SEMANA 51
Pirekua 3 Jeoba, tʼuri jíndeni jingoni jarhaska
Tata Diosï Jeobakini kurhanguchisïndi andiresï uerajki
“Jatsira juchiiti uekua chiiti itsusïrhu enga sïkuiririka. ¿Nóksï chiiti librurhu jarhaski?” (SAL. 56:8).
AMBE ENGACHI JORHENGUARHIAKA
Tata Diosï Jeoba sési mítesti na engachi pʼikuarherajka, kurhanguchisïndijtsïni ka sésijtsïni pʼikuastantasïndi engachi kómu nitamakuarhini jarhajka.
1, 2. ¿Andichisï uerajki?
IÁMINDUECHACHI ménisï niárasïnga uerani. Pori ejemplu, juchachi uerasïnga xáni tsípini enga charhaku ma andajpenujka, engachi sési jásï ambe miántajka o engachi exejperantajka nemani jingoni engachi ióni nóteru exepkia.
2 Joperu sáno iáminduechachi jiánisï uerajka engachi no sési pʼikuarherani jarhajka. Jamberi jimbokachi kʼéri pʼamenchakua ma kánguarhixaka, ochi uarhirakuarhini nemani o jimbokajtsïni nema kánikua no sési kámaxaka. Enga i ambe úkuarhijka, jamberichi ísï pʼikuarherajka eska Jeremíasi. Jiáni engaksï Babilonia anapuecha kʼamajkupka Jerusalénini, profeta ísï uandaspti: “Juchiiti uekua ísïistia eska iurhekua ma jimbokani méntkuni ueraxaka [...]. Méntkuni uerani jauaka ka no jurajkuaka ísï úni” (Lam. 3:48, 49).
3. ¿Na p’ikuarherasïni Tata Diosï Jeoba enga imeri marhuariicha komu nitamakuarhini jarhajka? (Isaías 63:9).
3 Desde iónisïa, Tata Diosï Jeoba miáxati na engachi xáni uerakia jimbokachi no sési pʼikuarherasïnga. Biblia uandantasïndi eska Tata Diosï Jeoba exexaka ambe engachi nitamakuarhijka ka kurhajchasïndijtsïni engachi kómarhijka parajtsïni jarhuatani (Sal. 34:15). Joperu imajtsïni no solu exesïndi ka kurhajchantsïni, sánderu sési, imajtsïni jarhuatasïndi. Ima jindeesti juchaari Taatini ka kánikuajtsïni xénchasïndi ka komu pʼikuarherasïndi engajtsïni exejka uerani jarhani, jimbosï jirejiresï újti ambe ma parajtsïni jarhuatani (arhinta je Isaías 63:9).
4. ¿Náki ejempluechanchi exeaua ka ambechi jorhenguarhia Tata Diosï Jeobaeri ambe?
4 Biblia uandantasïndi ambe enga úpka Tata Diosï Jeoba enga exeauenga imeeri marhuariicha ueranksï jarhani. Pori ejemplu, ¿andisï xáni uerapi Ana, Dabidi ka rei Esekiasi? ¿Tata Diosï Jeoba ambe úspti imeecha jimbo? Engachi komu pʼikuarherani jauaka o kuatantania xáni uerani o engajtsïni nema traisionariuaka, ¿nénajtsïni uaa jarhuatani imeecheeri ejemplu parachi sési pʼikuarherantani?
UERASÏNGACHI XÁNI KOMU PIKUARHERANI
5. ¿Néna pʼikuarherasïreeni Ana?
5 Ana kánikua kómu pʼikuarherasïreendi ka uerani. Imeri acheeti no májku témbani kámasïreendi, ístu jatsispti máteru témbani enga Peniná arhinheenga. I uarhiiti kánikua ikiakusïreendi Anani ka no sési kamani. Ka no inde ambejkuespti, Ana no úsïreendi kánguarhiani sapiichani ka Peniná kʼóru uánikua kaasïreendi (1 Sam. 1:1, 2). Ka jimbosï Peniná teresmarhusïrendi Anani. Engari tʼu Anaepiringa, ¿nénari pʼikuarherapirini? Ana kánikua uerasïreendi ka nóteru tʼiresïreendia jimboka kánikua uandanhiasïreenga ka kómu pʼikuarherani (1 Sam. 1:6, 7, 10).
6. ¿Ambe úspi Ana para sési pʼikuarherantani?
