MAACI 16-22, 2026
EKIZINA 20 Okahayo Omwana Waawe Omugonzebwa
Ensonga Habwaki Nitwetaaga Ekicunguro
“Nooha alinjuna omu mubiri ogurukundeetera okufa?”—BAR. 7:24.
EBI TURAAYEGA
Nitwija kurora omulingo ekicunguro kitukoonyera kutunga okuganyirwa, okukizibwa, n’okuteeranizibwa hamu na Ruhanga.
1-2. Habwaki nitwetaaga omuntu ondi kutujuna? (Abarooma 7:22-24) (Rora n’ekisisani.)
TEEKEREZAAHO enyikara enu. Haroho ekyombeko kigwire kandi ebitafaali bibuutikiire omusaija. Akyali mwomeezi baitu tarukusobora kweyihamu wenka. Ekintu kyonka eki arukusobora kukora nukwo kutokera haiguru naasaba obukoonyezi obu naanihira ngu nihasobora kuzookayo omuntu ow’aramujuna.
2 Itwena tuli omu nyikara nk’egi. Omu mulingo ki? Adamu obu yajeemiire Yahwe, akafooka musiisi kandi habwokuba itwena tuli baijukuru be na itwe tuli basiisi. Habw’ensonga egi, itwena tukwasirwe ekibi nkooku omusaija ou turozerege omu kyokurorraho akaba akwatiirwe omu bitafaali. Kandi kusisanaho na uwe nitwetaaga omuntu ondi kutujuna. Omukwenda Paulo obu akaba naahandiikira Abarooma akabazaaho omulingo ekibi kituleetera kwehurra. (Soma Abarooma 7:22-24.) Akasaba kujunwa kuruga ‘omu mubiri ogurukumuleetera okufa.’ Paulo akeehurra akwasirwe ekibi eki yaijukwire ekikaba nikiija kumuleetera okufa. (Bar. 6:23) Na itwe tuli omu nyikara niyo emu ey’egumangaine, kandi nitwetaaga omuntu ondi kutujuna!
Nkooku omusaija ow’akwatiire omu kyombeko ekigwire arukwetaaga obukoonyezi kusobora kukiraho, na itwe tukwasirwe ekibi kandi nitwetaaga omuntu ondi kutujuna (Rora akacweka 1-2)
3. Ekicunguro nikisobora kutujuna omu miringo ki?
3 Ekirungi kiri ngu, hanyuma ya Paulo kubazaaho enyikara ey’egumangaine ei akaba arumu akabazaaho n’okunihira. Hanyuma y’okwekaguza ati: “Nooha alinjuna omu mubiri ogurukundeetera okufa?” akeegarukamu naagamba ati: “Ruhanga asiimwe kuraba omuli Yesu Kristo Mukama waitu!” (Bar. 7:25) Paulo akaba naabazaaho ekicunguro kya Yesu Kristo.a Ekicunguro kitujuna kuraba omu (1) kutunga okuganyirwa kw’ebibi byaitu, (2) okukizibwa kuruga omu nyikara ey’ekibi, (3) hamu n’okuteeranizibwa hamu n’Omuhangi waitu. Obu turaaba nitubazaaho ensonga zinu isatu, okugonza oku twiniiire Yahwe, “Ruhanga anyakugaba okunihira,” nikwija kweyongera. (Bar. 15:13) Ekindi, nitwija kweyongera kusiima Yesu habwokuba omuli uwe “tukalekerwa kuraba omu kicunguro.”—Bak. 1:14.
EKICUNGURO KITUKOONYERA KUTUNGA OKUGANYIRWA
4-5. Habwaki itwena nitwetaaga ekicunguro? (Omugambizi 7:20)
4 Nitwetaaga ekicunguro nukwo tusobole kuganyirwa ebibi byaitu. Nk’abantu abatahikiriire itwena tusiisa omu bigambo rundi omu bikorwa. (Soma Omugambizi 7:20.) Ebibi ebimu biba by’amaani kukira ebindi. Ekyokurorraho, kusigikirra ha Biragiro bya Musa, abo abaayejumbiraga omu busiihani rundi kwita omuntu baacwerwaga omusango ogw’okufa. (Lev. 20:10; Kubar. 35:30, 31) Ebibi ebirukukira obwingi biba bitali by’amaani muno, baitu nabwo nabyo bibi. Ekyokurorraho, omuhandiiki wa zabbuli Daudi akagamba ati: “Ndayerindaga omu mihanda yange, ntasiisa norulimi rwange.” (Zab. 39:1) Ego, obwire obumu, n’ebi tubaza nibisobora kuba ekibi.—Yak. 3:2.
5 Teekerezaaho ebigambo ebi wabalize n’ebintu ebi wakozere omu bwire obw’enyuma. Haroho ebigambo ebi wabaliize abandi ebi orukweyijukya? Rundi haroho ensobi ezi wakozere ezi orukweyijukya? Hataroho kugurukyagurukya, eky’okugarukamu kyawe hali ebikaguzo ebi nikisobora kuba kiri ego. Baibuli egamba eti: “Kakuba tugamba ngu: “Titwine kibi,” nituba nitwebiihabiiha itwenka, kandi amananu tigali omuli itwe.”—1 Yoh. 1:8.
