SEMANA 39
PIREKUA 125 Tsípisïndiksï imecha engaksï pʼamojpitiika
Kánikuachi tsípisïnga engachi intsïmpijka
“Ma sánderu sési pʼikuarherasïndi intsïmpini ka eska intsïmbinhani” (ÚKU. 20:35).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Ambechi uaa úni parachi tsípikua jingoni íntspini ka parachi sánderu tsípikua jingoni irekani.
1, 2. ¿Andisï sési jaki engajtsïni Tata Diosï Jeoba ísï kueraaka parachi sánderu tsípini engachi intsïmpiaka ka eska engachi intsïmbinhaaka?
TATA Diosï Jeobajtsïni ísï kueraasti parachi jucha kánikua sési pʼikuarherani engachi intsïmpijka ka eska engachi intsïmbinhajka (Úku. 20:35). Ísïisti, kánikuachi sési pʼikuarherasïnga engajtsïni néna íntskujka ambe ma. Joperu sánderuchi tsípisïnga engachi jucheejka engachi intsïmbijka. Ka kánikuajtsïni marhuachesïndi engajtsïni Tata Diosï ísï kueraaka. ¿Andi?
2 Jimbokajtsïni Tata Diosï Jeoba ístu juchantsïni jurajkuchiska parachi exeni nénachi uaa tsípikua jingoni irekani. Engachi jánguarhintaska exeni ambechi uaa úni máteruecha jimbo niáraakachi sánderu tsípikua jingoni irekani. ¿No ísïiski eskajtsïni ísku pakatasïnga exeni na engajtsïni kueraaka Tata Diosï Jeoba? (Sal. 139:14).
3. ¿Andisï Biblia uandajki eska Jeoba jindeeska Tata Diosï “enga xáni tsípijka”?
3 Biblia uandasïndi eskaksï tsípikua jingoni irekasïnga imeecha engaksï intsïmpitiika, jimbojtsïnisï no ísku pakatajti míteni eska Jeoba jindeeska ima Tata Diosï “enga xáni tsípijka” (1 Tim. 1:11). Ima ueenasti intsïmpini ka no nema xáni íntspisïndi eska ima. Apostoli Pablu uandaspi: “Imani jimbochisï tsípikua jatsika ka jámanchi jarhani ka jindeenchi” (Úku. 17:28). Ka meru ísïisti, “iámindu sési jásï intsïmperata ambe ka ambakiti ambe” Tata Diosï Jeobajtsïnisï íntskujti (Sant. 1:17).
4. ¿Ambejtsïni jarhuataa sánderu tsípikua jingoni irekani?
4 ¿Ambejtsïni jarhuataa sánderu tsípikua jingoni íntspini? Ini jorhenguarhikua jimbochi exeaka nénachi uaa májkueni intsïmpitiini eska Tata Diosï Jeoba (Éfes. 5:1). Ístuchi exeaka ambechi uaa úni engachi ísï pʼikuarheraaka enajkiksï máteruecha no jukaparharajki ambe engachi újka imeecha jimbo. I ambejtsïni jarhuataati seguiriini jarhani tsípikua jingoni intsïmbini ka sánderu tsípikua jingoni irekani.
JU JE MÁJKUENI INTSÏMPITIINI ESKA TATA DIOSÏ JEOBA
5. ¿Ambejtsïni xáni íntskusïni Tata Diosï Jeoba?
5 Ju je exeni na enga Tata Diosï Jeoba xarhatajka eska intsïmpitiiska. Pori ejemplu, íntskusïndijtsïni ambe engachi uétarhinchajka. Nájkirukachi no méntkisï jatsikuarheaka kánikua ambakiti ambe, imajtsïni méntkisï íntskusïndi ambe engachi uétarhinchajka, pori ejemplu tʼirekua, xukuparhakua ka nani engachi uaaka irekuarhini (Sal. 4:8; Mat. 6:31-33; 1 Tim. 6:6-8). Joperu no úsïndi ini ambe solu jimboka jatsiska para ísï úni. Jiájkani, ¿andisï ísï újki?
