Xana Zi Tolovelekile A Ku Ti Zwisa Lezi?

A WANUNA wo kari loyi a ha hi ku felwako wa tsala: “Na nza ha hi nwanana le Inglaterra, nzi gonzisilwe a ku nga kombisi a kutizwa ka mina xikari ka vanhu. Nza ha alakanya a raru wa mina, loyi a nga hi musochwa, na a nzi byela a ku, ‘U nga rili!’ na a lumile meno loku a zo kari zi nzi bayisile. A nzi alakanyi lezaku mamani i tshukile a pswopswa kutani ku nzi angarela mina ni tinzisana ta mina (hi wa hi mune). Nzi wa hi tangeni ya 56 wa malembe a xikhati lexi raru wa mina a ngafa. Nzi lozwa a kulahlekelwa ka hombe. Hambulezo, a kusanguleni, nzi wa nga zi koti ni ku rila.”

Ka midawuko yo kari, a vanhu va kombisa a kutizwa kabye laha kubaseni. Ku ngava na va tsakile kutani na va nga tsakangi, vanwani va zi tiva lezi va ti zwisako zona. Hi tlhelo ginwani, ka matshamu yo kari ya misava, nguvunguvu le nwalungu wa Europa ni Bretanha, a vanhu, nguvunguvu a vavanuna, va gonzisilwe a ku fihla a kutizwa kabye, ku kanya timbilu tabye, a ku simama va rulile hambu loku va hi kubayisekeni ni ku nga kombisi a kutizwa kabye laha kubaseni. Kanilezi loku u felwe hi a ranzekako, xana zi bihile a ku kombisa kubayiseka ka wena? Zini lezi a Biblia gi zi wulako?

Lava Va Nga Rila Lomu Ka Biblia

A Biblia gi tsalilwe hi maHeberu ya le mutsuwuka-gambo wa Mediteraneyo, lawa ma nga hi vanhu va nga kombisa a kutizwa kabye laha kubaseni. Gona gi na ni zikombiso zo tala za vanhu va kombisileko kubayiseka kabye laha kubaseni. Hosi Davida i rilile a kudawa ka n’wana wakwe Amnoni. Hi lisine, yena i “lo rila hi nkosi wa hombe nguvu.” (2 Samueli 13:28-39) Yena i tlhelile a rila kufeni ka n’wana wakwe wa mukanganyisi Absalome, loyi a nga zamile ku wutla a wuhosi. A tlhatlhambuto wa Biblia wu hi byela lezi hi Hosi Davida: “Zonake a hosi yi lo xaniseka nguvu lomu mbilwini, yi kanziha yiya le ndlwini ya le hehla ka nyangwa, na yi kari yi rila; na a kari a famba, i wa wulawula, aku: Nwananga Absalome! Nwananga Absalome! Ku wa hi chukwana na ku file mina wutshanwini ga wena! Absalome nwananga, nwananga!” (2 Samueli 18:33) Davida i lo rila a ku fana ni raru wihi ni wihi. Niku makhati yo tala hakunene laha a vapswali va xuvako kufa wutshanwini ga vana vabye! Zi woneka a ku khwatsi a hi za ntumbuluko a ku ranga hi nwanana afa mahlweni ka vapswali.

Xana Jesu i ti zwisile kuyini hi kufa ka munghana wakwe Lazaru? Yena i lo rila na a tshinela xilahleni xakwe. (Johani 11:30-38) Anzhako ka lezo, Maria wa le Magdala i lo rila a xikhati lexi a nga tshinela xilahleni xa Jesu. (Johani 20:11-16) Hizinene, a muKristu loyi a zwisisako a xitsumbiso xa Biblia xa kuvuka ka vafileko a nga rili laha ka kuza a nga chaveleleki, a ku fana ni lava va nga hiko ni xiseketelo xi zwisisekako xa Biblia xa kukholwa kabye xungetano hi xiyimo xa vafileko. Kanilezi kota munhu loyi a nga ni kutizwa ku tolovelekileko, a muKristu wa lisine, hambu loku a hi ni kutsumba ka kuvuka ka vafileko, wa bayiseka a tlhela a rila a kufa ka a ranzekako wihi ni wihi. — 1 Va Le Tesalonika 4:13, 14.

