Wa nyika lisima lezi u amukeleko ke?

1. Magezu muni hi tolovelako ku mazwa?

A KUTALA ka vanhu va tolovela kuzwa magezu lawa: “A nchumu loku u hi nawo, a wu wu nyiki lisima; kala siku u wu vumalako.” Wenawu wa tshuka u ti zwisa lezo? Loku munhu a kuma zilo kusukela wunwananeni gakwe, i tolovela ku nga zi nyiki nguvu lisima. Hi xikombiso, a munhu a kuleleko ngangweni wo ganya a nga ha alakanya lezaku a zilo lezi a nga nazo a nge tshuki a zi luza. Lezo zi nga humelela kambe ka vaswa, lava va nga tshukako va nga xi tivi lexi xi nga xa lisima wutomini hi ku vumala wutlhari.

2, 3. a) Zini lezi a vaswa va maKristu va faneleko ku zi potsa? b) Xini xi nga hi vunako ku nyika lisima lezi hi nga nazo?

² Loku u hi muswa, kuzilava a nga tangeni yo nghena ndlwini kutani kwalomo ka 20 wa malembe, xini xi nga xa lisima ka wena? Ka votala tikweni, a wutomi kuva ni zilo zi wonekako — ku nga muholo wa wu nene, kuva ni muti wa wu nene, kutani kuva ni michini ya timali. Kanilezi, loku ku hi zalezo ntsena hi karatekako hi zona, ha kiyelelwa hi nchumu wa lisima — ku nga titshomba ta moya. A ya hava hi lezaku ku na ni vanhu va timiliyoni va kalako va nga se sangula ku ti lavetela. Nwina vaswa mu wundlilweko hi vapswali va maKristu mu fanele ku ti wonela lezaku mu nga rivali a lisima la lezi mu zi amukeleko kota tshomba ya moya. (Mat. 5:3) A ku rivala a lisima la tshomba leyo zi nga ha neha makhombo ya hombe lawa ma nga khumbako wutomi ga wena gontlhe.

³ Hambulezo, u nga potsa makhombo lawo. Xini xi to ku vuna ku nyika nguvu lisima a tshomba ya wena ya moya ke? A hi kambisiseni a zikombiso zo kari za Biblia zi nga hi vunako ku wona a ku hikuyini zi nga wutlhari ku nyika lisima a tshomba ya hina ya moya. A zikombiso lezi hi to wulawula hi zona zi nga ta vuna vaswa ntsena, kanilezi zi ta vuna maKristu wontlhe lezaku ma nyika lisima lezi ma nga nazo hi tlhelo ga moya.

VA WA NGA HI NA KUBONGA

4. Zini lezi 1 Samueli 8:1-5 a zi bikako xungetano hi vana va Samueli?

⁴ Ku na ni mahungu ya Biblia ma wulawulako hi vokari va amukeleko tshomba yo nyuka ya moya va nga yi nyiki lisima. Lezo zi mahekile ngangweni wa muprofeti Samueli, loyi a tireleko Jehova kusukela wunwananeni gakwe a tlhela a simama a tsumbekile ka Nungungulu. (1 Sam. 12:1-5) Samueli i wa va vekele xikombiso xi nene vana vakwe Joeli na Abija. Kanilezi a va xi nyikangi lisima niku va lo maha kubiha. A matimu ya Biblia ma hi byela lezaku a kuhambana ni dadani wabye, vona va lo “hambukisa nongameto.” — Gonza 1 Samueli 8:1-5.

5, 6. Zini zi nga maheka hi vana va Josia zinwe ni zukulu wakwe?

⁵ Hi zalezo kambe zi nga humelela ka vana va Hosi Josia. Josia i vekile xikombiso xa xi nene nguvu xa kukhozela Jehova. A xikhati ku nga kumiwa a bhuku ga Nayo wa Nungungulu gi tlhela gi gonzisa mahlweni ka Josia, i lo ti karata hi mbilu yontlhe kasi ku lanzela zileletelo za Jehova. I lo kulula a nwatseka kasi ku fuvisa wukhozeli ga zifananiso ni wungoma lomu tikweni, a tlhela a kuca vanhu lezaku va ingisa Jehova. (2 Tih. 22:8; 23:2, 3, 12-15, 24, 25) Hi nga wona a tshomba leyo ya moya leyi a vana vakwe va nga hi nayo! A vana vakwe va vanharu ni munwe wa vazukulu vakwe hi kufamba ka xikhati va lo maha tihosi, kanilezi ku hava ni munwe wabye a nga nyika lisima lezi a nga sina a zi amukele.