6. ¿Ambejtsïni jorhendasïni Mateu 6:25, 26?
6 Tata Diosï Jeobajtsïni íntskusïndi ambe engachi xáni uétarhinchajka jimbokajtsïni xénchasïnga. Ju je exeni ambe enga uandapka Jesúsi ixú Mateu 6:25, 26 jimbo (arhinta je). Ini bersikuluecha jimbo, ima pájaruechani úraaspti para jorhentpini ka uandaspti: “Nóksï ambe ma jatsikusïndi nijtuksï pʼikuntajki”. Ka ístu uandaspti: “Joperu chaari Taati auandarhu anapu tʼireraasïndi”. Ka tátsekua arhiaspti: “¿Andi chá no sánderu jukaparhaski eska imeecha?”. Jesúsi uékasïreendi jorhentpini eska Tata Diosï Jeoba sánderu jukaparharaasïnga imeeri marhuariichani ka eska animaliichani. Enga Tata Diosï Jeoba ísï kuidariuajka animaliichani, uaakachi seguru jarhani eskajtsïni juchantsïni sánderu sési kuidariuaka. Tata Diosï Jeoba juchaari Taatiisti ka xénchasïndijtsïni, jimbojtsïnisï íntskujti ambe engachi uétarhinchajka (Sal. 145:16; Mat. 6:32).
7. ¿Nénachi uaaka májkueni intsïmpitiini eska Tata Diosï Jeoba? (Ístu exea je imajeniichani).
7 Ísï eska Tata Diosï Jeoba na xénchpejka, juchajtuchi xénchaasïnga máteruechani, jimbochisï íntsaajka ambe engaksï uétarhinchani jarhajka. Pori ejemplu, ¿míteskijtsï erachini ma enga uétarhinchani jaka tʼirekua o xukuparhakua ambe? Tata Diosï Jeobaksïni uaati chánksïni úrani parajtsï íntskuni ambe enga uétarhinchani jaka ima erachi. Tata Diosï Jeobaeri marhuariichachi ísï mítekateeska eskachi kánikua jarhuajpesïnga jiáni engaksï máteruecha no sési ambe nitamakuarhijka. Ju je miántani ambe enga úkuarhipka enga pandemia COVID-19 japka. Máru erachiichaksï íntspispti tʼirekua, xukuparhakua ka máteru ambe para imeecha engaksï uétarhinchani japka. Ka máteruechaksï donasioni íntspispti para interu parhakpini anapu erachiichani jarhuataani jiáni engaksï no sési ambe nitamakuarhipka. Iáminduechaksï ísï úspti eska na arhijka Ebreu 13:16: “Asï mirikurhi je sési ambe úni ka intsïmbiani máteruechani ambe engajtsï jatsikuarheka, jimboka i ambe ísïiska eska kéjtsïtakuni jarhani Tata Diosïni, ka ima kánikua jaiapanhentasïndi ini ambe”.
Iáminduechachi uaaka májkueni intsïmpitiini eska Tata Diosï Jeoba. (Exe je párrafu 7).
8. ¿Ambe ka ambechi úsïni úni engajtsïni Tata Diosï Jeoba íntskujka uinhapikua? (Filipusï 2:13).
8 Tata Diosï Jeobajtsïni íntskusïndi uinhapikua. Imeeri uinhapikua no méni kʼamakurhisïndi ka ima uékasïndi íntsaani imeechani engaksï sési marhuakuni jaka (arhinta je Filipusï 2:13). ¿Kurhakuskijtsï ménisï uinhapikua parajtsï úni tekaantani tsʼéjkukua ma? ¿parajtsï úni orhepani uérakuni uandanhiatani ma? ¿o solu paraksïni jarhuatani pauani pauani? Engaksïni Tata Diosï Jeoba mókuchintapka ka íntskunksïni uinhapikua, seguru eskajtsï májkueni pʼikuarherapka eska apostoli Pablu enga karapka: “Ji iámindu ambe úsïnga úni jimbokarini Tata Diosïsï uinhaperantajka, imarini íntskusïndi indeni uinhapikuani engani uétarhinchani jarhajka” (Filip. 4:13).
