Timhaka ta mabhuku ma tako ka Cibhukwana ca Mutlhangano
3-9 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 9-11
“Muxanisi wa tihanyi a maha kustumunyu yo hiseka”
(Mitiro 9:1, 2) Kanilezvi Sawule, na a ha kukutela hi zanga kasi ku dzukisa ni ku daya a vapizani va Hosi, i noya ka mupristi wa hombe 2 a ya mu kombela mapapilo ya kuya hi wona masinagogeni ya le Dhamasku, lezvaku a ya khoma vontlhe lava va lumbako A Ndlela, a vavanuna ni vavasati, a famba navo Jerusalema na va bohilwe.
bt 60 ¶1-2
A bandla “gi nova ni kurula”
A CIDLEMO ca tihanyi ci tshinela Dhamasku, na ci xuva ku tatisa kungo ga cona go biha. Cona ci lava ku xanisa vapizani va Jesu lomu mitini yabye, ci va boha, ci va dhanisa, ci tlhela ci va kokovisela kala Jerusalema kasi vaya wonana ni Hubye ya kulamula.
A hosi ya cidlemo leco ku wa hi Sawule, loyi a nga sina a hi ni nandzu wa nkhata. Ku wa nga hundzi masiku yo tala na a vhumelele ku Stefani a nandza go hiseka ga Jesu gi gandliwa hi maribye kala gifa. (Mitiro 7:57–8:1) Sawule i wa nga kolwangi hi ku ruruvisela valandzeli va Jesu lava va nga hanya Jerusalema, hikwalaho i mahile cihlahle ca ndzilo leci ci nga longile ku hangalasa ndzilo wa cona wa ku xanisa ka matlhelo wontlhe. I wa lava ku mbheta vontlhe lava va nga lumba “Ndlela”. — Mitiro 9:1, 2.
(Mitiro 9:15, 16) Kanilezvi a Hosi yi te ngalo kakwe: “Famba, hakuva ka mina, a wanuna loyi cibya ci hlawulilweko kasi ku yisa vito ga mina ka vamatiko, ni ka tihosi, ni ka vana va ka Izrayeli. 16 Hakuva ndzi ta mu komba khwatsi a tixanisa to tala leti a to kumana nato hi kota ya vito ga mina.”
(Mitiro 9:20-22) a tekela ku sangula ku chumayela hi Jesu lomu masinagogeni, lezvaku i N’wana wa Nungungulu. 21 Kanilezvi vontlhe lava va nga muzwa va no hlamala vaku: “A hi yena a wanuna loyi a nga hlasela lava va nga hi le Jerusalema, va nga khongela vitweni legi ke? A nga nota laha kasi ku ta va khoma a famba navo ka vapristi lava va tihosana ke?” 22 Kanilezvi Sawule i no simama ku endzeleka hi ntamu, ni vaJudha lava va nga hanya Dhamasku va no vhumala ni co wula hi lezvi a nga va komba zviku dlunya lezvaku Jesu hi Kristu.
bt 64 ¶15
A bandla “gi nova ni kurula”
Hi nga alakanyela lezvi a vanhu va nga hlamalisa zvona va tlhela va bayiseka a cikhati leci Sawule a nga sangula ku chumayela xungetano hi Jesu lomu masinagogeni! Va no wutisana vaku: “A hi yena a wanuna loyi a nga hlasela lava va nga hi le Jerusalema, va nga khongela vitweni legi ke?” (Mitiro 9:21) A cikhati leci a nga tlhamusela lezvi a nga hundzulukisa zvona a kholwa ka Jesu, Sawule i no “komba zviku dlunya lezvaku Jesu hi Kristu”. (Mitiro 9:22) Kanilezvi a ku tlhamusela zviku dlunya a hi zvona zvi mahako vanhu vontlhe va kholwa. A zvi nge zvi koti ku vhulula maalakanyo ya lava va teleko hi tigondzo ta hava kutani lava a timbilu tabye ti teleko hi matshandza. Hambulezvo, Sawule a nga mbhelangi ntamu.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 9:4) I nowa lahasi, azwa gezu giku kakwe: “Sawule, Sawule, u ndzi xanisela yini?”
bt 60-61 ¶5-6
A bandla “gi nova ni kurula”
A cikhati leci Jesu a nga nyimisa Sawule lomu ndleleni ya kuya Dhamasku, a nga mu wutisangi ku: “Hikuyini u xanisako vapizani va mina?” Kanilezvi kota hi zvi wonako laha ka vhesi legi, i te: “U ndzi xanisela yini?” (Mitiro 9:4) Kunene, Jesu i wa kuzwa kubayisa ka tixanisa leti a valandzeli vakwe va nga kumana nato. — Mat. 25:34-40, 45.
