HLOKO YA MHAKA YA KAPA | LOKU MUNHU AFA, I FELA MAGUMO KE?
A vanhu valwa yimpi kasi ku hlula kufa
MUFUMELI QIN SHI HUANG
MUHLOLI WA MATIKO PONCE DE LEÓN
A kufa i nala wo tshisa nguvu. Hilwa naye hi ntamu wa hina wontlhe. Loku hi felwa hi xaka kutani munghana wo ranzeka hi nga ha zama ku nga kholwi ku lezo zi mahekile. Kutani hi kuzwa ntamu wa kuva muswa, hi nga ha alakanya lezaku a nala loye a nga ta tshuka a hi khumba — niku a maalakanyo lawa ma nga ha simama hi xikhati xo leha.
Vatsongwani va nga ehleketa nguvu hi kungafi a ku fana ni vaFaro va kale. A vaFaro lavo va mbhetile xikhati xo leha wutomini gabye — zinwe ni makume ya mazana ya vatiri vabye — na va zama ku hlula kufa. A tiyindlu tabye to khwatsi mapiramide ti komba a kutikarata kabye — ni kutsanzeka kabye.
A vafumeli va China va’ve ni maalakanyo yalawo ya kungafi, hambu lezi va nga tirisa mahela go hambana — ku nga mati ya wuloyi ya wutomi. Mufumeli Qin Shi Huang i kombelile lezaku a titlhari takwe ta siensia ti mu lavela muri wa ku mu vikela kufa. Kanilezi a kutala ka mimuri leyo yi wa hi ni mercúrio ya venene, niku zi wonekisa ku khwatsi a wunwe wa mimuri leyo wu mu dele.
Ka zana ga malembe ga wu 16 Nguveni ya Hina, Juan Ponce de León, muhloli wa matiko wa le Espanya i yile le Caribe, handle ko kanakana na a lava xibuka xa mati ya ku tlhelisela munhu ka wujaha kutani ka wunhwana. Kulaveni kakwe i lo ya pola a tiko ga Flórida, Estados Unidos, kanilezi i lofa anzhako ka malembe matsongwani na alwa yimpi ni Zisumbulwa za Amerika. Niku cima a ku zangi ku kumilwe xibuka xa mati ya ku tlhelisela munhu ka wujaha kutani ka wunhwana.
A vaFaro, vafumeli va China, ni vahloli va matiko, vontlhe va wa hlota tindlela ta ku hlula kufa. Niku himani xikari ka hina a nga chepetako mixuvo yabye, hambu loku a nga tsakiswi hi mahlotela yabye ke? Hontlheni a hi zi lavi kufa.
XANA A KUFA KU NGA HLULIWA?
Hikuyini hi lwako ni kufa? A Biblia ga hi tlhamusela a xigelo xa kona. Gi wula lezi xungetano hi Muvangi wa hina, Jehova Nungungulu:a “I mahile zontlhe zi sasekile hi xikhati xa zona; kambe i vekile timbilwini [ta vanhu] ku alakanya xikhati xi nga mbheliko.” (Mutshawuteli 3:11) Hi tsakela ku ti buza hi kusaseka ka misava kala kupinzuka, na ku nga hi xipimo xa 80 wa malembe ntsena. (Tisimu 90:10) Loko kuxuva ka timbilu ta hina.
Hikuyini Jehova a vekileko “xikhati xi nga mbheliko” timbilwini ta hina? Xana i zi mahele ku hi zwisa kubayisa ntsena? I wa nga ta tshuka a maha lezo. A kuhambana ni lezo, Nungungulu i tsumbisa lezaku a kufa ku ta hluliwa. A Biblia gi wulawula hi kuphindaphinda xungetano hi kuloviswa ka kufa ni xitsumbiso xa Nungungulu xa wutomi ga pinzukelwa. — Wona a kwadru, “Kuhlulwa ka kufa.”
Jesu Kristu wutsumbu i wulile lezi hi kudlunyatekileko: “A wutomi ga pinzukelwa hi kuva va ku tiva, wena Nungungulu wece wa [lisine], na Jesu Kristu loyi u mu rumileko.” (Johani 17:3) Hikwalaho, a kufa hi magumo ku ta hluliwa. Hambulezo, Jesu i wula hi kutiya lezaku hi Nungungulu ntsena a to zi kota ku ku hlula.
a Jehova i vito ga Nungungulu kota lezi gi kombiswako lomu ka Biblia.