Hikuyini hi hlotako wusungukati?

1. Hi nga zvi mahisa kuyini a zviboho zva wutlhari, niku hi nga mahisa kuyini ku a makungo ya hina ma famba khwatsi? (Mavingu 13:10; 15:22)

HONTLHENI hi lava ku maha zviboho zva wutlhari niku hi lava ku a makungo ya hina ma famba khwatsi. A Mhaka ya Nungungulu yi hi byela lezvi hi nga zvi kotisako zvona lezvo. — Lera Mavingu 13:10; 15:22.

2. Zvini lezvi Jehovha a tsumbisako ku hi mahela?

² Hi lisine, a munhu wa munene nguvhu hi nga kumako ka yena a wutlhari ni wusungukati hi Jehovha, a Papayi wa hina. Yena i tsumbisa ku hi vhuna hi ku wula lezvi: “Ndzi ta ku nyika wusungukati a tihlo ga mina na gi ku cuwukile.” (Lis. 32:8) A magezu lawa ma komba lezvaku Jehovha i maha zvo hundza ku hi nyika wusungukati; yena i khatala nguvhu kambe hi mun’we ni mun’wani wa hina a tlhela a hi vhuna ku tirisa wusungukati gakwe.

3. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Ka ndzima leyi, hi ta tirisa a Mhaka ya Nungungulu kasi ku hi vhuna ku hlamula a mune wa zviwutiso: 1) Matshamela muni ndzi faneleko kuva nawo loku ndzi lava ku vhuneka hi wusungukati ga ginene? 2) Himani a nga ndzi nyikako wusungukati ga ginene? 3) Ndzi nga kombisa kuyini lezvaku hakunene ndza gi lava wusungukati? 4) Hikuyini ndzi kalako ndzi nga faneli ku kombela van’wani lezvaku va ndzi mahela zviboho?

MATSHAMELA MUNI NDZI FANELEKO KUVA NAWO?

4. Matshamela muni hi faneleko kuva nawo loku hi lava ku vhuneka hi wusungukati ga ginene?

⁴ Kasi hi vhuneka hi wusungukati ga ginene, hi fanele ku ti koramisa ni ku tiva kugumelwa ka hina. Hi fanele ku vhumela lezvaku kuzvilava hi nga kala hi nga hi na wutlhari kutani wutivi ga ku maha zviboho hi hoce. Loku hi nga ti koramisi kutani ku tiva kugumelwa ka hina zvi nge koteki ku Jehovha a hi vhuna. Hikwalaho, ni gihi wusungukati hi gi kumako a cikhati leci hi lerako a Mhaka ya Nungungulu gi nga fana ni mati hehla ka pato. (Mika 6:8; 1 Ped. 5:5) Kanilezvi, loku hi ti koramisa hi tlhela hi tiva kugumelwa ka hina, hi ta hatlisela ku ingisa a wusungukati legi hi gi zwako gi seketelwako ka Bhibhiliya hi tlhela hi vhuneka hi gona.

5. Zvini lezvi Dhavhidha a zvi mahileko zva ku na zvi mu mahile ava ni matshandza?

⁵ Wona lezvi hi nga gondzako ka cikombiso ca Hosi Dhavhidha. Lezvi Dhavhidha a zvi mahileko kuzvilava na zvi mahile ku ava ni matshandza. Na a nga seva hosi, Dhavhidha i wa tiviwa hi wutlhari gakwe ga kuva muchayi wa hombe, laha ka kuza a kombeliwa ku ya chayela hosi. (1 Sam. 16:18, 19) Andzhako ka ku Dhavhidha a totilwe kota hosi, Jehovha i no mu nyika ntamu hi moya wo basa. (1 Sam. 16:11-13) Dhavhidha i wa tiveka nguvhu cikari ka vanhu vakwe hi ku hlula valala, a ku patsa ni cihotlovila ca muFilistiya, Goliyate. (1 Sam. 17:37, 50; 18:7) A munhu wa matshandza a mahileko a zvilo zvontlhe lezvi zva hombe a nga alakanya ku a nga ha hi na cilaveko ca kuzwa a wusungukati ga van’wani. Kanilezvi Dhavhidha i wa nga tshamisangi lezvo.