⁶ Jehoahaza, n’wana wa Josia, i lo mu valeta kota hosi, kanilezi “i lo maha kubiha mahlweni ka Jehova.” I lo fuma tihweti tinharu ntsena zonake a ta khomiwa hi Faro wa Gipite, niku Jehoahaza i lo ya fela kwaseyo wukhumbini. (2 Tih. 23:31-34) Hi kulanzela, makabye wakwe Jehoiakimu i lo fuma 11 wa malembe. Yenawu i wa nga nyiki lisima lezi a nga amukele hi ka dadani wakwe. A kubiha ka Jehoiakimu ku mahile Jeremia a profeta ha yena aku: “I ta lahliwa ku fanana ni mbongola.” (Jer. 22:17-19) Lava vanwani va valetileko Josia — ku nga n’wana wakwe Zedekia ni zukulu wakwe Jehoiakinu — ​vonawu va wa tshamisile zalezo, a nga kona a hlawulileko ku lanzela tindlela to lulama ta Josia. — ​2 Tih. 24:8, 9, 18, 19.

7, 8. a) Solomoni i xakelisile kuyini a tshomba yakwe ya moya? b) Hi nga gonza yini ka zikombiso za Biblia za vanhu va xakeleko a tshomba yabye ya moya?

⁷ Solomoni ive hosi yi nga amukela zotala hi ka dadani wa yona, Davida. I wundlilwe khwatsi hi tlhelo ga moya a tlhela a sangula khwatsi kufuma kakwe, kanilezi hi magumo i lo rivala a lisima la ku famba hi kululama. “Laha Solomoni a nga wa khosahele, a vasati vakwe va lo hambukisa a mbilu yakwe yi lanzela vanwani vanungungulu; zonake a mbilu yakwe yi wa nga mbhelelangi yontlhe ka Jehova Nungungulu wakwe, kota a mbilu ya raru wakwe Davida.” (1 Tih. 11:4) Hi kumaha loko, Solomoni i lo luza a wuxinji ga Jehova.

⁸ A zo ku bayisa kuzwa mahungu ya vavanuna lavo va wundlilweko khwatsi va tlhela va kuma lungelo ga ku maha za zi nene, kanilezi va gi xakela! Hambulezo a hi vontlhe vaswa va xikhatini xa kutsaliwa ka Biblia va mahileko lezo, ge hambu nyamutlha. A hi woneni zikombiso zo kari za zi nene lezi a vaswa va maKristu va nga zi tekelelako.

VA LO NYIKA LISIMA LEZI VA NGA ZI AMUKELE

9. A vana va Noa va vekisile kuyini xikombiso xa xi nene nguvu? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

⁹ Hi kuma xikombiso xa xi nene nguvu ka vana va Noa. A dadani wabye i lo nyikwa xileletelo xa ku aka taru a tlhela a nghena lomo ni ngango wakwe. Zi te dlunya lezaku a vana va Noa va wa xuva ku maha kuranza ka Nungungulu. Va tirisanile khwatsi ni raru wabye. Hi kufamba ka xikhati, va lo mu vuna ku aka taru va tlhela va nghena ka gona. (Gen. 7:1, 7) Gi wa hi gihi kungo ga kona? Genesisi 7:3 i wula lezaku va lo teka zihari va nghena nazo lomu tarwini kasi ku “hlayisa a mbewu nghoheni ka yontlhe misava.” Ni vanhu vonawu va lo pona. Hi kota ya lezi a vana va Noa va nga nyika lisima lezi va nga sina va zi amukele hi ka dadani wabye, vave ni lungelo ga ku vunetela ku hlayisa mbewu ya vanhu ni ku vuxeta wukhozeli ga lisine misaveni yi basileko. — Gen. 8:20; 9:18, 19.

