Xana Nzi Nga Hanyisa Kuyini Ni Kubayiseka Ka Mina?

“NZIZWA a tshikelelo wa hombe wa lezaku nzi fihla a kutizwa ka mina,” ku tlhamusela Mike na a alakanya kufa ka raru wakwe. Ka Mike, a ku fihla kubayiseka kakwe ku wa hi zilo za wununa. Hambulezo hi nzhako i alakanyile lezaku lezo zi wa bihile. Hikwalaho a xikhati lexi a munghana wa Mike a nga felwa hi kokwani wakwe, Mike i zi tivile za ku maha. Yena i ngalo: “A malembe matsongwani nzhako, na nzi mu khomile katla nziku, ‘Maha xinuna.’ Zalezi nzi lo mu khoma a woko nziku, ‘Tizwe lezi u lavako ku ti zwisa zona. Zi ta ku vuna a ku yimisana ni kubayiseka. Loku u lava a ku nzi famba, nzi ta famba. Loku u lava a ku nzi tshama, nzi ta tshama. Kanilezi u nga chavi a ku tizwa lezi u lavako a ku ti zwisa zona.’”

MaryAnne yenawu i zwile tshikelelo wa ku fihla a kutizwa kakwe a xikhati lexi a nga felwa hi nuna wakwe. Yena i alakanya lezi: “Nzi wa karateka nguvu xungetano hi kuva xikombiso xi nene ka vanwani, lezaku nzi nga kombisi a kutizwa ka mina ko toloveleka. Kanilezi hi kugumesa nzi lo gonza lezaku a ku zama ku ti maha mhanze ya ntamu ka vanwani zi wa nga nzi vuni. Nzi lo sangula ku ehleketa hi matshamela ya mina zonake nziku, ‘Rila loku u lava ku rila. U nga zami a kuva wo tiya nguvu. Humesa a kutizwa ka wena kubaseni lezaku u ta chukwata.’”

Makunu, Mike na MaryAnne hi wumbiri gabye va nyika mawonela lawa: Kombisa a kubayiseka ka wena! Niku lisine lezi va wulako. Hikuyini? Hilezaku a kubayiseka ku phofula ku lavekako. A ku phofula a kutizwa ka wena ka zi kota ku hungula a tshikelelo lowu u nga ka wona. A ku kombisa a kutizwa hi ndlela yi tolovelekileko, na zi yelana ni kuzwisisa zinwe ni mahungu ya lisine, zi ku maha u hlayisa a kutizwa ka wena laha ku faneleko.

Hakunene, a hi vontlhe va kombisako a kubayiseka hi ndlela yo fana. Niku a zilo zo khwatsi loyi a ranzekako wa wena i file hi xitshuketi kutani kufa hi mababyi yo teka xikhati xo leha za zi kota ku khumba a kutizwa ka lava va seleko. Kanilezi ku na ni nchumu wu wonekako wu hi lisine: A ku fihla a kutizwa ka wena ka zi kota kuva mhango hi le nyameni ni hi tlhelo ga kutizwa. Za hanyisa a ku phofula a kubayiseka ka wena. Hi ndlela muni? A Mitsalo yi na ni wusungukati gi vunako.

A Ku Phofula Kubayiseka — Hi ndlela Muni?

A kuwulawula ka zi kota ku ku vuna a ku phofula. Anzhako ka kufa ka vana vakwe vontlhe va khume, a ku fana ni makhombo manwani ya yena nwinyi, a hloko ya lixaka ya kale, Joba, i wulile lezi: “A muhefemulo wa mina wu karele hi kuhanya; nzi ta nyika xikhati [xiHeberu, “tlhatlha”] ka kutsanwa ka mina, nzi ta wulawula hi kubayiseka ka muhefemulo wa mina.” (Joba 1:2, 18, 19; 10:1) Joba a nga ha zi kotangi kambe a ku fihla a kubayiseka kakwe. I wa hi ni xilaveko xa ku ku tlhatlha; i wa fanele ku “wulawula.” Hi kufanana, a tlhari ya drama ya mungiza Shakespeare yi lo tsala lezi lomu ka Macbeth: “Kombisa kubayiseka; a kubayiseka loku ku nga kombiswiko ka zi kota a ku rera munhu.”