Ku Rila Kutani Ku Nga Rili

Ku nga wuliwa yini hi kutizwa ka hina inyamutlha? Za ku karatela kutani wazwa tingana a ku kombisa a kutizwa ka wena? Xana a vanyiki va wusungukati ve yini? Hi zikhati zo tala a mawonela yabye ya masiku lawa ma phindaphinda ntsena a wutlhari ga kale ga Biblia legi gi pimisilweko. Vona va wula lezaku hi fanele ku kombisa a kubayiseka ka hina, hi nga ku fihli. Lezi zi hi alakanyisa a vavanuna vo tsumbeka va kale, vo kota Joba, Davida, na Jeremia, lava a kutizwa kabye ka kubayiseka ku kumekako lomu ka Biblia. Vona hakunene a va fihlangi a kutizwa kabye. Hikwalaho, a hi wutlhari a ku ti hambanyisa ni vanwani vanhu. (Mavingu 18:1, Tradução do Novo Mundo) Hi lisine, a kurila ku kombisiwa hi tindlela to hambanahambana ka midawuko yo hambanahambana, kambe na zi khegela ka tigonzo ta wukhongeli leti ti tolovelekileko nguvu.a

Ku nga wuliwa yini loku u tizwa na u ku khwatsi u lava ku rila? A ku rila xipanze xa ntumbuluko wa munhu. Alakanya kambe a xikhati xa kufa ka Lazaru, laha Jesu a nga “keta moyeni, . . . a rila.” (Johani 11:33, 35) Hi ndlela leyo, yena i kombile lezaku a ku rila kutizwa ko toloveleka hi kota ya ku felwa hi a ranzekako.

Lezo zi seketelwa hi lezi zi nga humelela mamani wo kari, Anne, loyi a nga felwa hi xinwanana xakwe Rachel hi kota ya SIDS (hi Xingiza, Mababyi Ya Ku Daya Zivanana Hi Xitshuketi). A nuna wakwe i hlawutele lezi: “Lexi xi hlamalisako kuve lezaku ne mina ge hambu Anne a hi rilangi laha kulahliweni kakwe. Vontlhe lava vanwani va wa rila.” Ka lezi, Anne i hlamulile: “Ina, kanilezi nzi rilile nguvu wutshanwini ga mina ni ga nuna wa mina. Nzi alakanya lezaku lezo zi nzi bayisile nguvu mavikanyana nzhako ka mhango, ka siku legi hi kugumesa nzi nga hi nzoce kaya. Nzi rilile siku gontlhe. Kanilezi nza kholwa lezaku a kurila loko ku nzi vunile. Nzi ti zwile khwatsi hi lezo. Nzi wa fanele ku rila a ku felwa hi xinwanana xa mina. Mina nza kholwa hakunene lezaku mu fanele ku tsika vanhu va bayisekako va rila. Hambulezi zi nga za ntumbuluko lezaku vanwani va wula aku, ‘U nga rili,’ lezo hakunene a zi vuni.”

Lezi A Vo Kari Va Ti Zwisako Zona

Xana a vo kari va ti zwisa kuyini a xikhati lexi va xanisekako hi ku felwa hi a ranzekako? Hi xikombiso, zwana ha Juanita. Yena wa ku tiva a kubayisa ka ku felwa hi xinwanana. I vile ni kuonhekelwa ka nyimba hi ntlhanu wa makhati. Makunu i wa tlhelile a xura yinwani nyimba. Kanilezi a xikhati lexi zi nga kurumeteka a ku a tshama xipitali hi kota ya mhango ya mova, hi kuzwisisekako, yena i lo karateka. Anzhako ka maviki mambiri i loya kuphulukeni — na xi nga se chikela a xikhati xa kona. Loku ku hunzile xikhatanyana a nwanana tsongwani Vanessa i lo pswaliwa — na a binza a 0,9 wa tikilo. Juanita wa alakanya aku, “Nzi lo tsaka nguvu. Hi kugumesa nzi wa hi mamani!”