10. A mune wa majaha ya vaHeberu le Babuloni ma kombisile kuyini lezaku ma wa nyika lisima a lisine leli ma nga sina ma gonzile ke?

¹⁰ Loku ku hunzile mazana ya malembe, a mune wa majaha ya vaHeberu ma lo komba lezaku ma wa gonzile zilo za lisima nguvu. Hanania, na Mixaeli, na Azaria, na Danieli va khomilwe hi 617 Mahlweni ka Nguva ya Hina vaya Babuloni. Va wa hi majaha yo saseka ni yo tlhariha lawa zi nga olova kuva ma tekela ku longoloka ni mahanyela ya vaBabuloni. Kanilezi a va zi mahangi. Va kombile hi zimaho zabye lezaku va wa ha yi alakanya a tshomba yabye, ku nga lezi va nga sina va gonzisilwe. Va lo katekiswa hi wumune gabye hi kuva va khomelele ka lezi va nga zi gonzile na va ha hi vanana. — Gonza Danieli 1:8, 11-15, 20.

11. A gonziselelo ya moya leyi Jesu a yi kumileko ka Dadani wakwe yi vunisile kuyini vanwani?

¹¹ A ku wulawula hi zikombiso zi nene hi rivala xikombiso xa Jesu, N’wana wa Nungungulu, zi fana ni ku kala hi nga mahangi nchumu. I amukele zotala hi ka Dadani wakwe, a tlhela a zi nyika lisima. Lezo hi zi wona khwatsi ka magezu yakwe yaku: “Nza kanela kota lezi a nzi gonzisileko Dadani.” (Joh. 8:28) Niku i wa lava lezaku a vanwani va vuneka hi lezi a nga amukele. I lo byela xidlemo aku: “Nzi yimelwe hi ku kanela a ivangeli ya Mufumo wa Nungungulu ni ka yinwani miti; hakuva nzi rumelwe lezo.” (Luka 4:18, 43) I lo vuna vaingiseli vakwe a ku wona xilaveko xa ku ngavi “va tiko,” legi gi nga nyikiko lisima zilo za moya. — Joh. 15:19.

NYIKA LISIMA LEZI U ZI AMUKELEKO

12. a) A bhuku ga 2 Timote 3:14-17 gi tirisa kuyini ka vaswa nyamutlha? b) A vaswa va maKristu va fanele ku ehleketa hi ziwutiso muni?

¹² Kuzilava wenawu u wundlilwe hi vapswali va khozelako Jehova Nungungulu, a ku fana ni majaha lawa hi wulawulileko hi vona. Loku zi hi tano, lezi a Mitsalo yi zi wulako xungetano hi Timote kuzilava za fana ni xiyimo xa wena. (Gonza 2 Timote 3:14-17.) U ‘gonzisilwe’ hi vapswali va wena xungetano hi Nungungulu wa lisine ni lezi u nga mu tsakisisako zona. Kuzilava a vapswali va wena va sangulile ku ku gonzisa na wa hi xihlangana. Lezo hakunene zi vunile nguvu kasi “ku ku maha u tlhariha, u kala u hanyiswa hi kukholwa loku ku nga ka Kristu Jesu” ni ku ku ‘longiselela’ ntiro wa Nungungulu. Makunu a xiwutiso xa lisima xi vukako hi lexi: U ta nyika lisima lezi u zi amukeleko ke? Lezo zi nga ha lava lezaku u ti hlola. Ehleketa hi ziwutiso zo kota lezi: ‘Nzi ti zwisa kuyini hi kuva nzeni ka xaxameto wa kale ni kale wa timboni to tsumbeka ke? Nzi ti zwisa kuyini hi kuva munwe wa vanhu vatsongwani misaveni lava va tiviwako hi Nungungulu? Nza nyika lisima a lungelo go hlawuleka ni ga hombe ga ku tiva lisine ke?’

13, 14. Zini lezi a vaswa vo tala va maKristu va ringwako ku maha, kanilezi hikuyini zi nga wupumbu a ku maha lezo? Nyika xikombiso.

