Simama ku vhuneka hi ku chava Jehovha

1-2. A ku fana na Loti, cikarato muni leci a maKristu ma kumanako naco nyamutlha?

LAHA hi wonako mahanyela yo biha ya vanhu nyamutlha, hi ti zwisa ku khwatsi hi Loti. Loti i wa “karateka nguvhu hi kota ya mahanyela ya tingana ya vahambunyeti va nayo” hakuva i wa zvi tiva ku a Papayi wa hina wa le tilweni wa ma nyenya a mahanyela yo biha. (2 Ped. 2:7, 8) Lezvi Loti a nga chava Nungungulu a tlhela a mu randza zvi mu kucile ku fambela kule ni mahanyela yo biha ya vanhu va cikhatini cakwe. Hinawu hi hanya cikari ka vanhu va kalako va nga hi na cichavo hi milayo ya Jehovha ya mahanyela. Hambulezvo, loku hi simama ku randza Nungungulu hi tlhela hi gondza ku mu chava, hi nga zvi kota kuva ni mahanyela ma basileko. — Mav. 14:2.

² Kasi ku hi vhuna ku maha lezvo, Jehovha i kombisa lirandzo ka hina hi ku hi nyika zvitlharihiso zvi nga lomu ka bhuku ga Mavingu. A maKristu wontlhe — vavanuna ni vavasati, va hombe ni vaswa — ma nga vhuneka nguvhu hi ku kambisisa wusungukati ga wutlhari gi nga lomu ka bhuku legi.

A KU CHAVA NUNGUNGULU ZVA HI VHIKELA

3. Hi kuya hi Mavingu 17:3, hi cihi cin’we ca zvigelo zvi hi mahako hi lava ku vhikela mbilu ya hina? (Wona ni mufota.)

³ A nchumu wa lisima nguvhu wu hi mahako hi lava ku vhikela mbilu ya hina yo fananisa hi ku Jehovha wa hlola timbilu. Lezvo zvi wula ku i wona zvo hundza lezvi a van’wani va hi wonisako zvona, a tlhela a wona lezvi hakunene hi nga zvona hi le ndzeni. (Lera Mavingu 17:3.) Loku hi tata mapimo ya hina hi wutlhari gakwe gi hanyisako, i ta hi randza nguvhu. (Joh. 4:14) Lezvo zvi ta maha ku a mahanyela yo biha ni tigondzo ta mawunwa ti tako hi ka tiko ga Sathani ti nga kumi ko nghena hi kona. (1 Joh. 5:18, 19) Laha hi tiyisako nguvhu a wunghana ga hina na Jehovha, hi taya hi mu randza nguvhu hi tlhela hi mu kombisa nguvhu cichavo. Lezvi hi kalako hi nga lavi ku khunguvanyisa a Papayi wa hina, a ku maha ciwonho ne hi nga ta zvi pimisa. Loku hi ringiwa ku maha zva kubiha, hi ta ehleketa lezvi: ‘Ndzi nga wonhela yini ha womu, ndzi mu bayisa timbilu Jehovha, loyi a ndzi kombisileko lirandzo lo kota leli?’— 1 Joh. 4:9, 10.

4. A ku chava Jehovha zvi mu vhunisile kuyini makabye Marta a ku a nga mahi ciwonho?

⁴ A makabye wo kari wa le Croácia wa ku hi Marta, loyi a ringilweko ku maha wubhayi, i tsalile lezvi: “Zvi wa ndzi karatela ku wona zvilo hi ndlela ya yi nene, niku zvi wo khwatsi ndzi to wonha ndzi ti buza zva cikhatanyana. Kanilezvi, a ku chava Jehovha zvi ndzi vhikele.”b A ku chava Jehovha zvi hi vhikelisa kuyini? Marta i te i no ehleketa hi lezvi a nga wa ta tshovela loku a maha ciboho co kala ci nga hi ci nene. Hinawu hi nga maha zvezvo. A nchumu wo biha ka yontlhe hi to tshovela hi ku Jehovha a nga ta tsaka hi hina, hi tlhela hiva mhangweni ya ku kuzvilava hi nga ha mu khozeli kala kupindzuka. — Gen. 6:5, 6.

