Xikheto Na Wena U Na Xona?
Xikheto xi fana ni mavabyi lawa ma nghenelaka munhu na a nga swi tivi swaku a na wona.
Vanhu va nga ha nyenya vanhu va tiku lin’wana, va raça lin’wana kumbe lava vulavulaka lirimi lin’wana. Va tlhela va nyenya vanhu va wukhongeli lin’wana ni swisiwana. Kambe a hi leswo ntsena, xikheto xi nga yentxa swaku vavanuna va nyenya vavasati, ni vavasati va nyenya vavanuna. Van’wana va tekeliwa hansi hi mhaka malembe ya vona, hi mhaka leswi va kalaka va nga djondzanga, va nga limala kumbe va kalaka va nga sasekanga. Hambileswi xikheto xi nga tala, vanhu va vanyingi a va swi voni swaku va na xona.
Wena ke, u na xona xikheto? Hinkwerhu ha swi vona loko munhu a ni xikheto kambe swa karhata ku tivona loko hina hi li na xona. Ku vula ntiyiso, a ku na munhu lweyi a kalaka a nga na xikheto hi ku helela. Profesori mun’wana wa sociologia lweyi a vitaniwaka David Williams, a vula swaku loko munhu a pimisa ku biha hi ntlawa wa vanhu a gama a kumana ni munhu lweyi a lumbaka ntlawa wolowo “a talisa ku kala a nga mu khomi kahle kambe a ngo yentxa hi maxivomu, o kala a nga tivoni.”
Hi xikombiso, a tikweni la Balcãs lani ku tshamaka Jovica, ku ni ntlawa wa wutsongo wa vanhu lava kalaka va nga khomiwi kahle. Yena a li: “A ni pimisa swaku ka ntlawa wolowo a ku na munhu wa munene kambe a ni nga tivoni swaku i xikheto lexi a ni li na xona. Hikusa a ni tibyela swaku a hi xikheto, leswi ni swi pimisaka hi vona ko va ntiyiso.”
Ka matiku ya manyingi mimfumu yi veka minawu leyi lwisanaka ni xikheto, kambe a va swi koti ku xi helisa. Hi mhaka muni? Hi mhaka minawu leyo, yo tsimbisa leswi vanhu va swi yentxaka leswi kombisaka swaku va ni xikheto. Kambe a yi txintxi mapimiselo ya vona ni leswi vanhu va titwisaka xiswona. Phela xikheto xi le ka mbilu ni ka mimpimiso ya munhu. Se, swi nga koteka ku va munhu a xi hlula? Kumbe wu kona murhi lowu wu nga xi dahaka?
Ka tinhlokomhaka leti landzelaka, hi ta vona 5 wa minawu ya Bibele, leyi se yi nga pfuna vanhu swaku va susa xikheto ka timbilu ni ka mimpimiso ya vona.