6. Hi zvi tivisa kuyini lezvaku Dhavhidha i wa vhumela wusungukati? (Wona ni mufota wa kapa.)

⁶ Andzhako ka loku Dhavhidha a yimisilwe kota hosi, i no hlawula vanghana lava va nga mu nyika wusungukati. (1 Kro. 27:32-34) Lezvo a zvi hlamalisi, hakuva hambu a cikhati leci a nga kala a nga seva hosi, Dhavhidha contlhe cikhati i wa ti yimisele a ku ingisa a wusungukati ga ginene. Dhavhidha i wa nga ingisi basi a wusungukati ga vavanuna kanilezvi i ingisile ni wusungukati ga wasati wo kari wa ku hi Abhigayili. Abhigayili i wa hi sati wa Nabhali, a wanuna wo kala cichavo, wo kala kubonga ni wo tsona. Dhavhidha i no ti koramisa a ingisa wusungukati ga Abhigayili, niku kota wuyelo ga lezvo i no potsa ku maha cihoxo ca hombe. — 1 Sam. 25:2, 3, 21-25, 32-34.

7. Zvini hi gondzako ka cikombiso ca Dhavhidha? (Mutshawuteli 4:13) (Wona ni mifota.)

⁷ Hi nga gondza zvokari ka Dhavhidha. Hi cikombiso, kuzvilava hi ngava ni wutlhari go kari kutani wutihlamuleli ka van’wani. Hambulezvo, a hi faneli ku tshuka hi alakanya lezvaku ha tiva zvontlhe niku a hi na cilaveko ca wusungukati. A cin’wani kambe, hi fanele ku ti yimisela ku ingisa a wusungukati ga ginene na hi nga cuwuki a ku himani a hi nyikako. (Lera Mutshawuteli 4:13.) Loku hi maha lezvo, hi ta potsa ku maha zvihoxo zva hombe lezvi zvi nga hi vangelako a kubayisa hina wutsumbu zvin’we ni van’wani.

HIMANI A NGA NDZI NYIKAKO WUSUNGUKATI GA GINENE?

8. Hikuyini Jonatani a nga ringanelwa hi ku mu nyika wusungukati Dhavhidha?

⁸ Wona zvin’wani hi gondzako ka cikombiso ca Dhavhidha. Dhavhidha i wa ingisa wusungukati ga ginene ga vanhu lava va nga hi ni wunghana ga ginene na Jehovha va tlhela va zwisisa khwatsi a zvikarato lezvi a nga kumana nazvo. Hi cikombiso, a cikhati leci a nga rindzela ku tiva lezvaku a nga vhuxa wunghana gakwe na Hosi Sawule, Dhavhidha i ingisile a wusungukati ga Jonatani, a n’wana wa Sawule. Hikuyini Jonatani a nga mu nyika wusungukati ga ginene? Hi ku Jonatani i wa nga hi na wunghana ga ginene basi na Jehovha kanilezvi i wa zvi tiva kambe a ku hanyisana na Sawule. (1 Sam. 20:9-13) Hi nga ci tirisisa kuyini a cigondzo leci?

9. Himani hi faneleko ku mu kombela wusungukati? Tlhamusela. (Mavingu 13:20)

⁹ Loku hi lava wusungukati, hi maha khwatsi hi ku kombela a munhu loyi a nga ni wunghana ga ginene na Jehovha a tlhela a ci zwisisa khwatsi a ciyimo leci hi lavako ku vhuniwa ka cona.a (Lera Mavingu 13:20.) Hi cikombiso, a hi nga zvi veke laha ka ku a jaha go kari gi lava makabye wa munene wa ku chadha naye. Himani a nga gi nyikako wusungukati ga ginene? A munghana wo kala a nga chadhangi a nga gi vhuna nguvhu loku a seketela a wusungukati gakwe ka matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Kanilezvi a jaha lego gi nga kuma wusungukati ga ginene nguvhu loku gi kombela a nuna ni sati va buvhileko hi tlhelo ga moya, va nga ni cikhati co leha na va hi ni wukati go tsakisa va tlhela va gi tiva khwatsi a jaha lego.

10. Zvini hi to bhula hi zvona zvezvi?

¹⁰ Hi bhulile hi matshamela mambiri hi faneleko kuva nawo ni loyi a faneleko ku hi nyika wusungukati. Zvezvi a hi bhuleni hi lezvi hi nga kombisako zvona lezvaku hakunene ha gi lava a wusungukati ga ginene niku hi nga kombela van’wani lezvaku va hi mahela ciboho ke?

NDZI NGA KOMBISA KUYINI LEZVAKU NDZA GI LAVA A WUSUNGUKATI GA GINENE?

11-12. a) Zvini hi nga faneliko ku maha? b) Zvini lezvi Hosi Rehobhowamu a nga maha a cikhati leci zvi nga lava ku a maha ciboho ca lisima?

