Timhaka ta mabhuku ma tako ka Cibhukwana ca Mutlhangano
5-11 KA NOVEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | JOHANI 20-21
“Wa ndzi randza ku hundza lezvi ke?”
(Johani 21:1-3) Andzhako ka lezvo, Jesu i no woneka kambe ka vapizani le Bimbini ga Tibheriyasi. I no woneka hi ndlela leyi: 2 Ku wa tlhangene Simoni Pedro, na Tomasi (loyi a nga vitaniwa ku i Hahla), na Nataneli wa le Kana wa Galileya, ni vana va Zabhedhi, ni vapizani van’wani vakwe va vambiri. 3 Simoni Pedro i te ngalo kabye: “Ndza haya ndzi ya kukuta.” Vaku kakwe: “Hi ta famba na wena.” Va no suka va ya nghena ngalaveni, kanilezvi a va kumangi nchumu ka wusiku lego.
(Johani 21:4-14) Laha gi ngaya kuceni, Jesu i no yima mbhirini ya bimbi, kanilezvi a vapizani a va mu tivangi lezvaku hi Jesu. 5 Jesu aku kabye: “Vana vanga, mu na ni ca kuga ke?” Va no hlamula vaku: “Ahihi!” 6 Aku kabye: “Hoxelani likoka tlhelweni ga cinene ga ngalava, mu ta ti kuma.” Hikwalaho va no li hoxela, kanilezvi va wa nga zvi koti ku li kokela hi kota ya kutala ka tinjhanjhi. 7 Zvalezvo a mupizani loyi Jesu a nga mu randza i te ngalo ka Pedro: “Hi Hosi!” Makunu laha Simoni Pedro a ngazwa lezvaku hi Hosi, i no boha tinguwo hakuva i wa hi cimbyiri a gumesa a pfun’wala bimbini. 8 Kanilezvi a vapizani lava van’wani va nota hi cingalavana na va koka likoka lo tala hi tinjhanjhi hakuva va wa nga hi kule ni mbhiri ya bimbi. Ku wa hi cipimo ca 90 wa timetro basi. 9 A cikhati leci va nga chikela seno handle, va no wona ndzilo wa makhala na ku hi ni njhanjhi hehla ka wona, ni pawa. 10 Jesu aku kabye: “Ndzi teleni ni tinjhanjhi to kari mu nga phasa zvalezvi.” 11 Simoni Pedro i no nghena ngalaveni a koka likoka li nga tele hi tinjhanjhi ta hombe li huma handle. Ti wa hi 153 wa tona. Hambu lezvi ti nga tele nguvhu, a likoka a li handzukangi. 12 Jesu aku kabye: “Tanani mu ta fihlula.” A ku na mupizani ni mun’we a nga tiya ku mu wutisa aku: “Hi wena mani?” hakuva va wa zvi tiva lezvaku hi Hosi. 13 Jesu i no teka pawa a va nyika, a va nyika ni njhanjhi kambe. 14 Legi give khati ga wunharu legi Jesu a nga woneka ka vapizani andzhako ka ku vhuxiwa hi ka vafileko.
(Johani 21:15-19) A cikhati leci va nga mbheta ku fihlula, Jesu i no wutisa Simoni Pedro aku: “Simoni n’wana Johani, wa ndzi randza ku hundza lezvi ke?” I no hlamula aku: “Ina Hosi, wa zvi tiva lezvaku ndza ku randza.” Jesu aku kakwe: “Gisa a tiyivhana ta mina.” 16 I no engeta aku kakwe hi khati ga wumbiri: “Simoni n’wana Johani, wa ndzi randza ke?” I no hlamula aku: “Ina Hosi, wa zvi tiva ku ndza ku randza.” Jesu aku kakwe: “Risa a tiyivhana ta mina.” 17 I te ngalo kakwe hi khati ga wunharu: “Simoni n’wana Johani, wa ndzi randza ke?” Pedro i no karateka hi lezvi a nga mu wutisa hi khati ga wunharu aku: “Wa ndzi randza ke?” Hikwalaho i te ngalo kakwe: “Hosi, wena wa zvi tiva zvontlhe; wa zvi tiva ku ndza ku randza.” Jesu aku kakwe: “Gisa a tiyivhana ta mina. 18 Ndza tiyisa ka wena ndziku: A cikhati leci u nga ha hi mufana, u wa boha hi wece uya ni kwihi u ku lavako. Kanilezvi, laha u to khosahala, u ta tshambuluta mandla ya wena u bohisiwa hi mun’wani munhu a ku yisa laha u nga ku laviko.” 19 I no wula lezvi kasi ku komba a fela legi Pedro a nga wa ta mu dhumisa hi gona Nungungulu. Loku a wulile timhaka leti, i te ngalo kakwe: “Simama ku ndzi landzela.”