Makunu a ku wulawula hi kutizwa ka wena ka “munghana” wa lisine loyi a to ku ingisela hi lihlaza-mbilu ni kukhatala za zi kota ku neha a kuhumula ko kari. (Mavingu 17:17) A ku wulawula hi lezi zi humeleleko ni lezi u ti zwisako zona ku tala ku maha lezaku zi olova a ku zi zwisisa ni ku yimisana nazo. Niku loku a munhu loyi a ingiselako a hi loyi a ha hi ku felwako yenawu, na a yimisanile khwatsi ni kufelwa kakwe, u nga zi kota ku gonza ka yena a wusungukati gi vunako xungetano hi ndlela ya ku yimisana ni kubayiseka ka wena. A xikhati lexi a n’wana wakwe a ngafa, a mamani wo kari wa tlhamusela lezi a vunekisileko zona hi ku wulawula ni munwani wasati loyi a nga felwe yenawu: “A ku tiva lezaku a munwani munhu i wa welwe hi zilo za zinwe, na a zi kotile ku kuma wuchukwana ka zona, ni lezaku i wa ha yimisana nazo hi ku tlhela a hanya wutomi go tiya, zalezo zi nzi tiyisile nguvu.”

U ngaku yini loku u nga chusekangi a ku wulawula hi kutizwa ka wena? Anzhako ka kufa ka Saule na Jonatani, Davida i mahile lisimu la xirilo li khumbako nguvu mbilu leli a nga phofula ha lona a kubayiseka kakwe. A lisimu leli la kuhlaluka hi kugumesa li mahile xipanze xa mitsalo ya Biblia ya bhuku ga Wumbiri ga Samueli. (2 Samueli 1:17-27; 2 Kronekele 35:25) Hi kufanana, a vo kari va zi wona na zi olova a ku kombisa kubayiseka kabye hi ku tsala a kutizwa ka vona. A noni yo kari yi wulile lezaku yi wa ta tsala a kutizwa ka yona zonake hi nzhako ka masiku yi gonza lezi yi nga zi tsalile. Yona yi lo wona lezaku lezo zi wa mu vuna nguvu.

Kani ku ngava hi kuwulawula kutani hi kutsala, a ku wulawula hi kutizwa ka wena ka zi kota ku ku vuna a ku phofula a kubayiseka ka wena. Ku nga ku vuna kambe lezaku u lulamisa a kungazwisisani ni vanwani. A mamani wo kari a ha hi ku felwako i tlhamusela lezi: “Mina ni nuna wa mina hi zwile lezaku ku wa hi ni yinwani mipatswa leyi yi nga tlhatlha wukati anzhako ka ku felwa hi nwanana, niku hi wa nga lavi lezaku hinawu hi humelelwa hi zona. Makunu a xikhati xontlhe lexi hi nga zangara, na hi lava ku lumbetana, hi wo wulawula hi zona kala hi zwanana. Nzi alakanya lezaku hakunene hi lo tshinelelana nguvu hi ku maha lezo.” Hikwalaho, a ku kombisa a kutizwa ka wena zi nga ku vuna a ku zwisisa lezaku hambu loku mu felwe na mu tele, a vanhu vanwani va nga ha bayiseka hi ndlela yo hambana ni ya wena — hi mpimo wa vona ni ndlela ya vona venyi.

Xinwani xi nga ha zi kotako ku ku vuna a ku phofula kubayiseka i ku rila. A Biblia gi ngalo ku na ni “xikhati xa ku rila.” (Mutshawuteli 3:1, 4) Hakunene a kufa ka wo kari loyi hi mu ranzako ku neha a xikhati lexo. A ku halata mihloti hi kubayiseka ku woneka na ku maha xipanze xi lavekako xa ku wuya wuchukwaneni.

