U nga nyikisa kuyini wusungukati?

1. Himani a faneleko ku nyika wusungukati? Tlhamusela.

U TI ZWISA kuyini hi ku nyika wusungukati? A vokari va tsaka hi ku nyika wusungukati. A van’wani va chava ku nyika wusungukati kutani va tizwa na va nga zvi tivi ku zvini va to wula. Kanilezvi, ka zvikhati zvin’wani zva tshuka zvi boha ku hontlheni hi nyika wusungukati. Hikuyini? Hakuva Jesu i wulile lezvaku a valandzeli vakwe va lisine va wa ta tiviwa hi lirandzo leli va nga wa ta kombisana. (Joh. 13:35) A yin’we ya tindlela hi va kombisako hi yona lirandzo a vamakabye va hina ku va nyika wusungukati loku zvi laveka. A Mhaka ya Nungungulu yi wula lezvaku a “wunghana go nandziha” gi sukela, kutani ku, gi kula hi ku nyikana “wusungukati go tsumbeka”. — Mav. 27:9.

2. Zvini lezvi a madhota ma faneleko ku zvi kota ku maha, niku hikuyini? (Wona ni kwadru “Loku u nyika wusungukati ka mutlhangano wa laha cikari ka vhiki”.)

² A madhota ma fanele ku zvi kota ku nyika wusungukati gi vhunako van’wani. Hi ku tirisa Jesu, Jehovha i yimisile vavanuna lavo kasi va khatalela bandla. (1 Ped. 5:2, 3) A yin’we ya tindlela va tatisako hi yona a wutihlamuleli lego ku nyika wusungukati gi seketelwako ka Bhibhiliya a cikhati leci va vekako tikanelo laha bandleni. A cin’wani kambe, va nyika wusungukati ka yivhu yin’we ni yin’wani, a ku patsa ni leti ti hambukako laha ntlhambini. A madhota, a ku patsa na hina hontlheni, ma nga nyikisa kuyini wusungukati ga ginene?

3. a) Hi nga gondzisa kuyini ku nyika wusungukati ga ginene? (Isaya 9:6; wona ni kwadru “Pimanyisa Jesu a cikhati leci u nyikako wusungukati”.) b) Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Hi gondza zvotala xungetano hi ku nyika wusungukati hi ku gondza ka zvikombiso zva vanhu lava ku wulawuliwako hi vona lomu ka Bhibhiliya, nguvhunguvhu ka cikombiso ca Jesu. A cin’we ca zvikhundla lezvi Jesu a nyikilweko ku “Sungukati gi Hlamalisako”. (Lera Isaya 9:6.) Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi hi nga mahako loku hi kombeliwa wusungukati ni lezvi hi nga mahako a cikhati leci zvi lavako ku hi nyika wusungukati na hi nga kombeliwangi. Hi ta tlhela hi wona a lisima la ku nyika wusungukati hi cikhati ca cinene ni ndlela ya yinene.

LOKU HI KOMBELIWA WUSUNGUKATI

4-5. Loku a wokari a ku kombela wusungukati, zvini u faneleko ku ti wutisa? Nyika cikombiso.

⁴ Zvini hi faneleko ku maha loku a wokari a hi kombela wusungukati? Kuzvilava zvi nga hi tsakisa nguvhu laha ka kuza hi lava ku tekela ku mu vhuna. Kanilezvi, a kusangula hi fanele ku ti wutisa lezvi: ‘Xana ndza ringanelwa hi ku nyika wusungukati mhakeni leyi?’ Ka zvikhati zvin’wani, a ndlela ya yinene hi nga vhunako hi yona wokari ku hi nga mu nyiki wusungukati kanilezvi hi mu kongomisa ka loyi a ringanelwako hi ku nyika wusungukati mhakeni leyo.