mitlhamuselo ya nwtsty ka Joh 21:15, 17
Jesu i no wutisa Simoni Pedro: Jesu i bhulile timhaka leti na Pedro cikhatanyana andzhako ka loku Pedro a mu kanetile makhati manharu. Jesu i no mu maha zviwutiso zvinharu Pedro kasi ku hlola lezvi a nga ti zwisa zvona, laha koza ‘Pedro a karateka’. (Joh 21:17) A matimu ya Johani ma tsalilweko ka Joh 21:15-17 ma na ni magezu mambiri ya ciGreki yaku: a·ga·paʹo ni phi·leʹo lawa hi citshwa ma hundzuluselwako ku lirandzo. Jesu i wutisile Pedro makhati mambiri aku: “Wa ndzi randza ke?” Ka makhati wontlhe ya mambiri Pedro i wulile hi kutiyiseka a ku wa mu “randza” Jesu. Hi kugumesa Jesu a mu wutisa aku: “Wa ndzi randza ke?” Pedro a hlamula kambe hi kutiya a ku wa mu randza. Ka makhati wontlhe Pedro a ngaku wa mu randza, Jesu i khanyisile lezvaku a lirandzo leyo yi fanele ku kuca Pedro a ku gisa ni ku “risa” vapizani va Jesu hi tlhelo ga moya, ti nga tiyivhu takwe kutani “ntlhambi wutsongwani”. (Joh 21:16, 17; 1Pe 5:1-3) Jesu i tsikile Pedro a tiyisa lezvaku wa mu randza hi makhati manharu, hi kulandzela a mu nyika ntiro wa ku khatalela tiyivhu. Hi ku maha lezvo, Jesu i zvi vekile kubaseni lezvaku i wa mu rivalele Pedro hi lezvi a nga mu kanetile makhati manharu.
wa ndzi randza ku hundza lezvi ke?: A magezu lawa yaku “ku hundza lezvi” ma nga zwisisiwa hi tindlela to tala. A titlhari to kari ti wula lezvaku ma wula ku “wa ndzi randza ku hundza lezvi u va randzisako zvona a vapizani lava van’wani?” kutani ku “wa ndzi randza ku hundza lezvi a vapizani van’wani va ndzi randzisako zvona ke?” Hambulezvo, kuzvilava ma wula ku “wa ndzi randza ku hundza lezvi zvilo ke?” ku nga tinjhanjhi leti a nga phasa kutani zvilo zvin’wani zvi yelanako ni mabhindzu ya kuphasa tinjhanjhi. Hikwalaho, a mongo wa vhesi legi kuzvilava ku: ‘Wa ndzi randza ku hundza titshomba? Loku zvi hi lezvo, gisa tiyivhu ta mina.’ A ciwutiso leci ci wa fanela hi kota ya lezvi Pedro a nga zvi hanyile. Hambu lezvi Pedro a nga hi mun’we wa vapizani vo sangula va Jesu (Joh 1:35-42), a nga tekelangi ku landzela Jesu contlhe cikhati. Wutshan’wini ga lezvo, i no tlhela ka ntiro wakwe wa ku phasa tinjhanjhi. Andzhako ka tihweti to kari, Jesu i no vitana Pedro lezvaku a tsika ntiro wakwe wa ku ti hanyisa kasi a maha ‘mukukuti wa vanhu’. (Mat 4:18-20; Luk 5:1-11) Cikhatanyana andzhako ka kufa ka Jesu, Pedro i tivisa lezvaku wa tlhela ntirweni wakwe wa ku kukuta, niku a vapostoli van’wani va no ti patsa naye. (Joh 21:2, 3) Hikwalaho, zvi wonekisa ku khwatsi Jesu i wo vhuna Pedro ku zwisisa ku i fanele ku maha ciboho co tiya caku: I wa ta rangisa ntiro wakwe wa ku ti hanyisa wa ku kukuta tinjhanjhi, wu nga yimelwa hi nhulu ya tinjhanjhi ti nga hi mahlweni kabye, kutani i wa ta rangisa a ntiro wa ku gisa tiyivhu kutani valandzeli va Jesu hi tlhelo ga moya ke. — Joh 21:4-8.
hi khati ga wunharu: Jesu i kanetile Hosi yakwe makhati manharu; makunu Jesu i mu nyika cikhati Pedro ca lezvaku a tiyisa ku wa mu randza hi makhati manharu. Kota lezvi Pedro a nga tiyisa ku wa mu randza, Jesu i mu byelile ku a komba lirandzo lakwe hi ku rangisa ntiro wo basa ka zvontlhe wutomini gakwe. Yena zvin’we ni vamakabye van’wani, Pedro i wa ta gisa, a tiyisa, a tlhela a risa a ntlhambi wa Kristu wa valandzeli vo tsumbeka. Va wa hi vanhu va nga totilwe kanilezvi va fanele ku gisiwa hi tlhelo ga moya. — Luk 22:32.