9. ¿Ambe máteru ambechi uaa úni parachi májkueni intsïmpitiini eska Tata Diosï Jeoba? (Ístu exe je imajenini).
9 Juchachi no jatsiska uinhapikua parachi íntsaani máteru kʼuiripuechani ísï eska Tata Diosï Jeoba na újka. Joperuchi uaaka májkueni intsïmpitiini eska ima engachi úraaka juchaari uinhapikuani parachi jarhuataani máteruechani. Pori ejemplu uaakachi ánchperata ambe úkuani o jarhuatani imeeri kʼumanchikuarhu imani erachini enga jatiriikia o enga pʼamenchani jaka. Engachi exeaka eskachi uaaka jarhuajpeni, ju je aiakukuarheni parachi limpiarini ka arreglariini kʼumanchikua reinuerini. Engachi úraska juchaari uinhapikuani para ini ambe úni uaakachi kánikua jarhuataani erachiichani.
Uaakachi úrani juchaari uinhapikuani parachi máteruechani jarhuataani. (Exe je párrafu 9).
10. ¿Nénachi uaa uinhaperaantani máteruechani juchaari uandakuecha jingoni?
10 Miá je eskajtsï uaaka uinhaperaantani máteruechani ima ambe jimbo engajtsï arhiauaka. ¿Míteskijtsï nemani engajtsï úpiringa sési pʼikuastantani chaari uandakuecha jingoni? Jiájkani andijtsïsï no nirajki pʼorhembini sáni, telefonu jimbo uandajpani, axakuni karta ma o mensaji ma. Asï uandania je, no uánikua uandakuechaksï uétarhisïndi para nemani uinhaperantani, sánderu sési jánguarhinta je mintsitarhu uératini uandani. Jamberi nema no uétarhinchajti eskachi xáni uánikua ambe arhiaka para úni orhepani uérakuni uandanhiatani ma o para sánderu sési pʼikuarherantani (Prov. 12:25; Éfes. 4:29).
11. ¿Ambe úsïni Tata Diosï Jeoba imeeri jánhaskakuani jingoni?
11 Tata Diosï Jeobajtsïni jarhuatasïndi jánhaskatiini. Jesúsiiri chúxapati Santiagu uandaspti: “Enga nema kueratani jaka jánhaskani, eska méntku kurhakuni jauaka Tata Diosïni ka ima jarhuataati para jánhaskani”. Ka ístu karaspti: “Jimboka ima kánhachani íntsaasïnga ambe ma iáminduechani ka mintsita jingoni, ka no jámasïndi tátsekua méntku arhiani jarhani eska íntsaaska” (Sant. 1:5). Eska na uandajka i bersikulu, Tata Diosï Jeoba íntsasïndi jánhaskakuani máteruechani ka no imajku pakatakuarhisïndi. “Ka ima no jámasïndi tátsekua méntku arhiani jarhani eska íntsaasïnga” o nójtsïni arhisïndi eska no sési jarhaska engachi jucha kurhakujka eskajtsïni jarhuataaka. Sánderu sési pʼímarhisïndijtsïni parachi ísï úni (Prov. 2:1-6).
12. ¿Na jatinchi uaa jorhendaani máteruechani ambe engachi míteka?