Kanilezi a litsako lakwe a li tsuwukelwangi hi gambo. Anzhako ka mune wa masiku Vanessa i lofa. Juanita wa alakanya: “Nzi sele nzi hi phanga. A wumamani ga mina gi wa wutlilwe. Nzi ti zwile na nzi nga enelangi. Zi wa bayisa a ku wuya kaya nzi ta nghena ndlwini leyi hi nga yi longiselele Vanessa nzi tlhela nzi wona mipelana leyi nzi nga mu xavele. Ka tihweti timbiri leti ti nga lanzela, nzi lo tlhela nzi alakanya a siku ga kupswaliwa kakwe. Nzi wa nga lavi ku tshama ni munhu.”

Xana loko kutizwa ko hunzisa mpimo? Lezo zi nga ha karatela vanwani a ku zi zwisisa, kanilezi lava va nga xaniseka hi zona, a ku fana na Juanita, va tlhamusela lezaku va rilele zivanana zabye a ku khwatsi hi lezi va nga wa ta rilela munhu a hanyileko a xikhati xo kari. Vona ve ngalo a xikhati xo leha a nwanana na a nga se pswalwa yena i sina a ranziwa hi vapswali va yena. Ku na ni kubohana ka hombe ni mamani wakwe. A xikhati lexi a xinwanana lexo xi fako, a mamani wa xona i tizwa na a lahlekelwe hi munhu wa lisine. Niku lezo hi zona lezi a vanwani va faneleko ku zi zwisisa.

Lezi A Kuzangara Ni Nanzu Zi Zi Kotako A Ku Ku Khumbisa Zona

A munwani mamani i kombisile a kutizwa kakwe a xikhati lexi a nga byeliwa lezaku a n’wana wakwe wa mufana wa ntlhanu wa malembe ni ginwe i wa file hi xitshuketi hi kota ya xikarato xo kari xa mbilu xa mapswalwa. “Nzi khomilwe hi kutizwa ko hambanahambana — kungakhumbeki, kungakholwi, nanzu, ni ku zangarela a nuna wa mina na dokodela hi kota ya ku kala va nga tivangi a kukarata ka mababyi yakwe.”

A zanga ya zi kota a kuva xikombiso xinwani xa kubayiseka. Ku ngava ku zangarela a vadokodela ni vaenfermeiro, na ku alakanyiwa lezaku ngha va mahile za ku hunza lezi va mahileko kuhlayiseni ka loyi a fileko. Kutani ku nga hava ku zangarela vanghana ni maxaka, lava zi wonekako ku khwatsi va wula kutani ku maha zilo zo biha. A vo kari va zangarela loyi a fileko hi kuva a nga khatalangi hi wutomi gakwe. Stella wa alakanya: “Nza alakanya a ku nzi wa zangarele a nuna wa mina hakuva nzi tivile lezaku yena na a nga fangi. I babyile nguvu, kanilezi i lo kanyisa zitlharihiso za vadokodela.” Niku a zikhati zo kari ka zangarelwa loyi a fileko hi kota ya minzhwalo leyi a kufa kakwe ku nehelako lava va seleko.

A vo kari va tizwa nanzu hikwalaho ka zanga — ku nga lezaku, vona va nga ha ti kona hikwalaho ka ku tizwa na va zangarile. A vanwani va ti sola hi kufa ka varanzekako vabye. Vona va ti kholwisa ha voce vaku “yena ngha a nga fangi loku ku wo khwatsi nzi wa mu yisile ka dokodela hi xihatla” kutani “loku nzi wa mu yisile ka munwani dokodela” hambu “loku nzi wa mu vunile a ku hlayisa khwatsi wutomi gakwe.”

A ka vanwani a nanzu wu hunza lezo, nguvunguvu loku a ranzekako wabye a file hi xitshuketi, na zi nga rinzelwangi. Vona va sangula a ku alakanya a zikhati lezi va nga zangarele loyi a fileko kutani va nga holovile naye. Kutani va nga ha tizwa ku khwatsi a va mahangi vanhu lava va nga fanele kuva zona ka loyi a fileko.

A kubayiseka loku ku tekako xikhati xo leha ka vamamani vo tala ku seketela lezi a titlhari to tala ti wulako, lezaku a ku felwa hi nwanana ku siya a phanga ga simasima wutomini ga vapswali, nguvunguvu ka mamani wa kona.

