1921 Lezvi Zvi Mahekileko Ka 100 Wa Malembe Ma Nga Hundza

KA MURINDZELI wa 1 ka Janeiro wa 1921, (hi ciNgiza) a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wutisilwe lezvi: “Makunu, i ntiro muni zvi dlunyatekako ku hi nawo a lembe legi?” Ka hlamulo wa kona, ku tshahilwe Isaya 61:1, 2, a nge: ‘Jehovha i ndzi totile a kuva ndzi kanela a mahungu yo saseka ka lava va vhumalako; . . . , ni ku tlhatlhambutela a lembe ga tipswalo ta Jehovha, ni siku ga ku ti photela ka Nungungulu wa hina.’ A mutsalo lowu wu va alakanyisile a ntiro va nyikilweko, ku nga ku chumayela

VACHUMAYELI VO TIYA HLANHA

Kasi a zvigondzani zva Bhibhiliya zvi zvi kota ku chumayela, zvi wa fanele ku tiya hlanha. Va wa fanele ku kanela “mahungu yo saseka” ka vanhu va timbilu ti nene, ni “siku ga ku ti photela” ga Nungungulu ka vakubiha.

Makabye J. H. Hoskin, a nga tshama Canadá, i tiyile hlanha a chumayela hambu lezvi a nga vhukelwa. Kusanguleni ka lembe ga 1921, i no kumana ni mufundisa wo kari wa Metodhista. Makabye Hoskin, i sangulisile lezvi a bhulo gabye: “Ndzi xuva ku hiva ni mabhulo yo nandziha xungetano hi Bhibhiliya. Hambu loku hi nga zwani ka mhaka yo kari, hi nga gemeta bhulo ga hina hi ndlela ya yi nene hi tlhela hi hambana hi kurula.” Kanilezvi, lezvo a zvi mahekangi. Loku makabye Hoskin a zvi alakanya, i wula lezvi: “Zvalezvo hi nga sangula ku bhula, i no vhala livati yi vanga guwa ga ku tlhela ndzi alakanya ku a vhidro ga yona ga hombe gi pandzekile gi ku hohlo.”

A wanuna loye wa muMetodhista i no banguleka aku: “Famba chumayela lava va nga hiko maKristu.” Makabye Hoskin i no miyela. Kanilezvi, a cikhati a nga kari a famba, i no ti byela lezvi: ‘Kuveni hi wena u kalako u nga hi muKristu!’

A cikhati leci a wanuna loye a nga kari a gondzisa lomu chichini yakwe hi mandziko wa kona, i no simama ku wulawula zvo biha hi makabye Hoskin. Loku a zvi alakanya, i wula lezvi: “I no byela tiyivhu takwe a ku ndzi munhu wo hemba nguvhu ka vontlhe va vileko kona ga dhoropa lego, a va byela ku a va faneli ku ndzi amukela. A tlhela aku ndzi fanele ku dawa.” Kanilezvi makabye Hoskin, a nga tsikangi ku chumayela. I no simama a chumayela a tlhela a bhula ni vanhu vo tala nguvhu. I wulile lezvi: “A ndzi no ku tsaka hi ku chumayela ka wutshamu legi. A vokari va waza va ndzi byela lezvi: ‘Ha zvi tiva ku lowu u mahako i ntiro wa Nungungulu!’ Va tlhela vaku: ‘Hi ku vhuna hi yini kasi u nga vhumali nchumu?’”

KU GONDZA HI NGANGO NI KU TI GONDZISA

Kasi ku vhuna lava va nga kombisa kutsakela, a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi no humesa programa ya ku gondza Bhibhiliya lomu ka revhista The Golden Age.a A cipandze ci nga wulawula hi ku gondzisa vaswa ci wa hi ni zviwutiso lezvi a vapswali va nga wa ta bhulisana hi zvona ni vana vabye. A vapswali va wa fanele ku wutisa zviwutiso lezvo va guma va vhuna vana vabye a ku kuma mihlamulo ya kona lomu ka Bhibhiliya. A zviwutiso zvo fana ni leci caku: “A Bhibhiliya gi na ni mabhuku mangani?” zvi wa vhuna vanana a ku tiva zvitsongwani hi Bhibhiliya. A zvin’wani zvo fana ni leci caku: “A maKristu wontlhe ma fanele ku rindzela ku vhukelwa hi ndlela yo kari ke?” zvi wa longisela vanana kasi va chumayela na va nga chavi nchumu.

Lomu ka bhuku O Plano Divino das Eras ku wa hi ni cipandze ci nga mahelwa Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi kulako hi tlhelo ga moya. A cipandze leco ci wa hi ni zviwutiso zvo tlhotlha kupima zvi nga seketelwa ka vholume yo sangula ya bhuku Estudos das Escrituras. A zvipandze lezvo zvi vhunile vanhu vo tala nguvhu va nga kari va lera mabhuku lawo. Kanilezvi, a revhista The Golden Age ga 21 ka Dezembro wa 1921, gi tivisile lezvaku a zvipandze lezvo zvi wa nga ta ha humesiwa. Hikuyini?