Kela titshomba ta moya
(Johani 20:17) Jesu aku kakwe: “Tsika ku ndzi dhamarela, hakuva a ndzi se tlakukela ka Papayi. Kanilezvi famba ka vamakabye va mina u ya va byela, uku: ‘Ndza tlakukela ka Papayi wa mina tlhelo Papayi wa n’wina, a Nungungulu wa mina tlhelo Nungungulu wa n’wina.’”
tlhamuselo wa nwtsty ka Joh 20:17
Tsika ku ndzi dhamarela: A gezu ga ciGreki gaku haʹpto·mai gi nga ha wula ku “henya” kutani “ku dhamarela; ku namarela”. A wuhundzuluseli go kari gi hundzulusela magezu ya Jesu giku: “U nga ndzi henyi.” Hambulezvo, Jesu i wa nga ali ku Mariya Magdhala a mu henya, hakuva a cikhati leci a nga vhuxiwa a nga alangi ku a vavasati lava va nga mu wona va “khoma mikondzo yakwe”. (Mat 28:9) Zvi wonekisa ku Mariya Magdhala i wa chava ku Jesu i ta tlakukela tilweni. Na a kuciwa hi ku lava ku tshama ni Hosi yakwe, i no khoma Jesu hi cihatla, kasi a nga fambi. Kasi ku mu tiyisekisa lezvaku i wa nga se lava ku famba, Jesu i no byela Mariya lezvaku a tsika ku mu dhamarela, kanilezvi aya ka vapizani vakwe aya va byela mahungu ya ku vhuxiwa kakwe.
(Johani 20:28) Tomasi i no mu hlamula aku: “Hosi ya mina ni Nungungulu wa mina!”
tlhamuselo wa nwtsty ka Joh 20:28
Hosi ya mina ni Nungungulu wa mina!: A titlhari to kari ti wula ku a magezu lawa ma komba ku i wa hlamala nguvhu hi Jesu kanilezvi hi lisine ma waya ka Nungungulu, a Papayi wakwe. A van’wani va wula ku hi ciGreki co sangula a magezu lawa ma waya ka Jesu. Hambu loku zvi tshamisile lezvo, a mongo wa magezu yaku “Hosi ya mina ni Nungungulu wa mina” ma zwisiseka khwatsi ka mongo wa Mitsalo yin’wani yi pimisilweko hi Nungungulu. Kota lezvi a matimu ma kombako ku Jesu i wa byelile vapizani vakwe aku: ‘Ndza tlakukela ka Papayi wa mina tlhelo Papayi wa n’wina, a Nungungulu wa mina tlhelo Nungungulu wa n’wina’, makunu a ku na cigelo ca ku kholwa lezvaku Tomasi i wa alakanya lezvaku Jesu i Nungungulu wa ntamu wontlhe. (Wona tlhamuselo wa Joh 20:17.) Tomasi i wa zwile Jesu na khongela ka “Papayi” a mu vitana ku ‘Nungungulu yece wa lisine’. (Joh 17:1-3) Hikwalaho, kuzvilava Tomasi i vitanile Jesu ku “Nungungulu wakwe” hi zvigelo lezvi zvi landzelako: I wa wona Jesu kota “nungungulu” hambulezvo na a nga hi Nungungulu wa ntamu wontlhe. (Wona tlhamuselo wa Joh 1:1.) Zvi nga maha kambe a mu vitanile hi ndlela yo fana ni leyi a malandza ya Nungungulu ma nga vitanisa zvona tingilozi ta Jehovha, kota lezvi zvi tsalilweko ka Mitsalo ya ciHebheru. Tomasi i wa ma tiva khwatsi matimu ya lezvi a vanhu kutani vatsali va matimu cikhatini ca ku tsaliwa ka Bhibhiliya, va nga hlamulisa zvona loku va wulawula ni ngilozi a ku khwatsi hi loku yona yi hi Jehovha Nungungulu. (Ringanisa na Ge 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Val 6:11-15; 13:20-22.) Hikwalaho, kuzvilava Tomasi i vitanile Jesu ku i “Nungungulu wakwe” hi ku tiva lezvaku Jesu i wa hi muyimeli ni muwulawuli wa Nungungulu wa lisine.