A Xikhati Lexi U Felwako Hi Munghana Wa Wena Wa Wukati

A kufa ka munghana wa wukati i xinwani xikarato, nguvunguvu loku va hanyile wutomi go tsakisa nguvu zinwe. Zi nga hava kugumesa ka wutomi gontlhe legi va gi hanyileko zinwe, a kuenza, kutira, kutihungata, ni kukhegela munwe ka munwani.

Eunice i tlhamusela lezi zi mahekileko a xikhati lexi a nuna wakwe a fileko hi xitshuketi hi kota ya kunyima ka mbilu. “Ka viki go sangula, nzi wa hi ka matshamela ya ku nga khumbeki, a ku khwatsi nzi lo nyima a ku tira. Nzi wa nga zi koti hambu ni kuzwa kunanziha kutani ku nuhela. Hambulezo, a kupima ka mina ku simamile xiyinweni xa ku nga khatali. Hi kota ya lezi nzi nga pangalatile a nuna wa mina a xikhati lexi va nga zama a ku mu chukwatisa hi ku tirisa a kuvuxa ka mbilu ni mahahu zinwe ni mimuri, a nzi vangi ni kutizwa ko toloveleka ka kungavumeli lezi zi mahekileko. Hambulezo, nzive ni kutizwa ka hombe ka kutsanzeka, a ku khwatsi nzi wo wona a mova na wu wela ka geva kanilezi na nzi nga zi koti ku maha nchumu ha wona.”

Xana i rilile? “Ina, nzi rilile, nguvunguvu a xikhati lexi nzi nga gonza mazanazana ya mapapilo ya ku nzi chavelela lawa nzi ma amukeleko. Nzi lo rila ka ginwe ni ginwani ga wona. Ku nzi vunile a ku yimisana ni zilo za siku lego. Kanilezi a ku na nchumu lowu wu nga wa ta nzi vuna a xikhati lexi nzi nga wutisiwa hi kuphindaphinda lezaku nzi ti zwisa kuyini. Zi la su dlunya lezaku nzi wa hi kubayisekeni.”

Zini zi vunileko Eunice a ku hanya ni kubayiseka kakwe? Yena i ngalo: “Na nzi nga zi tivi, nzi lo maha xiboho xa ku simama ni wutomi ga mina na nzi nga zi alakanyelangi. Hambulezo, lexi xi simamako xi nzi karata hi loku nzi alakanya lezaku a nuna wa mina, loyi a nga ranza nguvu wutomi, a nga kona lezaku a ti buza hi gona.”

“U Nga Tsiki Vanwani Va Ku Byeletela . . . ”

A vatsali va Leavetaking — When and How to Say Goodbye (Kusalisa — A Xikhati Ni Ndlela Ya Ku Salisa) va nyika wusungukati legi: “U nga tsiki vanwani va ku byeletela lezi u faneleko ku zi maha ni lezi u faneleko ku ti zwisa zona. A kubayiseka ku khumba vanhu vontlhe hi tindlela to hambanahambana. Vanwani va nga ha alakanya — va tlhela va ku tivisa ku ngalo va alakanya — lezaku wena wa bayiseka a ku hunzisa mpimo kutani a wu bayiseki hi laha ku lavekako ha kona. Va tsetselele u tlhela u zi rivala. Loku u zama ku ti kurumeta a ku lanzela lezi zi wuliwako hi vanwani kutani hi vanhu vontlhe, wo nyimisa a kuchukwata ka kutizwa ka wena.”

Hakunene, a vanhu vo hambanahambana va yimisana ni kubayiseka hi tindlela to hambana. Hina a hi zami ku nyika mawonela ya lezaku a ndlela yo kari hi yona yi nga ya chukwana ka munhu ni munhu. Hambulezo, a mhango yi humelela loku a munhu loyi a bayisekako a nga zi koti a ku ti zwananisa ni lisine la mhaka. Zonake a xivuno xi nga ha laveka hi ka vanghana va kuzwela wusiwana. A Biblia gi ngalo: ‘A munghana wa lisine wa ranza xontlhe xikhati niku i nakulobye a pswalelweko ku vunetela kuxanisekeni.’ Hikwalaho u nga chavi a ku lava xivuno, ku wulawula, ni ku rila. — Mavingu 17:17, NM.