KU HUMESIWA BHUKU GISWA!

bhuku *A Harpa de Deus*

Makartawu ma nga komba lomu a cigondzani ci nga fanele ku lera

Makartawu ya zviwutiso lezvi a cigondzani ci nga nyikiwa

A vamakabye lava va nga rangela ka cikhati leco va no wona ku lava va sangulako ku gondza Bhibhiliya zvi wa lava ku va gondza hi ku ya hi mhaka ni mhaka. Kasi ku va vhuna, ku no humesiwa bhuku A Harpa de Deus, hi Novembro wa 1921. Lava va nga vhumela ku teka a bhuku legi va wa sangula kurso kambe ya ku ti gondzisa Bhibhiliya. A kurso leyo yi vhunile lava va nga lera bhuku legi a ku tiva lezvaku “Nungungulu i lava ku katekisa vanhu hi ku va nyika wutomi ga pindzukelwa.” Yi wa mahisiwa kuyini a kurso leyo?

Loku a munhu a teka bhuku legi, i wa nyikiwa cikartawana ci nga komba laha a nga fanele ku lera. Ka vhiki gi nga landzela, i wa nyikiwa kartawu gi nga hi ni zviwutiso zvi yelanako ni mahungu lawa a nga lera. Le magumo ka kartawu lego, ku wa kombiwa cipandze leci a nga fanele ku lera ka vhiki gi nga landzela.

Vhiki ni vhiki ndzeni ka 12 wa mavhiki, a cigondzani ci wa nyikiwa a kartawu gin’we hi bandla ga lomu cipandzeni ca yena. A kutala ka zvikhati, i wa nyikiwa kartawu lego hi vamakabye va khosaheleko kutani lava va nga kala va nga ha zvi koti a ku famba va chumayela hi muti ni muti. Hi cikombiso, makabye Anna K. Gardner, wa le Millvale, a Pennsylvania, le Estados Unidos, i wula lezvi: “A cikhati leci a bhuku A Harpa de Deus gi nga humesiwa, makunu makabye wa mina Thayle, loyi zvi nga mu karatela ku famba, i nova ni ntiro wa ku vhiki ni vhiki a ya nyikela makartawu ya zviwutiso.” Loku a cigondzani ci mbheta kurso leyo, makunu ku wa famba muhuweleli kasi a ya mu gondzisa zvin’wani xungetano hi Bhibhiliya.

Hi Thayle Gardner laha ka citulo cakwe ca marodha

NTIRO WU NGA HA FANELE KU MAHIWA

Kumbheleni ka lembe ga 1921, Makabye J. F. Rutherford i no rumela papilo mabandleni. Ka papilo lego, i no wula lezvaku “ka lembe lego ku nyikilwe wukustumunyu khwatsi ni ka matshamu yo tala ku hundza ni ka gihi lembe ndzeni ka malembe ya ku tshovela”. Laha a nga wulawula hi ntiro wu nga ha fanele ku mahiwa, i no wula lezvi: “Ka ha hi ni ntiro wa hombe wu faneleko ku mahiwa. Kucani vamakabye va nghena ntirweni lowu wa wu nene nguvhu.” Zvi wonekisa ku a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi gi ingisile a wusungukati lego. Hi 1922, va chumayele Mufumo hi ndlela ya ku cima va wa nga se tshuka va chumayelisa lezvo.

Vamakabye vo tiya hlanha

A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi kombisile lirandzo la wumakabye hi ku vhunana. Kota lezvi hi to zvi wona ka matimu lawa ma landzelako, va kombisile ku hakunene vamakabye vo tiya hlanha va ‘pswalelweko ku vhunetela kuxanisekeni.’ — Mav. 17:17.

Hi Wazibili wa 31 ka Maio wa 1921, le dhoropeni ga Tulsa le Oklahoma, a Estados Unidos, ku no khon’wa wanuna wokari wa mulandi a vhalelwa vaku i vhukele wasati wo kari wa mulungu. Lezvo zvi no vhuxa gujeguje, laha a 1000 wa valungu ni ku hundza va nga sangula ku hihirita ntlawana wa valandhi le Tulsa. A gujeguje leyo yi no chikela ni le Greenwood, lomu a kutala ka valandi va nga hanya kona. Ka gujeguje leyo ku phangilwe ku tlhela ku hisiwa 1400 wa miti ni zvitolo. A mibiko yi kombile lezvaku ku file 36 wa vanhu. Kanilezvi, lava hakunene va ngafa zva koteka ku na va chikele kwalomo ka 300 wa vona.

