Kombisa tipswalo a ku fana na Jehovha

1. a) Jehovha i ti tivekisisile kuyini ka Mosi? b) Hikuyini lezvo zvi nga zva lisima?

KA KHATI go kari, Nungungulu i ti tivekisile ka Mosi hi ku wula vito gakwe ni matshamela yo kari ya yena. Wutshan’wini ga ku khanyisa a ntamu wakwe kutani wutlhari, Jehovha i rangisile a wuxinji ni tipswalo. (Gondza Eksodusi 34:5-7.) Mosi i wa lava ku tiva ku Jehovha i ta mu vhuna ke. Hikwalaho, Jehovha i khanyisile matshamela lawa ma kombako lezvaku hakunene wa zvi lava ku vhuna malandza yakwe. (Eksodusi 33:13) U ti zwisa kuyini hi ku tiva lezvaku Jehovha wa khatala hi wena? A ndzima leyi yi ta wulawula nguvhu hi tipswalo, ku nga kuzwa kubayisa ka van’wani ni ku xuva ku va vhuna.

2, 3. a) Cini ci kombako ku a vanhu hi tshamela gabye va na ni tipswalo? b) Hikuyini u faneleko ku demba ndleve ka lezvi a Bhibhiliya gi wulako xungetano hi tipswalo?

² A vanhu va mahilwe hi mufananiso wa Jehovha. Hikwalaho, hi tshamela gabye va khatala hi van’wani. Hambu lava va kalako va nga mu tivi Jehovha, va tala ku kombisa tipswalo. (Genesisi 1:27) Lomu ka Bhibhiliya, hi kuma matimu yo tala ya vanhu va nga kombisa tipswalo. Hi cikombiso, a cikhati leci Solomoni a nga lava ku tiva a mamani wa lisine wa cin’wanana co kari, i va ringile hi ku wula lezvaku a cin’wanana leco a ci pandziwe hi laha cikari. A mamani wakwe ive ni tipswalo hi n’wanana loye a kombela lezvaku a hosi yi mu nyikela ka wasati loyi mun’wani. (1 Tihosi 3:23-27) A mun’wani a nga kombisa tipswalo i nhanyana wa Faro. A cikhati a nga thumba Mosi, i zvi tivile ku cin’wanana ca muHebheru ca ku ci wa fanele ku dawa. Kanilezvi i no mu “zwela wusiwana,” a boha ku mu wundla kota n’wana wakwe. — Eksodusi 2:5, 6.

³ Hikuyini hi faneleko ku gondza zvin’wani xungetano hi tipswalo? Hi ku Jehovha i lava lezvaku hi mu pimanyisa. (Va Le Efesusi 5:1) Hambu lezvi hi vangilweko na hi hi ni tipswalo, hi byekelela ku ti lavela zva hina basi hakuva a hi mbhelelangi. A zvikhati zvin’wani zvi nga tshuka zvi nga hi oloveli ku tiva co hlawula cikari ka ku vhuna van’wani ni ku ti mahela zva hina. Cini ci to hi vhuna ku engetela ku khatala hi van’wani? A kuranga a hi woneni lezvi Jehovha ni van’wani va nga kombisisa zvona tipswalo. Hi kulandzela, hi ta wona lezvi hi nga mu pimanyisisako zvona hi tlhela hi tiva ku hikuyini zvi nga zva lisima ku maha lezvo.

JEHOVHA CIKOMBISO CO MBHELELA CA TIPSWALO

4. a) Hikuyini Jehovha a nga rumela tingilozi le Sodhoma? b) Hi gondza yini ka lezvi zvi nga humelela ngango wa Loti?

⁴ A Bhibhiliya gi na ni zvikombiso zvo tala zva tipswalo ta Jehovha. Hi cikombiso, ehleketa hi lezvi a nga mahela Loti. Loti i wa hi munhu wo lulama “a nga xaniseka” hi ku wona a mahanyela yo biha ya vanhu va Sodhoma ni Gomora. Va wa nga hi na cichavo hi Nungungulu, hikwalaho Jehovha i bohile ku va lovisa. (2 Pedro 2:7, 8) Kanilezvi a kuranga i rumele tingilozi ti ya byela Loti lezvaku i wa tsutsume hakuva a madhoropa ya Sodhoma ni Gomora ma lava ku lovisiwa. A Bhibhiliya gi ngalo: ‘Na Loti a ha rivateka, a tingilozi ti no mu khoma hi canja, ni canja ga sati, ni canja ga vanhwana vakwe va vambiri, hakuva Jehovha i wa hi ni tipswalo ka yena, ti mu humesa ti mu yisa lahandle ka muti.’ (Genesisi 19:16) A ku fana ni lezvi a nga zwisisa a ciyimo ca Loti, Jehovha wa ci zwisisa ni cihi cikarato hi kumanako naco. — Isaya 63:7-9; Jakobe 5:11; 2 Pedro 2:9.

