CINI LITSAKO LA LISINE?
Kutsetselela
A WASATI waku hi Patricia i wulile lezvi: “A CIKHATI NDZI NGA HI N’WANANA A KU RUKA NI KU BHONGA ZVI WA NGA KALI LAHA KAYA. A ndzi zangi ndzi gondza ku tsetselela. Hambu cikhati ndzi nga hi wahombe ndzi wa simama ku alakanyela hi nchumu ndzi gohelweko, lezvi zvi nga ndzi tsona ni wurongo.” Kunene, a wutomi gi teleko hi zanga ni civiti a gi nehi litsako ne wutomi gi nene. A mikambisiso yi mahilweko yi komba ku a vanhu va kalako va nga tsetseleli va nga ha . . .
Tsika zanga yi goha wunghana, va ti hambanisa ni van’wani ni kuva ni ciwundza
Hatlisela ku zangara, ku karateka, hambu kuva ni mababyi ya mbilu
Veka nguvhu kupima ka zvihoxo zva van’wani laha ka kuza va nga ha tsakiswi hi kuhanya
Karateka hi kota ya ku biwa hi livhalo hi kuva va nga mahi lezvi va zvi tivako ku zvi nene
Karateka nguvhu ni kuva mhangweni ya ku nghenelwa hi mababyi, a ku patsa ni tesawu, zvifamba ni kubayisa ka hlokoa
ZVI WULA YINI KUTSETSELELA? Zvi wula a ku rivalela munhu loyi a ku goheleko, u tsika zanga, ni civiti, ni maalakanyo ya ku lava ku phota. A zvi wuli ku vhumela ku wonhelwa, ku tsongahata lezvi u gohelweko, kutani ku zvi mahisa ku khwatsi hi loku u nga mahelwangi nchumu. Kanilezvi kuhlawula ka munhu ku kombisako lirandzo la ku lava kurula ni ku hlayisa kuzwanana ni van’wani.
A kutsetselela ku tlhela ku kombisa kuzwisisa. A munhu wa ku tsetselela wa zvi zwisisa lezvaku hontlheni ha wonha, ku ngava hi magezu kutani hi mitiro. (Va Le Roma 3:23) Na gi kombisa kuzwisisa loko a Bhibhiliya gi li: ‘Honiselanani ni ku tsetselelana; loku munhu a hi ni cisolo ka mun’wani.’ — Va Le Kolosi 3:13.
Zva zwala lezvi a kutsetselela ku nga cipandze ca lisima ca lirandzo, li ‘nga ciboho ca kumbhelela.’ (Va Le Kolosi 3:14) Hi kuya hi saite ya Clínica Mayo, a kutsetselela . . .
Ku tiyisa wunghana. Ku tlhela ku vanga kuzwela wusiwana, ni kuzwisisa, ni tipswalo hi loyi a wonhileko
Ku vanga kurula ka maalakanyo ni kurula na Nungungulu
Ku hungula kukarateka, ni tihanyi
Ku hungula zvitshetshela zvi vangiwako hi kukarateka ko hundza mpimo
TI TSETSELELE. Hi kuya hi jornali ga Disability & Rehabilitation a ku ti tsetselela zvi nga “karata nguvhu,” hambu lezvi “ku nga ka lisima nguvhu ka wutomi” ga maalakanyo ni ga miri. Cini ci to ku vhuna ku ti tsetselela?
U nga rindzeli ku maha zvilo zvo mbhelela, kanilezvi vhumela lezvaku a ku fana ni vanhu vontlhe u ta tshuka u phazama. — Mutshawuteli 7:20
Gondza hi zvihoxo zva wena kasi u nga tlheli u zvi phinda
A mahanyela yo kari yo biha ma nga ha teka cikhati co kari kasi u ma tsika, hikwalaho vana ni lihlazva-mbilu. — Va Le Efesusi 4:23, 24
Maha wunghana ni vanhu va tiyisako hlana, va mawonela ma nene, va kombisako wunene va to tlhela va tsumbeka ka wena. — Mavingu 13:20
Loku u gohela munhu, vhumela nandzu u tekela ku kombela rivalelo. Loku u maha kurula, u tava ni kurula ka hombe. — Matewu 5:23, 24
A MATSHINYA YA MILAYO YA BHIBHILIYA MA VHUNA HAKUNENE!
Andzhako ka ku gondza Bhibhiliya, Patricia, a kumbukilweko kusanguleni ka ndzima leyi i gondzile ku tsetselela. I tsalile lezvi: “Ndzi tizwa na ndzi tlhatlhekile ka zanga leyi yi nga goha wutomi ga mina. A ndza ha xaniseki niku a ndza ha xanisi van’wani. A matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma tiyisa lezvaku Nungungulu wa hi randza niku i hi xuvela zva zvi nene.”
A wanuna waku hi Ron yenawu i kumile kurula ka hombe hi ku hanya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. I wulile lezvi: “A ndzi nge zvi koti ku wonelela maalakanyo ni zvimaho zva van’wani. Kanilezvi mina ndzi nga ti wonelela. Loku ndzi lava kurula, a ndzi faneli kuva ni civiti. Ndzi sangulile ku wona kurula ni civiti na zvi hambene nguvhu a ku fana ni mutsuwuka-gambo ni mupela-gambo. A ndzi nge zvi koti kuva ka matshamu lawa ya mambiri hi cikhati cin’we.”
a Zvibuka: Mayo Clinic and Johns Hopkins Medicine websites and the journal Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology.