A wukhohlisi! Xana gi ta tshuka gi mbhela?

PANAYIOTA i kulele ka xihlale xa le Mediteraneyo. Laha a nga hi tangeni yo sangula ku ti tshotshota, i lo ti nghenisela hi mbilu yontlhe ka politika. Hi nzhako ka xikhati i lo maha matsalani wa partido yo kari ya politika ya doropa a nga hanya ka gona. I loza a famba hi muti ni muti a hlengisela mali ya partido. Hambulezo, hi kufamba ka xikhati, Panayiota i lo khunguvanyeka. A xihlawulela, moya wa ku navela ku wuyeliwa ntsena, maguwa, ni xiluse zi wa simama, hambu lezi a ziro za partido leyo zi nga vitanana ku vakamarada (va ka vanghana).

Daniel i wundlilwe ngangweni wu nga hisekela za wukhongeli le Irlanda. Hambulezo, lexi xi nga tsakisiko hi lezaku wa ha hi ni maalakanyo xungetano hi wukhohlisi ga vapristi lava va nga kari vanwa nguvu byala, va maha tibedja ni ku yiva a mali ya mihlengo kasi lezo va wa mu gonzisa lezaku loku a onha i taswa tilweni.

Jeffery i mbhetile xikhati xo leha wutomini gakwe na a tira ka zitimela za mabhinzu za misaveni yontlhe za le Reino Unido ni Estados Unidos, kota muhuweleli wa zilo zi lavako ku xaviswa. I alakanya a makhati yo tala laha a vaxavi ni lava va nga zama ku palana, va nga tirisa wukanganyisi loku va kari va tirisana hi timhaka ta mabhinzu ni vatiri va mufumo. Na va tirisa wukhohlisi, va wa wula ni xihi xi ngata maalakanyweni yabye lezaku va tiyisa a xivumelwano xabye.

Lexi xi bayisako hi lezaku a tshamela legi gi anzile nguvu. A wukhohlisi gi tolovelekile nguvu nyamutlha, hi kutsongwani ka kona ga woneka ka yontlhe mitiro leyi a munhu a yi mahako — ka politika, wukhongeli, ni lomu ka mabhinzu. A gezu “mukhohlisi” gi hunzuluselweko ka xiNgiza, gi sukelako ka lirimi la xiGreki, gi yimela a muwulawuli kutani mumahi wa titeatro, a kutala ka zikhati na a bohile maskara. Hi kufamba ka xikhati, a gezu legi gi sangulile ku tiriswa ka munhu a nga ti maha ni xihi kasi ku kalavela vanwani kutani kasi ku bhinzula zokari.

Lava va khohlisilweko va nga vangelwa kukarateka ka hombe, zanga, ni xiviti. Hi kukarateka, a munhu a khohlisilweko a nga haku: “Xana a wukhohlisi! Gi ta tshuka gi mbhela?” A Mhaka ya Nungungulu yi hi nyika zigelo za ku kholwa lezaku gi ta mbhela.

LEZI NUNGUNGULU NA JESU VA GI WONISAKO ZONA WUKHOHLISI

Hi kuya hi Biblia, a vanhu a hi vona va nga sangula wukhohlisi, kanilezi xivangwa xo kari xa moya. Kusanguleni ka matimu ya vanhu, Satani Diabolus i lo tirisa nyoka kota maskara a ti maha ku khwatsi munhu wa mu nene kasi ku khohlisa wasati wo sangula, Eva. (Genesisi 3:1-5) Kusukela kwalaho, a vanhu vo tala va kari va ti hunzula va ku khwatsi va nene, na va maha lezo kasi ku khohlisa vanwani va kuma lezi va zi lavako.

Laha a vaIsraeli va kale va nga wele ka ntlhamu wa wukhozeli ga mawunwa ni wukhohlisi, Nungungulu i lo va tlharihisa hi kukhanzakanya xungetano hi makhombo ya kona. Hi ku tirisa muprofeti Isaya, Jehova Nungungulu i lo wula lezi: “A vanhu lava va [tshinela] ka mina hi milomu yabye, va nzi khesa hi milomu ntsena, a timbilu tabye na ti hi kule na mina.” (Isaya 29:13) Laha a tiko ga ka Israeli gi nga ala ku hunzuluka, Nungungulu i lo tsika matiko manwani ma fuvisa tsinza ga wukhongeli ga vaIsraeli — ku nga hi Jerusalema ni tempeli ya kona — a kusangula hi ku tirisa vaBabuloni hi 607 Mahlweni ka Nguva ya Hina zonake hi kugumesa hi ku tirisa vaRoma hi 70 Nguveni ya Hina. Zi laha kubaseni lezaku Nungungulu a nga vumeleli wukhohlisi gi tshama kala kupinzuka.