A kubayiseka kutizwa ku tolovelekileko loku hi felwa, niku a zi bihangi lezaku a kubayiseka ka wena ku woneka ka vanwani. Kanilezi ku na ni ziwutiso zo engeteleka lezi zi lavako mihlamulo: ‘Xana nzi nga hanyisa kuyini ni kubayiseka ka mina? Zi tolovelekile a ku tizwa nanzu ni ku zangara? Xana nzi fanele ku yimisanisa kuyini ni kutizwa loko? Xini xi ta nga nzi vuna a ku timisela a kufelwa ni kubayiseka?’ A xipanze lexi xi lanzelako xi ta hlamula a ziwutiso lezo ni zinwani.

[Tlhamuselo wa lahasi]

Ziwutiso Zo Alakanyisisa Ha Zona

Xana a kubayiseka ka vanhu vo kari ku khumbisiwa kuyini hi mudawuko wabye?

Hi zihi a zikombiso za vanhu lava va kombisileko a kubayiseka kabye vanhwini lezi hi nga nazo lomu ka Biblia?

Xana a vanhu vo kari va ti zwisa kuyini hi ku felwa hi a ranzekako? Xana wena u ti zwisa kuyini loku u hi ka matshamela yo fana ni lawo?

Zini zi mahako lezaku a ku felwa hi munghana wa wukati ku khumba vanhu hi ndlela yo hambana ni tinwani?

Xana a kubayiseka ku khumbisa kuyini vanhu? Xana zi bihile a ku bayiseka?

Hi wahi a matshamela yo kari ya kubayiseka? (Wona a kwadru ka phajina 9.)

Kutizwa muni ko bayisa nguvu loku ku khumbako vapswali hi kufa ka xitshuketi ka zivanana? (Wona a kwadru ka phajina 12.)

Xana a vamamani vo tala va khumbekisa kuyini hi kuonhekelwa hi nyimba ni ku pswala n’wana na a file? (Wona a kwadru ka phajina 10.)

[Kwadru ka phajina 9]

A Matshamela Ya Kubayiseka

A gezu “matshamela” a gi wuli lezaku a kubayiseka ku na ni xaxameto kutani longoloko wu yimisilweko. A kutizwa ka kubayiseka ka zi kota a ku humelela ku tlhela ku teka xikhati xo hambanahambana, maringano hi munhu ni munhu. Lezi zi xaxametilweko laha a hi zona zoce. A matshamela manwani ya kutizwa ma nga ha kombiswa kambe. Lezi zi lanzelako hi zinwani za zikombiso za kubayiseka lezi zi kotekako ku humelela ka munhu.

Kutizwa ka kusangula: Kudzuka ko sangula; kungakholwi, kuala; kungakhumbeki; ku tizwa nanzu; zanga.

A kubayiseka ka hombe ku nga ha patsa: Kulahlekelwa hi mapimo ni kuvumala wurongo; kukarala ka hombe; a kucica ka xitshuketi ka matshamela; kupimisa ni maalakanyo ya hava; kutshamela kurila; kucica ka kunavela a kuga zakuga, ku gumesako hi kuwonza kutani kukuluka; zikombiso zo hambanahambana za ku karateka kuhanyeni; ku mbhela ntamu; kuhunguka ka wuzikoti ga ku maha mitiro; miharihari — a ku khwatsi wo khumba, kuzwa, ni ku wona mufi; a kufeni ka nwanana, u nga ha zangarela a munghana wa wena wa wukati.

Xikhati xa kuwuya ka wuchukwana: A kubayiseka ni ku navela zilo za kale; kuva ni maalakanyo yo tsakisa nguvu xungetano hi mufi, hambu ya zithenga.

[Kwadru/Mufota ka phajina 10]

Ku Onhekelwa Hi Nyimba Ni Ku Pswala N’wana Na A File — Hlomulo Wa Vamamani

Hambulezi a nga sina a hi ni vana vanwani, Monna i wa rinzela a kubelekwa ka n’wana wakwe wa ku lanzela hi kunavela ka hombe nguvu. Hambu lezi a nga kala a nga se pswaliwa, i wa hi xinwanana lexi yena makunu a nga “hlakana, a wulawula naxo, ni ku xi lora.”