Loku u xanisiwa hi kota ya lezvi u kholwako ka Kristu, tiyiseka lezvaku Jehovha na Jesu va zvi tiva lezvi u kumanako nazvo. (Mat. 10:22, 28-31) Zva koteka ku a tixanisa leto ti nga tekeli ku susiwa. Alakanya lezvaku Jesu i mu wonile Sawule a cikhati leci a nga hlengela ka ku dayiwa ka Stefani, a tlhela a mu wona kambe Sawule na a rorovisela valandzeli vo tsumbeka mitini yabye le Jerusalema. (Mitiro 8:3) Hambulezvo Jesu a nga tekelangi ku maha cokari ka cikhati leco. Hambulezvo Jehovha hi ku tirisa Jesu Kristu i mu nyikile ntamu lowu wu nga laveka Stefani ni van’wani valandzeli lezvaku va zvi kota ku simama va tsumbekile.
(Mitiro 10:6) A wanuna loyi i endzele mutini wa Simoni, a mufuki wa mabhebhe, wu nga mbhirini ya bimbi.
tlhamuselo wa nwtsty ka Mit 10:6
Simoni, a mufuki wa mabhebhe: A mufuki wa mabhebhe ya zvihari i wa tirisa a solução de cal kasi ku susa hi yona a zvinyamana lezvi zvi salako laha ka bhebhe. A gumesa a tirisa zvin’wani zvilo zva ku susa mawoya kasi makunu a bhebhe gi sala gi basile lezvaku gi maha zvilo. A ku fuka mabhebhe zvi wa nuha niku zvi wa lava lezvaku ku tirisiwa mati yo tala, lezvo kuzvilava hi zvona zvi mahileko ku Simoni a aka kusuhani ni bimbi, kuzvilava ka wutshamu ga le kule ni Jopa. Hi kuya hi nayo wa Mosi, a munhu loyi a nga tira hi mabhebhe ya zvihari zva kufa i wa nga basangi. (Le 5:2; 11:39) Hikwalaho, a vaJudha vo tala va wa va wonela hasi a vafuki va mabhebhe niku va wa zvi nyenya ku endzela mitini yabye. Hi ku famba ka cikhati Talmude i tsalile ku a ntiro wa mufuki wa mabhebhe wu wa hi wona wa lahasi a ku hundza lowu wa ku rolela chaka. Hambulezvo, Pedro a nga tsikangi cihlawulela ci mu vhalela ku endzela kaya ka Simoni. Lezvi Pedro a nga maha zvi mu longisele ntiro lowu a nga lava ku nyikiwa — wa ku vhuxela vamatiko mitini yabye. A titlhari to kari ti wula ku a gezu ga ciGreki gaku “mufuki” (byr·seusʹ) lixaka la Simoni.
10-16 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 12–14
“Bharnabhasi na Pawule va maha vapizani ka matshamu ya le kule”
(Mitiro 13:2, 3) Laha va nga kari va tirela Jehovha na va hlambanyile ku tshama va ngagi nchumu, a moya wo basa wu no va byela, wuku: “Ndzi hlawuleleni Bharnabhasi na Sawule kasi va maha a ntiro lowu ndzi va vitaneleko wona.” 3 Andzhako ka ku hlambanya ku tshama va ngagi nchumu na va kari va khongela, va no va tlhateka mandla va va tsika va famba.
bt 86 ¶4
“Ku tsaka ni ku tala hi moya wo basa”
Kanilezvi hikuyini a moya wa ku basa wu nga leletela lezvaku Bharnabhasi na Sawule va hlawuliwa kasi ku “maha a ntiro”? A Bhibhiliya a gi wuli. Kanilezvi leci hi ci tivako ku a moya wa ku basa wu leletele lezvaku a vavanuna lava va hlawuliwa. A ku na leci ci kombako ku a vaphrofeti ni vagondzisi va lwile ni ciboho leci. Wutshan’wini ga lezvo, va no seketela kuyimisiwa kabye. Hi nga ehleketa hi lezvi Bharnabhasi na Sawule va nga ti zwisa zvona laha a vamakabye vabye va moya handle ka ciluse, va nga ‘tshama va ngagi nchumu na va kari va khongela, va va tlhateka mandla va va tsika va famba’. (Mitiro 13:3) Hinawu hi fanele ku seketela lava va amukelako malungelo ya moya, a ku patsa ni vavanuna va yimisiwako kota vawoneleli va bandla. Wutshan’wini ga kuva ni ciluse hi kota ya malungelo lawa va nyikiwako, hi fanele ku “va dzundza nguvhu ni ku va randza hi kota ya ntiro wabye”. — 1 Tes. 5:13.
