Xana gontlhe wukhongeli ga amukeleka ka Nungungulu?

1. Maringano ni Mhaka ya Nungungulu, hi tihi tixaka timbiri ntsena ta wukhongeli ti nga kona?

“ENGHENANI hi nyangwa yo hlongana,” ku wula Jesu, “hakuva a nyangwa yi yako kulobyisweni yi anamile, ni ndlela yi komamako kona yi kulile; mbanyingi va fambako ha yona. Kanilezi a nyangwa ya wutomi yi hlonganile, ni ndlela yi yako kona yi khumile, mbatsongwani lava va yi kumako.” (Mateu 7:13, 14) Maringano ni Mhaka ya Nungungulu, ku na ni tixaka timbiri ntsena ta wukhongeli: ginwe ga lisine ni ginwani ga mawunwa; ginwe go lulama ni ginwani gi nga lulamangiko; ginwe gi yisako wutomini ni ginwani gi yisako kulobyisweni.

2. A Mitsalo yi komba hi ndlela muni aku a hi gontlhe wukhongeli gi xalalisako Nungungulu?

² Va kona vanhu va alakanyako aku gontlhe wukhongeli ga xalalisa Nungungulu. Mavesi lawa ya Biblia ma lanzelako ma komba lezaku lezo a hi zona:

•  “A vanana va ka Israeli va lo engeta kambe va maha kubiha mahlweni ka Jehova, va khozela maBaali ni maAxtarote, ni vanungungulu va vaSiria, ni vanungungulu va vaSidoni, ni vanungungulu va vaMoabi, ni vanungungulu va vanana va ka Amoni, ni vanungungulu va maFilistia; va fularela Jehova va nga mu khozeli. A zanga ya Jehova yi lo vindlukela va ka Israeli.” (Valamuli 10:6, 7) Loku, wutshanwini ga ku khozela Nungungulu wa lisine, hi khozela zifananiso kutani munwani nungungulu, hi nga ta amukeleka ka Jehova.

•  “Lava vanhu va nzi dumisa [Nungungulu] hi milomu yabye, kanilezi a timbilu tabye ti le kule na mina. Kanilezi a ku nzi khozela kabye mahala, hakuva a tigonzo leti va ti gonzisako zileletelo za vanhu.” (Marku 7:6, 7) Loku vanhu va nge ngalo va khozela Nungungulu va gonzisa maalakanyo yabye wutsumbu ahandle ka lezi a Biblia gi gonzisako, a wukhozeli gabye mahala. A gi vumeleki ka Nungungulu.

•  “Nungungulu i Moya, ni lava va mu khozelako va fanele ku khozela hi moya ni zinene.” (Johani 4:24) A wukhozeli ga hina gi fanele ku zwanana ni zinene za Mhaka ya Nungungulu.

Mihanzu ya wukhongeli ga mawunwa

3. Hi yihi ndlela yinwe ya ku hambanyisa wukhongeli ga lisine ni ga mawunwa?

³ Hi nga zi tivisa kuyini aku wukhongeli go kari ga xalalisa Nungungulu kutani ahihi? Jesu i te ngalo: “Tisinya tontlhe to saseka ti pswala mihanzu yo nanziha; kanilezi a sinya yo biha yi pswala mihanzu ya kubiha . . . Hikwalaho hi mihanzu yabye mu ta va tiva.” Hi tinwani timhaka, loku a wukhongeli go kari gi hi ga Nungungulu, gi ta pswala zi nene; kanilezi loku gi hi ga Satani, gi ta pswala zo biha. — Mateu 7:15-20.

4. I tshamela muni gi kombiswako hi vakhozeli va Jehova?

⁴ A wukhongeli ga lisine gi pswala vanhu lava va nga ni liranzo xikari ka vona ni ku komba liranzo ka vanwani. Lezo zi maheka hakuva Jehova wutsumbu i Nungungulu wa liranzo. Jesu i te ngalo: “Loku mu ranzana, a vanhu vontlhe va ta zi tiva lezaku mu vapizani va mina.” Xana a wukhongeli ga ringana ni xiyimo lexi xa wukhozeli ga lisine? — Johani 13:35; Luka 10:27; 1 Johani 4:8.

