zona.

ZIAVELO ZISWA ZA NTIRO

Anzhako ka khume ga malembe na hi chadile, Paolo i lo nyikwa xiavelo xa kuva muwoneleli wa xipanze. Paolo i wa hi ni ntiro wa wu nene wa kutihanyisa, hikwalaho, a zi hi olovelangi a ku maha xiboho. Kanilezi, anzhako ka kuva hi khongele hi mhaka leyi, hi lo vumela xiavelo lexo xa xiswa. Hi wa tsaka nguvu hi ku mbheta xikhati ni mingango leyi yi nga hi rurela. Ni gambo, hi wa tolovela ku gonza na hi hi ntlawa. Paolo i wa vuna vanana a ku maha tpc, nguvunguvu ya matematika. Ahandle ka lezo, Paolo i wa ranza nguvu ku lera ni ku bhula ni vanhu vanwani xungetano hi zilo zi akako lezi a nga kari a lera. Hi Mivulo hi wa tolovela ku ya xumayela doropeni ku nga hi hava Timboni, na hi ramba vanhu lezaku va tazwa kanelo leyi yi nga wa ta vekiwa ni gambo.

Loku hunzile a malembe mambiri ntsena na hi hi ntirweni wa ku wonelela xipanze, hi lo rambiwa lezaku hi ya tira Beteli le Roma. A ntiro wa Paolo ku wa hi ku xuxa timhaka ti nga yelana ni milayo. Mina nzi wa tira ka Xipanze xa Marevista. A zi hi olovelangi ku cica, kanilezi hi wa ti yimisele ku ingisa. Zi tsakisile nguvu a ku wona kuengetelwa ka ravi hi kutsongwani-kutsongwani ni kuengeteleka ka vamakabye le Italia. Xikhatini lexo, a mufumo wa Italia wu lo tsalela a Timboni ta Jehova kota hlengeletano ya wukhongeli. Hi wa tsaka nguvu hi ntiro wa hina.

A xikhati lexi hi nga tira Beteli, ku lo vuka xikarato lomu Italia xungetano hi nayo wa Biblia wa lezaku hi nga cheliwi nkhata. Kusanguleni ka va 1980, ku wa hi ni mhaka ya nkhata yi nga kari yi xuxiwa hubyeni, leyi yi nga gumesa hi ku vuxa gudjegudje. Ku wa hi ni patswa wa Timboni wu nga lumbetiwa lezaku wu tsikile a nhanyana wabye afa, kuveni a nhanyana i file hi mababyi ya nkhata lawa ma nga thapele a vanhu vo tala va nga hanya timbhirini ta Bimbi ga Mediteraneyo. A vamakabye va xinuna ni va xisati va ngango wa Beteli va wa vunetela a vaadivogado lava va nga yimela a vapswali va maKristu. A xiphephana xo kari ni Despertai! go hlawuleka lezi zi nga humesiwa ka xikhati lexo, zi vunile vanhu lezaku va tiva lisine la zilo, va tlhela va zwisisa khwatsi lezi a Mhaka ya Nungungulu yi zi wulako xungetano hi nkhata. Ka tihweti leto, Paolo i wa tala ku tira xipimo xa 16 wa tihora hi siku na a nga humuli. Nzi wa maha zontlhe zi nga hi ntanwini wa mina kasi ku mu seketela kutikarateni kakwe.

KU LOVA NI KUCICA KUNWANI

Laha hi nga tlhanganisa a 20 wa malembe na hi chadile, ku lova ni kucica kunwani na hi nga zi rinzelangi. Nzi wa hi ni 41 wa malembe; Paolo i wa hi ni 49 laha nzi nga mu byela lezaku ko khwatsi nzi na ni nyimba. Ka xibhukwana lexi a nga xaxameta kona zilo zakwe, nzi lo kuma magezu lawa ka phajina ga siku lego: “Mukhongelo: Loku zi hi lisine, hi vune ku simama ntirweni wa xikhati xontlhe, hi simama ku hiseka hi tlhelo ga moya u tlhela u hi vuna ku nyika xikombiso xi nene kota vapswali. Ahandle ka lezo, nzi vune ku tirisa zitsongwani ntsena ka zontlhe lezi nzi nga kari nzi zi wula laha xiluvelweni hi xipimo xa 30 wa malembe.” Loku nzi wona mihanzu ya kona, za dlunyateka lezaku Jehova i hlamulile mukhongelo wakwe — ni wa mina.