A kubohana ku nga hi kona xikari ka mamani ni xinwanana lexi xi nga kala xi nga se ku pswaliwa ku wa hi ka hombe. Yena wa simama aku: “Rachel Anne i wa hi xinwanana lexi xi nga kari xi khavetela mabhuku laha khwirini ga mina, niku i wa nga nzi tsiki nzi etlela ni wusiku. Nza ha alakanya a kukhavakhavanyana ko sangula, ko fana ni kugunyunga ka liranzo. A khati ni khati a nga kari a ti henyahenya, nzi wo tala hi liranzo la hombe nguvu. Nzi wa mu tiva khwatsi laha ko kala nzi zi tiva loku azwa kubayisa, a xikhati lexi a nga babya.”

Monna wa ha simama ni tlhatlhambuto wakwe: “Dokodela i wa nga nzi kholwi ku kala a xikhati xi hunza nguvu. Yena i lo nzi byela lezaku ngha nzi tsika ku karateka. Nza kholwa lezaku nzi mu zwile ni kufa. Hi xitshuketi i lo hunzuluka hi kuhatlisa ni ntamu. Hi siku go lanzela i wa file.”

Lezi zi nga humelela Monna a zi mahekelangi yena yece. Hi kuyelana ni vatsali Friedman na Gradstein, ka bhuku gabye Surviving Pregnancy Loss (A Ku Hanya Hambu Loku U Onhekelwe Hi Nyimba), a xipimo xa miliyoni yinwe ya vavasati hi lembe le Estados Unidos koce va xaniseka hi tinyimba ti nga bhinzuliko. Hakunene, a ntsengo wa vona ngwa hombe nguvu.

A kutala ka zikhati a vanhu a va tivi lezaku a kuonhekelwa hi nyimba kutani a ku pswala n’wana na a file i hlomulo ka wasati niku i simama ku zi alakanya — kuzilava a wutomini gakwe gontlhe. Hi xikombiso, Veronica, loyi makunu a nga malembeni ya ku hunza 50 hi wukale, i alakanya a kuonhekelwa hi tinyimba takwe niku i alakanya nguvunguvu a khati legi a nga pswala n’wana na a file loyi a hanyileko kala ka hweti ya kupswaliwa na a binza a ntlhanu wa tikilo ni yinwe. Yena i simamile naye na a file lomu nzeni hi maviki mambiri yo gumesa. Yena i te ngalo: “A ku pswala n’wana na a file i nchumu wa ku bayisa nguvu ka mamani.”

A kutizwa ka vamamani lavo va tsanzekileko a ku zwisisiwi zikhati zinwani hambu hi vavasati vanwani. A wasati wo kari loyi a felweko hi n’wana wakwe hi ku onhekelwa hi nyimba i tsalile lezi: “Lezi nzi nga gonza hi ndlela ya kubayisa nguvu hi lezaku mahlweni ka ku zi nzi mahekela, nzi wa nga tivi nchumu xungetano hi lezi a vanghana va mina va nga yimisana nazo. Nzi wa nga khumbeki niku nzi wa nga khatali hi vona a ku fana ni lezi nzi mahiwako hi vanhu.”

A xinwani xikarato xa kubayiseka ka mamani hi lezaku a nuna wakwe a nga zi koti ku tizwa a ku fana ni lezi yena a ti zwisako zona. A sati wo kari i zi wulile hi ndlela leyi: “Nzi wa khunguvanyekile hi kumbhelela hi nuna wa mina ka xikhati lexo. Hi ka lezi a nga zi wonisa zona, a nyimba yi wa nga hi kona. Yena i wa ngazwi kubayiseka ko fana ni loku nzi nga kuzwa. I wa khatalela nguvu a kuchava ka mina kanilezi na ku nga hi kubayiseka ka mina.”

