Ndlela ya ku bhula ni n’wana wa wena na mu nga holovisani

Loku u hi mupswali a nga ni n’wana a nga tangeni yo rama, a kuholovisana ku nga hava xinwe xa zikarato za hombe ka zontlhe u kumanako nazo kota mupswali — niku zi lava lihlaza-mbilu. Maria wa le Brasil, a nga ni n’wana wa 14 wa malembe, i ngalo: “Loku a n’wana wa mina a nga nzi ingisi, a nkhata wa mina wo vila. Hi zangarelana nguvu laha ko tlhela hi sangula ku bhongelana.” Carmela wa le Itália i kumana ni xikarato xo fana ni xalexi. I ngalo: “Nzi tshama hi ku holovisana ni n’wana wa mina wa jaha, niku a magumo ya kona ku suka a ya ti valela lomu ndlwini yakwe.”

Hikuyini a vaswa vo kari va wonekisako ku khwatsi va ranza maguwa? Xana ku ngava vanghana vabye va va kucetelako? Kuzilava. A Biblia gi wula lezaku a vanghana lava a munhu a hlakanako navo va na ni ntamu wa ku mu kucetela ka za zi nene kutani ka za kubiha. (Mavingu 13:20; 1 Va Le Korinte 15:33) A xinwani kambe hi lezaku a kutala ka mihlakano yi mahelwako vaswa yi kucetela wuhluwuki ni ku nga kombisi xichawo.

Hambulezo, ku na ni zilo zinwani hi faneleko ku chela kota ha zona — ku nga zilo zi nga karatiko nguvu a ku zi lulamisa loku u kala u zwisisa lezi zi nga mu khumbisako zona a n’wana wa wena a nga tangeni yo rama. Wona zikombiso zo kari.

A KUPIMA KAKWE KO KULA

Mupostoli Paule i tsalile lezi: “Laha nzi nga hi xihlangi, nzi lo wulawula kota xihlangi, nzi pima kota xihlangi, nzi alakanya kota xihlangi; makunu lezi nzi nga wanuna, nzi tsikile a za wuhlangi.” (1 Va Le Korinte 13:11) Kota lezi hi zi wonako ka magezu ya Paule, a mapimisela ya nwanana ni ya munhu wa hombe ma hambene. Hi ndlela muni?

Hi tolovelo, a nwanana o tiva ku a nchumu wu nene kutani wu bihile basi. Kanilezi, a munhu wa hombe i hlola zilo a tlhela a ehleketa khwatsi na a nga se maha xiboho xo kari. Hi xikombiso, a vanhu va hombe va tolovela ku alakanyela vanwani va tlhela va ehleketa hi lezi a mitiro yabye yi khumbisako zona vanwani. Zi nga maha va tolovele ku pimisa hi ndlela leyo. Kanilezi, a vaswa va ha gonza a ku pimisisa lezo.

A Biblia gi kuca vaswa lezaku va gonza ku ranga hi “ku alakanyela.” (Mavingu 1:4) Kunene, a Biblia gi kuca maKristu wontlhe lezaku ma “tirisa kupima kabye.” (Va Le Roma 12:1, 2; Maheberu 5:14) Kanilezi, ka zikhati zinwani, laha a n’wana wa wena a tirisako kupima kakwe a nga ha ku vukela, hambu ka zilo za zi tsongwani. Kutani ku tshuka a wula zilo u zi wonako ku zi humile ndleleni. (Mavingu 14:12) Ka ziyimo lezo, u nga mu vunisa kuyini ku pimisisa wutshanwini ga ku holovisana naye ke?

Xitlharihiso: Loku u kari u bhulisana ni n’wana wa wena a nga tangeni yo rama, u nga alakanyi lezaku u fanele ku tsema mhaka. Hambu loku zi wonekisa ku khwatsi wo chela mati hehla ka pato, a n’wana wa wena a nga ha vuneka nguvu hi mabhulo lawo a ku hunza lezi u zi alakanyisako zona — kutani ku hunza lezi a to vumelisa zona. U nga hlamali loku ku hunza masikwanyana u mu wona na a tirisa mawonela ya wena — a tlhela kuzilava aku hi lawa ya yena.

“Nzi wa tshuka nzi holovisana ni n’wana wa mina hi zilo zo kala zi nga nyawuli — hi xikombiso, ku hlakanisela zilo kutani ku swiretela nzisana yakwe. Kanilezi, a kutala ka zikhati i wa wonekisa ku khwatsi lexi a xi lavako kuva nzi mu wutisa lezi a zi alakanyako nzi tlhela nzi ku khwatsi nzo mu zwisisa, nziku ‘Kasi hi lezo’ kutani ku ‘U zi wonisa lezo.’ Loku nzi zi alakanyela, nza zi wona ku loku nzi wa no wula magezu yo kota lawo, a kutala ka zikhati na hi nga holovisanangi.” — Kenji, wa le Japani.

O AKA WUMUNHU GAKWE

A nchumu wa hombe nguvu kuwundleni ka n’wana a nga tangeni yo rama ku mu longisela lezaku loku xi ta chikela a xikhati, a zi kota ku ya ti hanyela yece kota munhu wa hombe a buvileko. (Genesisi 2:24) Lezo zi patsa ku aka wumunhu gakwe — tshamela gakwe, lezi a zi kholwako, ni zontlhe lezi a to tiviwa hi zona. Loku a kucetelwa ku maha za kubiha, a muswa a sinako a tiva ku i lava kuva munhu wa tshamela muni a nga ta alakanyela hi wuyelo ga kona basi. Kanilezi, i ta ti wutisa lezi: ‘Hi mina mani? Mahanyela muni nzi ma nyikako lisima? Xana a munhu wa mahanyela lawa i wa ta maha yini ka xiyimo lexi ke?’ — 2 Pedro 3:11.

A Biblia gi hi hlawutela a xikombiso xa Josefa, loyi a nga hi jaha gi nga ti tiva khwatsi. Hi xikombiso, a xikhati lexi a sati wa Potifare a nga mu kuca ku etlela naye, Josefa i lo hlamula aku: “Nzi ta mahisa kuyini loku kubiha, nzi onha ka Nungungulu ke?” (Genesisi 39:9) Hambu lezi a vaIsraeli va nga kala va nga se nyikwa nayo wa ku beletela wubhayi, Josefa i zi kotile ku tiva a mawonela ya Nungungulu mhakeni leyo. Ahandle ka lezo, a magezu “nzi ta mahisa kuyini” ma komba lezaku i wa wona mawonela ya Nungungulu kota mawonela ya yena wutsumbu — kota xipanze xa wumunhu gakwe. — Va Le Efesusi 5:1.

A n’wana wa wena a nga tangeni yo rama i lomu ka ku aka wumunhu gakwe. Lezi zi nene hakuva zi ta mu vuna ku yima a tiya loku a kucetelwa zahava hi vanghana vakwe. (Mavingu 1:10-15) Kanilezi, a wumunhu galego gi nga ha mu maha a sihalala loku a bhulisana na wena. U ngaku yini loku lezo zi tshuka zi humelela?

A ku aka wumunhu — a ku patsa ni ku tiva lezi a zi lavako — a hi zilo zo toloveleka ntsena, kanilezi za vuna kambe. A Biblia gi ngalo a maKristu a ma faneli ku fana ni vanana lava va ‘ndlengandlengiswako kukotisa mabyandlati ya bimbi hi timheho tontlhe ta tigonzo.’ (Va Le Efesusi 4:14) Hikwalaho tsika a n’wana wa wena, hambu ku mu kuca lezaku a aka wumunhu go tiya a tlhela a ti mahela ziboho zo tiya.

“Loku a vana va mina va wona lezaku nza vumela kuzwa mawonela yabye, va byekelela ku chela kota hi mawonela ya mina, hambu loku ma hambene ni lawa yabye. Nzi ti karatela ku nga va kurumeti ku lanza mawonela ya mina, kanilezi va ti mahela ziboho za vona wutsumbu.” — Ivana, wa le República Tcheca.

U NGA CICACICI, HAMBULEZO KOMBISA KUOLOVA

A ku fana ni vanana va va tsongwani, a vaswa vo kari va gonzile ku phindaphinda a mhaka yaleyi ya yinwe na va zama ku a vapswali vabye vaza va vumela. Loku lezo zi tolovela ku humelela mutini wa wena, ti wonele. Hambu lezi u salako uku hefu hi xikhati xo kari loku u maha lezi a zi lavako, lezo zi gonzisa n’wana wa wena lezaku a ku ku karata i ndlela ya ku kuma lezi a zi lavako. A muri wa kona ke? Lanzela a wusungukati legi ga Jesu: “Loku muku, Ina, a kuve ina; a Ahihi ava ahihi.” (Mateu 5:37) Za kala ku a muswa a ku karata loku a ku tiva na u nga ranzi ku cicacica.

Kombisa kuolova kambe. Hi xikombiso, tsika n’wana wa wena a tlhamusela a ku hikuyini a alakanyako ku a xikhati xakwe xa ku wuya kaya loku gi phuma xi fanele ku ciciwa. A ku maha lezo a hi ku hluliwa hi tshikelelo, kanilezi ku lanzela wusungukati legi ga Biblia: “Ngha a kuolova ka nwina ku tibyiwa hi vanhu vontlhe.” — Va Le Filipi 4:5, Tradução do Novo Mundo.

Kunene, a ku na mupswali wo mbhelela. A Biblia gi ngalo: “Hontlhe ha khubeka hi zilo zinyingi.” (Jakobe 3:2) Loku u wona lezaku wenawu xi kona u nga xi phazama a ku kala mu holovisana, u nga chavi ku kombela n’wana wa wena lezaku a ku tsetselela. A ku vumela xihoxo zi nyika xikombiso xa kutikoramisa zi tlhela zi vulula ndlela ya ku a n’wana wa wena a maha zalezo na yenawu.

“Ka siku go kari nzi nga holovisana ni n’wana wa mina, a xikhati nzi nga renga, nzi lo ya mu kombela kuva a nzi tsetselela. Lezo zi mu vunile ku a rengawu zi tlhela zi mu olovela ku nzi ingisa” — Kenji, wa le Japani.