12-18 KA NOVEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 1-3
“A moya wa ku basa wu chululiwa hehla ka bandla ga wuKristu”
(Mitiro 2:1-8) Hi siku ga Festa ya Pentekosta, vontlhe va wa tlhangene ka wutshamu gin’we. 2 Hi citshuketi ku no zwala kuvhumavhuma na kuta hi le tilweni, ko khwatsi i moya wa hombe wu bako hi ntamu, ku tata yindlu yontlhe leyi va nga tshamile ka yona. 3 Va no wona tirimi to fana ni ndzilo ti phakana cikari kabye, ku tshama lin’we hehla ka mun’we ni mun’wani. 4 Vontlhe va no tala hi moya wo basa, va sangula ku wulawula hi tirimi to tsalangana, kota lezvi a moya wu nga va nyika ku wulawula. 5 Ka cikhati leco, a vaJudha vo chava Nungungulu va matiko wontlhe ya laha misaveni va wa hi Jerusalema. 6 A cikhati leci ku nga zwala guwa lego, a citshungu ci no hlengeletana, ci kanganyiseka, hakuva a mun’we ni mun’wani wabye i no vazwa na va wulawula hi lirimi lakwe. 7 Kunene, va no hlamala nguvhu vaku: “Kasi vontlhe lava va wulawulako a hi vaGalileya ke? 8 Makunu zvi mahisa kuyini ku a mun’we ni mun’wani wa hina azwa a lirimi lakwe la mabeleko ke?
(Mitiro 2:14) Kanilezvi Pedro i no suka a yima ni lava va 11, a kanela hi gezu ga hombe, aku: “Vavanuna va Judhiya na n’wina vahanyi va Jerusalema, dembani ndleve mu ingisela timhaka ta mina.
(Mitiro 2:37, 38) Makunu laha va ngazwa lezvo, va no karateka nguvhu timbilwini, va wutisa Pedro ni vapostoli lava van’wani vaku: “Vamakabye, hi maha yini?” 38 Pedro aku kabye: “Ti soleni, a mun’we ni mun’wani wa n’wina a bhabhatiswa vitweni ga Jesu Kristu kasi mu tsetselelwa zviwonho zva n’wina, lezvaku mu amukela a cinyikiwo ca moya wo basa.
(Mitiro 2:41) Lava va nga amukela a mhaka yakwe hi kutsaka va no bhabhatiswa, ka siku lego ku no engeteleka kabye a cipimo ca 3000 wa vanhu.
(Mitiro 2:42-47) Va no simama ku ti tsitsirita kugondziseni ka vapostoli, va avelana zvilo zvabye, vaga ni ku khongela zvin’we. 43 Kunene, vontlhe va no tala hi kuchava, ku sangula ku woneka zvihlamaliso ni zviwoniso zvo tala na zvi mahiwa hi vapostoli. 44 Vontlhe lava va nga kholwile va wa hi zvin’we va hlengela zvilo zvabye zvontlhe, 45 va xavisa mipetso ni zvilo zvabye, va avela mali ya kona ka vontlhe hi kuya hi kuvhumala ka mun’we ni mun’wani. 46 A masiku wontlhe va waya tempeleni na va hi ni kungo gin’we, va gelana zvakuga mitini yabye, ni ku avelana zvakuga zvabye na va tsakile nguvhu ni kuzvirandza kambe, 47 va dhumisa Nungungulu ni ku tsakelwa hi vanhu vontlhe. Jehovha yenawu i wa engetela kabye siku ni siku lava va nga kari va ponisiwa.
w86 1/12 29 ¶4-5, 7
Minyikelo yi mahako mbilu yi tsaka
Ka siku legi a bandla ga wuKristu gi nga wumbiwa hi gona hi lembe ga 33 Nguveni ya Hina, a 3000 wa vanhu lava va nga ha hi kubhabhatiswa ‘va wa avelana zvilo zvabye, vaga ni ku khongela zvin’we’. Hikuyini va nga maha lezvo? Va wa maha lezvo kasi ku tiyisa kukholwa kabye ka kuswa hi ku “simama ku ti tsitsirita kugondziseni ka vapostoli”. — Mitiro 2:41, 42.
A vaJudha ni vaprozelite va tile Jerusalema va na bohile ku tshama ntsena a cikhati ca Mubuzo wa Pentekosta. Kanilezvi lava nga maha maKristu va wa xuva ku simama cikhati co leha kasi ku gondza zvotala ni ku tiyisa kukholwa kabye ka kuswa. Lezvo zvi mahile ku ku laveka zvakuga ni ko tshama kona hi cihatla. A vokari va wa nga hi na mali yo enela, kuveni a van’wani va wa hi ni yo tala. Hikwalaho, ku wa hi ni ntlawa wu nga yimisilwe zva cikhatanyana kasi ku avela zvakuga ka lava va nga hi ni cilaveko. — Mitiro 2:43-47.