5. Zvini hi nga gondzako ka cikombiso ca Leo?

⁵ Loku hi chava Jehovha, hi ti karatela ku nga mahi wunghana ni lava va mahako zva kubiha. Leo, a tshamako le Congo, i gondzile mhaka leyo. Andzhako ka mune wa malembe na a bhabhatisilwe, i no sangula ku maha wunghana ni vanhu vo biha. I wa ti byela ku hambu loku a hlakana navo loku yena a nga mahi zva kubiha i wa nga wonhi mahlweni ka Jehovha. Hambulezvo, andzhako ka cikhati citsongwani, i no sangula kunwa nguvhu byala a tlhela a maha wubhayi hi kota ya vanghana vakwe. I no guma a sangula ku ehleketa hi lezvi a vapswali vakwe va nga mu gondzisile ni litsako leli a nga li luzile. Zvini a nga maha? I no tlhela ndzhako, a sangula kambe a ku maha zva zvi nene. I no wuya ka Jehovha hi ku vhuniwa hi madhota. Zvezvi i tira kota dhota tlhelo phayona go hlawuleka na a tsakile.

6. Vavasati muni vo fananisa hi to bhula hi vona?

⁶ A hi kambisiseni Mavingu cipimo 9, lomu ku kumbukiwako wutlhari ni wupumbu, gi fananisilweko ni vavasati vambiri. (Wona ni mongo wa Va Le Roma 5:14; Va Le Galatiya 4:24.) Laha hi mahako lezvo, alakanya ku a vanhu va tiko ga Sathani va gi randza nguvhu a wubhayi ni pornografia. (Efe. 4:19) Hikwalaho, zva lisima a ku simama ku gondza ku chava Nungungulu hi tlhela hi potsa zva kubiha. (Mav. 16:6) Hontlheni, vavanuna ni vavasati, hi nga vhuneka hi lezvi zvi wuliwako ka bhuku legi. Vontlhe a vavasati lava va vambiri va kumbukiwako ka Mavingu, ku wuliwa lezvaku va ramba lava va “nga hiko na kupimisisa.” A mun’we ni mun’we zvi fana ni loku aku: ‘Ngone laha kaya ka mina hi taga zvakuga.’ (Mav. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kanilezvi, loyi a vhumelako kuya ka wasati loyi, ni loyi a vhumelako kuya ka wasati gaya, va kuma wuyelo go hambana.

U NGA VHUMELI KUYA KAYA KA WASATI WA CIPUMBU

7. Hi kuya hi Mavingu 9:13-18, zvini zvi humelelako lava va vhumelako ku rambiwa hi wasati wa cipumbu? (Wona ni mufota.)

⁷ Hi nga wona lezvi a wulako ‘a wasati wa cipumbu.’ (Lera Mavingu 9:13-18.) Ne a nga dhani! I xinyata a vitana lava vo kala kupimisisa aku: ‘Ngoneni laha,’ hi ta ti buza laha festeni. Zvini zvi gumako zvi humelela? Ku famba ‘vakufa laho.’ Loku uzwa magezu lawa, kuzvilava u alakanya mawulawulela man’wani yo fananisa ma nga kwalomu ka bhuku ga Mavingu. Hi tlharihisiwa xungetano hi wasati wa kubiha ni wa cibhayi. Hi byeliwa lezvi: ‘A yindlu ya wa kunghahi yi ku yisa kufeni’. (Mav. 2:11-19) Mavingu 5:3-10 i hi tlharihisa zvin’wani xungetano hi ‘wasati wa cibhayi’ loyi ‘a mikondzo yakwe yi kongomako kufeni.’