(Mitiro 13:12) A cikhati leci govhernadhori a nga zvi wona, i no kholwa hakuva i wa hlamaliswa nguvhu hi lezvi a nga gondza hi Jehovha.
(Mitiro 13:48) A cikhati leci a vamatiko va ngazwa lezvo, va no tsaka va dhumisa a mhaka ya Jehovha; vontlhe lava a timbilu tabye ti nga longile ku amukela lisine li yisako wutomini ga pindzukelwa va no kholwa.
(Mitiro 14:1) Le Ikoniyume, Pawule na Bharnabhasi va no nghena sinagogeni ga vaJudha va kanela khwatsi laha ka kuza a vaJudha vo tala nguvhu ni vaGreki va kholwa.
bt 95 ¶5
“Va kanela hi kutiya kota lezvi Jehovha a nga va nyika ntamu”
Kusanguleni, Pawule na Bharnabhasi va nyimile Ikoniyume, gi nga dhoropa gi nga hi ni vanhu va mudhawuko wa ciGreki tlhelo dhoropa ga hombe ga provhinsya ya Roma wa Galatiya. A dhoropa legi gi wa tele hi vaJudha ni vanhu van’wani vo kala va nga hi vaJudha, va vitaniwako ku vaprozelite. Hi kuya hi tolovelo wabye, Pawule na Bharnabhasi va nghenile sinagogeni va sangula kuchumayela. (Mitiro 13:5, 14) Va no “kanela khwatsi laha ka kuza a vaJudha vo tala nguvhu ni vaGreki va kholwa”. — Mitiro 14:1.
(Mitiro 14:21, 22) Andzhako ka ku chumayela mahungu ya ma nene ni ku maha vapizani vo tala dhoropeni lego, va no tlhela Listra, ni Ikoniyume, ni Antiyokiya, 22 va ya tiyisa vapizani ni ku va kuca lezvaku va simama kukholweni, vaku: “Hi ta nghena Mufun’weni wa Nungungulu na hi ma zwile.”
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 12:21-23) Hi siku gi yimisilweko, Herodhi i no boha tinguwo takwe ta wuhosi a tshama citulweni ca kulamula, a sangula ku kanela mahlweni ka vanhu. 22 Makunu a vanhu lava va nga hlengeletene va no tlakusa magezu vaku: “I gezu ga nungungulu, a hi ga munhu!” 23 Hi citshuketi, a ngilozi ya Jehovha yi no muba hakuva a nga dzundzangi Nungungulu; i no giwa hi zviwungwani afa.
w08 15/5 32 ¶7
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Mitiro
12:21-23; 14:14-18. Herodhi i no amukela wudzundzo legi gi nga fanele ku nyikiwa ntsena Nungungulu. Hi nga wona kuhambana ka vona, Pawule na Bharnabhasi va tekele ku ala hi ku tiya a ku dzundziwa ni ku dhumisiwa! Hi nga naveli a wudzundzo ni ka cihi hi ci mahako ntirweni wa Jehovha.
(Mitiro 13:9) Makunu Sawule, loyi kambe a vitaniwako ku hi Pawule, i no tala hi moya wo basa a mu cuwukisisa khwatsi,
mitlhamuselo ya nwtsty ka Mit 13:9
Sawule, loyi kambe a vitaniwako ku hi Pawule: Kusukela laho, Sawule i no vitaniwa lezvaku hi Pawule. A mupostoli loyi i pswalilwe kota muHebheru kanilezvi na a hi ni wusumbulwa ga wuRoma. (Mit 22:27, 28; Flp 3:5) Hikwalaho, zvi wonekisa ku kusukela wun’wananeni, i wa hi ni vito ga ciHebheru gaku Sawule ni ga ciRoma gaku Pawule. A kuva ni mavito mambiri zvi wa tolovelekile ka vaJudha, nguvhunguvhu lava va nga hanya le handle ka tiko ga Izrayeli. (Mit 12:12; 13:1) A maxaka yokari ya Pawule wonawu ma wa hi ni mavito ya ciRoma ni ya ciGreki. (Rom 16:7, 21) Kota “mupostoli wa vamatiko”, Pawule i nyikilwe ntiro wa ku huwelela mahungu ya ma nene ka vanhu vo kala va nga hi vaJudha. (Rom 11:13) Zvi wonekisa ku i hlawulile ku tirisa vito gakwe ga ciRoma; kuzvilava na a alakanya ku hi gona gi to tsakelwa nguvhu hi vanhu. (Mit 9:15; Gal 2:7, 8) A vokari va wula lezvaku i tirisile vito lego kasi ku dzundza Serjiu Pawulusi, hambulezvo Pawule i simamile ku gi tirisa hambu andzhako ka kuva a sukile le Kupero. A van’wani va wula lezvaku Pawule i wa nga gi tirisi nguvhu a vito gakwe ga ku Sawule hakuva loku gi wuliwa hi ciGreki a pronúncia ya kona yi wa fana ni ya gezu ga ciGreki gi wulako munhu (kutani cihari) wa ku famba hi matshandza.— Wona tlhamuselo ka Mit 7:58.