⁵ Ehleketa hi cikombiso leci: A hi zvi veke laha ka ku a munghana wo kari i na ni wubabyi ga hombe. I ku byela lezvaku i sangulile ku lavetela a matirelwa ya wubabyi gakwe a gumesa a ku wutisa ku hi wahi lawa wena u ma wonako na ma hi manene. Hambu lezvi u nga vako ni mawonela yo kari xungetano hi mhaka leyo, a hi wena u ringanelwako hi ku nyika wusungukati mhakeni leyo niku a wu tivi nchumu hi ta matirela ya mababyi. Ka ciyimo leco, a ndlela ya yinene leyi u nga vhunako hi yona a munghana wa wena ku mu vhuna ku kuma munhu a ringanelwako hi ku mu vhuna.

6. Hikuyini zvi nga lavako ku hi rindzela na hi nga se nyika wusungukati?

⁶ Hambu loku hi tizwa na hi ringanelwa hi ku nyika wusungukati mhakeni yo kari, kuzvilava hi nga hlawula ku rindzela cikhati co kari na hi nga se hlamula a munhu loyi a hi kombeleko wusungukati. Hikuyini? Mavingu 15:28 i wula lezvaku ‘loyi a lulamileko i ranga hi ku pimisa na a nga se hlamula’. Ahati loku hi alakanya ku ha wu tiva a hlamulo wa kona ke? Hambu ka ciyimo leco, hi fanele ku ti nyika cikhati ca ku hi kambisisa, hi khongela ni ku ehleketa. Loku hi maha lezvo hi nga tiyiseka lezvaku a hlamulo wa hina wa yelana ni lezvi Jehovha a ti zwisako zvona hi mhaka leyo. Wona cikombiso ca muphrofeti Natani.

7. Zvini u gondzako ka cikombiso ca muphrofeti Natani?

⁷ A cikhati leci a nga kari a bhula na muphrofeti Natani, Hosi Dhavhidha i no mu byela lezvaku i wa lava ku mu akela tempeli Jehovha. Natani i no tekela ku mu kuca ku a maha lezvo. Kanilezvi Natani i wa fanele ku sangula hi ku ti nyika cikhati ca ku wutisa Jehovha. Hikuyini? Hakuva Jehovha i wa nga lavi ku Dhavhidha a mu akela tempeli. (1 Kro. 17:1-4) Kota lezvi a matimu lawa ma kombako, loku hi kombeliwa wusungukati, hi fanele ku “nonoka ku wulawula”. — Jak. 1:19.

8. Hi cihi cin’wani cigelo ci hi mahako hi ti wonela a cikhati leci hi nyikako wusungukati?

⁸ Wona cin’wani cigelo ci hi mahako hi ti wonela a cikhati leci hi nyikako wusungukati: Hinawu hi tava ni nandzu loku a wusungukati legi hi nyikileko wokari gi maha ku a maha ciboho ci nehako mawuyawuya ya hava. Kunene, hi na ni cigelo co zwala ca ku ehleketa khwatsi na hi nga se nyika wusungukati.

LOKU HI NYIKA WUSUNGUKATI NA HI NGA KOMBELIWANGI

9. Zvini lezvi a madhota ma faneleko ku tiyiseka hi zvona na ma nga se nyika wusungukati? (Va Le Galatiya 6:1)

⁹ Ka zvikhati zvo kari, a madhota ma fanele ku ma nyika wusungukati a makabye wo kari a bileko “zambo ga hava”. (Lera Va Le Galatiya 6:1.) A munhu loye a ngava a mahile zviboho zvo kari zva wupumbu lezvi kuzvilava hi ndzhako ka cikhati zvi nga mu yisako ka ciwonho ca hombe. A kungo ga madhota ku vhuna munhu loye lezvaku a simama ndleleni yi yisako wutomini ga pindzukelwa. (Jak. 5:19, 20) Hambulezvo, kasi a wusungukati gabye gi vhuna khwatsi, a kusangula ma fanele ku tiyiseka lezvaku hakunene a munhu loye i bile zambo ga hava. Jehovha i hi tsika hi maha zviboho zvi seketelwako ka livhalo la hina. (Rom. 14:1-4) Kanilezvi, ahati loku hakunene a makabye a bile a zambo ga hava ni loku a madhota ma boha lezvaku ma fanele ku mu nyika wusungukati ke?