Hi tlhelo ginwani, Nungungulu ni N’wana wakwe Jesu, va va nyika nguvu lisima a vanhu vo tsumbeka. Hi xikombiso, kusanguleni ka wutireli ga Jesu, a wanuna wo kari a vitwako Nataneli i lota kakwe. Loku a mu wonile, Jesu i te ngalo: “Langutani a muIsraeli wa zinene, loyi a nga hiko na kuxengetela.” (Johani 1:47) Nataneli loyi a nga tiveka kambe kota Bartolomeu, i lova munwe wa vapostoli va Jesu va 12. — Luka 6:13-16.

Jesu i mbhetile xikhati xo leha ni valanzeli vakwe, niku i lo va gonzisa ndlela leyi Nungungulu a pimisako hi yona. Hikwalaho a vapizani va Jesu va wa nga ta maha vakhohlisi. Kota xitlharihiso, Jesu i lo kona nguvu a mitiro ya wukhohlisi ya varangeli va wukhongeli va xikhati lexo. Wona zokari va nga kari va zi maha.

Va wa maha “kululama” kasi ku woniwa. Jesu i wulile lezi ka vaingiseli vakwe: “Ti woneleni lezaku mu nga mahi a kululama ka nwina mahlweni ka vanhu, kasi ma wonwa hi vona . . . khwatsi hi lezi va mahako a vaxengeteli.” I lo va byela kambe lezaku loku va nyikela zilo, va fanele ku zi nyikela “kufihlaleni” kutani xihundleni. Va wa fanele ku khongela xihundleni, handle ko lava ku woniwa hi vanwani. Hi ku maha loko, a kukhozela kabye ku wa tava ka lisine niku ku wa ta amukeleka ka Papai wakwe. — Mateu 6:1-6.

Va wa hatlisela ku sola vanwani. Jesu i lo wula lezi: “Muxengeteli, susa kuranga a tsanza lomo tihlweni ga wena nwinyi, zonake u ta wona ku te dlunya a ku susa xitoti xi nga tihlweni ga makabye wa wena.” (Mateu 7:5) Loku a munhu a yisa kupima kakwe ka zihoxo zi mahiwako hi vanwani na a maha zihoxo za hombe, o ti maha munhu munwani. Hi lisine, “vontlhe va onhile, va vumala a kuhatima ka Nungungulu.” — Va Le Roma 3:23.

Va wa tshama ni maalakanyo yo biha. Ka khati go kari, a vapizani va vaFarisi ni valanzeli va partido ya Herodi va lota ka Jesu va ta mu maha xiwutiso xungetano hi khupo. Na va ringa Jesu hi ku mu dzunza, va lo mu byela lezi: “Mugonzisi, ha zi tiva lezaku wena u wa zinene, u gonzisa a ndlela ya Nungungulu hi zinene.” Hi nzhako va lo zama ku mu phasa hi ku mu wutisa lezi: ‘Hi fanele ku yisa mali ya khupo ka Kesari, kutani hi nga yisi ke?’ Jesu i lo va hlamula aku: “Mu nzi ringela yini, nwina vaxengeteli?” Hi ku faneleko, Jesu i lo va vitana vaxengeteli kutani vakhohlisi hi kota ya lezi va nga kala va nga lavi hlamulo wa xiwutiso xabye, kanilezi va nga hi ni kungo ga ‘ku mu phasa kuwulawuleni kakwe.’ — Mateu 22:15-22.

A xikhati lexi a bandla ga wuKristu gi nga yimisiwa hi Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, ku lo vuvumiswa nguvu moya wa ku wulawula lisine ni kutsumbeka. A maKristu ma lo ti karatela ku susa ni kwihi kubyekelela ma nga hi nako ka wukhohlisi. Hi xikombiso, Pedro, a munwe wa 12 wa vapostoli, i lo kuca maKristu-kulobye lezaku ma “ingisa zinene” kutani lisine ma tlhela ma “ranza a vamakabye hi liranzo li nga xengeteliko.” (1 Pedro 1:22) Mupostoli Paule i lo kuca vatiri-kulobye lezaku vava ni “liranzo li humako mbilwini yi hlazekileko ni livalweni li nene ni kukholweni ku nga xengeteliko.” — 1 Timote 1:5.