6 ¿Ambe úspi Ana para sési pʼikuarherantani? Orheta tabernakulurhu niraspti, ka jima no iauani ante de tabernakulurhu inchani, kómarhikuarhispti Tata Diosï Jeobani ka úndaspti uerani. Kómarhispti eska no jámapiringa mirikurhini ka arhispti: “Exe na engani no sési pʼikuarherani jaka” (1 Sam. 1:10b, 11). Iámu ambe uénhekuarhispti Tata Diosï Jeoba jingoni. ¿Chá eranhaskasïni na enga kómu pʼikuarherapka Tata Diosï Jeoba enga exepka imeeri uájpani uerani jarhani?
7. ¿Néna pʼikuarheraspi Ana enga na iámindu ambe aiangukuarhipkia Tata Diosï Jeobani?
7 Enga Ana na iámindu ambe aiangukuarhipkia Tata Diosï Jeobani ka ístu ambe enga arhipka sánderu kʼéri saserdoti Elí, ¿néna pʼikuarherantaspi Ana? Biblia arhisïndi: “Jimajkani nintaspti ka tʼirespti ka nóteru kómu ninharhixaptia” (1 Sam. 1:17, 18). Ana kánikua sési pʼikuarherantaspti nájkiruka útasï no ma ambe mójtakurhini japka. Imani xáni kʼéri uandanhiatani Tata Diosï Jeobani jurajkukuspti. Tata Diosï Jeoba exespti na enga no sési pʼikuarherani japka, kurhajchaspti ka tátsekua újchakuraspti jimboka úspka eska kánguarhiapiringa sapiichani (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).
8, 9. Eska na arhijka Ebreu 10:24, 25, ¿andichisï jatsi para jánguarhintani nirani tánguarhikuecharhu? (Ístu exe je imajenini).
8 ¿Ambechi jorhenguarhisïni Anaeri ambe? ¿Uerasïntsï jimbokajtsï uarhirakuarhiska familiarini ma o amiguni ma o máteru ambe jimbo? Enga ísïika jamberijtsï no nema jingoni uékaka jarhani, joperu miánta je ambe enga úpka Ana. Ima tabernakulurhu niraspti ka Tata Diosï Jeoba sési pʼikuastantaspti jima. Ísï jimbo, nájkirukajtsï kómu pʼikuarherani jauaka ojtsï no ninhejchani jarhani tánguarhikuarhu, ní je, jimbokaksïni Tata Diosï Jeoba jima sési pʼikuastantaaka (arhinta je Ebreu 10:24, 25). Tánguarhikuecharhu kurhaasïngachi sési járhati karakateechani engajtsïni kánikua uinhaperantajka ka Tata Diosï Jeobajtsïni inde ambe jingoni jarhuatasïndi parachi nóteru eratsenia imani ambe engajtsïni kómu pʼikuastajka, ka nájkiruka ambe ma no jirejiresï mójtakurhijka, niárasïngachi sési pʼikuarherantani.
9 Tánguarhikuecharhu, erachiichajtsïni uinhaperantasïndi ka xarhatachesïndijtsïni eskajtsïni xénchasïnga ka inde ambejtsïni uinhaperantasïndijtsïni (1 Tes. 5:11, 14). Ju je exeni ambe enga uandapka erachi ma enga prekursori espesialiika ka enga uarhiranchaka imeri témbani: “Útasïni kanikua jirinhantasïnga, ménichanisï uaxandikusïnga ka pʼíarani uerani, joperujtsïni tánguarhikuecha jarhuatasïndi parani úni orhepani uerani. Erachiicheeri komentariuecha ka sési jásï ambe engajtsïni arhijka, kánikuarini sési pʼikuastantasïndi. Engani niárajkia saloniru, ménichanisï kánikua komu pʼikuarherasïnga, joperu engani jima jarhajkia sési pʼikuarherantasïnga”. Jo engachi nirajka tánguarhikuecharhu Tata Diosï Jeoba úrasïndi erachiichani ka pirenchiichani parajtsïni jarhuatani.
Erachiichajtsïni uinhaperantasïndi. (Exea je párrafuechani 8 ka 9).
10. ¿Engachi kómu pʼikuarherani jauaka nénachi uaa májkueni úni eska Ana?