Pawule: Ka wuhundzuluseli ga Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu hi citshwa, a vito Pauʹlos, hi ciLatini gi wula nchumu wa wutsongwani, niku gi tirisiwa 187 wa makhati loku gi xungeta mupostoli Pawule ni khati gin’we loku gi xungeta govhernadhori wa Kupero, Serjiu Pawulusi. — Mit 13:7.
17-23 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 15-16
“Ciboho ca wumun’we leci ci seketelwako ka Mhaka ya Nungungulu”
(Mitiro 15:1, 2) Ku no relela vavanuna vo kari hi le Judhiya va ta sangula ku gondzisa vamakabye, vaku: “Loku mu nga mahiwi wukwera kota lezvi wu wulako a nayo wa Mosi, mu nga ta hanyisiwa.” 2 Kanilezvi, laha Pawule na Bharnabhasi va nga phikizene ni ku kanetisana nguvhu navo, a vamakabye va no hlawula Pawule na Bharnabhasi ni van’wani lezvaku va yisa mhaka leyi ka vapostoli ni madhota le Jerusalema.
bt 102-103 ¶8
‘Laha va nga phikizene ni ku kanetisana nguvhu navo’
Luka a engeta aku: “Laha Pawule na Bharnabhasi va nga phikizene ni ku kanetisana nguvhu navo, a vamakabye va no hlawula Pawule na Bharnabhasi ni van’wani lezvaku va yisa mhaka leyi ka vapostoli ni madhota le Jerusalema.” (Mitiro 15:2) A kuva va ‘phikizane ni ku kanetisana’ zvi komba lezvi a mitlawa leyi ya yimbiri yi nga ti zwisa zvona ni ku tiyiseka loku yi nga hi nako, laha kaku a bandla ga Antiyokiya gi nga zvi koti ku lulamisa cikarato leci. Na gi karatekela kuva ni kurula ni wumun’we, hi wutlhari a bandla gi bohile ku yisa mhaka leyi “ka vapostoli ni madhota le Jerusalema”, lava va nga wumba a hubye yi fumako. Hi gondza yini ka cikombiso ca madhota ya bandla ga Antiyokiya?
(Mitiro 15:13-20) Loku va mbhetile ku wulawula, Jakobe i te ngalo: “Vamakabye, ndzi ingiseleni. 14 Kota lezvi hi zvi zwileko, Simeyoni i hlawutele lezvi Nungungulu a nga va alakanyisa zvona vamatiko, a sangula ku hlawula vanhu cikari kabye lava va to vitaniwa hi vito gakwe. 15 A timhaka leti, ta zwanana ni magezu ya vaphrofeti, yaku: 16 ‘Andzhako ka zvilo lezvi ndzi ta wuya ndzi ta vhuxa a yindlu ya Dhavhidha leyi yi wileko; ndzi ta yi aketa, ndzi yi vhuxa, 17 kasi a vanhu lava va seleko va fela ku tirela Jehovha hi mbilu yontlhe zvin’we ni vanhu va matiko wontlhe lava va vitaniwako hi vito ga mina, ku wula Jehovha loyi a mahako zvilo lezvi 18 zvi tivekako kusukela kale.’ 19 Hikwalaho, mina ndzi wona ku i chukwana hi nga bindziseli a vamatiko lava va lavako ku tirela Nungungulu, 20 kanilezvi, hi va tsalela lezvaku va tsika lezvi zvi phahlelweko zvifananiso, ni wubhayi, ni lezvi zvi fileko hi ku tlimbiwa, ni nkhata.
(Mitiro 15:28, 29) Hakuva a moya wo basa na hina hi zvi wonile na zvi hi chukwana a kuva hi nga mu rwexi ndzhwalo wo hundza lezvi zvi lavekako, ku nga ku: 29 Mu tsika lezvi zvi phahlelweko zvifananiso, ni nkhata, ni lezvi zvi fileko hi ku tlimbiwa, ni wubhayi. Loku mu ti wonela ka zvilo lezvi mu ta hanya khwatsi. Salani khwatsi!”
