EKICWEKA KY’OKWEGA 37
EKIZINA 114 “Ba n’Okugumisiriza”
Eki Tusemeriire Kukora Obu Tuhikwaho Obutali Bwinganiza
“Akaba naanihira obwinganiza, baitu dora! hakabaho obutali bwinganiza.”—IS. 5:7, NWT.
EBI TURAYEGA
Nitwija kurora omulingo ekyokurorraho kya Yesu kisobora kutukoonyera kwetwaza omu mulingo ogurukusemeza Yahwe obu tuba tuhikirweho obutali bwinganiza.
1-2. Abantu beetwaza bata obu bahikwaho obutali bwinganiza, kandi kiki eki turukwija kubazaaho?
NITWIKARA omu nsi enyakwijwiremu obutali bwinganiza. Haroho ensonga nyingi ezireetera abantu kutwazibwa omu mulingo ogutali gw’obwinganiza. Abamu batwazibwa omu mulingo gunu habwokuba bali banaku, kusigikirra nambere baakuliire, omulingo barukuzookamu, hamu n’ensonga ezindi. Baingi babonabona habwokuba abantu abaguuda abali omu bizineesi, rundi abebembezi ba gavumenti bateeka omutima ha kukora sente omu kiikaro ky’okufaaho obuhangwa. Obutali bwinganiza nk’obu hamu n’obundi butuleetera kubonabona.
2 Tikirukuhuniriza ngu baingi babiihirwa habw’obutali bwinganiza obu barora omu nsi kasumi kanu. Itwena tugonza kwikara omu nsi nambere twehurra twine obulinzi kandi nitutwazibwa omu mulingo gw’obwinganiza. Abantu abamu balengaho kumaraho ebizibu ebi barukurora omu nsi. Abamu beesaalinga obu nibahakaniza gavumenti hamu n’ebiragiro, rundi bakoma abebembezi ababa babaraganiize kumaraho ebizibu. Baitu nk’Abakristaayo, twegesebwa “[kutaba] kicweka ky’ensi” oihireho tulindirra Obukama bwa Ruhanga kumaraho obutali bwinganiza bwona. (Yoh. 17:16) Baitu nabwo twehurra kubi obu turora abantu nibatwazibwa omu mulingo ogutali gw’obwinganiza. Nitusobora kwekaguza: ‘Nsemeriire kwetwaza nta? Haroho ekintu eki nsemeriire kukora ha butali bwinganiza oburoho kasumi kanu?’ Kusobora kugarukamu ebikaguzo binu, leka tutandike niturora omulingo Yahwe na Yesu behurra obukirukuhika ha butali bwinganiza.
YAHWE NA YESU BANOBA OBUTALI BWINGANINZA
3. Habwaki twehurra kubi obu tuhikwaho obutali bwinganiza? (Isaaya 5:7)
3 Baibuli neeyoleka ensonga habwaki twehurra kubi obu tuhikwaho obutali bwinganiza. Neesoborra ngu Yahwe akatuhanga omu kisisani kye, kandi “[agonza] okuhikirra nomusango ogwobulyo.” (Zab. 33:5; Kub. 1:26) Tatwaza omuntu weena omu mulingo ogutali gw’obwinganiza, kandi tagonza omuntu weena kukikora! (Bir. 32:3, 4; Mik. 6:8; Zak. 7:9) Ekyokurorraho, omu kasumi ka nabbi Isaaya, Yahwe akahurra “okukunga” kw’Abaisaleeri baingi abakaba nibatwazibwa kubi bagenzi baabo. (Soma Isaaya 5:7.) Yahwe akagira eki yakoraho kuraba omu kufubira abo abaagumiizeemu nibanga kworobera ebiragiro bye kandi nibatwaza abandi omu mulingo ogutali gw’obwinganiza.—Is. 5:5, 13.
4. Ekyokurorraho ekiri omu bitabu by’Enjiri nikyoleka kita omulingo Yesu ayehurra obukirukuhika ha butali bwinganiza? (Rora n’ekisisani.)