5. A Mhaka ya Nungungulu yi hi gondzisisa kuyini kuva ni tipswalo?

⁵ Jehovha i tlhela a gondzisa vanhu vakwe lezvaku vava ni tipswalo. A wun’we wa milayo leyi a nga nyikile vaIzrayeli wu waku loku a munhu a cenekile mali, a n’winyi wa yona a nga khoma nguwo ya munhu loye kasi ku londza mali yakwe. (Gondza Eksodusi 22:26, 27.) Kanilezvi i wa fanele ku mu tlhelisela nguwo yakwe a gambo na gi nga se pela kasi a nga xaniseki hi cirami ni wusiku. A munhu wo kala a nga hi na tipswalo kuzvilava i wa nga ta maha lezvo, kanilezvi Jehovha i wa lava ku a vanhu vakwe va gondza kuva ni tipswalo. A tshinya ga nayo lowo gi hi gondzisa kuva hi nga tshuki hi tsika ku vhuna muKristu-kulori, loku hi hi ni makotela ya ku mu vhuna. — Va Le Kolosi 3:12; Jakobe 2:15, 16; gondza 1 Johani 3:17.

6. Hi gondza yini ka tipswalo ta Jehovha hi vaIzrayeli lava va nga mu wonhela?

⁶ Jehovha i wa kombisa tipswalo hi vaIzrayeli hambu loku va mu wonhela. Hi gondza lezvi: ‘Jehovha Nungungulu wa vadhadhani vabye i wa va layile zvikhati zvinyingi hi mitsumi yakwe, hakuva i wa hawukela a vanhu vakwe ni wutshamu gakwe.’ (2 Kronekele 36:15) Hinawu hi fanele kuva ni tipswalo hi lava va kalako va nga se mu tiva Jehovha. A vanhu lavo va nga ha ti sola va tlhela va maha vanghana vakwe. Jehovha a nga lavi lezvaku kuva ni wo lova ka siku gakwe ga kulamula. (2 Pedro 3:9) Hikwalaho, hi fanele ku tlharihisa vanhu vontlhe hi tlhela hi vhuna vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona lezvaku va vhuneka hi tipswalo ta Nungungulu, na cikhati ca ha vhumela.

7, 8. Cini ci nga maha ngango wo kari wu kholwa lezvaku Jehovha i kombisile tipswalo hi wona?

⁷ A malandza yo tala ya Jehovha nyamutlha ma ti wonile tipswalo takwe. Hi cikombiso, lomu ka va 1990, a vanhu va tixaka to hambanahambana le Bhosniya va wa kari valwa ni ku dayana. A ngango wo kari wu nga hanya ka tiko lego wu wa hi ni jaha ga 12 wa malembe hi to gi chula ku hi Milan. Yena ni ndzisana yakwe, ni vapswali vabye, ni Timboni tin’wani va wa kari va endza hi cibhomba vaya Serbhiya. Va waya gotsovanyanweni, niku a vapswali vakwe va wa lava ku bhabhatiswa ka gotsovanyano lowo. Laha frontera, a masochwa yo kari ma polile ku a ngango lowo ngwa lixaka lin’wani, ma si va humesa lomu cibhombeni, ma byela vamakabye lava van’wani lezvaku va tlhavinyeta lipfhumba. Va mbhetile masiku mambiri na va hi kwalaho. Hi magumo, a sochwa gin’we gi vitanile hosana ya kona gi yi wutisa ku ‘hi ta va maha yini.’ A ngango lowo wu wa nyimile kwalaho niku wu yi zwile hosana ya kona na yi hlamula yiku: “Humani navo mu ya va dhuwula!”

⁸ Na masochwa lawo ma ha bhula, ku chikele vanhu vambiri vo kala va nga va tivi, va va hlevela lezvaku vonawu Timboni niku a vamakabye va va byelile lezvi zvi nga maheka. A Timboni leto ti no byela Milan ni ndzisana yakwe lezvaku va nghena movheni va tsemakanya navo hakuva a masochwa ma wa nga cuwuki mapasi ya vanana. Hi kulandzela va byelile vapswali vabye lezvaku va potsoloka hi le ndzhako va ya kumana navo ka tlhelo legi gin’wani ga frontera. Milan i wa chava nguvhu laha ko tlhela a nga zvi tivi ku i chukwana ku hleka kutani ku rila. A vapswali vakwe va te: “Mu alakanya ku va taya hi ku hi tsika hi famba?” Kanilezvi zvo khwatsi hi loku a masochwa lawo ma nga va wonangi ku va fambisile kuyini. Milan ni makabye wakwe va tlhangene ni vapswali vabye le tlhatuko wa frontera, va simama vaya gotsovanyanweni. A va salangi ni kukanakana ka ku Jehovha i hlamulile mikhongelo yabye! Hi ku gondza Bhibhiliya, ha zvi tiva ku a hi zvikhati zvontlhe Jehovha a vhikelako malandza yakwe hi ndlela leyo. (Mitiro 7:58-60) Kanilezvi xungetano hi khati lego, Milan i te: “Zvi wo khwatsi hi loku a tingilozi ti no ma vhala mahlo masochwa lawo kasi Jehovha a hi tlhatlhisa.” — Lisimu 97:10.