10-12. Zvini lezvi a madhota ma faneleko ku maha loku ma nyika wusungukati na ma nga kombeliwangi? Tlhamusela. (Wona ni mifota.)

¹⁰ A madhota lawa ma nyikako wusungukati na ma nga kombeliwangi ma kumana ni cikarato. Hi ndlela muni? Mupostoli Pawule i wulile lezvaku a munhu a ngaba zambo ga hava na a nga zvi poli. Hikwalaho, a co ranga leci a madhota ma faneleko ku maha ku longisela munhu loye lezvaku azwa wusungukati.

¹¹ A ku nyika wusungukati na u nga kombeliwangi zvi nga fananisiwa ni ku zama ku byala timbewu ka simu ga ligwangwa. Na a nga se byala timbewu, a murimi i fanele ku ranga hi ku longisela a simu. Lezvo zvi maha ku a misava yi olova, lezvi zvi mahako ku yi longa a ku amukela timbewu. Andzhako ka lezvo, a byala timbewu. Hi kugumesa, i regara timbewu kasi ku ti vhuna ku ti kula. Hi kufanana, na ma nga se nyika wusungukati go kala ma nga kombeliwangi, a madhota ma fanele ku longisela timbilu ta vanhu lavo kasi vazwa wusungukati ga wona. Hi cikombiso, hi cikhati ci nene ca ku wulawula, a dhota gi tiyisekisa makabye loye lezvaku ga khatala hi yena. Loku a dhota lego gi tiviwa hi kuva ni lirandzo ni wunene, zvi ta olovela vamakabye a ku ingisa wusungukati ga gona.

¹² Ndzeni ka mabhulo lawo, a dhota gi nga simama ku olovisa a mbilu ya munhu loye hi ku mu byela lezvaku hontlheni ha maha zvihoxo niku ha tshuka hi lava wusungukati. (Rom. 3:23) Na gi rulile gi tlhela gi kombisa cichavo ca hombe, a dhota lego gi zvi veka khwatsi laha kubaseni hi ku tirisa Mitsalo lezvi a munhu loye a bisileko zvona a zambo ga hava. Neti a makabye loye a zwisisa lezvaku i mahile cihoxo, a dhota lego gi “byala timbewu” hi ku mu tlhamusela lezvi a faneleko ku maha kasi ku lulamisa a ciyimo leco. Hi magumo, a dhota lego gi regara a timbewu leto hi ku mu dzundza na zvi sukela mbilwini ni ku mu khongelela. — Jak. 5:15.

13. A madhota ma nga tiyisekisa kuyini lezvaku a makabye wo kari i gi zwisisile a wusungukati ga wona?

¹³ Ka zvikhati zvin’wani, lezvi zvi wuliwako hi loyi a nyikako wusungukati zvi ngava zvi hambene ni lezvi loyi a nyikiwako wusungukati a zvi zwako. Zvini lezvi a madhota ma nga mahako kasi ku lezvo zvi nga maheki? Ma nga dlunyatisa timhaka-tshinya hi ku maha zviwutiso hi cichavo. (Mutsh. 12:11) A mihlamulo ya kona yi ta vhuna loyi a nyikako wusungukati a ku tiyiseka lezvaku a munhu loye i gi zwisisile a wusungukati gakwe.