4 Kusisanaho na Yahwe, Yesu agonza obwinganiza kandi anoba obutali bwinganiza. Kiro kimu Yesu obu akaba naatebeza, akarora omusaija ow’akaba azingamire omukono. Yesu akakwatwaho kandi yamukoonyera, baitu abebembezi b’ediini abataine embabazi obu baakirozere, baabihirwa. Bakaba bataire omutima ha kuhambiriza abantu kukwata ekiragiro kya Sabbiiti eki baali bagumanganiize omu kiikaro ky’okukoonyera omusaija ow’akaba naabonabona. Yesu akeehurra ata? “[Akasaasa] muno habw’emitima yabo ey’etaine mbabazi.”—Mar 3:1-6.
Abebembezi b’ediini Abayudaaya tibaatwazaaga abantu abaabaga bali omu bwetaago omu mulingo gw’embabazi, baitu Yesu uwe akabatwaza omu mulingo ogw’embabazi (Rora akacweka 4)
5. Kiki eki tusemeriire kwijuka obu tukwatwa ekiniga habw’obutali bwinganiza?
5 Yahwe na Yesu beehurra kubi habw’obutali bwinganiza, nahabweki, na itwe tikiri kibi kwehurra tuti. (Bef. 4:26 na study note “Be wrathful”) Baitu, tusemeriire kukiijuka ngu kukwatwa ekiniga tikisobora kumaraho obutali bwinganiza. Kandi kakuba twikara tubiihiirwe, nitusobora kurwara rundi kwenuuba. (Zab. 37:1, 8; Yak. 1:20) Hati tusemeriire kwetwaza tuta obu tuhikwaho obutali bwinganiza? Tusemeriire kwegera ha kyokurorraho kya Yesu.
OMULINGO YESU YAYETWAIZEEMU OBUKIRUKUHIKA HA BUTALI BWINGANIZA
6. Butali bwinganiza bwa mulingo ki obukaba buroho Yesu obu akaba ali omu nsi? (Rora n’ekisisani.)
6 Yesu akarora obutali bwinganiza obw’emiringo nyingi obu akaba ali omu nsi. Akarora omulingo abebembezi b’ediini baatwazaga kubi abantu. (Mat. 23:2-4) Akaba akimanyire omulingo abalemi Abarooma baatwazaaga kubi abantu. Abayudaaya baingi bakaba balindiriire kulekerwa kuruga hansi y’obulemi bw’Abarooma. Bamu h’Abayudaaya bakakora ekitebe kusobora kurwanisa Abarooma. Baitu Yesu ateejumbire omu bitebe by’abantu abo, rundi kubisagika. Yesu obu yakyetegeriize ngu abantu bakaba nibeteekaniza kumufoora omukama, akabarugamu yagenda.—Yoh. 6:15.
Abantu obu bakaba nibagonza kufoora Yesu omukama, akabarugamu yagenda (Rora akacweka 6)
7-8. Habwaki Yesu ataralengereho kumaraho obutali bwinganiza obu akaba ali omu nsi? (Yoh. 18:36)
7 Yesu obu akaba ali omu nsi, atalengeho kukorra hamu n’ab’eby’obulemi kusobora kumaraho obutali bwinganiza. Habwaki? Habwokuba akaba akimanyire ngu abantu tibaine obugabe rundi obusobozi obw’okwerema. (Zab. 146:3; Yer. 10:23) Ekindi, tibarukusobora kumaraho endugirro ey’obutali bwinganiza. Ensi neeremwa Sitaani ow’ali omwisi, kandi ow’akozesa obusobozi bwe kuleetaho obutali bwinganiza. (Yoh. 8:44; Bef. 2:2) Kandi habwokuba abantu boona tibahikiriire, n’omuntu ow’aine ebigendererwa ebirungi, enyikara enu emulemesa kwikara naatwaza abandi omu mulingo gw’obwinganiza.—Mug. 7:20.