A ku xavisa titshomba ni ku avelana zvin’wani zvilo zvi wa hi zvilo zvi nga mahiwa hi kuzvirandza. A nga kona a nga kurumetiwa ku xavisa a tshomba yakwe kutani ku maha munyikelo. A kungo ku wa nga hi ku kuca vanhu lava va nga hi nazvo lezvaku va xavisa titshomba tabye va maha zvisiwana. Kanilezvi, hi ku zwela maKristu kuloni lawa ma nga vhumala, va wa xanisa titshomba tabye va teka mali yontlhe va yi nyikela kasi ku seketela zvilaveko zva Mufumo. — Ringanisa na 2 Va Le Korinte 8:12-15.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 3:15) mu daya a Hosi ya wutomi. Kanilezvi Nungungulu i no mu vhuxa hi ka vafileko; hina hi vakustumunyu va mhaka leyi.
it-2 61 ¶1
Jesu Kristu
“Hosi ya wutomi.” Kota cikombiso ca tipswalo ta Papayi wakwe, Jesu Kristu i no nyikela wutomi gakwe go mbhelela kota muphahlo. Lezvo zvi mahile ku zvi koteka ku kuva ni wumun’we ka valandzeli va hlawulilweko va Kristu zvin’we naye mufun’weni wakwe wa le tilweni ni ku vhulula ndlela ya lezvaku a vanhu va hanya laha misaveni hasi ka Mufumo wakwe. (Mat 6:10; Joh 3:16; Efe 1:7; Mah 2:5; wona HAKHELO YA KUTLHATLHISA.) Hi ndlela leyo i mahile “Hosi ya wutomi” ka vanhu vontlhe. (Mit 3:15) A gezu ga ciGreki gi nga tirisiwa laha hi ku kongoma gi wula “murangeli”, ku nga gezu gi nga tirisiwa ka Mosi (Mit 7:27, 35) kota “murangeli” le Izrayeli.
(Mitiro 3:19) Hikwalaho, ti soleni, mu hundzuluka kasi a zviwonho zva n’wina zvi fela ku vhinyetelwa, kasi Jehovha a mu nyika zvikhati zva kuhumula,
19-25 KA NOVEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 4-5
“Va no simama ku kanela Mhaka ya Nungungulu hi kutiya-hlana”
(Mitiro 4:5-13) Hi mandziko wa kona a vafumeli vabye, ni madhota, ni vatsali va no hlengeletana Jerusalema, 6 zvin’we na Anasi, a nga hi hosana ya vapristi, na Kayafasi, na Johani, na Alexandro, ni vontlhe lava va nga hi maxaka ya hosana ya vapristi. 7 Va no yimisa Pedro na Johani cikari kabye, va sangula ku va thethisa, vaku: “I ntamu muni mu mahileko hi wona a zvilo lezvi, kona mu zvi mahile hi vito ga mani ke?” 8 Makunu Pedro, na a tele hi moya wo basa, i te ngalo kabye: “N’wina vafumeli va vanhu na n’wina madhota, 9 loku hi thethiswa nyamutlha hi kota ya ntiro wa wu nene wu mahelweko a wanuna loyi a nga hi cilima, na mu lava ku tiva loyi a nga hanyisa wanuna loyi, 10 zvi tiveni n’wina n’wentlhe ni vanhu vontlhe va ka Izrayeli lezvaku a wanuna loyi a yimileko laha mahlweni ka n’wina na a hanya khwatsi, i hanyisilwe hi vito ga Jesu Kristu wa le Nazareta, loyi n’wina mu nga mu daya mhandzeni, kanilezvi Nungungulu a mu vhuxa hi ka vafileko. 11 Hi yena a nga ‘ribye gi nga nyenyiwa hi n’wina vaaki, legi gi nga mahiwa ribye ga laha khoneni ga lisima ka wontlhe.’ 12 Ahandle ka lezvo, a ku na kuhanyiswa hi ka mun’wani munhu, hakuva a ku na gin’wani vito lahasi ka tilo gi nga nyikwa vanhu legi hi nga hanyiswako hi gona.” 13 Laha va nga wona a kutiya ka Pedro na Johani, na va tiva lezvaku a va gondzangi niku vanhu va nyalidede, va no hlamala. Makunu va no zvi pola lezvaku va wa hanyile zvin’we na Jesu.
w08 1/9 15, kwadru
Magezu ma wulilweko ma wumbako Mitsalo yo basa — Kutsala ni maKristu yo sangula
A vapostoli va wa nga gondzangi?
A cikhati leci a tihosana ni vavanuna va hombe va Jerusalema “va nga wona a kutiya ka Pedro na Johani, na va tiva lezvaku a va gondzangi niku vanhu va nyalidede, va no hlamala”. (Mitiro 4:13) Hakunene a vapostoli va wa nga gondzangi? Xungetano hi mhaka leyi, The New Interpreter’s Bible (A Nova Bíblia do Intérprete) gi wula lezvi: “A magezu lawa a ma faneli ku zwisisiwa hi ndlela yo kongoma a ku khwatsi hi loku Pedro [na Johani] va wa nga zvi koti ku tsala ni ku lera. A magezu lawa ma komba kuhambana ka hombe ku nga hi kona cikari ka lava nga lamula ni vapostoli.”
w08 15/5 30 ¶6
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Mitiro
4:13 — Pedro na Johani va wa nga gondzangi? Ahihi, va wa gondzile. Va wa woniwa na va nga ‘gondzangi ni ku kuva vanhu va nyalidede’ hi kota ya lezvi va nga kala kuya cikoleni ca tigondzo ta varangeli va wukhongeli ga ciJudha.