(Mitiro 16:4, 5) Laha va nga kari va famba va tsemakanya madhoropa, va wa nyika vamakabye a zvileletelo lezvi zvi nga yimisilwe hi vapostoli ni madhota le Jerusalema kasi va zvi hlayisa. 5 Hikwalaho, a mabandla ma no simama ku tiya kukholweni ma tlhela ma kula siku ni siku.
bt 123 ¶18
“Tiyisa mabandla”
Pawule na Timote va tirile zvin’we hi malembe yo tala. Kota vatiri va fambafambako, va wa maha mitiro yo tala kasi ku vhunetela hubye yi fumako. A Bhibhiliya gili: “Laha va nga kari va famba va tsemakanya madhoropa, va wa nyika vamakabye a zvileletelo lezvi zvi nga yimisilwe hi vapostoli ni madhota le Jerusalema kasi va zvi hlayisa.” (Mitiro 16:4) Zvi tekela ku woneka lezvaku a mabandla ma wa landzela zvileletelo zva vapostoli ni zva madhota ya Jerusalema. Niku kota wuyelo ga ku ingisa kabye, “a mabandla ma no simama ku tiya kukholweni ma tlhela ma kula siku ni siku”. — Mitiro 16:5.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 16:6-9) Va no tsemakanya hi Frijiya ni Galatiya hakuva a moya wo basa wu wa va betele ku kanela mhaka le provhinsya ya Azia. 7 Makunu laha va nga hi kusuhani ni ku chikela le Misiya, va no zama kuya Bhituniya, kanilezvi a moya wa Jesu wu no va betela. 8 Va no hundza hi le Misiya, va relela vaya Trowasi. 9 Makunu ni wusiku Pawule i no wona muwoniso wa wanuna wa le Makedhoniya na a yimile mahlweni kakwe a mu khongotela, aku: “Tana seno Makedhoniya u ta hi vhuna.”
(Mitiro 16:37) Kanilezvi Pawule i te ngalo kabye: “Va hi bile na hi woniwa hi vanhu na va nga hi thethisangi kuveni hi vaRoma, va tlhela va hi vhalela paxweni. Makunu lezvi va hi humesa cihundleni? A zvi tiri lezvo! A vate laha va ta hi humesa ha voce.”
tlhamuselo wa nwtsty ka Mit 16:37
hi vaRoma: Ku wuliwa a wusumbulwa ga wuRoma. Ko khwatsi Pawule na Silasi va wa hi zvisumbulwa zva Roma. A nayo wa Roma wu wa wula ku contlhe cikhati a muRoma i wa nga faneli ku xanisiwa kutani ku tshuka a tsayisiwa laha ka talo wa vanhu. A vaRoma va wa nyika tifanelo a zvisumbulwa zvabye ni kwihi laha zvi nga kona. A zvisumbulwa zva Roma zvi wa fanele ku ingisa nayo wa Roma, na ku nga hi nayo wa maprovhinsya. Loku munhu a kecariwa hi mhaka yo kari, i wa fanele ku vhumela ku xanisiwa hi kuya hi nayo wa laha ka provhinsya leyo; hambulezvo, i wa ha hi ni fanelo ya ku yisa mhaka yakwe tribhunali ya Roma. Loku a mhaka leyi yi hi ya hombe, loyi a lumbetiwako i wa hi ni fanelo ya ku yisa mhaka yakwe ka hosi ya hombe. Mupostoli Pawule i chumayeli nguvhu Mufun’weni wontlhe wa Roma. I tirisile tifanelo takwe ta wuRoma makhati manharu ma tsalilweko. A khati go sangula ku vile le Filipi a cikhati leci a nga byela tihosana ta masochwa lezvaku ti tshovile tifanelo takwe hi lezvi ti nga muba. — Wona w15 1/3 12 3 kasi u kuma a makhati lawa man’wani ya mambiri.