A kupswaliwa ka Ilaria ku vangile kucica ka hombe nguvu wutomini ga hina. Hi lisine, ku’ve ni xikhati lexi hi nga mbhela ntamu, kota kuwula ka Mavingu 24:10, loyi a nge: “Loku wena u rereka sikwini ga khombo, a ntamu wa wena wu tsongwani.” Kanilezi, hi wa vunetelana, na hi alakanya lisima la kutiyisana.

Ilaria wa tsaka nguvu hi lezi a nga ni vapswali va Timboni, lava va tshamako na va khomekile ntirweni wa xikhati xontlhe. A nga se tshuka a tizwa na a nga khatalelwi; i kula ka ngango wo fana ni mingango yontlhe. Ni mumu hi mina nzi nga tshama naye. Loku Paolo a wuya kaya ni wusiku, i wa tolovela ku ngha a hi ni ntiro a nga fanele ku wu mbhetisa; hambulezo, i wa ti nyika xikhati xa ku tshama naye, va hlakana, a tlhela a mu vuna ku maha tpc. I wa maha lezo hambu lezi a nga wa ta gumesa a tshama kala 2 kutani 3 hora ya kuca na a mbhetisa ntiro wakwe. Ilaria i wa tala ku, “Papai hi yena munghana wa mina wa hombe.”

Kota lezi u zi tivako, zi lavile ku nga cicacici — ka makhati manwani hambu ku tiyisa woko — lezaku hi vuna Ilaria ku simama ndleleni ya wuKristu. Nzi alakanya siku go kari legi a nga kari a hlakana ni munghana wakwe, kanilezi a gumesa a maha zilo za hava. Hi lo mu tlhamusela hi ku tirisa Biblia lezaku hikuyini a nga kala a nga faneli ku hlakanisa lezo. Hi mu byelile kambe lezaku a kombela rivalelo ka munghana wakwe na ha ha hi kwalaho.

Ilaria i wula kubaseni lezaku wa tsaka hi liranzo leli a vapswali vakwe va li kombisileko hi wutireli. Lezi makunu a chadileko, Ilaria wa li wona khwatsi a lisima la ku ingisa Jehova ni ku lanzela zileletelo zakwe.

KUINGISA HAMBU ZIKHATINI ZO NONOHA

Hi 2008, Paolo i lo tiva lezaku i wa hi ni kankro. Kusanguleni, zi wa wonekisa ku khwatsi Paolo i wa ta hanya a mababyi yakwe niku i tlhelile a nzi tiyisa nguvu. Ahandle ka ku lavetela a machumela ya chukwana, hina zinwe na Ilaria hi wa khongela nguvu ka Jehova, hi kombela lezaku a hi vuna kasi hi zi kota ku lwisana ni lezi zi nga hata. Hambulezo, nzi lo wona a nuna wa mina loyi a nga hi munhu wa ntamu ni zigingi na a mbhela hi kutsongwani-kutsongwani. A kufa kakwe hi 2010, ku hi vangele hlomulo wa hombe nguvu. Hambulezo, loku nzi alakanya lezi hi zi mahileko zinwe nzeni ka 45 wa malembe, za nzi chavelela. Hi tirele Jehova hi ntamu wa hina wontlhe. Nza zi tiva lezaku lezi hi zi mahileko ntirweni wa hina zi ta simama kuva ni lisima kala kupinzuka. Nza xuva nguvu a ku wona Paolo na a vuxiwa hi ka vafileko, kota ku wula ka Jesu ka bhuku ga Johani 5:28, 29.

Hambu lezi nyamutlha nzi khosaheleko, nza ha hi mina nhanyana gaya wa ku ranza nguvu matimu ya Noa. A nzi se cica. Nzi ti yimisele ku ingisa Jehova ni ka xihi nzi kombeliwako ku maha. Nza zi tiva khwatsi lezaku ni xihi xikarato, kutikarata, kutani ku lahlekelwa zi tsongwani nguvu loku nzi zi ecanyisa ni makatekwa yo hlamalisa lawa a Nungungulu wa hina wa liranzo a hi nyikako. Mina yaloyi nzi wulawulako nza ti buza hi makatekwa lawo — niku nza ku tiyisekisa lezaku, u nga ta ti laya.