5. A enciclopedia go kari gi hlawutelisa kuyini a wuxavisi ga tikhumbi lomu Afrika?

⁵ Hi nga alakanyela a wuxavisi ga tikhumbi lomu Afrika. The New Encyclopædia Britannica gi ngalo: “Kusuhani ka 18.000.000 wa va le Afrika va nyikelwe ka vaxavisi va tikhumbi va Vasulumanu va nga tsemakanya Sahara ni Lwandle ga Indiko xikari ka malembe ya 650 ni 1905. Hi xipanze xa wumbiri xa zana ga malembe ga wu 15, a va le Europa va sangule ku xavisa tikhumbi va lanza a mbhiri ya le muhlwa-gambo wa Afrika. Kala 1867, xikari ka 7.000.000 ni 10.000.000 wa va le Afrika va wa rumelwe Tikweni Giswa hi zitimela za mati kota tikhumbi.”

6. A wukhongeli gi ti patsile hi ndlela muni wuxaviseni ga tikhumbi?

⁶ Xiyimo muni xi nga tekiwa hi wukhongeli xikhatini lexo xa pfilupfilu lomu Afrika, laha vavanuna, vavasati ni vanana va nga susiwa mitini yabye ni mingangweni yabye, va bohelelwa hi mangenje, va vekelwa zifungo hi tisimbi to hisa, va xaviwa ni ku xaviswa kota mitlhambi? Bethwell Ogot i hlawutela lomu ka jornal Daily Nation ga Nairobi, Quenia: “A wuKristu ni Xisulumanu zi gonzisa a kukholwa kuzwananeni ka vanhu, kanilezi hi wumbiri ga zona zi tumbuluxile wuhlengeli legi gi nga gongola tikhumbi niku gi wa tele hi maalakanyo ya kuhambanyisa mihlowo. . . . Hi fanele ku tivisisa a xihoxo xi hlengelwako hi Vasulumanu ni maKristu, xikari ka xipanze xa le Muhlwa-gambo ni xa le Oriente Médio, ni kupfhupela kabye hi tlhelo ga mahanyela, lezi zi nga vanga mazana ya malembe ya kuxaniseka ka va lomu Afrika ku nga hiko na kupimiwa.”

Wukhongeli ni yimpi

7. I ntiro muni wu tiriwako hi varangeli va wukhongeli yimpini?

⁷ A wukhongeli ga mawunwa gi komba mihanzu ya gona ya kubiha hi tinwani tindlela. Hi xikombiso, hambulezi a Biblia gi layako a ku “ranza wakelene,” varangeli va wukhongeli lomu tikweni gontlhe va vunetela ni ku kucetela tiyimpi hi kuhiseka. — Mateu 22:39.

8. (a) A varangeli va wukhongeli va susumetisile kuyini a kudawa ka vanhu mazungeni ya lomu Afrika? (b) Zini a nga wula mufundisi wo kari xungetano hi varangeli va wukhongeli xikari ka yimpi ya le Nigeria?

⁸ Za tiviwa khwatsi aku hi 1994, a vafreira ni vapristi vokari va hlengele kuhihiriteni ka vanhu le Ruanda. Kambe a wukhongeli gi hlengele nguvu ka manwani mazunga ya lomu Afrika. Hi xikombiso, xikari ka yimpi leyi yi halatileko nkhata wunyingi le Nigeria, a wukhongeli matlhelweni ya mambiri gi kucile vanhu a kulwa. Laha a yimpi leyo yi ngaya mahlweni, mufundisi munwe i te ngalo a varangeli va chechi va wa “tsikile a ntiro lowu va nyikilweko hi Nungungulu.” Yena kambe aku ngalo: “Hina hi ti vitanako aku hi vatireli va Nungungulu hi ti mahile vatireli va Satani.”

9. Gi wula yi a Biblia hi malanza ya Satani?

⁹ A Biblia gi wulawula zo fanana ni lezo: “Satani wa ti hunzula a ku khwatsi i ngelosi ya kuwonekela. Hikwalaho ngha hi nga hlamali loku a malanza yakwe ma ti hunzula maku khwatsi malanza ya kululama.” (2 Va Le Korinte 11:14, 15) Ku khwatsi hi lezi vavanuna vanyingi va kubiha va ti mahako va nene, Satani i kanganyisa vanhu hi vatireli va wukhongeli lava va ngo khwatsi va kululama kanilezi a mitiro yabye nja kubiha ni mihanzu yabye nja kubola.