A nhwana wo kari wa tlhamusela lezi a munghana wakwe wa hombe a mu vunisileko zona a ku yimisana ni kufa ka mamani wakwe. Wa alakanya: “A munghana wa mina i wa hi na mina xikhati xontlhe. I rilile na mina. I wulawulile na mina. Nzi zi kotile a ku phofula a kutizwa ka mina, niku lezo zi wa hi za lisima ka mina. Nzi wa nga hi na tingana xungetano hi ku rila.” (Wona Va Le Roma 12:15.) Ge hambu wena u ngavi ni tingana hi mihloti ya wena. Kota lezi hi zi wonileko, a Biblia gi tele hi zikombiso za vavanuna ni vavasati va kukholwa — a kupatsa na Jesu Kristu — lava va halatileko mihloti ya kubayiseka laha kubaseni na va nga hi na tingana ne ni titsongwani. — Genesisi 50:3; 2 Samueli 1:11, 12; Johani 11:33, 35.

U nga ha wona lezaku a kutizwa ka wena ku nga ta tiveka na ka ha hi mahlweni hi xikhati xo kari. A mihloti yi nga ha xililika na yi nga tivisangi hi xikhati xo leha. A noni yo kari yi wonile lezaku a ku ya xava zilo le xitolo xa hombe xi xavisako tixaka tontlhe ta zilo (zi nga lezi a nga kari a zi maha hi kukhanzakanya ni nuna wakwe) zi wa ta mu rilisa, nguvunguvu a xikhati lexi a tshinelelako a zilo lezi zi nga ranziwa nguvu hi nuna wakwe. Ngha uva ni lihlaza-mbilu ha wena nwinyi. Niku u nga alakanyi lezaku u fanele ku fihla mihloti. Alakanya, a mihloti xipanze xa ntumbuluko xi lavekako kubayisekeni.

A Ku Yimisana Ni Kutizwa Nanzu

Kota lezi hi zi wonileko na ka ha hi mahlweni, a vanwani va tizwa nanzu anzhako ka ku felwa hi a ranzekako. Lezi zi nga ha vuna a ku tlhamusela a kubayiseka ka hombe ka wanuna wo tsumbeka Jakobe a xikhati lexi a nga kholwiswa lezaku n’wana wakwe Josefa i wa delwe hi “zivanza.” Jakobe i wa rumele Josefa lezaku a ya tiva a kuhanya ka vamakabye vakwe. Hikwalaho Jakobe kuzilava i wa xaniswa hi kutizwa nanzu, ko kota a ku ‘Hikuyini nzi rumele Josefa yece? Hikuyini nzi mu rumileko kuya ka wutshamu gi teleko hi zivanza?’ — Genesisi 37:33-35.

Kuzilava wazwa a ku a kungakhatali ka wena hi zo kari ku mahile lezaku a ranzekako wa wena afa. A ku tiva lezaku a nanzu lowo — wu ngava wa lisine kutani wa ku wu alakanyela — kutizwa ko toloveleka ka kubayiseka zi ngava xivuno. Laha kambe, a zi laveki ku fihla a kutizwa loko. A ku wulawula xungetano hi nanzu lowu u wu zwako ku nga ku vuna a ku kuma kutlhatlheka ku lavekako.

Hambulezo, tiva lezaku na ku nga khataliseki lezi hi mu ranzisako zona a munhu loye, a hi nge zi koti ku wonelela a wutomi gakwe, ge hambu ku potsa a ku chikelelwa hi “xikhati, zi dzuka zi va humelela” lava hi va ranzako. (Mutshawuteli 9:11) Ahandle ka lezo, a ku na kukanakana ka lezaku a zigelo za wena zi wa nga bihangi. Hi xikombiso, lezi u nga kala ku mu yisa ka dokodela na ka ha hi ni xikhati, u lo zi lava a ku a ranzekako wa wena a babya a tlhela afa? Zi te dlunya lezaku a wu zi lavangi! Makunu, xana wazwa nanzu hakunene wa kuva u vangile a kufa ka munhu loye? Ahihi.