¹³ A vaswa vo kari va wundlilweko hi vapswali va maKristu va tshuka va nga ku woni a kuhambana ku nga kona xikari ka paradise ga hina ga moya ni munyama wa tiko ga Satani. A vokari va tlhela va ringwa ku hlomela va wona lezi a wutomi ga tiko gi nga tshamisa zona. Kanilezi, xana u wa ta tsutsuma u ya nyima mahlweni ka mova wu fambako kasi ku wona lezaku wa bayisa kutani ku daya hakunene ke? A wu nge mahi futsi! Hi kufanana, a ku na xilaveko xa ku ringisa ku famba “nzhopeni ya wuoswi” tikweni legi kasi ku wona kubayisa ka zona ntsena. — 1 Ped. 4:4.

¹⁴ Gener, a hanyako le Asia, i wundlilwe hi ngango wa maKristu. I lo bapatizwa na a hi ni 12 wa malembe. Kanilezi, a xikhati a nga hi tangeni yo nghena ndlwini, i lo kokiwa hi mahanyela ya tiko legi. I amba lawa: “Nzi wa lava kuzwa a ‘kutlhatlheka’ loku a tiko gi nyikako.” Gener i lo sangula ku hanya wutomi gimbiri. Laha a nga hi ni 15 wa malembe, i wa sangulile ku lanzela mahanyela ya vanghana vakwe vo biha. I wanwa nguvu a tlhela a rukatela ku fana na vona. Zikhati zinyingi Gener i wa wuya kaya hi phinzulani, anzhako ka ku tshama ni vanghana vakwe va bela mabhiliyari ni mihlakano ya tihanyi ya komputadori. Hambulezo, hi kufamba ka xikhati i lo sangula ku zi wona lezaku a ziphatiphati za tiko legi zi wa nga mu nyiki litsako la lisine. Ku wa hi kulanza mheho. I bika lawa xungetano hi kuwuyela kakwe bandleni: “Ku na ni zikarato zo tala nza ha simamako ku tlhangana nazo, kanilezi a makatekwa ya Jehova ma tele ku zi hunza.”

15. Zini lezi hontlheni hi faneleko ku ehleketa hi zona, hambu loku hi nga wundliwangi hi vapswali va maKristu?

¹⁵ Ku na ni vaswa vanwani lomu bandleni va nga wundliwangiko hi vapswali va maKristu. Loku u hi munwe wa vona, hi nga ehleketa hi lungelo go saseka legi u nga nago zalezi hi kuva u tiva Muvangi wa wena u tlhela u mu tirela! Ku na ni tibiliyoni ta vanhu laha misaveni. Hikwalaho, i lungelo ga hombe a kuva xikari ka lava Jehova a va kokileko hi wunene lezaku vata kakwe a tlhela a va komba a lisine la Biblia. (Joh. 6:44, 45) Ka vanhu vontlhe va hanyako, munhu munwe ntsena a tivako lisine xikari ka 1.000 wa vona; wena u munwe wa kona. Xana lezo a zi faneli ku hi nyika zigelo za ku tsaka, na ku nga khataliseki lezi hi nga gonzisa zona lisine ke? (Gonza 1 Va Le Korinte 2:12.) Gener i ngalo: “Loku nzi alakanyela lezo, ni misisi ya mina yo suka yi yima. Hi mina mani wo kala nzi tiviwa hi Jehova, a Nwinyi wa wuako gontlhe?” (Tis. 8:4) A muKristu wo kari wa xisati kwale Asia i ngalo: “A zigonzani zi tizwa matshanza ya hombe hi ku tiviwa hi mugonzisi wa zona ntsena. Makunu, hi nga alakanyela a lungelo ga ku tiviwa hi Jehova, a Mugonzisi wa Hombe!”

U TA MAHA YINI?

16. Xiboho muni xa wutlhari lexi a vaswa va maKristu va nga xi mahako nyamutlha?

¹⁶ Na u kari u ehleketa hi lungelo go saseka nguvu legi u nga nago, hikuyini u nga tiyisiko xiboho xa wena xa kuva munwe wa vanhu vatsongwani lava va mahako kululama wutomini gabye ke? Hi ku maha lezo, u wa ta nghena ka xaxameto wa kale ni kale wa malanza yo tsumbeka ya Nungungulu. Lego wutlhari ga hombe nguvu ku hunza ku lanzela xidlemo xa vaswa lava va longolokako ni tiko legi vaya kulovisweni. — 2 Kor. 4:3, 4.