(Mitiro 4:18-20) Hi kulandzela, va no va vitana va ta va laya lezvaku va nga wuli nchumu ne ku gondzisa hi vito ga Jesu. 19 Kanilezvi Pedro na Johani va no va hlamula vaku: “Lamulani hi n’wece loku zvi lulamile ka Nungungulu a ku ingisa n’wina ku hundza ku ingisa Nungungulu. 20 Kanilezvi hina, hi nga ta tsika ku wulawula hi zvilo lezvi hi zvi wonileko ni ku zvizwa.
(Mitiro 4:23-31) Andzhako ka loku va tlhatlhilwe, va no tlhela ka vapizani lava van’wani va ya hlawutela lezvi a vapristi lava va tihosana ni madhota va nga va byelile. 24 Laha va ngazwa lezvo, va no tlakusa magezu yabye ka Nungungulu hi mbilu yin’we vaku: “Hosi ya Hombe, wena Loyi u nga maha tilo ni misava ni bimbi ni zvontlhe lezvi zvi nga ka zvona, 25 wena loyi u nga wula hi moya wo basa hi nomu wa kokwani wa hina Dhavhidha, a nandza ga wena, uku: ‘Hikuyini a matiko ma mahako gujeguje, ni vanhu va pimisako zvilo zvi nga vhuniko nchumu ke? 26 A tihosi ta misava ti sukile ti yima, ni vafumeli va tlhangene va xuxa cikungo co vhukela Jehovha ni a totilweko wakwe.’ 27 Kunene, Herodhi na Pontiyu Pilatu va wa tlhangene ni vavanuna va matiko ni vanhu va ka Izrayeli dhoropeni legi kasi ku vhukela Jesu, a nandza ga wena gi basileko, loyi u mu totileko, 28 kasi ku maha leci a ntamu wa wena ni kurandza ka wena zvi nga sina zvi ci yimisile kasi ci maheka. 29 Makunu Jehovha, zwana a kudzukisela kabye, u vhuna a malandza ya wena a ku simama ma kanela a mhaka ya wena hi kutiya kontlhe, 30 na u nawuluta a canja ga wena kasi ku hanyisa ni ku maha zviwoniso ni zvihlamaliso hi vito ga Jesu, a nandza ga wena gi basileko.” 31 Andzhako ka loku va khongele hi kutikisa, a wutshamu legi va nga hi ka gona gi no tsekatseka, vontlhe va tala hi moya wo basa va sangula ku kanela mhaka ya Nungungulu hi kutiya.
it-1128 ¶3
Mupostoli
Ntiro ka bandla ga wuKristu. A ku chululiwa ka moya wa ku basa wa Nungungulu hi Pentekosta ku va tiyisile nguvhu a vapostoli. A 5 wa zvipimo zvo sangula zva Mitiro ya Vapostoli zvi komba kubaseni lezvaku a vapostoli va ti yimisele ku huwelela mahungu ya ma nene ni ku huwelela vhuka ka Jesu hi kutiya-hlana hambu lezvi va nga kari va vhalelwa mapaxweni, va biwa, ni ku xanisiwa kala vafa hi tihosi tabye. Cikhatanyana andzhako ka Pentekosta, a ku rangela ka ntamu ka vapostoli ni ku vhuniwa hi moya wa ku basa, zvi kulisile a bandla ga wuKristu. (Mit 2:41; 4:4) Kusanguleni va wa chumayela nguvhu le Jerusalema, va gumesa vaya le Samariya, niku hi kufamba ka cikhati va no chumayela tiko gontlhe. — Mit 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 4:11) Hi yena a nga ‘ribye gi nga nyenyiwa hi n’wina vaaki, legi gi nga mahiwa ribye ga laha khoneni ga lisima ka wontlhe.’
it-1514 ¶4
Ribye ga laha khoneni
Lisimu 118:22 li komba lezvaku a ribye legi gi nga aliwa hi vaaki gi wa ta maha “hloko ya magumo” (Heb., roʼsh pin·nahʹ). Jesu i wulile a magezu lawa a tlhela aku ma tatiseka kakwe kota “ribye ga laha khoneni ga lisima ka wontlhe” (Gr., ke·pha·leʹ go·niʹas, hloko ya magumo). (Mat 21:42; Mar 12:10, 11; Luk 20:17) A ku fana ni ribye ga le hehla nguvhu ga yindlu legi a vanhu va gi kotako ku gi wona khwatsi, Jesu i ribye ga bandla ga maKristu ma totilweko legi gi fananisiwako ni tempeli ya moya. Pedro yenawu i tirisile Lisimu 118:22 ka Kristu na a komba lezvaku i “ribye” legi gi alilweko hi vanhu, hambulezvo gi hlawulilweko hi Nungungulu lezvaku giva “ribye ga laha khoneni ga lisima ka wontlhe”. — Mit 4:8-12; wona kambe 1Pe 2:4-7.