A mamani wo kari i gonzile a ku yimisana ni kutizwa nanzu anzhako ka ku felwa hi n’wana wakwe wa nhanyana ka mhango ya mova. Yena wa tlhamusela: “Nzi ti zwile nanzu hi kuva nzi mu rumile. Kanilezi nzi alakanyile lezaku zi wa nga lulamangi a kuva nzi tizwa hi ndlela leyo. Ku wa nga hi na xihoxo a ku mu ruma ni raru wakwe lezaku va ya nzi mahela zo kari. Ntsena zive mhango yo tshisa.”

U nga ha wula lezaku ‘kanilezi ku na ni zilo zo tala lezi nzi alakanyako lezaku na nzi zi wulile kutani ku maha.’ Lisine, kanilezi himani xikari ka hina a zi kotako ku wula lezaku hi mahile raru, mamani, kutani n’wana vo mbhelela? A Biblia ga hi alakanyisa: “Hontlhe ha khubeka hi zilo zinyingi; loku munhu a nga khubeki hi kuwulawula, yaloye i munhu a mbheleleko.” (Jakobe 3:2; Va Le Roma 5:12) Hizalezo vumela lezaku wena a wu mbhelelangi. A ku simama a ku alakanyela a tixaka tontlhe ta “loku ku wo khwatsi” zi nga ta cica nchumu, kanilezi zi ta hlweta a kuchukwata ka wena.

Loku u hi ni kukholwa ko tiya ka lezaku a nanzu wa wena ngwa lisine, a hi wa ku wu alakanyela, tirisa a ndlela ya lisima nguvu ka tontlhe ya ku mbheta a nanzu — a kutsetselela ka Nungungulu. A Biblia ga hi tiyisa: “Loku wena Jehova u wa ta hlaya zigoho, Hosi, himani a nga wa ta yima? Kanilezi a kutsetselelwa ku le ka wena.” (Tisimu 130:3, 4) A wu nge zi koti kuya nzhako u ya cica zo kari. Hambulezo, wa zi kota ku khongotela a kutsetselelwa hi Nungungulu hi kota ya zihoxo za kale. Makunu u taku yini anzhako ka lezo? Hakunene, loku Nungungulu a tsumbisa ku tsetselela a zihoxo za wena za kale, xana wenawu a wu faneli a ku ti tsetselela? — Mavingu 28:13; 1 Johani 1:9.

A Ku Yimisana Ni Zanga

Xana wena kambe wa zangara, kuzilava a ku zangarela vadokodela, vaenfermeiro, vanghana, kutani hambu loyi a fileko? Tiva a ku lezo kambe kutizwa ko toloveleka ka kufelwa. Kuzilava a zanga ya wena kutizwa ka ntumbuluko ku fambelanako ni kubayisa loku u ku zwako. A mutsali wo kari i te ngalo: “Ntsena hi ku tiva lezaku u zangarile — na u nga mahi nchumu ha yona kanilezi na u zi tiva lezaku u zangarile — hi kona u nga zi kotako a ku ti tlhatlhisa ka mihanzu ya yona yo biha.”

Zi nga ha vuna kambe a ku phofula kutani ku byela vanwani a zanga ya wena. Hi ndlela muni? Hizinene na ku nga hi ku va rwexa nzhwalo. A Biblia ga tlharihisa lezaku a zanga yi tekako xikhati xo leha i mhango. (Mavingu 14:29, 30) Kanilezi wa zi kota ku tangala hi ku bhulela munghana loyi a zwisisako xungetano hi yona. A vanwani va wonile lezaku a ku maha mihlakano ya ku tiyisa miri a xikhati lexi va zangarileko za vuna a ku wuyelela wuchukwaneni. — Wona kambe Va Le Efesusi 4:25, 26.