8 Yesu akaba akimanyire ngu Obukama bwa Ruhanga bwonka nubwo burukwija kumarraho kimu endugirro ey’obutali bwinganiza. Egi niyo ensonga habwaki Yesu yakozeseze obwire bwe n’amaani ge ‘kutebeza n’okurangirra amakuru amarungi ag’Obukama bwa Ruhanga.’ (Luk. 8:1) Akagumya ‘abo abakaba baine enjara n’iroho ery’okuhikirra’ ngu obuli bw’enguzi n’obutali bwinganiza bikaba nibiija kuhwaho. (Mat. 5:6 na study note; Luk. 18:7, 8) Kinu tikirukwija kukorwa gavumenti z’abantu oihireho Obukama bwa Ruhanga obutali bw’ensi enu.—Soma Yohana 18:36.
YEGERA HALI YESU OBU ORUKUBA NOOHIKWAHO OBUTALI BWINGANIZA
9. Kiki ekirukukugumya ngu Obukama bwa Ruhanga bwonka nubwo bulimaraho obutali bwinganiza?
9 Kasumi kanu tuhikwaho obutali bwinganiza bwingi kukira Yesu obu yarozere obu akaba akyali omu nsi. Baitu nkooku kikaba kiri omu kasumi ka Yesu, abantu abatuhikyaho okubonabona ni Sitaani n’abantu be abamukopa. (2 Tim. 3:1-5, 13; Kus. 12:12) Kusisanaho na Yesu, tukimanyire ngu Obukama bwa Ruhanga bwonka nubwo burukwija kumarraho kimu endugirro ey’obutali bwinganiza. Habwokuba tusagika Obukama bwa Ruhanga, titwejumbira omu kwesaalinga rundi kwesiga ngu gavumenti niziija kumaraho obutali bwinganiza. Tekerezaaho ekyokurorraho kya munyaanya itwe arukwetwa Stacy.a Obu akaba atakegere amananu, yayejumbiraga omu bitebe ebyabaga nibigonza kumaraho obutali bwinganiza. Baitu akatandika kugurukyagurukya eki akaba naakora. Naagamba ati: “Obu nabaga ndi omu kwesaalinga, nayekaguzaaga obu ndaaba ndi ha rubaju oruhikire. Hati nkooku ndiyo ninsagika Obukama bwa Ruhanga, nkimanyire ngu ndi ha rubaju oruhikire. Nkimanyire ngu Yahwe naija kurwanirra buli omu weena ow’ahikirweho obutali bwinganiza, ekintu eki nkaba ntasobora kukora.”—Zab. 72:1, 4.
10. Habwaki ebitebe ebirengaho kumaraho obutali bwinganiza bitarukwikiraniza n’obuhabuzi bwa Yesu obuli omu Matayo 5:43-48? (Rora n’ekisisani.)
10 Ebitebe ebiba nibigonza kumaraho obutali bwinganiza, bibamu abantu ababa baine omwoyo ogw’okwerema, kandi abarukwahura enzigu, ebintu ebirukwahukanira kimu ha kyokurorraho kya Yesu hamu n’enyegesa ze. (Bef. 4:31) Ow’oruganda ow’arukwetwa Jeffrey naagamba ati: “Nkimanyire ngu okwesaalinga kutandika nk’okw’obusinge, baitu omu bwire buke, abantu batandika kwejumbira omu bikorwa eby’okurwana n’obusuma.” Baitu Yesu atwegesa kugonza abantu boona otwaliiremu n’abo abatuhakaniza, rundi abatuhiiganiza. (Soma Matayo 5:43-48.) Nk’Abakristaayo, tusemeriire kukora kyona ekirukusoboka, kuhondera ekyokurorraho kya Kristo.
Kyetaagisa obumanzi kwikara tutagweriire orubaju obukirukuhika ha by’obulemi eby’ensi enu (Rora akacweka 10)