(Mitiro 5:1) Kanilezvi, a wanuna wo kari a vitaniwako ku hi Ananiyasi, ni sati wakwe Safira, i no xavisa petso.
26 KA NOVEMBRO–2 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 6-8
“A bandla giswa ga wuKristu gi ringiwa”
(Mitiro 6:1) Masikwini lawo, laha a vapizani va nga kari va engeteleka, a vaJudha lava vo wulawula ciGreki va no sangula ku khala ka vaJudha lava vo wulawula ciHebheru, hakuva a vavasati va vaGreki lava vo felwa hi vanuna va wa tsoniwa zvakuga lezvi zvi nga avelwa siku ni siku.
bt 41 ¶17
“Hi fanele ku ingisa Nungungulu kota Mufumeli”
A bandla ga wuKristu legi gi nga ha hi ku wumbiwa gi wa kumana ni cikarato ca wutshiva. Ci wa hi cikarato muni? A kutala ka vapizani lava nga ha bhabhatisiwa va wa hi vaendzi le Jerusalema niku va wa lava ku gondza zvin’wani na va nga se tlhela kaya. Hi kuzvirandza a vapizani lava va nga hanya Jerusalema va wa maha minyikelo kasi ku xava zvakuga ni ku tatisa zvilaveko zvin’wani. (Mit. 2:44-46; 4:34-37) Ka cikhati caleco, ku no vhuka cikarato ca hombe. Laha a zvakuga “zvi nga avelwa siku ni siku”, a vavasati lava vo wulawula ciGreki na va felwe hi vanuna “va wa tsoniwa zvakuga”. (Mit. 6:1) Hambulezvo, a vavasati lava vo wulawula ciHebheru na va felwe hi vanuna va wa nga tsoniwi. Zvi wonekisa ku a cikarato leco ci wa patsa cihlawulela. Zvilo zvitsongwani zvi nga hambanyisa vanhu a ku hundza leci.
(Mitiro 6:2-7) Hikwalaho, lava va 12 va no vitana a citshungu ca vapizani, va taku: “A zvi faneli ka hina a ku tsika ku gondzisa a mhaka ya Nungungulu hi avela zvakuga timezeni. 3 Hikwalaho vamakabye, hlawulani a 7 wa vavanuna vo tsumbeka cikari ka n’wina, va teleko hi moya ni wutlhari, kasi hi va yimisa lezvaku va maha ntiro lowu; 4 kanilezvi hina hi ta simama ku ti tsitsirita kukhongeleni ni ntirweni wa ku gondzisa a mhaka.” 5 Lezvi va nga wula zvi no tsakisa citshungu contlhe, va se hlawula Stefani, a wanuna wo tala hi kukholwa ni moya wo basa, na Filipu, na Prokoro, na Nikanori, na Timoni, na Permenasi, na Nikolasi, a muprozelite wa le Antiyokiya, 6 va va neha ka vapostoli. Andzhako ka ku khongela va no va tlhateka mandla. 7 Hikwalaho, a mhaka ya Nungungulu yi no simama ku hangalaka, a ntsengo wa vapizani wu simama ku andza nguvhu le Jerusalema; ni citshungu ca hombe ca vapristi ci no kholwa.
bt 42 ¶18
“Hi fanele ku ingisa Nungungulu kota Mufumeli”
A vapostoli lava va nga wumba hubye yi fumako ya bandla legi gi nga kari gi kula, va zvi wonile na zvi nga hi wutlhari ‘a ku tsika ku gondzisa a mhaka ya Nungungulu va avela zvakuga timezeni’. (Mit. 6:2) Kasi va lulamisa mhaka leyi, va no byela vapizani lezvaku va lava 7 wa vavanuna “va teleko hi moya ni wutlhari” lava a vapostoli va nga wa ta va yimisa kasi “va maha ntiro lowu”. (Mit. 6:3) A vavanuna va ringanelwako va wa laveka hakuva a ntiro wu nga nyimi laha ka ku avela zvakuga basi kanilezvi ni matirisela ya mali, ku xava zvakuga, ni ku hlayisa khwatsi mibiko ya zvontlhe. Vontlhe vavanuna lava va nga hlawulilwe va wa hi ni mavito ya ciGreki, lezvi kuzvilava zvi mahileko ku va amukeleka ka vavasati lava va nga felwe hi vanuna lava nga karatekile. Andzhako ka ku khongela ni ku ehleketa hi lava nga lava ku yimisiwa, a vapostoli va no yimisa vavanuna va 7 kasi “va maha ntiro lowu”.