Hambulezi zi nga za lisima a ku kombisa a kutizwa ka wena ka lisine laha kubaseni, ku na ni zo kari u faneleko ku ti wonela ka zona. Ku kona kuhambana ka hombe xikari ka ku kombisa a kutizwa ka wena ni ku ku chokola ka vanwani. A ku na xilaveko xa ku rwexa nanzu vanwani hi kota ya zanga ni kutsanzeka ka wena. Hikwalaho tiva a lisima la ku wulawula hi kutizwa ka wena, kanilezi na ku nga hi hi ndlela ya tihanyi. (Mavingu 18:21) Ku na ni xivuno xa xi nene nguvu kuyimisaneni ni kubayiseka, niku hi ta wulawula hi xona makunu.

A Xivuno Xi Tako Hi Ka Nungungulu

A Biblia ga hi tiyisa: “Jehova i kusuhi ni lava va tshovekileko timbilu; a hanyisa lava va nga ni moya wu panzekileko.” (Tisimu 34:18) Ina, a ku hunza zontlhe zinwani, a kuzwanana na Nungungulu ku nga ku vuna a ku yimisana ni kufa ka wo kari loyi u mu ranzako. Hi ndlela muni? A mawonela wontlhe ma vunako lawa hi nyikilweko kala lezi ma seketelwa kutani ma yelana ni Mhaka ya Nungungulu, a Biblia. A ku ma tirisa zi nga ku vuna a ku yimisana ni kubayiseka.

Tlhatakumbiri, u nga kanyisi a lisima la mukhongelo. A Biblia ga hi khongotela: “Rula a nzhwalo wa wena ka Jehova, i ta ku seketela.” (Tisimu 55:22) Loku a ku bhulela munghana wa lihlaza-mbilu xungetano hi lezi u zi zwako zi vuna, a ku chulula mbilu ya wena ka “Nungungulu wa kuchavelela kontlhe” zi tava xivuno xa hombe nguvu ka wena! — 2 Va Le Korinte 1:3.

A hi lezaku a mukhongelo hi wona ntsena wu hi mahako hi tizwa khwatsi. ‘Loyi a zwako mikhongelo’ i tsumbisa ku nyika a moya wa ku basa ka malanza yakwe lawa ma wu kombelako hi kutsumbeka. (Tisimu 65:2; Luka 11:13) Niku a moya wa Nungungulu, kutani ntamu wakwe wu tirako, wu nga ku nyika “a ntamu lowu wa hombe” lezaku u zi kota a ku hunzisa a siku. (2 Va Le Korinte 4:7) Alakanya: Nungungulu wa zi kota ku vuna malanza yakwe yo tsumbeka a ku timisela a xikarato xihi ni xihi lexi ma zi kotako ku yimisana naxo.

A wasati wo kari loyi a nga felwa hi nwanana i alakanya lezi a ntamu wa mukhongelo wu mu vunisileko zona yena ni nuna wakwe a ku yimisana ni kufelwa kabye. Yena i tlhamusela lezi: “Loku hi hi kaya ni wusiku zonake a kubayiseka ku hi binza nguvu, hi wa khongela zinwe hi gezu go tlakuka. A khati go sangula hi nga maha xo kari na hi nga hi naye — a mutlhangano wa kusangula wa bandla lowu hi ngaya ka wona, a gotsovanyano wo ranga hi ngave ka wona — hi lo khongela lezaku hi tiyiswa. A xikhati lexi hi nga vuka ni mixo zonake a lisine la kona li maha ku khwatsi li wa binza nguvu, hi wa khongela ka Jehova lezaku a hi vuna. Hi xigelo xo kari, zi wa nzi bayisa nguvu a ku fambafamba laha mutini nzoce. Niku hizalezo a xikhati xontlhe nzi nga wuya kaya nzoce, nzi wa khongela ka Jehova lezaku a nzi vuna a ku kuma kurula.” A wasati loye wo tsumbeka hi kutiya ni hi kufaneleko wa kholwa lezaku a mikhongelo leyo yi mu vunile. Wenawu wa zi kota a ku kuma lezi kota hlamulo wa mikhongelo ya wena ya kuphindaphinda, lezaku ‘a kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa, ku ta hlayisa a mbilu ya wena ni maalakanyo ya wena.’ — Va Le Filipi 4:6, 7; Va Le Roma 12:12.