¹¹ Ka zvikhati zvin’wani, a wokari a nga wonekisa ku khwatsi i lava wusungukati, kuveni hi lisine, o lava ku tiyiseka ka van’wani xungetano hi ciboho leci a sinako a ci mahile. A vanhu va tshamela lego a hi ku khwatsi vo lava wusungukati. Va fanele ku gondza ka lezvi zvi nga humelela Hosi Rehobhowamu.

¹² Rehobhowamu hi yena a nga vhaleta Hosi Solomoni kota hosi ya Izrayeli. A cikhati leci Rehobhowamu a ngava hosi, a vanhu va wa hi ni zvilo zvo tala zva zvinene, kanilezvi va wa zvi wonisa ku khwatsi Solomoni i wa va bindzisele wutomi. Hikwalaho, va noya ka Rehobhowamu va ya mu kombela lezvaku a va olovisela ndzhwalo. Rehobhowamu i no va kombela cikhati ca ku a ehleketa hi ciboho leci a nga wa ta maha. I sangulile khwatsi hi ku kombela wusungukati ka vavanuna va kulileko lava va nga vhuna Solomoni. (1 Tih. 12:2-7) Kanilezvi a nga ingisangi a wusungukati legi a nyikilweko hi vavanuna lavo va kulileko. Hikuyini a mahileko lezvo? Xana Rehobhowamu i wa sina a mahile ciboho ca lezvi a nga wa ta maha, niku i wo lava basi a vanhu va ku va vhumelelana naye? Loku zvi hi lezvo, i vhumelelene ni vanghana vakwe va majaha a cikhati leci a nga va kombela a wusungukati. (1 Tih. 12:8-14) Rehobhowamu i no byela vanhu zvalezvi a vanghana vakwe va nga mu byela. Hi kota ya lezvo, a tiko gi no avana, niku kusukela kwalaho, Rehobhowamu i no tshamela kuva ni zvikarato. — 1 Tih. 12:16-19.

13. Hi nga zvi tivisa kuyini lezvaku hakunene ha komba ku ha gi lava a wusungukati?

¹³ Zvini hi gondzako ka cikombiso ca Rehobhowamu? A cikhati leci hi kombelako wusungukati hi fanele ku komba lezvaku hakunene ha gi lava a wusungukati. Hi ta zvi tivisa kuyini ku ha maha lezvo? Kuzvilava hi nga ti wutisa lezvi: ‘Xana ndza kombela wusungukati ndzi tlhela ndzi tekela ku gi ala loku gi nga yelani ni lezvi ndzi nga rindzela ku zvizwa?’ Wona cikombiso.

14. A cikhati leci hi nyikiwako wusungukati, zvini hi faneleko ku zvi alakanya? Nyika cikombiso. (Wona ni mufota.)

¹⁴ Hi nga alakanyela makabye a nga tsumbisiwa ntiro wu holelako khwatsi. Na a nga se vhumela ntiro lowo, i kombela wusungukati ka dhota. A makabye loye i kumbuka lezvaku a ntiro lowo wu ta lava ku a tshama kule ni ngango wakwe hi cikhati co leha. A dhota lego gi alakanyisa makabye loye a matshinya ya milayo ma kombako lezvaku a ca lisima ku khatalela a ngango wakwe hi tlhelo ga moya. (Efe. 6:4; 1 Tim. 5:8) A hi nga zvi veke laha ka ku a makabye loye i tekela ku kuma cihoxo ka magezu ya dhota lego a gumesa a sangula ku wutisa vamakabye van’wani kala a byeliwa lezvi a nga rindzela ku zvizwa. Xana a makabye loye hakunene i wa lava wusungukati, kutani i wa sina a mahile ciboho, i wo lava ntsena a vanhu va ku va vhumelelana naye? Hi fanele ku alakanya lezvaku a mbilu ya hina ya kanganyisa. (Jer. 17:9) Ka zvikhati zvo kari, a wusungukati legi gi lavekako nguvhu ka hina a hi gona legi hi rindzelako ku gizwa.

NDZI FANELE KU KOMBELA VAN’WANI LEZVAKU VA NDZI MAHELA ZVIBOHO?