A ka nuna u ngaku a kutizwa loko ka ntumbuluko — yena a ngazwi a kubohana ka xiviri ni ka kutizwa loku a sati loyi a nga ni nyimba a ku zwako. Hambulezo, yena wa xaniseka hi kufelwa loko. Niku za lisima a ku a nuna ni sati va zi tiva lezaku va xaniseka zinwe, hambulezi ku nga hi tindlela to hambana. Vona va fanele ku hlengela a kubayiseka kabye. Loku a nuna a ku fihla, a sati wakwe a nga ha alakanya lezaku yena a nga khumbeki. Hikwalaho hlengelani a kurila ka nwina, a maalakanyo, ni kuangarelana. Kombisanani lezaku ma lavana nguvu a ku hunza kale. Ina, vanuna, kombani a kukhatala ka nwina.

[Kwadru ka phajina 12]

Mababyi Ya Ku Daya Zivanana Hi Xitshuketi — Kuyimisana Ni Kubayiseka

A kufa ka xitshuketi ka xinwanana i hlomulo wu bayisako nguvu. A siku go kari a xinwanana xi wonekako a ku khwatsi xi na ni wutomi gi nene, a xi vuki. Lezo zilo zi nga rinzelwangiko ne ni kutsongwani, hakuva hi mani a alakanyako lezaku a xinwanana xi ta ranga hi xona xifa a vapswali na va ha hanya? A xinwanana lexi xi nga nyika kutsaka ka hombe a mamani wa xona hi xitshuketi xi mu nehela a kubayiseka ka hombe nguvu.

A kutizwa nanzu ku sangula kuta hi ndlela ya kuhunza mpimo. A vapswali va nga hazwa a wutihlamuleli hi kota ya mufi, a ku khwatsi hi loku va nga khatalangi. Va ti wutisa wutsumbu gabye, ‘Xana hi wa ta ngha hi mahile yini kasi lezi zi nga humeleli?’b Zikhati zinwani a nuna, handle ka xiseketelo, wa zi kota ku nyika nanzu a sati wakwe na a nga zi alakanyelangi. A xikhati lexi a ngaya ntirweni, a xinwanana xi wa ha hanya niku xi wa hi ni wutomi gi nene. A xikhati lexi a nga wuya kaya, xi wa file ka xibhedwana xa xona! Xana a sati wakwe i wa tira yini? I wa hi kwihi ka xikhati lexo? A ziwutiso zontlhe lezi zo karata zi fanele ku tlhamuselwa hi ndlela yi nene lezaku zi nga vangi maguwa ngangweni.

A matshamela ma nga rinzelwangiko ni ma nga kotekiko ku tiviwa na ka ha hi mahlweni ma vangile hlomulo. A Biblia gi ngalo: “Nzi lo tlhela nzi wona lahasi ka gambo lezaku a kupalisaneni, a xitsutsumi a xi dawuli, a nhenha a yi hluli yimpini, a zakuga a zi lumbi lava vo tlhariha, a wukosi a hi ga lava va kupima, ni kudzunziwa a hi ka titlhari; hakuva vontlhe va chikelelwa hi xikhati, zi dzuka zi va humela.” — Mutshawuteli 9:11.

Xana a vanwani va nga vunisa kuyini loku a ngango wu felwa hi xinwanana? A mamani wo kari loyi a ha hi ku felwako i wulile lezi: “A munghana wo kari i lo ta swiyela muti wa mina na nzi nga mu byelangi nchumu. A vanwani va lo hi bhikela zakuga. A vo kari va lo nzi vuna hi ku nzi angarela — handle ka magezu, va lo nzi angarela ntsena. Nzi wa nga lavi ku wulawula hi zona. Nzi wa nga lavi a ku tshamela ku tlhamusela lezi zi nga humelela. Nzi wa nga lavi ziwutiso za ku lava ku tiva xihundla xa mina, a ku khwatsi hi loku nzi tsikile ku maha xo kari. Ku wa hi mina mamani wa xona; na nzi mahile zontlhe zi lavekako lezaku nzi ponisa xinwanana xa mina.”

[Tlhamuselo wa lahasi]

[Mufota ka phajina 8]

A zi bihangi a ku bayiseka ni ku rila a xikhati lexi ku fako a ranzekako

[Mufota ka phajina 11]

A ku felwa hi nwanana xikarato xa hombe — a kuzwela wusiwana ni kuzwisisa ka lisine zi nga vuna vapswali