9. Jesu i wa va wonisa kuyini a vanhu lava va nga mu landzela? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

⁹ Jesu i nyikile cikombiso ca ci nene nguvhu ca tipswalo. I wa zwela wusiwana vanhu hi lezvi va nga ‘xaniseka na va hangalakile, kota tiyivhu ti nga hava murisi.’ Makunu zvini a nga maha? ‘I no sangula ku va gondzisa timhaka to tala.’ (Mateu 9:36; gondza Marku 6:34.) Kanilezvi a vaFarisi va wa nga hi na tipswalo niku va wa nga lavi ku vhuna vanhu. (Mateu 12:9-14; 23:4; Johani 7:49) Wena ke, xana wa xuva nguvhu ku vhuna vanhu ni ku va gondzisa xungetano hi Jehovha, a ku fana na Jesu?

10, 11. Xana hi fanele ku kombisa tipswalo ni ka cihi ciyimo? Tlhamusela.

¹⁰ Kanilezvi a hi zvikhati zvontlhe zvi ringanako ku kombisa tipswalo. Hi cikombiso, Hosi Sawule kuzvilava i waku o kombisa tipswalo a cikhati a nga tsika ku daya Agagi, loyi a nga hi hosi ya vaAmaleki tlhelo nala wa vanhu va Nungungulu. I tsikile ku daya a zvihari zva vaAmaleki kambe. Kanilezvi Jehovha i wa mu byelile lezvaku i fanele ku daya vaAmaleki vontlhe ni zvihari zvabye zvontlhe. Hi ku kala a nga ingisangi, Jehovha a nga ha xalalangi hi yena kota hosi. (1 Samueli 15:3, 9, 15) Jehovha Mulamuli wo lulama. Wa zvi kota ku wona lezvi zvi nga timbilwini ta vanhu a tiva laha ku ringanako ku kombisa tipswalo ni laha zvi kalako zvi nga ringani. (Mikosi ya Jeremia 2:17; Ezekieli 5:11) Hikwalaho i ta lamula vontlhe lava va alako ku mu ingisa. (2 Va Le Tesalonika 1:6-10) Leco ci nga tava cikhati ca ku Jehovha a kombisa tipswalo hi vakubiha. Kanilezvi a ku lovisa vanhu lavo vo biha ci tava cikombiso ca tipswalo hi vanhu vo lulama lava a to va ponisa.

¹¹ Hambulezvo, a hi hina hi lamulako lezvaku manyani i fanele ku pona kutani ku dawa. Hi fanele ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku vhuna vanhu zvezvi. Hi nga kombisa kuyini tipswalo hi van’wani? A hi woneni tindlela ti tsongwani.

HI NGA KOMBISISA KUYINI TIPSWALO?

12. U nga kombisa kuyini tipswalo ka ndlela leyi u khomako hi yona van’wani?

¹² Vhuna van’wani wutomini ga siku ni siku. Jehovha i lava lezvaku a maKristu ma kombisa tipswalo hi vaakelani ni vamakabye. (Johani 13:34, 35; 1 Pedro 3:8) A wun’we wa mitlhamuselo ya tipswalo “ku xaniseka zvin’we ni loyi a xanisekako.” A munhu wa tipswalo i ti karatela ku vhuna lava va xanisekako. Hikwalaho hi fanele ku hlota tindlela ta ku vhuna van’wani, ku ngava ku va mahela mitiro yo kari ya laha kaya kutani ku ya va xavela lezvi va zvi lavako. — Mateu 7:12.

13. Zvini lezvi a vanhu va Nungungulu va mahako loku ku humelela mhango ya ntumbuluko?

¹³ Vhuna lava va welweko hi timhango. Loku hi wona vanhu na va xaniseka hi kota ya mhango yo kari ya ntumbuluko, hi fanele ku va kombisa tipswalo. A vanhu va Jehovha va tiviwa nguvhu hi ku vhuna van’wani ka zvikhati zvo kota lezvo. (1 Pedro 2:17) Hi cikombiso, a makabye wo kari wa cisati le Japani i wa hanya ka wutshamu gi nga swiyelwa hi tshunami ni kutsekatseka ka misava hi 2011. I te a ku wona vamakabye va matlhelo yo hambanahambana ya Japani ni va matiko man’wani va ngata hi kuzvirandza kasi ku ta lungisa mimiti ni tiSalawu ta Mufumo zvi mu “tiyisile nguvhu zvi tlhela zvi mu chavelela.” I tlhelile aku: “Lezvo zvi ndzi vhunile ku wona lezvaku Jehovha wa khatala, niku a Timboni ta randzana. A vamakabye vo tala misaveni yontlhe va kari va hi khongelela.”