15. Zvini hi faneleko ku ti wonela ka zvona, niku hikuyini?

¹⁵ A mun’we ni mun’wani wa hina i na ni wutihlamuleli ga ku ti mahela zviboho hi yece. (Gal. 6:4, 5) Kota lezvi hi zvi wonileko, a munhu wo tlhariha i lava wusungukati lomu ka Mhaka ya Nungungulu ni ka maKristu yo buvha na a nga se maha ciboho. Hambulezvo, hi fanele ku ti wonela a ku kombela van’wani lezvaku va hi mahela zviboho. A van’wani kuzvilava va nga maha lezvo hi kukongoma hi ku wutisa wokari va mu kombisako cichavo, vaku: “Loku ku wa hi wena u nga ka ciyimo ca mina, zvini u nga wa ta maha?” A van’wani va nga maha lezvo hi ndlela ya wutshiva nguvhu hi ku kopiyara lezvi a wokari a mahako na va nga kali va ti nyika cikhati ca ku ehleketa khwatsi hi mhaka leyo.

16. Ciyimo muni ci nga hi kona le Korinte xungetano hi nyama leyi yi nga phahlelwe zvifananiso, niku himani a nga fanele ku maha ciboho hi nyama leyo? (1 Va Le Korinte 8:7; 10:25, 26)

¹⁶ Wona a ciyimo leci ci nga hi kona cikari ka bandla ga Korinte ga zana ga malembe go sangula xungetano hi nyama leyi yi nga phahlelwe zvifananiso. Pawule i ma tsalele lezvi a maKristu lawo ya Korinte: “Ha zvi tiva lezvaku a cifananiso a hi nchumu laha tikweni ni lezvaku kova ni Nungungulu mun’we basi”. (1 Kor. 8:4) Hi kota ya lezvi Pawule a nga va byela, a vokari lomu bandleni va no boha lezvaku va ngaga a nyama leyi yi nga phahlelwe zvifananiso yi gumesa yi ya xavisiwa merkadho. A van’wani va no boha lezvaku va nga taga nyama leyo hakuva zvi wa ta khunguvanyisa livhalo labye. (Lera 1 Va Le Korinte 8:7; 10:25, 26.) Leco ci wa hi ciboho ca munhu wutsumbu. Pawule a nga tshukangi a byela maKristu ya le Korinte lezvaku ma va mahela zviboho van’wani kutani ku ma kopiyara lezvi a van’wani va nga maha. A mun’we ni mun’wani wabye i wa ta “ti hlamulela mahlweni ka Nungungulu”. — Rom. 14:10-12.

17. Zvini zvi nga humelelako loku hi kopiyara basi lezvi a van’wani va mahako? Nyika cikombiso. (Wona ni mifota.)

¹⁷ A zvilo zvo khwatsi hi lezvi zvi nga mahekisa kuyini nyamutlha? Ehleketa hi mhaka ya zvipandzana zva nkhata. A muKristu mun’we ni mun’wani i fanele ku ti mahela ciboho hi yece ca ku i ta vhumela kutani i ta ala a zvipandzana lezvo.b Kuzvilava zvi nga hi karatela a ku zwisisa khwatsi a mhaka leyi, kanilezvi a ku maha zviboho zvo kota lezvi zvi maha cipandze ca ndzhwalo lowu a mun’we ni mun’wani wa hina a faneleko ku wu rwala hi yece. (Rom. 14:4) Loku hi boha ku pimanyisa lezvi a wokari a mahako hi ta lolohisa tivhalo ta hina. Hi nga gondzisa a livhalo la hina ni ku li chukwatisa ntsena loku hi li tirisa. (Mah. 5:14) Makunu, hi rini hi nga kombelako a wusungukati ka muKristu wo buvha? Hi nga maha lezvo andzhako ka loku hi kambisisile kanilezvi na ha ha lava ku vhuniwa ku zwisisa lezvi a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma tirisako zvona ka ciyimo ca hina.

SIMAMA KU LAVA WUSUNGUKATI

18. Zvini lezvi Jehovha a hi mahelako?

¹⁸ Jehovha i komba lezvaku wa hi tsumba nguvhu hi ku hi tsika hi maha zviboho hi hoce. I hi nyikile a Mhaka yakwe, a Bhibhiliya, a tlhela a hi nyika vanghana va wutlhari lava va nga hi vhunako ku ehleketa hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Wa tatisa wutihlamuleli gakwe kota Papayi wa hina. (Mav. 3:21-23) Zvini hi nga mahako kasi hi kombisa kubonga?

19. Hi nga simamisa kuyini hi tsakisa Jehovha?

¹⁹ Ehleketa hi mhaka leyi: A vapswali va tsaka loku va wona vana vabye na va kula, va tirisa khwatsi a kupima kabye, vava ni wutlhari, ni kuva malandza ya manene ya Jehovha. Hi kufanana, Jehovha wa tsaka a cikhati leci a hi wonako na hi simama ku buvha hi tlhelo ga moya, na hi hlota wusungukati ni ku maha zviboho lezvi zvi mu nyikako wudzundzo.