10 Ana kánikua sési pʼikuarherantaspti enga iámu ambe aiangukuarhipka Tata Diosï Jeobani. Tʼujturi uaaka ísï úni eska 1 Pedru 5:7 na uandajka ka Tata Diosïni jurajkukuni iámu ambe, mintsikaparini eskakeni ima kurhajchaaka. Pirenchi ma uandantasïndi na enga pʼikuarherapka engaksï máru sïpariicha uándikupka uámbani, ima uandantasïndi: “Ísï pʼikuarheraspka enajkijtsïni mintsitani atachipi ka eskani nóteruni méni úpiringia sési pʼikuarherantani. ¿Ambe jarhuataspi pirenchini? Ima uandantasïndi: “Kómarhikuarhispka juchiiti Taatini enga auandarhu jaka ka sési pʼikuarherantaspka. Ménisï no jánhaskasïreenga néni aianguni na engani pʼikuarherani jarheenga, joperureni ima kurhanguchisïreendi. Engani uarhini jarhengia xáni kómu pʼikuarherani ka no jánhaskani ambe úni, kurhakusïreenga eskarini íntskupiringa pínandikua. Tátsekua, sési pʼikuarherantasïreengia ka nóteruni xáni uandanhiania, ka ístuni jatsini uinhapikua parani orhepani uerani”. Engari tʼu aiangukuarhijka iámindu ambe Tata Diosï Jeobani, imajtu no sési pʼikuarherasïndi ka kurhanguchisïndikini. Ka nájkiruka problema no kéndikuaka, Tata Diosï Jeoba uaati eskari tʼu sési pʼikuarherantaaka ka eskari nóteru xáni uandanhiauakia (Sal. 94:19; Filip. 4:6, 7). Ka ístukeni kóndentaati engari tekaantaaka (Ebr. 11:6).
UERASÏNGACHI ENGAJTSÏNI NEMA TRAISIONARIJKA
11. ¿Néna pʼikuarherasïreeni Dabidi engaksï xáni no sési kámeenga?
11 Dabidi someni no sési nitamakuarhispti jimbosï uereendi. Uánikuechaksï ikiakusïreendi, asta familiariicha ka amiguechaksï traisionarispti ka no sési ambeksï uékani úkuni (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30). Ma xanhari enga xáni no sési pʼikuarherani japka, karaspti: “Kuataraskia xáni kʼaranguntani; Mándani chúri uekua jingoni kuakarasïnga juchiti kamani; xáni uérani iámu kuakarasïnga juchiti kamani”. Ka ísï pʼikuarherasïreendi imeecheeri kulpa jimbo engaksï xáni no sési kámeenga (Sal. 6:6, 7). Kʼuiripuechaksï kánikua no sési úkuspti Dabidini jimbosï uereendi.
12. Eska na arhijka Salmo 56:8, ¿ambeeri seguru jarhaspi Dabidi?
12 Dabidi uánikua xanhari no sési nitamakuarhispti, joperu seguru jarhaspti eska Tata Diosï Jeoba xénchasïreenga. Jimbosï karapti: “Tata Diosï Jeoba kurhauati engani uerani jauaka” (Sal. 6:8). Ka sánderu tátsekua karaaspti arini sési járhati uandakuechani engaksï Salmo 56:8 jimbo jaka (arhinta je). I sési járhati uandakuechaksï xarhatasïndi eskajtsïni Tata Diosï Jeoba kánikua xénchasïnga ka eska sési míteska na engachi pʼikuarherajka. Dabidi uandaspti eska ísïispka enajki Tata Diosï itsusïrhu patsani japi imeeri uekuani ka librurhu ma karaani. Ima seguru jarhaspti eska imeeri Taati enga xénchpejka, exexapka ambe enga Dabidi nitamakuarhini japka ka eska no méni mirikurhipiringa indeni ambe, ka eska no solu exesïreenga ambe enga nitamakuarhienga, sino ístu na enga pʼikuarhereenga.
13. ¿Ambejtsïni sési pʼikuastantaa engajtsïni nema traisionariuaka ojtsïni no sési pʼikuastani? (Ístu exe je imajenini).