A xivuno xi tako hi ka Nungungulu xa tangalisa. Paule, a mupostoli wa muKristu i wulile lezaku Nungungulu ‘wa hi chavelela kuxanisekeni ka hina kontlhe, kasi hi fela ku zi kota ku chavelela vona lava va nga le kuxanisekeni.’ Hakunene, a xivuno xa Nungungulu a xi fuvisi a kubayisa, kanilezi xi maha lezaku zi hehuka a ku ku timisela. A zi wuli lezaku u nga ta ha rila kambe kutani a ku rivala a ranzekako wa wena. Kanilezi wa zi kota a ku wuyelela ka wuchukwana. Niku a xikhati lexi u mahako lezo, lezi u zi hanyileko za zi kota a ku ku maha u zwisisa ni ku zwela wusiwana kuvuneni ka vanwani lezaku va yimisana ni kufelwa ko fana. — 2 Va Le Korinte 1:4.

Ziwutiso Zo Alakanyisisa Ha Zona

Hikuyini zi hi za lisima a ku kombisa a kubayiseka ka wena?

Xana u nga phofulisa kuyini a kubayiseka ka wena?

Xana a Mitsalo yi nga ku vunisa kuyini a ku yimisana ni kutizwa nanzu ni zanga?

Xana a kuzwanana ka wena na Nungungulu ku nga ku vunisa kuyini a ku yimisana ni kufa ka a ranzekako?

Hi wahi a mawonela lawa ma vunako kuyimisaneni ni kubayiseka?

[Kwadru ka phajina 18]

A Mawonela Yo Kari Ma Vunako

Tsumba vanghana: U nga kanakani a ku vumela lezaku a vanwani va ku vuna loku vona va ti nyikela kasi ku maha xo kari ni loku hakunene u lava xivuno xo kari. Ngha u zwisisa lezaku leyo yi ngava ndlela yabye ya ku ku komba lezi va ti zwisako zona; kuzilava a va zi koti ku kuma magezu ma faneleko. — Mavingu 18:24.

Hlayisa a wutomi ga wena: A kubayiseka ka zi kota a ku ku rera, nguvunguvu a kusanguleni. Zalezi hi kona laha a miri wa wena wu nga ni xilaveko xa hombe xa ku kuma kuhumula ko enela, a ku nghenela mihlakano ya ku wu tiyisa, ni ku kuma zakuga zi faneleko. U fanele kuya ka dokodela lezaku a ya ku popola hi xikhati ni xikhati.

Thinda a ziboho za hombe: Loku zi koteka, rinzela kala ku chikela xikhati lexi u to ngha u pimisa khwatsi na u nga se maha ziboho zo kota a ku xavisa muti kutani ku cica ntiro wa wena. (Mavingu 21:5) A noni yo kari yi lo alakanya lezaku masiku yo tala anzhako ka kufa ka nuna, yona yi lo nyikela zilo za yona zo tala. Hi nzhako, yona yi lo alakanya lezaku yi wa nyikele zialakanyiso yi nga zi ranza nguvu.