NYIKA WUSUNGUKATI HI CIKHATI CA CINENE NI NDLELA YA YINENE

14. Xana hi fanele ku nyika wusungukati na hi zangarile? Tlhamusela.

¹⁴ Hontlheni a hi mbhelelangi. Hikwalaho, hi nga tshuka hi wula kutani ku maha zvilo zvi nga swirako van’wani. (Kol. 3:13) A Mhaka ya Nungungulu yi hi byela lezvaku ka zvikhati zvin’wani hi nga tshuka hi zangarisana ni van’wani. (Efe. 4:26) Kanilezvi, a hi faneli ku nyika wusungukati na hi zangarile. Hikuyini? Hakuva “a zanga ya munhu a yi mahi a kululama ka Nungungulu”. (Jak. 1:20) Loku hi nyika wusungukati na hi zangarile, hi nga bindzisa nguvhu a ciyimo. Lezvo a zvi wuli ku a hi faneli ku tshuka i wula lezvi hi zvi pimisako ni lezvi hi ti zwisako zvona ka wokari a hi swirileko. Kanilezvi hi nga wulawula khwatsi loku hi rindzela kala hi bohla. Wona cikombiso ca cinene hi vekelweko hi Elihu, a sungukati go tsumbeka ga Joba.

15. Zvini hi gondzako ka cikombiso ca Elihu? (Wona ni mufota.)

¹⁵ Elihu i mbhetile masiku na a ingisela Joba na a ti yimelela ka lezvi a nga lumbetiwa hi vachaveleli vakwe va mawunwa. Elihu i no mu zwela wusiwana Joba. Kanilezvi Elihu i no tlhela zangara nguvhu hi kota ya lezvi Joba a nga kala ku yimela Jehovha a tlhela a veka nguvhu kupima ka yena wutsumbu. Hambulezvo, Elihu i no rindzela a khati gakwe ga ku wulawula a tlhela a wulawula hi ndlela yo rula ni cichavo ca hombe a cikhati leci a nga mu nyika wusungukati Joba. (Joba 32:2; 33:1-7) A cikombiso ca Elihu ci hi gondzisa a mhaka ya lisima nguvhu: A wusungukati gi nyikiwa khwatsi loku gi nyikiwa hi cikhati ci nene ni ndlela ya yinene — hi cichavo ni lirandzo. — Mutsh. 3:1, 7.

SIMAMA KU NYIKA NI KU VHUMELA WUSUNGUKATI

16. Zvini hi gondzako ka Lisimu 32:8?

¹⁶ A mutsalo-tshinya wa ndzima leyi wu wula lezvaku ‘Jehovha i hi nyika wusungukati a tihlo gakwe na gi hi cuwukile’. (Lera Lisimu 32:8.) Lezvo zvi wula ku Jehovha i simama ku hi vhuna. Jehovha a nga hi nyiki wusungukati basi, kanilezvi i tlhela a hi vhuna ku gi tirisa. Hi nga wona a cikombiso ca cinene leci a hi vekelako! A cikhati leci hi kumako thomo ga ku va nyika wusungukati van’wani, ngha hi pimanyisa Jehovha hi ku simama hi veka tihlo ka munhu loye hi tlhela hi mu vhuna ni ka cihi cikhati zvi lavekako kasi zvi mu fambela khwatsi.

17. Zvini lezvi a madhota ma kombako a cikhati leci ma nyikako wusungukati go kongoma gi seketelwako ka Bhibhiliya? Tlhamusela. (Isaya 32:1, 2)

¹⁷ Zvezvi zvi laveka nguvhu a ku hundza kale lezvaku hi nyika wusungukati niku hinawu hi nyikiwa wusungukati. (2 Tim. 3:1) A madhota lawa ma nyikako wusungukati go kongoma gi seketelwako ka Bhibhiliya ma komba lezvaku ma fana ni “congo tikweni gi nga hava mati”. (Lera Isaya 32:1, 2.) A vanghana lava va tivako lezvi hi rindzelako ku zvizwa, kanilezvi va hi byela lezvi hi faneleko ku zvizwa, va hi nyika cinyikiwo ca lisima nguvhu co fana ni “maçã ya ouro lomu ka ngelo wa prata”. (Mav. 5:11) Ngha hontlheni hi simama ku hlakulela a wutlhari legi gi lavekako kasi ku nyika niku amukela a wusungukati ga ginene.