14. U nga vhunisa kuyini lava va babyako ni va khosaheleko?

¹⁴ Vhuna lava va babyako ni va khosaheleko. Loku hi wona vanhu na va xanisiwa hi mababyi kutani hi wukhosana, ha va zwela wusiwana. Hi xuva ku wona zvikarato lezvo na zvi mbhela, hikwalaho hi kombela a Mufumo wa Nungungulu lezvaku wuta. Na ha ha rindzela cikhati leco, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku vhuna lava va babyako ni va khosaheleko. A mutsali wo kari wa mabhuku i tsalile lezvaku ka siku go kari a mamani wakwe a khosaheleko, a nga hi ni mababyi ya Alzheimer, i ti gohele na a nga zvizwi. Na a kari a zama ku ti basisa, ku chikele vamakabye vambiri va cisati va nga tolovela ku mu endzela vaku: ‘Hi nga ku vhuna ke?’ A wasati loye i te: “Zva wisa tingana, hambulezvo ndzi vhuneni.” A vamakabye lavo va se mu vhuna ku basisa, va gumesa va longisela caya va mu nyika anwa na va bhula. A n’wana wa wasati loye i va bongile nguvhu a tlhela aku a Timboni “ta maha lezvi ti gondzisako.” Wena ke, xana a tipswalo ta wena hi lava va babyako ni va khosaheleko ta ku kuca ku maha zvontlhe u zvi kotako kasi ku va vhuna? — Va Le Filipi 2:3, 4.

15. A ntiro wa hina wa kuchumayela wu va vhunisa kuyini van’wani?

¹⁵ Vhuna vanhu lezvaku va tiva Jehovha. A ndlela ya hombe ya ku vhuna vanhu ku va gondzisa xungetano hi Nungungulu ni Mufumo wakwe. A yin’wani ku va vhuna ku wona lezvi va to vhunekisa zvona loku va ingisa milayo ya Jehovha. (Isaya 48:17, 18) A ntiro wa kuchumayela i ndlela ya yi nene nguvhu ya ku dzundza Jehovha ni ku kombisa tipswalo hi van’wani. U nga engetela ku ti tsitsirita ntirweni lowo? — 1 Timote 2:3, 4.

A TIPSWALO TI TLHELA TI VHUNA WENA N’WINYI!

16. Hi vhunekisa kuyini loku hi kombisa tipswalo?

¹⁶ A vagondzi va matirela ya mapimo va wula lezvaku a ku kombisa tipswalo zvi nga vhuna munhu lezvaku a hanya khwatsi a tlhela a hanyisana ni van’wani. Loku u vhuna lava va xanisekako, u tsaka nguvhu, uva ni kutsumba, u ngavi ni ciwundza, u tlhela u ngavi ni maalakanyo yo tsema hlana. Kunene, a ku kombisa tipswalo zva ku vhuna wena n’winyi. (Va Le Efesusi 4:31, 32) Loku a lirandzo li hi kuca ku vhuna van’wani, hi sala ni livhalo li nene hakuva ha zvi tiva ku hi maha lezvi Jehovha a zvi lavako. A tipswalo ti ta hi vhuna kuva vapswali va va nene, vanuna kutani vasati va va nene, ni vanghana va va nene. Ahandle ka lezvo, a vanhu va kombisako tipswalo ka van’wani va tolovela ku kombiswa tipswalo na vonawu loku va hi kuxanisekeni. — Gondza Mateu 5:7; Luka 6:38.

17. Cini ci ku kucako ku kombisa tipswalo?

¹⁷ Hambu lezvi a ku kombisa tipswalo zvi hi vhunako, a cigelo ca hombe ca ku maha lezvo hi ku hi lava ku pimanyisa Jehovha ni ku mu nehela wudzundzo. A lirandzo ni tipswalo zvita hi le ka yena. (Mavingu 14:31) I hi vekela cikombiso co mbhelela ca tipswalo. Hikwalaho, a hi maheni zvontlhe hi zvi kotako kasi ku mu pimanyisa. Hi ndlela leyo, hi ta bohana nguvhu ni vamakabye va hina hi tlhela hi hanyisana khwatsi ni van’wani. — Va Le Galatia 6:10; 1 Johani 4:16.