12 ¿Ka juchachi uaa májkueni úni eska Tata Diosï Jeoba? ¿Uaachi jorhendaani máteruechani ambe engachi míteka? (Sal. 32:8). Jo, mámaru ambechi uaaka úni. Pori ejemplu jorhendaasïngachi jimbanhiichani néna aianhpini. Ístu orhejtsïkutiichaksï tekaantskua jingoni jarhuataasïndi sierbo ministerialiichani ka máteru erachiichani engaksï itsï atakuarhikia paraksï mámaru ánchikuarhitani úni kúnguarhikuarhu. Ka uánikua erachi ka pirenchiicha engaksï ióni páni jakaia marhuani konstruksionirhu ka mantenimienturhu, jorhendaasïndiksï máteru erachiichani paraksï imeechajtu míteni mámaru ambe úni Kʼumanchikuecharhu Reinueri ka máteru lugariicha jimboisï.
13. ¿Nénachi uaa májkueni úni eska Tata Diosï Jeoba engachi máteruechani jorhendaani jauaka?
13 Engachi jorhendaani jauaka máteruechani, jatsiskachi para ísï úni eska Tata Diosï Jeoba. Eskachi na exekia, ima tsípikua jingoni íntspisïndi jánhaskakua. Ka juchajtuchi jorhendaasïnga máteruechani ambe engachi xáni míteka. Nóchi chésïnga eska ima erachi engachi jorhendani jaka, niáraaka “juchaari ánchikuarhitani úni”, nijtuchi eratsejki: “Jurajku jandiajku jorhenguarhini, jíndeni no nema jorhendasti”. Tata Diosïiri iretarhu no marhuasïndi ísï eratseni, sánderu sési tsípikua jingonchi jorhendaasïnga máteruechani ambe engachi míteka ka jánguarhintasïngachi sési jorhendaani (1 Tes. 2:8). Jimbochisï uaaka seguru jarhani eskaksï imeecha míteaka “nénaksï jatsiski paraksï [...] jorhendaani máteruechani” (2 Tim. 2:1, 2). Engachi jorhendaaska máteruechani ambe engachi xáni míteka, imeechajtuksï niáraati sánderu jánhaskatiini ka ísïchi iáminduecha sánderu tsípikua jingoni irekuarhiaka.
ENGACHI ÍSÏ EXEJKA ESKAKSÏ NO JUKAPARHARASÏNGA AMBE ENGACHI ÚJKA
14. ¿Ambe úsïni kʼuiripu ma enga nema újka ambe ma imani jimbo?
14 Uánikua xanhari engachi jucha újka ambe ma máteruecha jimbo ka sánderia juchaari erachiicha ka pirenchiicha jimbo, imeechaksï xarhatasïndi na engaksï xáni jukaparharajka engajtsïni diosmaiamukua arhijka. Jamberijtsïni diosmaiamukua arhijti karta ma jimbo o máteru ambe úparini (Kol. 3:15). Engajtsïni nema diosmaiamukua arhijka, kánikuachi tsípini pʼikuarherasïnga.
15. ¿Ambechi jatsiski para miántani enga nema no jukaparharaska ambe engachi úka imani jimbo?
15 Joperu jatsiskachi para mítetini jarhani eskajtsïni no iámindu kʼuiripuecha diosmaiamukua íntskuntaaka jimbokachi jarhuataaska. Pori ejemplu, jamberichi úrajka juchaari tiempuni, uinhapikua ka sentabu parachi jarhuatani nemani, joperu tátsekua ísï xarharani enajki ima no sáni jukaparhara. Enga inde ambe úkuarhiska, ¿ambejtsïni jarhuataa parachi no kómu pʼikuarherani ka ikiani? Ju je miántani ambe enga arhijka tekstu enga i jorhenguarhikua pʼitakata jaka, Úku. 20:35. Inde tsípikua engachi pʼikuarherajka jiáni engachi íntspijka o engachi jarhuatajka nemani, no jatsisti para mójtakurhini no masi jimboka ísï xarharasïnga eska ima kʼuiripu no jukaparharaska ambe engachi úka imani jimbo. Juchachi uaaka seguiriini tsípikua jingoni intsïmbini ka jarhuatani nemani nájkirukajtsïni no íntskuntaaka diosmaiamukua.