13 ¿Ambechi jorhenguarhisïni Dabidiiri ambe? ¿Nemakini traisionariiski? ¿Kómu pʼikuarheraxakiri jimbokari jurajperaska chiiti acheeti o uarhiiti jingoni o jimbokari nóteru jatsiskia nobiani o nobiuni? ¿Ori kómu pʼikuarheraxaki jimboka erachi o pirenchi ma engari xéncheenga nóteru uékaskia marhuakuni Tata Diosï Jeobani? Ju je exeni ambe engani nitamakuarhipka erachi ma ka na enga pʼikuarherapka enga témba enganiariipka ka jurajkuni. Erachi uandantasïndi: “Jítaa meru no úsïreenga jakajkuni. Kánikua ikiaxapka, kómu pʼikuarherani ka ísï pʼikuarherasïreenga enajkini no ma ambe úpirini úni”. ¿Ambe uaa sési pʼikuastantani nemani engaksï traisionariika, oksï no sési pʼikuastani? Miáni eska Tata Diosï Jeoba no méni jurajkuaka. Inde erachi seguiriisïndi uandantani: “Kuenta íntskukuarhespka eskajtsïni kʼuiripuecha uaaka jurajkuni ka traisionarini, joperu Tata Diosï Jeoba no méni ísï uaati. Ima jindeesti juchaari kʼerenda; Tata Diosï Jeoba jima jauati ambe uéjki úkuarhini. No méni jurajkuauati imeechani engaksï kurhajchajka” (Sal. 37:28). Nájkirukakini nema no sési kámaaka, uaakari seguru jarhani eskakeni Tata Diosï Jeoba kʼóru kánikua xénchasïnga ka no nema járhasti engakeni xáni xénchajka eska Tata Diosï Jeoba. Ísï jimbo, asï jurajku eskakeni nema ójkutaaka parari no exeni na enga xáni uandanhiajka Tata Diosï tʼungini jimbo (Rom. 8:38, 39).
Libru Salmos uandasïndi eska Tata Diosï Jeoba imeecha jingoni jarhaska engaksï no sési pʼikuarhenhini jarhajka mintsitarhu. (Exe je párrafu 13).
14. Eska na arhijka Salmo 34:18, ¿ambeerichi uaa seguru jarhani?
14 Ístukeni uaati sési pʼikuastantani ambe enga Dabidi uandapka engakeni nema traisionariika (arhinta je Salmo 34:18). Ari uandakuecha “imeecha engaksï kánikua no sési pʼikuarherajka”, libru ma uandasïndi eskaksï imani kʼuiripunisï arhikuekajka “enga nóteru ambe ma mintsikajkia”. ¿Néna jarhuataasïni Tata Diosï Jeoba imeechani engaksï ísï pʼikuarherani jarhajka? Inde mismu tekstu uandasïndi eska Tata Diosï Jeoba “imeecha jingoni jarhaska” engaksï no sési pʼikuarhenhini jaka mintsitarhu, jamberi jimboka nema traisionariuaska oksï no sési pʼikuastanhani. Tata Diosï Jeoba ísïisti eska taati ma enga exejka uájpa uerani jarhani, kamanharhisïndi ka sési pʼikuastantani. Ima uékasïndi eska juchaari mintsita sési pʼikuarherantaaka ka eskachi nóteru kómu pʼikuarheraakia. Joperu ístujtsïni uánikua ambe aiachixati ka inde ambejtsïni jarhuatasïndi tekaantani problemeechani (Is. 65:17).
UERASÏNGACHI JIMBOKACHI NÓTERU MÁRU JÁNHASKASÏNGIA
15. ¿Ambe úspi eska rei Esekíasi uerapiringa?
15 Ma xanhari, rei Esekíasi uinhamu pʼamenchaspti enga 39 uéxurhini jatiriipka ka enga Judá juramuni japka. Tata Diosï Jeoba profeta Isaíasini arhispti eska aiangupiringa Esekíasini eska imani pʼamenchakua jimbo uarhipiringa (2 Rey. 20:1). Ka Esekíasi eratsespti eska nóteru ambe ma úpiringuia úni. Ambe enga Isaíasi aiangupka, úspti eska ima uerapiringa ka kómarhikuarhispti Tata Diosï Jeobani eskani jarhuatapiringa (2 Rey. 20:2, 3).
16. Enga Tata Diosï Jeoba exepka Esekíasini uerani jarhani, ¿néna pʼikuarheraspi ka ambe úspi?
16 Enga Jeoba kurhaapka Esekíasiiri kómarhikuani ka exeni eska ueraxapka, kánikua pʼamojkuspti ka axaspti Isaíasini para arhini: “Kurhaaska chiiti kómarhikuani, exeska eskari ueraxapka. Jo, ambakerantaakakini”. Kánikua pʼamojkuspti ka aiakuspti Esekíasini eska sánderu ióni irekapiringa, ka ístu arhispti eska jarhuatapiringa parakaksï Asiria anapuecha no kʼamajkupiringa Jerusalénini (2 Rey. 20:4-6).