10. A varangeli va wukhongeli va kaneta Nungungulu hi ndlela muni?

¹⁰ Varangeli va wukhongeli lomu tikweni gontlhe va chumayela liranzo, kurula ni wunene, kanilezi a mitiro yabye nja livengo, yimpi ni zilo zi nga hiko za wunungungulu. A Biblia gi va hlawutela khwatsi. Gona gi ngalo: “Va wula lezaku va mu tiva Nungungulu, kanilezi va mu kaneta hi mitiro yabye.” — Titusi 1:16.

Huma ka “Babuloni wa hombe”

11. A Biblia gi hlawutela hi ndlela muni a wukhongeli ga mawunwa?

¹¹ Ha zi kota ku tiva lezi Jehova a zi alakanyako hi wukhongeli ga mawunwa hi ku gonza a bhuku ga Biblia ga Kuvululelwa. Lomo, a wukhongeli ga mawunwa gi hlawutelwa kota wasati wa xikombiso, “Babuloni wa hombe.” (Kuvululelwa 17:5) Wona lezi Nungungulu a mu hlawutelisako zona:

•  “Xibhayi xa hombe . . . lexi a tihosi ta misava ti nga bhaya naxo.” (Kuvululelwa 17:1, 2) Wutshanwini ga ku tsumbeka ka Nungungulu, a wukhongeli ga mawunwa gi ti enghenisile ka wupolitika, zikhati zinyingi gi byela mifumo lezi yi faneleko ku maha.

•  “Ku kumilwe ka wona a nkhata wa vaprofeti ni wa vobasa, ni wa vontlhe lava va dayilweko misaveni.” (Kuvululelwa 18:24) A wukhongeli ga mawunwa ga xanisa ni ku daya malanza ma tsumbekileko ya Nungungulu niku gi hlamula hi kufa ka makume ya mazana ya makume ya mazana ya vanhu yimpini.

•  Yena i lo “ti dumisa ni ku ti tsakisa hi za nyama.” (Kuvululelwa 18:7) A wukhongeli ga mawunwa gi na ni titshomba to tala, leti ti tiriswako hi varangeli va gona kasi va hanya lomu ko tshamiseka.

•  “A matiko wontlhe ma khohlisilwe hi kuloya ka [yena].” (Kuvululelwa 18:23) Hi gonzo ya gona ya wunwa ya ku ngalo a muhefemulo a wufi, a wukhongeli ga mawunwa gi vulule a nyangwa ka tontlhe tixaka ta wungoma ni wuloyi, niku gi tumbuluxile a kuchava vafileko ni ku khozela vakokwani.

12. Xialakanyiso muni gi nyikako a Biblia xungetano hi wukhongeli ga mawunwa?

¹² Na gi alakanyisa vanhu hi ntamu lezaku va huma wukhongelini ga mawunwa, a Biblia gi ngalo: “Humani ka yena, nwina vanhu va mina, lezaku kasi mu nga hlengeli zionho zakwe, mu biwa hi zixaniso zakwe.” — Kuvululelwa 18:4, 5.

13. Zini zi to maheka ka wukhongeli ga mawunwa ni ka lava va gi tirisako?

¹³ Xikhatini xa manziko xi tshineleko, Babuloni wa hombe, mufumo wa misava yontlhe wa wukhongeli ga mawunwa, i ta loviswa a mbhela aku bhi. A Biblia gi ngalo: “A zixaniso zakwe zi tata hi siku ginwe, a kufa, ni hlomulo, ni ndlala; yena i ta hiswa hi nzilo hakuva i na ni ntamu Hosi Nungungulu loyi a mu lamulako.” (Kuvululelwa 18:8) Kasi hi nga amukeli xipanze xa zixaniso zakwe, hina hi fanele ku tshova yontlhe mitlhavinyetano hi nga nayo ni wukhongeli ga mawunwa, hi nga hi na nchumu ni mitiro, zialakanyiso ni kukholwa zi nga xalalisiko Nungungulu. A mhaka leyi nja xihatla. A wutomi ga hina hi gona gi nga lomu mhakeni! — 2 Va Le Korinte 6:14-18.