16. ¿Ambechi jatsiski para miáni?
16 Miá je eskajtsï májkueni úni jarhasïnga eska Tata Diosï Jeoba engajtsï intsïmpitiijka. Ima iámindu kʼuiripuechani ambakiti ambe íntsaasïndi no arhiparini sinksï jukaparharaa o nómbe (Mat. 5:43-48). Tata Diosï Jeoba aiakuasïndi imeeri marhuariichani eskaksï ‘kʼéri intsïmperata ma intsïnhaaka’ engaksï intsïmpitiiska ka nóksï erokuarhini eskaksïni intsïnhantaaka ambe ma (Luk. 6:35). Ísï jimbo, asï no sési pʼikuarhera je engaksïni nema no diosmaiamukua arhiska. Miá je eskaksïni Tata Diosï Jeoba méntkisï kóndentaaka imani ambakiti ambe jimbo engajtsï újka máteruechani jimbo ka jimbokajtsï ‘tsípikua jingoni íntspisïnga’ (2 Kor. 9:7; Prov. 19:17).
17. ¿Ambejtsïni jarhuataa májkueni úni eska Tata Diosï Jeoba? (Lukasï 14:12-14).
17 Máteru ambe engaksïni jarhuataaka májkueni úni eska Tata Diosï Jeoba, jindeesti jánguarhintani ísï úni eska Lukasï 14:12-14 (arhinta je) na arhijka. Ísïisti, no no sési jarhasti pʼímarhiani o sési kaani imeechani engajtsïni uaaka májkueni kámani. Joperu, ¿ambechi uaa engachi kuenta íntskukuarheska eskachi sési kámpisïnga no masi parajtsïni imeechajtu sési kámani? Ju je jánguarhintani ísï úni eska Jesúsi na uandapka: sési kaani imeechani engaksï no ma ambe jatsikuarheka ka engajtsïni no uaaka maiamuntani. Engachi ísï úska, kánikuachi tsípikua jingoni irekuarhiaka jimbokachi májkueni úni jauaka eska Tata Diosï Jeoba. Ka ístu engachi intsïmpiaka no ma ambe erokuarhiparini, méntkisïchi tsípikua jingoni ísï uaaka nájkirukajtsïni no diosmaiamukua arhiaka.
18. ¿Ambejtsïni jarhuataa parachi no no sési eratseni máteruecheeri ambe?
18 Asï no sési eratsi je máteruecheeri ambe (1 Kor. 13:7). Engachi újka ambe ma nemani jimbo ka nójtsïni diosmaiamukua arhini, úpiringachi eratseni: “¿Sési jimbo no jukaparhaski? ¿Orini mirikurhi diosmaiamukua arhini?”. Jamberi máteru ambe jimboeti engajtsïni kʼuiripu no diosmaiamukua arhika. Ima úpirindi kánikua jukaparharani joperujtsïni no ma ambe arhini jimboka úkua jukanchasïnga uandani na enga pʼikuarherajka, o kʼuratsejti engaksï máteruecha jarhuatajka jimboka antesi jarhuataasïreenga máteruechani ka iásï nóteru úsïndia ísï úni. Ambe uéjki jimboeni, xénchperakuajtsïni jarhuataati parachi no no sési eratseni juchaari erachiicheeri ambe ka parachi seguiriini tsípikua jingoni intsïmpitiini (Éfes. 4:2).
19, 20. ¿Andisï xáni jukaparhakue eskachi tekaantstiuaka? (Ístu exea je imajeniichani).