17-19. Xini xi nga ku vunako kuva ni mawonela ma nene xungetano hi ku hambana ni tiko?

¹⁷ Hambulezo, a zi wuli lezaku a ku ti hambanisa ni tiko legi zi ta hehuka xontlhe xikhati. Kanilezi, hi zona zi nga wutlhari. Kasi ku kombisa: Ehleketa hi mutsutsumi a nga ka mapalisana ya misava yontlhe. Handle ko kanakana kasi ku chikelela xigava lexo zi lavile kuva a hambana ni vanwani. Zi lavile kuva a ti tsona zilo zo tala zi nga wa ta mu gela xikhati ni kupima, zi mu maha a nga ti longiseli khwatsi. Hi tlhelo ginwani, a ku vumela ku hambana ni vanwani zi wa ta mu nyika xikhati xo ti longisela khwatsi ni ku chikelela mixuvo leyo.

¹⁸ A mawonela ya tiko hi wutomi ma khegela ka lezi zi wonekako nyamutlha ntsena. Loku u ehleketa hi wutomi na u alakanya za manziko, u ti hambanisa ni tiko legi u tlhela u potsa a mitiro ya gona yi hohlotako hi tlhelo ga mahanyela ni ga moya, u ta “kuma wutomi legi gi nga wutomi hizinene.” (1 Tim. 6:19) A makabye wa xisati loyi a kumbukilweko laha hehlana i ngalo: “Loku u yimela lezi u zi kholwako, hakunene u ta tizwa khwatsi kumbheleni ka siku. Lezo zi ta komba lezaku u na ni ntamu wa ku hlula a moya wa tiko ga Satani. A ku hunza zontlhe, zi maha ku khwatsi wo wona Jehova Nungungulu na a nwayitela hi ku tizwa matshanza hi wena! Lezo zi maheka xikhati lexi u xalalako hi kuva u hambene ni vanwani!”

¹⁹ A wutomi a gi vuni nchumu loku munhu a yisa kupima ka zilo lezi a nga zi kumako zalezi ntsena. (Mutsh. 9:2, 10) Loku u hi muswa, na u ehleketa nguvu hi lexi u hanyelako xona ni kuleha ka masiku ya kuhanya ka wena, xana a hi wutlhari ku potsa ku ‘famba kota vamatiko,’ u hanya wutomi go nyawula ke? — Efe. 4:17; Mal. 3:18.

20, 21. Zini hi to zi kuma loku hi maha ziboho za wutlhari, niku zini lezi Jehova a zi rinzelako ka hina?

²⁰ Loku hi maha ziboho za zi nene, hi nga hanya wutomi go tsakisa zalezi hi tlhela hiva ndleleni yoga “tshomba ya misava” — ku nga ku kuma wutomi ga pinzukelwa. Ku na ni makatekwa yo tala hi vekelweko wona ya ku a hi na ku ma alakanyela wontlhe. (Mat. 5:5; 19:29; 25:34) Lisine lezaku Nungungulu a nga hi nyiki zilo halahala. I lava lezaku hi maha xo kari. (Gonza 1 Johani 5:3, 4.) Kanilezi a ku mu tirela hi kutsumbeka zalezi za lisima nguvu hakunene!

²¹ I lungelo ga hombe nguvu kuva hi amukele zotala zi tako hi ka Nungungulu! Hi na ni wutivi go mbhelela ga Mhaka yakwe ni kuzwisisa ka lisine xungetano hi yena ni makungo yakwe. Hi na ni lungelo ga ku vitanwa hi vito gakwe ni kuva Timboni takwe. Nungungulu i hi tsumbisa lezaku i laha tlhelweni ga hina. (Tis. 118:7) Ngha hina hontlheni, kani hi vaswa kani hi va hombe, hi kombisa lezaku ha nyika lisima tshomba leyo hi ku hanya hi ndlela yi kombako lezaku hi na ni kuxuva ka hombe ka ku mu nyika wudzunzo Jehova “kala kupinzuka.” — Rom. 11:33-36; Tis. 33:12.