8. Ciboho muni zvi nga lavako ku hi maha?

⁸ Lava va zwako lezvi zvi wuliwako hi ‘wasati wa cipumbu’, va fanele ku hlawula nchumu cin’we: Ku famba kutani ku ala. Hinawu hi nga tshuka hiva ka ciyimo leco, zvi lava ku hi hlawula nchumu cin’we. Hi nga tshuka hi ringiwa ku maha wubhayi ni wokari kutani ku wona pornografia ka televhizawu kutani ka Internet. Zvini hi to maha ka ciyimo leco?

9-10. Hi zvihi zvigelo zvo kari zvi faneleko ku hi kuca ku hi nga mahi wubhayi?

⁹ Hi na ni zvigelo zvo zwala zvi faneleko ku hi kuca ku hi nga mahi wubhayi. Ku wuliwa lezvaku a ‘wasati wa cipumbu’ i wula lezvi: ‘A mati ma yivilweko ma nandziha.’ Cini a mati lawo ya ku yiviwa? A Bhibhiliya ga wulawula hi masango ma hlengelwako hi nuna ni sati kota mati yo tima tora. (Mav. 5:15-18) A sati ni nuna va chadhileko hi nayo va nga kuma litsako hi ku hlengela masango hi ndlela yi nene ndzeni ka wukati gabye. Kanilezvi, a zvi tshamisangi lezvo hi ‘mati ma yivilweko.’ A mati lawo ku nga wuliwa ku hlengela masango ma nga hiko nayweni. A kutala ka zvikhati lezvo zvi mahiwa cihundleni, a ku fana ni lezvi a khamba gi yivako cihundleni. A ‘mati ma yivilweko’, kutani masango, ma nga ku khwatsi ma nandziha, nguvhunguvhu loku lava va hlengelako va ti byela ku a ciwonho cabye ci nga ta tiveka. Kuveni vo ti fayelisa! Jehovha wa zvi wona zvontlhe. A ku na nchumu ca ku bayisa nguvhu a ku hundza ku nga ha tsakelwi hi Jehovha. Hikwalaho, a hi nge wuli ku a ku maha lezvo zva ‘nandziha’. (1 Kor. 6:9, 10) A zvi nyimi laho.

¹⁰ A ku maha wubhayi zvi wisa tingana, zvi maha munhu a tizwa na a ga vhuni nchumu, a kuma nyimba na a nga yi lavi, zvi tlhela zvi hohlola mingango. Makunu, zvi na se dlunya a ku wutlhari a ku ngayi kaya ka wasati wa cipumbu ni kuga zvakuga zvakwe. Ahandle ka kufa hi tlhelo ga moya, a votala va mahako wubhayi va kuma mababyi lawa ma gumesako ma va daya futsi hi kelela. (Mav. 7:23, 26) A vhesi 18 ga cipimo 9, gi gumesisa lezvi: ‘Lava a va rambileko va lomu ndzeni ka Xeole’ — ku nga cilahla. A hi na cigelo ca ku vhumela ku kalavelwa hi yena a hi peta khombyeni lego. — Mav. 9:13-18.

11. Hikuyini a ku wona pornografia zvi bihileko nguvhu?

¹¹ A ntlhamu wu tolovelikileko nguvhu nyamutlha i pornografia — ku nga zvithombe ni tivhidhio ta tixapi kutani tihlamba. A vokari va ti byela ku a ku wonetela zvilo lezvo a zvi bihangi. Leyo a hi lisine. A pornografia yi bihile nguvhu, ya chipisa munhu niku ya karata nguvhu ku yi tsika. A zvithombe zva tixapi zvi namarela nguvhu lomu maalakanyweni; zva karata nguvhu a ku zvi vhinya ni ku zvi rivala kambe. Ahandle ka lezvo, a zvi dayi manyawunyawu ya masango, kanilezvi zvo ma hlanganyetela. (Kol. 3:5; Jak. 1:14, 15) Hi lisine, a votala va wonetelako pornografia va gumesa hi ku maha wubhayi.