24-30 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 17-18
“Pimanyisa cikombiso ca mupostoli Pawule loku u chumayela ni ku gondzisa”
(Mitiro 17:2, 3) Kota lezvi Pawule a nga tolovela ku maha, i no nghena sinagogeni gabye, a bhula navo hi Mitsalo hi masabhadho manharu, 3 a va tlhamusela ni ku va komba lomu ka mitsalo lezvaku zvi wa laveka ku Kristu a xaniseka a tlhela a vhuxiwa hi ka vafileko, aku: “Jesu loyi ndzi mu kanelako ka n’wina, hi yena Kristu.”
mitlhamuselo ya nwtsty ka Mit 17:2, 3
bhula: Pawule a nga va byelangi mahungu ya ma nene a nyima kwalaho. I va tlhamusele a tlhela a tiyisekisa lezvi a nga va byela lomu ka Mitsalo ya ciHebheru yi pimisilweko hi Nungungulu. I wa maha zvo hundza ku lera Mitsalo, i wa bhulisana navo hi yona a tlhela a yelanisa lezvi a nga zvi wula ni vanhu lava va nga mu ingisela. A gezu ga ciGreki gaku di·a·leʹgo·mai gi wula “ku hlengela mabhulo; kubhulisana”. Gi wula ku bhula ni vanhu. A gezu legi ga ciGreki ga tirisiwa kambe ka Mit 17:17; 18:4, 19; 19:8, 9; 20:7, 9.
komba lomu ka mitsalo: A gezu legi ga ciGreki hi ku kongoma gi wula ku zvi “patsa laha ka kun’we (ku zvi veka laha tlhelweni)”. Lezvo zvi nga ha komba lezvaku Pawule i wa fananisa zviphrofeto zva Mesiya ka Mitsalo ya ciHebheru ni zvimaho zva wutomi ga Jesu, kasi ku komba lezvi Jesu a nga tatisisa zvona zviphrofeto lezvo.
(Mitiro 17:17) Hikwalaho i no nghena lomu sinagogeni a sangula ku bhula ni vaJudha ni vanhu van’wani va nga khozela Nungungulu, niku siku ni siku i wa bhula ni lava a nga va kuma le merkadho.
tlhamuselo wa nwtsty ka Mit 17:17
le merkadho: A merkadho leyi yi wa kumeka le n’walungu wa Acrópole wa Atensi (ciGreki, a·go·raʹ) a ku anama yi wa ringana kwalomo ka 200 metro; a ku leha yi ringana kwalomo ka 250 metro. A merkadho leyi yi wa hundza kuva wutshamu ga ku xava ni ku xavisa zvilo. Yi wa hi tsindza ga mabhindzu, ni politika, ni ya midhawuko yo hambanahambana. A vaaTensi va wa zvi randza ku tshama ka wutshamu legi go tala vanhu kasi va bhula ni vanhu vo tiva.
(Mitiro 17:22, 23) Pawule i no yima cikari ka Areyopagu aku: “Vavanuna va Atensi, ndza zvi wona lezvaku zvilweni zvontlhe, ko khwatsi n’wina ma khozela nguvhu vanungungulu a ku hundza van’wani. Laha ndzi nga kari ndzi hundza, ndzi cuwuka khwatsi lezvi mu zvi khozelako, ndzi no wona a alati legi gi tsalilweko ku: ‘Ga Nungungulu hi nga mu tiviko’. Hikwalaho, loyi mu mu khozelako na mu nga mu tivi, hi yaloyi ndzi mu kanelako ka n’wina.
tlhamuselo wa nwtsty ka Mit 17:22, 23
Nungungulu hi nga mu tiviko: A magezu ya ciGreki yaku A·gnoʹstoi the·oiʹ ma wa tsalilwe ka ribye ga alati ya Atensi. A vaaTensi va kombile lezvaku va wa va chava nguvhu a vanungungulu hi ku aka titempeli ni maalati yo tala, laha ka kuza va maha maalati ya vanungungulu vo kala va nga hi zvilo, vo fana na nungungulu Nduma, nungungulu Kutikoramisa, nungungulu Ntamu, nungungulu Kholwisa, na nungungulu Zwela wusiwana. Kuzvilava va mahile lezvo na vaku va chava ku siya nungungulu wo kari, niku a nungungulu loyi a salako i wa nga ta va amukela. Makunu va maha alati ga ‘Nungungulu va nga mu tiviko’. Hi alati legi, a vanhu va wa kholwa lezvaku i kona Nungungulu loyi va kalako va nga tivi nchumu hi yena. Hi ndlela ya wutlhari Pawule i tirisile alati legi ga ‘Nungungulu va nga mu tiviko’ kota ciseketelo ca mabhulo yakwe kasi ku va komba Nungungulu wa lisine loyi va nga kala va nga mu tivi.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 18:18) Loku a tshamile masiku yo tala, Pawule i no salisana ni vamakabye a khilela ngalava aya Siriya na a heleketiwa hi Prisila na Akwila. I no tsema misisi le Kenkreya, hakuva i wa mahile citsumbiso ka Nungungulu.