11. Habwaki obwire obumu kisobora kuguma kwegera ha kyokurorraho kya Yesu?
11 Noobu kiraaba ngu tukimanyire Obukama bwa Ruhanga nubwo oburukwija kumarraho kimu obutali bwinganiza, nikisobora kutugumira kuhondera ekyokurorraho kya Yesu obu tutwazibwa omu mulingo ogutali gw’obwinganiza. Tekerezaaho ekyahikire hali Janiya, ayahikirweho okusoroora. Naagamba ati: “Nkakwatwa ekiniga, nasaalirwa muno, kandi nkaba ningonza abantu abarukusoroora abandi bafubirwe. Hanyuma nkatekerezaaho kusagika ekitebe ekikaba nikirwanisa okusoroora omu rangi. Nkateekereza ngu kukora eki kikaba nikiija kumaraho ekiniga kyange.” Baitu hanyuma y’obwire, Janiya akakyetegereza ngu akaba asemeriire kukora empindahinduka. Naagamba ati: “Nkaba niinyikiriza abandi kuhindura enteekereza yange, bakaba nibandeetera kwesiga abantu omu kiikaro ky’okwesiga Yahwe. Nahabweki nkacwamu kwecwaho ekitebe eki.” Noobu kiraaba ngu tikiri kibi kukwatwa ekiniga obu tutwazibwa kubi, tusemeriire kulema ekiniga kyaitu, kandi twetantale kugwera orubaju omu by’obulemi.—Yoh. 15:19.
12. Habwaki tusemeriire kwegendereza ebi turukusoma, ebi turukurora, hamu n’ebi turukuhurra?
12 Kiki ekisobora kutukoonyera kulema ekiniga kyaitu obu tuhikwaho obutali bwinganiza? Baingi bakisangire ngu kyamagezi kwegendereza obu barukuba nibakomamu ebi baraasoma, ebi baraahuliiriza, n’ebi baraarora. Emikura emu ey’okubalizaaho, eyoleka obutali bwinganiza oburoho, ekireetera abantu kutontorooma habwa gavumenti. Emirundi erukukira obwingi, abanyamakuru bakira kubaza enteekereza yabo, hatali ebintu ebibaireho. Noobu twakuhurra obutali bwinganiza obubaireho kwo, kyamagezi kwikara nitubuteekerezaaho? Kakuba tumara obwire bwingi nituteekerezaaho ebintu ebi, nitusobora kwetuntura muno rundi tuhwemu amaani. (Nfu. 24:10) Nikisobora n’okutuleetera kulemwa kuta omutima ha kintu ekirukwija kumarraho kimu obutali bwinganiza, kandi eki nikyo Obukama bwa Ruhanga.
13. Kuba n’enteekaniza enungi ey’okwesomesa Baibuli kitukoonyera kita kuba n’enteekereza ey’ehikire obukirukuhika ha butali bwinganiza?
13 Obu tuba twine enteekaniza enungi ey’okwesomesa Baibuli n’okugyecumiitirizaaho, kitukoonyera kugumira obutali bwinganiza. Munyaanya itwe ow’arukwetwa Alia yayehurraga kubi obu yaroraga abantu ab’omu kiikaro kye nibatwazibwa omu mulingo ogutali gw’obwinganiza. Nikizooka ngu abo abakaba nibatwaza abantu kubi bakaba batarukufubirwa. Naagamba ati: “Nkekaguza, ‘Ninkiikiriza ngu Yahwe naija kumaraho ebizibu binu byona?’ Omu kasumi ako, nkasoma Yobbu 34:22-29. Enkarra ezi zikankoonyera kukyetegereza ngu Yahwe arora buli kimu kyona. Nuwe wenka ow’acwa omusango ogw’obwinganiza kandi naija kuterekerereza kimu ensonga.” Kiki eki tusobora kukora hati obu tulindiriire Obukama bwa Ruhanga kuleetaho obwinganiza bwonyini?
KIKI EKI TUSEMERIIRE KUKORA HATI?
14. Kintu ki eki tusemeriire kukora kwetantara kwejumbira omu butali bwinganiza obu turora omu nsi? (Abakolosai 3:10, 11)
14 Titusobora kulema ebikorwa eby’abantu abandi, baitu nitusobora kulema ebyaitu. Nkooku turozere, twegera hali Yesu kuraba omu kwoleka okugonza. Okugonza oku kutuleetera kutwaza abandi omu mulingo gw’ekitiinisa otwaliiremu n’abo abatutwaza omu mulingo ogutali gw’obwinganiza. (Mat. 7:12; Bar. 12:17) Yahwe asemererwa obu tutwaza abandi omu mulingo ogw’embabazi kandi ogw’obwinganiza.—Soma Abakolosai 3:10, 11.