12. Zvini hi nga mahako kasi hi fambela kule ni zvithombe zvi vhuxako manyawunyawu ya masango?

¹² Hina kota maKristu, zvini hi faneleko ku maha loku lomu ka fone ya hina ku huma cithombe ca tixapi? Hi fanele ku tekela ku cuwuka tlhelweni. Leci ci to hi vhuna ku maha lezvo, ku alakanya lezvaku a tshomba ya lisima nguvhu ka tontlhe hi nga nato wunghana ga hina na Jehovha. Hi lisine, a zvithombe lezvi zvi wonekisa ku khwatsi a hi pornografia, zvi nga tshuka zvi hi vhuxela manyawunyawu ya masango. Hikuyini hi nga faneliko ku zvi wona? Hi ku a hi lavi kuba cizambwana ca ku hi maha wubhayi mbilwini ya hina. (Mat. 5:28, 29) A makabye wo kari le Tailândia, wa ku hi David, i wulile lezvi: “Ndzi ti wutisa ku: ‘Hambu loku a zvithombe lezvi zvi nga hi pornografia, Jehovha i ta tsaka ke loku ndzi simama ku zvi cuwukisela?’ A ku ehleketa hi ndlela leyo zvi ndzi vhuna ku maha ciboho ca ci nene.”

13. Cini ci hi vhunako ku maha zviboho zva zvi nene?

¹³ Loku hi chava ku khunguvanyisa Jehovha, zvi ta hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene. A ku chava Jehovha “masangulo,” kutani ku, i fundasawu ya “wutlhari.” (Mav. 9:10) Lezvo zvi woneka khwatsi ka mavhesi yo sangula ya Mavingu cipimo 9, lomu ku kumbukiwa wasati loyi mun’wani wo fananisa, a vitaniwako ku “wutlhari” ga lisine.

VHUMELA A CIKHATI U RAMBIWAKO HI “WUTLHARI” GA LISINE

14. Cirambo muni hi ci kumako ka Mavingu 9:1-6, co hambana ni leci co sangula?

¹⁴ Lera Mavingu 9:1-6. Laha hi kuma cirambo ci tako hi ka Jehovha, a Muvangi wa hina a nga ni wutlhari gontlhe. (Mav. 2:6; Rom. 16:27) Laha ka cipandze leci, hi kombiwa yindlu ya hombe yi nga ni 7 wa mapilari. Lezvo zvi komba ku Jehovha wa hana niku wa va amukela vontlhe va lavako ku tirisa wutlhari gakwe wutomini gabye.

15. Nungungulu i hi ramba ku hi maha yini?

¹⁵ Jehovha wa hana, i hi nyika zvilo zva talela ga cima. A matshamela lawa ma woneka ka “wutlhari” ga lisine, gi kumbukiwako ka Mavingu cipimo 9 kota wasati. Ka cipimo leci, ku wuliwa lezvaku a wasati loyi wo fananisa i longisele zvakuga zvakwe khwatsi, a juta vhinyo yakwe a tlhela a veketela meza laha kaya kakwe. (Mav. 9:2) Ahandle ka lezvo, a vhesi 4 ni 5, ma wula lezvi xungetano hi wutlhari: ‘A ka loyi a nga hiko na kupimisisa, giku: Ngoneni mu taga zvakuga zva mina.’ Hikuyini hi faneleko ku vhumela kuya kaya ka wutlhari ga lisine hi tlhela hi yaga zvakuga zva gona? Hi ku Jehovha i lava ku a vana vakwe va tlhariha va tlhela va hlayiseka. A nga lavi ku hi gondza zvilo hi ndlela yo bayisa — ku nga ku maha zvilo hi tshovela kubava hi tlhela hi ti laya. Hi cigelo leco ‘a vakululama a va vekelako wutlhari kota tshomba.’ (Mav. 2:7, NWT) Loku hi chava Jehovha hi ndlela ya yi nene, hi ta ti karatela ku mu tsakisa, hizwa wusungukati gakwe ga wutlhari, hi tlhela hi gi tirisa na hi tsakile. — Jak. 1:25.