Loku makabye Richard J. Hill, a nga hi Cigondzani ca Bhibhiliya ca mulandi a nga hanya lomu Greenwood, a tlhamusela lezvi zvi nga maheka, i wula lezvi: “Ka wusiku ga gujeguje leyo, hi wa hi ni mutlhangano wa hina wa bandla, kota lezvi hi nga tolovela ku maha hi Wazibili. Laha a mutlhangano wu nga mbhela, hi nozwa zvibhamu le Tulsa. Hi noya etlela na zva ha zwala.” Hi mandziko wa kona, hi Wazithathu wa 1 ka Junho, a ciyimo ci no bindza nguvhu. Makabye Richard i tlhavinyeta aku: “Ku nota vamakabye vokari va ta hi byela ku loku hi lava ku pona i chukwana hiya le Salawini ya mitlhangano ya hombe hi ya fihlala kona.” Hikwalaho, makabye Richard ni sati wakwe ni 5 wa vana vabye, va no tsutsuma futsi vaya Salawini ya mitlhangano ya hombe le Tulsa. Lomo ku wa hi ni cipimo ca 3000 wa vamakabye va valandi — vavasati ni vavanuna — va nga vhikelwa hi maphoyisa ya tiko ma nga vitanilwe kasi ma ta va vhikela.

Ka cikhati caleco, makabye Arthur Claus, wa mulungu, i no tiya hlanha a maha ciboho. I wula lezvi: “Laha ndzi ngazwa lezvaku a citshungu leci ci nga maha gujeguje ci wa kokovela kuya Greenwood, na ci phanga ci tlhela hi hisa miti ya vanhu, ndzi no wona ku i chukwana ndzi tsutsuma ndzi ya kamba Richard, a makabye wa hina wo randzeka.”

Hi Arthur Claus ni ntlawa wa 14 wa vanana lava a nga va gondzisa hi bhuku A Harpa de Deus

Laha a nga chikela, i no kuma vhizinyu wa makabye Richard wa mulungu na a hi ni cibhamu. A cikhati leci a vhizinyu loye wa mulungu, a nga hi munghana wa makabye Richard, a nga wona makabye Arthur, i no ti byela ku yenawu i wa hi mun’we wa lava va nga vanga gujeguje. I no banguleka aku: “U lava yini laha kaya ka inaloyi?”

Makabye Arthur i wula lezvi: “Loku ndzi wa no ti lumaluma na a ndzi dhuwulile. Ndzi no mu tiyisekisa lezvaku ndzi munghana wa makabye Richard niku a hi khati go sangula ndzi ngaya laha kaya kakwe, ndzi wa tolovela kuya.” Makabye Arthur ni vhizinyu loye va no vhikela muti wa makabye Richard lezvaku wu nga dhumelwi, niku a wu dhumelwangi futsi.

Zvalezvo, makabye Arthur i no pola lezvaku makabye Richard ni ngango wakwe va wa hi le Salawini ya mitlhangano ya hombe. Makabye Arthur i no byeliwa lezvaku a valandi va wa nga humi laho loku va nga hi na phepha gi sinarilweko hi General Barrett, loyi a nga rangela maphoyisa lawa ma nga vhikela lava va nga hi lomu Salawini. Arthur i amba lawa: “Zvi wa karata nguvhu a ku wulawula ni murangeli loye. Laha ndzi nga mu byela ku ndzi lava ku teka Richard ni ngango wakwe hi huma lomu Salawini ya mitlhangano ya hombe, i no ndzi wutisa lezvi: ‘U ta wu vhikela a ngango lowu u tlhela u wu hlayisa ke?’ Ndzi no mu hlamula na ndzi tsakile ndziku: ‘Ina.’”

A murangeli loye i no mu tsalela phepha a sinara, makabye Arthur a tekela ku tsutsuma aya Salawini. I no ya nyikela phepha lego ka gin’we ga maphoyisa lawa ma nga wonelela, gi hlamala giku: “Hesa, zvi mahisile kuyini kuza gi sinariwa hi General! Wa zvi tiva ku u wo sangula ku ta humesa wokari ka wutshamu legi?” Zvalezvo, makabye Arthur i no kumana na makabye Richard ni ngango wakwe. Vontlhe va no nghena movheni wa makabye Arthur va tlhela kaya.

Makabye Arthur Claus i no maha zvontlhe zvi nga laveka kasi makabye Richard ni ngango wakwe va hanya kuruleni. Lezvi a nga zvi maha, zva ku tiya hlanha a vhikela makabye wakwe, zvi khumbile votala. Makabye Arthur i wula lezvi: “A vhizinyu loyi a nga ndzi vhuna ku vhikela muti wa makabye Richard i no guma tsakela lisine. Kuve ni vanhu van’wani vo tala kambe va nga tsakela mahungu ya Mufumo hi lezvi va nga wona ku hontlheni ha randzana hambu hova va hlonge muni, niku cikari ka hina vanhu va Nungungulu a hi chepetani.”

a Hi 1937, a revhista The Golden Age gi no ciciwa vito giva Consolation; hi 1946 gi ciciwa giva Awake! (ku nga Khindlimuka! hi ciTshwa).