15. Biki ebirugamu obu tutebeza abantu amananu kuruga omu Baibuli?
15 Omulingo ogurukukirayo obukuru ogu tusobora kurwanisaamu obutali bwinganiza nukwo kugambiraho abantu amananu ag’omu Baibuli. Habwaki nitugamba tuti? Habwokuba ‘okumanya kwa Yahwe’ nikusobora kuhindura omuntu ow’akaba ali mukaali kandi ow’arukugonza ebikorwa eby’okurwana, akafooka omuntu ow’embabazi kandi ow’arukugonza obusinge. (Is. 11:6, 7, 9) Jemal obu akaba atakeegere amananu, akeeteranizaaho guruupu ey’abahyekera nukwo barwanise ekitebe eky’obulemi eki yaroraga ngu nikitwaza kubi abantu. Naagamba ati: “Tosobora kuleetera abantu kuhinduka kuraba omu kubarwanisa. Nanyowe nyenka ntahinduke kuraba omu kundwanisa, baitu nkahinduka habw’amananu aga nayegere kuruga omu Baibuli.” Ebintu Jemal ebi yayegere, bikamwekambisa kulekeraaho kurwana. Nahabweki, obu turayeyongera kutebeza abantu amananu kuruga omu Baibuli, nitwija kubakoonyera kuleka kukora ebintu ebirukusaaliza abandi.
16. Kiki ekikwekambisa kugambiraho abandi ha Bukama bwa Ruhanga?
16 Kusisanaho na Yesu, nitugonza kugambira abantu ngu Obukama bwa Ruhanga nubwo bwonka oburukwija kumarraho kimu obutali bwinganiza. Okunihira oku nikusobora kugarramu amaani abo abarukutwazibwa kubi. (Yer. 29:11) Stacy, ou tusangirwe tubalizeeho, naagamba ati: “Kwega amananu kinkoonyiire kugumira obutali bwinganiza obu ndukurora, hamu n’obumpikireho. Yahwe akozesa Baibuli kutuhuumuza.” Osemeriire kuba oyeteekaniize kurungi kusobora kutebeza abantu obutumwa bwa Baibuli oburukuhuumuza oburukukwata ha Bukama bwa Ruhanga oburukwija kumarraho kimu obutali bwinganiza. Obu orayeyongera kugumya amananu ag’omu Baibuli agarukukwata ha butali bwinganiza agabazibweho omu kicweka kinu, nikiija kukukoonyera kwegesa abandi ha isomero rundi ha mulimo ensonga habwaki haroho obutali bwinganiza, n’omulingo Yahwe arukwija kubumaraho.b
17. Yahwe atukoonyera ata kugumira obutali bwinganiza oburoho kasumi kanu?
17 Tukimanyire ngu nitwija kwikara nituhikwaho obutali bwinganiza Sitaani obu araaba akyali “omulemi w’ensi enu.” Baitu twine okunihira habwokuba Yahwe aturaganiize ngu Sitaani naija “kubingirwa aheeru.” (Yoh. 12:31) Kuraba omu Byahandiikirwe, Yahwe atwoleka habwaki haroho obutali bwinganiza, n’omulingo ayehurra ha bizibu ebireetwa obutali bwinganiza. (Zab. 34:17-19) Kuraba omu Mwana we, Yahwe atwegesa omulingo tusemeriire kwetwazaamu obukirukuhika ha butali bwinganiza oburoho kasumi kanu, n’omulingo Obukama bwe buli haihi kubumarraho kimu. (2 Pet. 3:13) Leka tugumizeemu nitutebeza amakuru amarungi n’obwekambi, obu tulindiriire n’ekihika akasumi nambere ensi yoona eriijura ‘obwinganiza n’okuhikirra.’—Is. 9:7.
EKIZINA 158 Toliikaraho
a Amabara agamu gahindwirwe.
b Rora n’ekicweka ebyongiirweho A akacweka 24-27 ekiri omu burocuwa Gonza Abantu—Obafoole Abegeswa.