16. A ku chava Nungungulu zvi mu vhunisile kuyini Alain a ku maha ciboho ca ci nene, niku give gihi wuyelo ga kona?

¹⁶ Wona lezvi a ku chava Jehovha zvi mu vhunisileko zvona ku maha ciboho ca ci nene Alain, a nga dhota ga bandla tlhelo mugondzisi. I wula lezvi: “A kutala ka vagondzisi va wona mafilmi ya vanhu va hlengelako masango kota ndlela ya ku gondza cokari.” Kanilezvi, Alain a nga fayeliselwangi hi mawonela lawo. I wula lezvi: “Ndzi no ala hi ku tiya ka hombe nguvhu ndziku ndzi nga ta ma wona a mafilmi lawo, ndzi tlhela ndzi va tlhamusela cigelo ca kona.” I wo tirisa wusungukati legi gaku ‘fambani hi ndlela ya kupimisisa,’ gi tako hi ka “wutlhari” ga lisine. (Mav. 9:6) Loku a vagondzisi-kuloni va wonile lezvi Alain a nga tiyisa zvona a ala, a vokari va no hlamala nguvhu, niku zvezvi va gondza Bhibhiliya va tlhela vata mitlhanganweni ya bandla.

17-18. Makatekwa muni va ti buzako hi wona lava va vhumelako ku rambiwa hi “wutlhari” ga lisine, niku zvini va nga zvi rindzelako cikhatini ci tako? (Wona ni mufota.)

¹⁷ Jehovha i tirisa vavasati lava va vambiri vo fananisa kasi ku hi komba ndlela ya ku hi hanya na hi tsakile kala rini. Lava va vhumelako ku rambiwa hi ‘wasati wa cipumbu’, loyi a bangulekako a vitana, va zama ku kuma litsako hi ku maha wubhayi. Hi lisine, a va na mhaka ni ga mandziko; va lava ku ti tsakisa zvezvi zvi hundza. Lezvi va zvi mahako, zvi va yisa ‘lomu ndzeni ka Xeole’ — ku nga cilahleni. — Mav. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Kanilezvi, lava va vhumelako ku rambiwa hi “wutlhari” ga lisine, va ta kuma zvo hamba ni lezvo. Zvezvi, va ti buza hi festa ku nga ni zvakuga zvo nona zva mavhitamina khwatsi, a zvakuga zva moya zvi longiselweko khwatsi. (Isa. 65:13) Jehovha i wulile lezvi hi ku tirisa muphrofeti Isaya: ‘Ndzi ingiseni, mu taga zvo nandziha, mu ti tsakisa hi lezvi zvi nonileko.’ (Isa. 55:1, 2) Hi gondza ku randza lezvi Jehovha a zvi randzako, hi venga lezvi a zvi vengako. (Lis. 97:10) Hi tlhela hi tsaka hi ku ramba van’wani lezvaku vonawu va ta vhuneka hi “wutlhari” ga lisine. Zvi fana ni loku hi yimile matshan’wini yo tlakuka ya dhoropa hi vitana, hiku: ‘Ni wihi loyi a nga cipumbu a ate laha.’ Hina ni lava va vhumelako kuta, hi kuma makatekwa zvezvi ni cikhatini ci tako. A makatekwa lawo, ma ta simama kala rini, hiva ni thomo ga ku “hanya” kala kupindzuka laha hi ‘fambako hi ndlela ya kupimisisa.’ — Mav. 9:3, 4, 6.

19. Hi kuya hi Mutshawuteli 12:13, 14, zvini hi faneleko ku ti yimisela ku maha? (Wona ni kwadru “A ku chava Nungungulu zva hi vhuna.”)

¹⁹ Lera Mutshawuteli 12:13, 14. A ku chava Nungungulu a zvi simame ku vhikela mbilu ya hina zvi tlhela zvi hi vhuna ku tiya masikwini lawa yo gumesa, hi tshama na hi basile mahanyeleni ya hina ni hi tlhelo ga moya. A kuchava loko ku ta hi kuca ku simama hi ramba votala hi laha hi zvi kotako hi kona lezvaku va lavetela “wutlhari” ga lisine va tlhele va vhuneka hi gona.