19 Tekaanta je. Rei Salomóni ambakiti ambe uandaspti intsïmperakueri ambe, karaspti: “Itsïirhu kʼuanima chiiti kurhindani, jimbokari ísï tátsekua ménderu exentaaka” (Ecl. 11:1). I uandakuechaksï xarhatasïndi eskajtsïni nema úpiringa ióni jimbo diosmaiamukua arhini. Ju je ejemplu ma exeni iiri ambe.
20 Ióniistia enga sirkuitueri orhejtsïkutiiri témba ma karakupka pirenchini ma enga apenasi itsï atakuarhipka para arhini eska jánguarhintapiringa sési marhuakuni Tata Diosïni ka no méni jurajkuni. Ochu uéxurhini ísï tátsekua, pirenchi mókukuntaspti ka arhispti: “Nájkirukari t’u no mítepka, uékasïngakini aianguni na engareni xáni jarhuataka ini uéxurhiniicha jimbo”. Ístu arhispti: “Chiiti karta jimbo, xarharasïndi eskarini kánikua uékasïnga, joperu ambe engareni mintsitarhu niárachepka ka engani no méni mirikurhini jaka, jindeesti Bibliarhu anapu karakata”.a Enga na aiangupkia máru ambe enga jimbo nitamakuarhipka, arhispti: “Ménichani ísï pʼikuarherasïreenga enajkini iámu ambe jurajkupirinia ka nóteruni marhuakunia Tata Diosï Jeobani. Joperu ima tekstu engareni karachipka, kánikuarini jarhuataspti orhepani uérani jimbokani méntkuni miáni jarhasïreenga. Imani ocho uéxurhini jimbo, nóreni ma ambe xáni jarhuataspti eska inde tekstu”. ¿Úsïntsï eranhaskani na enga xáni tsípini pʼikuarherapka sirkuitueri orhejtsïkutiiri témba enga arhintapka imani kartani? Engachi jucha úka ambe ma nemani jimbo, jamberijtsïni ióni jimbo niáraati xarhatacheni na enga xáni jukaparharapka.
Jamberijtsïni nema uaati diosmaiamukua íntskuntani nájkiruka ióni nitamaakia engachi jarhuatapka. (Exe je párrafu 20).b
21. ¿Chá andisï exejki eska jukaparhakueska eskachi jánguarhintaaka májkueni intsïmpitiini eska Tata Diosï Jeoba?
21 Eskachi na exekia, Tata Diosï Jeobajtsïni méntku ménderueni kueraasti. Ísïjtsïni kueraasti parachi sánderu tsípini jiáni engachi intsïmpiaka ka eska jiáni engachi intsïmbinhaaka. Kánikuachi sési pʼikuarherasïnga engachi újka jarhuataani juchaari erachiichani ka tsitisïngachi parajtsïni diosmaiamukua íntskuntani. Joperu na uéjkijtsïni diosmaiamukua arhini o nómbe, uaakachi tsípini pʼikuarherani jimbokachi ambakiti ambe úska. Ambe uéjkichi úni nemani jimbo, ju je méntkisï miántani ambe enga arhijka 2 Crónicas 25:9: “Jeobakini uáti sánderu kánikua íntskuntani”. ¡No nema xáni intsïmpitiisti eska Tata Diosï Jeoba! Ka no ma ambe jarhasti engajtsïni sánderu sési pʼikuastajka engajtsïni Tata Diosï Jeoba maiamuntajka. Ísï jimbo, kánikua jukaparhakueska eskachi jánguarhintaaka májkueni intsïmpitiini eska juchaari Taati auandarhu anapu.
PIREKUA 17 Uékasïnga
b AMBE ENGAKSÏ XARHATAJKA IMAJENIICHA: Ini xarhatakua jimbo, sirkuitueri orhejtsïkutiiri témba, karta ma karakuspti pirenchini ma para uinhaperantani. Ka pirenchi karta ma axakuntaspti sirkuitueri orhejtsïkutiiri témbani para diosmaiamukua arhini nájkiruka ióni nitamapkia.