Ngha uva ni lihlaza-mbilu ha wena nwinyi: A makhati yo tala a kubayiseka ka teka xikhati xo leha a ku hunza lexi a vanhu va nga xi alakanyela. A zialakanyiso za lembe ni lembe za ku felwa hi a ranzekako zi nga ha vuxa a kubayisa. A mifananiso, tisimu, kutani masema yo hlawuleka zi nga ha tisa mihloti. A kambisiso wo kari wa siensia xungetano hi kufelwa wu tlhamusele a matshamela ya kubayiseka kota lezi: “A munhu loyi a ha hi ku felwako a nga ha hunza hi ka kutizwa ko kari aya ka kunwani hi kuhlamalisa ni kuhatlisa, niku a ku potsa a zialakanyiso za mufi zi nga ha cicana ni zinwani zialakanyiso za xikhati xo kari.” Tshama na u alakanya a zitsumbiso zo tsakisa za Jehova. — Va Le Filipi 4:8, 9.

Vumelela vanwani: Zama kuva ni lihlaza-mbilu hi vanwani. Tiva lezaku a zi va hehukeli. Hi ku kala va nga tivi xo wula, va zi kota ku wula zilo zo biha na va nga zi alakanyelangi. — Va Le Kolosi 3:12, 13.

Ti wonele a ku tirisa mimuri kutani byala lezaku u yimisana ni kubayiseka ka wena: A wuchukwana gontlhe gi kumiwako hi mimuri kutani byala, ga xikhatanyana ntsena. A mimuri yi fanele a ku nwiwa ntsena loku yi nyikiwa hi dokodela. Kanilezi ti wonele; a mimuri yo tala ya maha vanhu vava tikhumbi ta yona. Hi kuengetela, yona yi nga ha hlweta a ku chukwatisa kubayiseka. A muhloli wo kari wa mababyi wa tlharihisa: “A mhango yi fanele ku timiselwa, ku xanisekiwa hi yona zonake hi kugumesa yi vumelwa niku a ku thinda lezi hi ndlela yi nga faneliko hi ku nyika mimuri a [munhu] zi nga ha simamisa kutani ku vilinganyisa a matshamela ya kubayiseka.” A kuchukwata ka simasima ku tata hi ku ehleketela hi makungu ya hombe ya Jehova. — Tisimu 1:2; 119:97.

Tlhelela ka mitiro ya siku ni siku: Hi khati go sangula, kuzilava u nga ha ti kurumeta kuya ntirweni, a kuya kuxaveni, kutani ku khatalela wutihlamuleli ginwani. Kanilezi u nga ha wona lezaku a matshamela ya mitiro ya wena ya siku ni siku ma tava xivuno ka wena. Simama u khomekile mitirweni ya wuKristu. — Ringanisa 1 Va Le Korinte 15:58.

U nga chavi a ku mbhelelwa hi kubayiseka ka hombe: Hambu loku zi ku khwatsi za hlamalisa, a vo kari lava va ha hi ku felwako va chava a ku mbhelelwa hi kubayiseka ka hombe, na va kholwa lezaku zi nga ha komba a ku a liranzo labye ka mufi la mbhela. Lezo a hi zona. A ku tsika a kubayisa ku mbhela ku nyika wutshamu a maalakanyo yo tsakisa lawa handle ko kanakana ma to simama a xikhati xontlhe na wena. — Mutshawuteli 3:1, 4.

U ngavi ni kukarateka ku nga faneliko: U nga ha ti wona na u karateka uku, ‘Nzi taku yini makunu?’ A Biblia gi nyika wusungukati ga lezaku hi hanya siku ginwe hi khati. A noni yo kari yi tlhamusela lezi: “A ku hanya a siku ginwe ni ginwani hi khati za nzi vuna hakunene.” Jesu i te ngalo ka vapizani vakwe: “Mu nga karatekeli za manziko; hakuva manziko i ta karatekela a wutsumbu ga yena.” — Mateu 6:25-34.

[Mufota ka phajina 15]

A zikombiso za lomu ka Biblia zi komba lezaku a ku tsala lezi u ti zwisako zona ku nga ha ku vuna a ku kombisa a kubayiseka ka wena

[Mufota ka phajina 16]

Ka midawuko yontlhe ya vanhu, lava va nga kubayisekeni va tsakela a ku tangaliswa