17. ¿Nénajtsïni jarhuatasïndi Tata Diosï Jeoba engachi uinhamu pʼamenchani jarhajka? (Salmo 41:3; ístu exe je imajenini).
17 ¿Ambechi jorhenguarhisïni Esekíasiiri ambe? Engari no sési pʼikuarherani jaka jimbokari uinhamu pʼamenchaxaka ka ísïri pʼikuarherani enajkiri nóteru uaaia ambakentani, aiangukuarhi Tata Diosï Jeobani nájkirukari ueparini aiangukuarhiaka. Biblia uandasïndi eska ima jindeeska Taati enga kánikua pʼamojpejka ka “Tata Diosï enga iámindu ambe jimbo sési pʼikuastpentajka” imajtsïni méntkisï sési pʼikuastantasïndi ambe uéjkichi nitamakuarhini jarhani (2 Kor. 1:3, 4). Ísïisti, nóchi uaaka erokuarhini eskajtsïni Tata Diosï Jeoba méntku kénditacheauaka problemeecha. Joperuchi kʼóru uaaka seguru jarhani eskajtsïni jupijtatini jatsiaka (arhinta je Salmo 41:3). Imajtsïni íntskusïndi espiritu santu engajtsïni jarhuatajka uinhapikua jatsini, jánhaskakua ka pínandikua parachi no xáni uandanhiani (Prov. 18:14; Filip. 4:13). Ka ístujtsïni aiachisïndi eska niáraka ima jurhiatikua enga nóteru nema pʼamenchaakia (Is. 33:24).
Tata Diosï Jeoba mókuantasïndi juchaari kómarhikuechani ka íntskusïndijtsïni uinhapikua, jánhaskakua ka pínandikua. (Exe je párrafu 17).
18. ¿Náki karakatakini jarhuataski jiáni engari kánikua no sési nitamakuarhini japka? (Exe je rekuadruni “Na engajtsïni kutsunharhikujka Tata Diosï Jeoba engachi uerani jarhajka”).
18 Ambe enga Tata Diosï Jeoba uandapka, kánikua uinhaperantaspti Esekíasini. Ka juchantsïntujtsïni Tata Diosï uaati sési pʼikuastantani Bibliani jimbo. Jimbosï úpti eska imeeri uandakua karakata pakarapiringa parajtsïni sési pʼikuastantani jiáni engachi no sési nitamakuarhini jauaka (Rom. 15:4). Ju je exeni ambe enga nitamakuarhipka pirenchi ma enga África Occidental anapueka. Ima someni uerasïreendi jimboka kánseri pʼamenchaxapka. Ima uandantasïndi: “Tekstu ma engareni kánikua jarhuatajka jindeesti Isaías 26:3. Ménichanchi no mítesïnga ambechi nitamakuarhia, joperu i bersikulu xarhatasïndi eskajtsïni Tata Diosï uaaka íntskuni pínandikua parachi no jukari uandanhiani”. ¿Miásïndi tekstu ma engakeni kánikua uinhaperantapka jiáni engari kánikua no sési pʼikuarherani japka ka uandanhiani?
19. ¿Ambejtsïni íntskua Tata Diosï?
19 Sánderkusï kueratajtia paraksï kʼamakurhini i últimu jurhiatikuecha, ísï jimbo, sánderu mámaru ambe jauati engajtsïni uetaraaka. Joperu eskachi na exejkia Ana, Dabidi ka rei Esekíasi jingoni, Tata Diosï Jeoba exesïndi engachi uerani jarhajka ka imajtu no sési pʼikuarherasïndi ka no mirikurhisïndi andichisï uerajki. Ísï jimbo, engari no sési pʼikuarherani jauaka, aiangukuarhi iámu ambe Tata Diosï Jeobani. Asï jarharia kúnguarhikuarhu anapu erachiichani engaksïni xáni uéjka. Ka seguirii arhintani Bibliani parakeni Tata Diosï Jeoba sési pʼikuastantani. Uaakari seguru jarhani eska engari méntkisï tekaantaska, imakeni kánikua kóndentaati. No ióndani, Tata Diosï Jeobajtsïni kutsunharhikuati iámu uekua ka nóteruchi méni no sési pʼikuarheraakia (Apok. 21:4). ¡Jimbanhi parhakpinirhu, jamberichi ueraaka joperu xáni tsípini!
PIREKUA 4 “Jeoba ísïsti komu Karichi Eranguti ma”