NTAMU WA MHAKA YA NUNGUNGULU

Lezi Jesu ni vapostoli vakwe va zi gonzisileko, kota lezi zi kombiswako lomu ka Biblia, za ha hi ni ntamu kala nyamutlha a ku fana ni ka zana ga malembe go sangula. Mhakeni leyi, mupostoli Paule i lo tsala lezi: “A mhaka ya Nungungulu ya hanya, yi na ni ntamu, ya kariha ku hunza supado ya wutlha gimbiri, yi tlhava yi kala yi hambanyisa a muhefemulo ni moya, ni mahlakala ni mongo; yi hlola a maalakanyo ni mixuvo ya mbilu.” (Maheberu 4:12) A ku tiva lezi a Biblia gi zi gonzisako ni ku ti karatela ku hanya hi zona zi vuna votala lezaku va tsika wukanganyisi vava vanhu vo tsumbeka. Wona lezi zi humeleleko vanhu vanharu hi wulawulileko hi vona kusanguleni ka nzima leyi.

A wutomi ga Panayiota gi cicele laha a nga amukela xirambo xa kuya mitlhanganweni Salawini ya Mufumo ya Timboni ta Jehova. A nga zangi a wonile wokari na a kombisa kululama kasi ku woniwa hi vanwani. I ngalo: “Seyo nzi lo wona a liranzo ni kukhatala ka lisine hi vanhu-kulori, lezi nzi nga zi wonangiko a malembe wontlhe lawa nzi ma mbhetileko na nzi tira ka politika.”

Panayiota i lo sangula ku gonza a Biblia laha ka kuza a ringanelwa hi kubapatizwa. Ku hunza 30 wa malembe na zi mahekile lezo. Zezi i wula lezi: “Nzi tivile lexi nzi hanyelako xona ka xikhati lexi nzi nga sangula ku xumayela mahungu xungetano hi Mufumo wa Nungungulu — ku nga yona ndlela yinwe hi nga kumako hi yona a misava ya kululama, na ku nga hi xikhati lexi nzi nga famba hi muti ni muti nzi vuvumisa a partido ya politika.”

Daniel i lo kula hi tlhelo ga moya bandleni ga wuKristu zonake a nyikwa malungelo yo kari. Loku ku hunzile malembana, i lo maha xihoxo xo kari zonake a livalo lakwe li sangula ku mu karata. I lo wula lezi: “Hi ku alakanya wukhohlisi legi nzi nga gi wonile chechini malembanyana nzhako, nzi lo zi wona na zi sasekile a ku tsika malungelo ya mina ya ntiro. Nzi wa nga faneli ku hanya na nzi maha lezaku a maKristu-kulori ma kholwa ku nzi na ni matshamela nzi nga hiko nawo.”

Lexi xi tsakisako hi ku, anzhako ka kuva a cicile, na a hi ni livalo li basileko, Daniel i lo tizwa na a ringanelwa hi ku maha mitiro leyi a nga maha kale, niku i lo tlhela a amukela malungelo bandleni hi kutsaka. A kutsumbeka loko ku kombisiwa hi vanhu va khozelako Nungungulu na va nga tirisi wukanganyisi. Va gonza ku ranga hi ku ‘susa a tsanza’ lomu ka tihlo gabye na va nga se “susa xitoti” ka tihlo ga makabye wabye.

Jeffery, a mahileko mabhinzu ma nga khumba misava yontlhe hi malembe yo tala, i lo wula lezi: “Laha nzi ngaya mahlweni ni kugonza ka mina a Biblia, nzi lo wona lezaku nzi wa nga ha faneli kuva mukanganyisi, ni muxavisi wo tirisa mawulawulela yo nanzihisela loyi a nga wula ni xihi kasi ku vumelelwa zokari. A livalo la mina li lo khumbiwa hi mavesi ya Biblia yo kota Mavingu 11:1, gi wulako lezaku ‘Jehova wa venga xikalu xa mawunwa.’” Kunene, a kuhambana ni lava va wutisileko mhaka yo kari xungetano hi khupo ka Jesu, Jeffery i lo gonza ku nga fihli nchumu laha a tirisanako ni maKristu-kulobye ni vanhu va nga hiko maKristu.

A timiliyoni ta Timboni ta Jehova misaveni yontlhe ti ti karatela ku tirisa lezi ti zi gonzako lomu ka Biblia. Ti maha mizamo ya hombe kasi ku “ambala munhu muswa, loyi a vangilweko ku fanana ni Nungungulu kululameni ni kubaseni ka zinene.” (Va Le Efesusi 4:24) Ha ku kuca lezaku u tiva ku kasi a Timboni ta Jehova hi vamani, ti kholwa yini, niku ti nga ku vunisa kuyini ku gonza xungetano hi xitsumbiso xa Nungungulu xa misava yiswa. Ka misava leyo ku tava ni “kululama” niku a wukhohlisi gi nga ta hava kona. — 2 Pedro 3:13.