(Mitiro 7:58–8:1) Andzhako ka loku va mu hoxile lahandle ka dhoropa, va no sangula ku mu gandla hi maribye. A vakustumunyu va no veka tinguwo tabye mikondzweni ya jaha gi vitaniwako ku hi Sawule. 59 Laha va nga kari va gandla Stefani hi maribye, i no kombela aku: “Hosi Jesu, amukela a moya wa mina.” 60 Hi kulandzela i no khizama, a banguleka hi gezu ga hombe, aku: “Jehovha, u nga va rwexi nandzu wa ciwonho leci.” Andzhako ka ku wula lezvo i nofa.
8 Sawule i wa sekela a kudawa ka Stefani. Ka siku lego, a bandla legi gi nga hi Jerusalema gi no sangula ku xanisiwa nguvhu, vontlhe va hangalaka matlhelweni wontlhe ya Judhiya ni Samariya, ku sala vapostoli voce.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 6:15) Laha vontlhe lava va nga tshamile lomu Tribhunali ya Hombe va nga mu cuwukisisa, va no wona lezvaku a nghohe yakwe yi wa ku khwatsi i nghohe ya ngilozi.
bt 45 ¶2
“Stefani, na a tele hi tipswalo ta Nungungulu ni ntamu”
Ku na ni nchumu wu hlamalisako ka nghohe ya Stefani. A valamuli va no mu cuwuka va wona ku a nghohe yakwe “yi wa ku khwatsi i nghohe ya ngilozi”. (Mitiro 6:15) A tingilozi ti huwelela mahungu ya Jehovha Nungungulu, hi cigelo leco a ti chavi, ti rulile ti tlhela ti nga hi na vhilinganya. Hambu valamuli lava va nga nyenya Stefani va zvi wonile lezvo. I zvi kotisile kuyini kuva munhu wo rula?
(Mitiro 8:26-30) Kanilezvi a ngilozi ya Jehovha yi no byela Filipu yiku: “Suka uya dzongeni ka ruwa gi relelako hi Jerusalema giya Gaza.” (A ruwa legi hi legi ga ciwula.) 27 Filipu i no suka a famba. Makunu i no wona a thenwa wa le Etiyopiya, a nga hi hosana yi nga fumelwa hi Kandake, a hosi ya cisati ya vaEtiyopiya, loyi a nga wonelela a tshomba yontlhe ya Kandake. I wa yile Jerusalema a ya khozela. 28 Makunu laha a nga kari a tlhela kaya, i no tshama kareteni yakwe a ti lerela a bhuku ga muphrofeti Isaya hi gezu ga hombe. 29 A moya wuku ngalo ka Filipu: “Famba, u tshinelela a kareta liyani.” 30 Filipu i no tsutsuma, a famba hi laha reveni ga kareta, a muzwa na a lera a bhuku ga muphrofeti Isaya, aku kakwe: “Wa zvi zwisisa hakunene lezvi u lerako?”
bt 58 ¶16
“Kanela mahungu ya ma nene xungetano hi Kristu Jesu”
Inyamutlha a maKristu ma na ni thomo ga ku hlengela ka ntiro lomu Filipu a nga wu maha. A kutala ka zvikhati, va zvi kota ku kanela mahungu ya Mufumo ka vanhu lava va kumanako navo hi citshuketi loku va kari va endza. Ka zvikhati zvo tala, zvi tekela ku woneka khwatsi ku a zvo halahala va kumana ni munhu wo tsakela. Lezvo zva zwala hakuva a Bhibhiliya gi zvi veka kubaseni lezvaku a tingilozi ti rangela ntiro wa kuchumayela kasi ku a mahungu ya ma nene ma chikela ka “wontlhe matiko ni tixaka ni tirimi ni mifumo”. (Kuv. 14:6) Jesu i wa sina a phrofetile zvilo lezvo. Ka mufananiso wakwe wa tirigu ni nyasavari, Jesu i wulile lezvaku cikhatini ca kutshovela — cikhatini ca magumo — “a vatshoveli tingilozi”. I wulile kambe lezvaku a zvivangwa lezvi zva moya zvi wa “ta hlengeleta zvontlhe lezvi zvi khunguvanyisako ni vanhu lava va mahako zvakubiha ti va humesa Mufun’weni wakwe”. (Mat. 13:37-41) Ka cikhati caleci ca cin’we, a tingilozi ti wa ta hlengeleta lava va to ya fuma zvin’we na Jesu le tilweni Mufun’weni wakwe — kulandzela “citshungu ca hombe ca tsandza-vahlayi” ca “tiyivhu tin’wani” — leti Jehovha a lavako ku ti koka tita hlengeletanweni yakwe. — Kuv. 7:9; Johani 6:44, 65; 10:16.