w08 15/5 32 ¶5
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Mitiro
18:18 — Citsumbiso muni leci Pawule a nga maha? A titlhari to kari ti wula lezvaku Pawule i wa mahile citsumbiso ca muNazira. (Mitse. 6:1-21) Hambulezvo, a Bhibhiliya a gi wuli lezvaku citsumbiso muni leci Pawule a nga maha. A cin’wani kambe, a Bhibhiliya a gi wuli lezvaku a citsumbiso leco i ci mahile mahlweni kutani andzhako ka kuva a hundzulukile kutani ku i wo sangula ku ci maha kutani ku nyima ku maha citsumbiso leco. Kani hi zvona kutani a hi zvona, a ku maha citsumbiso leco ci wa nga hi ciwonho.
(Mitiro 18:21) kanilezvi i no va salisa a gumesa aku: “Ndzi ta tlhela ndzi wuya ka n’wina, loku Jehovha a zvi randza.” I no suka Efesusi hi ngalava
tlhamuselo wa nwtsty ka Mit 18:21
loku Jehovha a zvi randza: Lawa magezu ma wuliwako kasi ku khanyisa cilaveko ca ku chela kota hi ku maha kurandza ka Nungungulu loku hi maha zvokari kutani ku maha makungo ya ku zvi maha. Mupostoli Pawule i wa alakanyisisa khwatsi hi tshinya legi ga nayo. (1Ko 4:19; 16:7; Mah 6:3) Mupizani Jakobe yenawu i kucile van’wani lezvaku va wula lezvi: “Loku Jehovha a zvi randza, hi ta hanya, hi maha lezvi kutani lezviyani.” (Jak 4:15) A magezu lawo a ma faneli ku wuliwa hi nomu basi; ni wihi loyi hi mbilu yakwe a nge “loku Jehovha a zvi randza” i fanele ku maha zvilo hi ku yelana ni lezvi zvi nga kurandza ka Jehovha. A magezu lawa a hi contlhe cikhati ma wuliwako hi gezu go zwala kanilezvi ma tala ku wuliwa hi lomu mbilwini. — Wona tlhamuselo wa Mit 18:14; 1Ko 4:19; Jak 4:15 ni Xivuno xa ku gonza hi xona a Mhaka ya Nungungulu, cipandze 5.
31 KA DEZEMBRO–6 KA JANEIRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | MITIRO 19-20
“Ti woneleni n’wina wutsumbu, mu hlayisa ni ntlhambi wontlhe”
(Mitiro 20:28) Ti woneleni n’wina wutsumbu, mu hlayisa ni ntlhambi wontlhe lowu a moya wo basa wu nga mu yimisa lezvaku mu wu rangela, mu risa a bandla ga Nungungulu legi a gi xavileko hi nkhata wa N’wana wakwe.
w11 15/6 20-21 ¶5
“Risani a ntlhambi wa Nungungulu lowu wu nga mandleni ya n’wina”
Mupostoli Pawule i tsalile lezvaku a vavanuna va kale va wa fanele ku ‘risa ntlhambi wa Nungungulu lowu wu nga mandleni yabye’. Zvi wa hi zva lisima kabye a ku tiva lezvaku a ntlhambi wu lumba Jehovha na Jesu Kristu. A madhota ma ta ti hlamulela ka Nungungulu hi kuya hi lezvi ma ti khomisako zvona tiyivhu ta Nungungulu. Hi nga zvi veka laha kaku a munghana wa wena wa hombe i ku kombele kuva u khatalela vana vakwe loku a nga hi kona. Xana u wa nga ta va khatalela u tlhela u va gisa ke? Loku a n’wana mun’we a babya, u wa nga ta mu yisa cipitali ke? Hi ndlela yo fana, a madhota laha bandleni ma ‘risa a bandla ga Nungungulu legi a gi xavileko hi nkhata wa N’wana wakwe’. (Mitiro 20:28) Ma zvi tiva lezvaku a yivhu yin’we ni yin’wani yi xaviwile hi nkhata wa lisima wa Kristu Jesu. Kota lezvi ma to ti hlamulela ka Nungungulu, a madhota ma gisa, ma vhikela, ma tlhela ma khatalela ntlhambi.
(Mitiro 20:35) Zvilweni zvontlhe ndzi no mu komba lezvaku hi ku tirisa lezvi, mu fanele ku vhunetela lava va nga ni gome, ni ku alakanya magezu ya Hosi Jesu, lawa yena wutsumbu a nga wula, aku: ‘Loyi a nyikako wa tsaka nguvhu a ku hundza loyi a amukelako.’”
bt 172 ¶20
“A ndzi na nandzu nkhateni wa vanhu vontlhe”
A wutomi ga Pawule gi wa hambene nguvhu ni ga van’wani lava hi ku famba ka cikhati va nga lava ku bhindzula laha ka ntlhambi. Pawule i wa nga bindziseli bandla; i wa tira kasi ku ti hanyisa. Lezvi a nga zvi maha kasi ku vhuna makholwa kuloni i wa nga zvi maheli ku vhuneka yena wutsumbu. Pawule i kucile madhota ya le Efesusi lezvaku ma kombisa moya wa ku ti tsona, aku: “Mu fanele ku vhunetela lava va nga ni gome, ni ku alakanya magezu ya Hosi Jesu, lawa yena wutsumbu a nga wula, aku: ‘Loyi a nyikako wa tsaka nguvhu a ku hundza loyi a amukelako.’” — Mitiro 20:35.
Kela titshomba ta moya
(Mitiro 19:9) Kanilezvi, a cikhati leci a vokari va nga ti nonohisa va ala ku kholwa, va tlhela va wulawula kubiha xungetano hi Ndlela mahlweni ka citshungu, i no suka kabye zvin’we ni vapizani a ya kanela cikoleni ca Tirano siku ni siku.
bt 161 ¶11
Yi “andza ni ku hlula” hambu lezvi yi nga kanetiwa
Kuzvilava Pawule i wa chumayela ka cikola leci siku ni siku kusukela hi ma 11:00 kala kwalomu ka ma 16:00. (Mitiro 19:9) Zvi wonekisa ku khwatsi ci wa hi cikhati ca kurula ni ca ku hisa nguvhu ca siku laha a vanhu vo tala va nga kari va tsika ku maha mitiro yabye kasi vaga ni ku humula. Hi nga alakanyela Pawule na a maha zvalezvo hi malembe mambiri, kuzvilava i mbhetile tihora to chikela kwalomo ka 3000 na a gondzisa. Maku laha hi wona cin’wani leci ci nga maha ku a mhaka ya Jehovha yi simama ku andza ni ku hlula. Pawule i wa tira hi kutikarata niku i wa ti zwananisa ni zviyimo. I wa zwananisa matirela yakwe ni zvilaveko zva vanhu va cipandze leci a nga chumayela ka cona. Gi vile gihi bhindzu ga ku maha lezvo? “A vaJudha ni vaGreki vontlhe va nga hanya provhinsya ya Azia vazwa a mhaka ya Hosi.” (Mitiro 19:10) Pawule i nyikile wukustumunyu go mbhelela!
(Mitiro 19:19) Kunene, ni vanhu vo tala va nga tirile zva wuloyi va no neha mabhuku yabye va ta ma hisa kuwoneni ka vanhu vontlhe. A mabhuku lawo ma wa ringana a 50 000 wa zvingerengere zva prata.
bt 162-163 ¶15
Yi “andza ni ku hlula” hambu lezvi yi nga kanetiwa
A tingana leti ti nga humelela vana va Skevha ti mahile lezvaku a mahungu ya ku chava nungungulu ma hangalaka, lezvi zvi nga maha ku a vanhu vo tala va kholwa va tlhela va tsika mikhuwo ya wungoma. A mikhuwo ya va Efesusi yi wa hi ni kucetelo wa wungoma. A wuloyi ni zvitshungulo zvi wa tolovelekile nguvhu, ku wa hi ni zvilo zvo tala zva wongoma niku zvi wa tala ku tsaliwa ka mabhuku. Maku a kutala ka vaEfesusi va khumbilwe timbilu tabye laha koza va teka mabhuku yabye ya wuloyi va ta ma hisa na va woniwa hi vanhu — hambu lezvi ma nga dhura ku chikela 10 wa makume ya mazana ya madholari loku hi yi cica nyamutlha. Luka i bika lawa: “Hikwalaho a mhaka ya Jehovha yi nova ni ntamu, yi simama ku andza ni ku hlula.” (Mitiro 19:17-20) Hi nga wona kuhlula ka lisine cikari ka mawunwa ni wudhimoni! A vanhu lavo vo tsumbeka va hi vekele cikombiso ca ci nene. Hinawu hi hanya ka tiko gi teleko hi zvilo zva wungoma. Loku hi pola lezvaku hi na ni zvokari zvi yelanako ni wungoma, hi fanele ku maha lezvi a vaEfesusi va nga maha — hi tekela ku zvi hisa! A hi tsikeni zvontlhe zvilo zvo nyenyeza zvi yelanako ni wungoma, hambu loku zvi karata.