6-7. Kiki Yahwe eki asigikirraho kutuganyira ebibi byaitu? (Rora n’ekisisani.)
6 Yahwe asigikirra ha kicunguro kutuganyira ebibi byaitu. (Bef. 1:7) Baitu kinu tikirukumanyisa ngu Yahwe aitira eriiso ebibi byaitu kikasisana oti rundi tibirukumukwataho. Yahwe anobera kimu ekibi. (Is. 59:2) Habwokuba w’obwinganiza, akagira eki yakoraho nukwo tuganyirwe ebibi byaitu.
7 Ebiragiro bya Musa byayetaagisaaga Abaisaleeri kuhayo ebihongwa by’ebisoro kulihirra ebibi byabo. (Lev. 4:27-31; 17:11) Ebihongwa ebi bikooleka ngu abantu bakaba nibeetaaga ekihongwa ekirukukirayo ekya Yesu Kristo ekikaba nikiija kubaleetera emigisa. Yahwe akaba naija kusigikirra ha kihongwa kya Yesu kutuganyira ebibi byaitu. Ebigambo Paulo yahandiikiire Abakristaayo ab’omu Kolinso bikooleka ngu akaba naayetegereza obukuru bw’okufa kwa Yesu. Hanyuma y’okubazaaho ebintu ebibi ebi baakoraga kara, akabagambira ati: “Mukoogebwa; mwayezebwa; mwayetwa ab’okuhikirra omu ibara lya Mukama waitu Yesu Kristo n’omwoyo gwa Ruhanga waitu.”—1 Kol. 6:9-11.
Ebisoro ebyaheebwayoga Abaisaleeri kuswekerra ebibi bikaba nibikikirra ekihongwa Yesu eki akaba naija kuhayo hamu n’emigisa ey’ekaba niija kurugamu (Rora akacweka 6-7)
8. Kiki eki osobora kuteekerezaaho obu oraaba nooyeteekaniriza Ekiijukyo ky’omwaka gunu?
8 Obu oraaba nooyeteekaniriza Ekiijukyo ky’omwaka gunu, tunga obwire oyecumiitirizeeho okuganyira kwa Yahwe eki kurukumanyisa hali iwe. Ekyokurorraho, habw’ekicunguro kya Yesu, tikikyakwetaagisa kwecwera omusango habw’ebibi ebi wakozere kara kandi wayegarukamu. Nikikugumira kukiikiriza ngu Yahwe akakuganyira habw’ebibi ebi wakozere kara? Obundi noosobora kuba wagambire oti, ‘Nkimanyire ngu Yahwe aganyira, baitu nyowe tinsobora kweganyira.’ Obu oraaba nooyehurra omu mulingo ogu, ijuka ekintu kinu: Yahwe nuwe aganyira kandi ahaire Omwana we obusobozi obw’okucwa omusango. Yahwe takuhaire obujunaanizibwa kandi tabuhaire omuntu ondi weena kucwamu nooha ow’asemeriire kuganyirwa kandi nooha ow’atasemeriire kuganyirwa. Baibuli egamba ngu: “Obu turaaba nitugendera omu kyererezi, nkooku [Yahwe] weenyini ali omu kyererezi, . . . esagama ey’Omwana we Yesu etwogyaho ebibi byona.” (1 Yoh. 1:6, 7) Eki nitusobora kukigumya nkooku turukugumya enyegesa ezindi eza Baibuli. Ekicunguro nikyo ekintu Yahwe asigikirraho kutuganyira kandi Ekigambo kye kigamba ngu aikara ‘ayeteekaniize kuganyira.’—Zab. 86:5.
EKICUNGURO KIREETAHO OKUKIZIBWA
9. Ekibi nikimanyisa ki? (Zabbuli 51:5)
9 Omu Baibuli ekigambo “ekibi” tikimanyisa ekikorwa kyonka, baitu kimanyisa n’enyikara omuntu ei aijukura kuruga ha kutondekwa kwe omu nda ya nyina. (Soma Zabbuli 51:5.) Enyikara enu tegarukira ha kugonza kukora ekibi, baitu tutunga n’obuceke omu mubiri obutuleetera kurwara, kukura omu myaka, n’okufa. Egi niyo ensonga habwaki n’abaana abato abatakakozere ekibi kyona barwara kandi bafa. Kandi nikyongera kutukoonyera kwetegereza ensonga habwaki abantu ababi n’abarungi babonabona kandi bafa. Habwokuba tuli baijukuru ba Adamu, itwena tuli omu nyikara enu ey’ekibi.
10. Adamu na Haawa bakeehurra bata hanyuma y’okusiisa?
10 Teekerezaaho omulingo enyikara enu ey’ekibi yakwasireho abazaire baitu ab’okubanza. Ekabaleetera kuba n’enyehurra embi. Hanyuma ya Adamu na Haawa kujeemera Yahwe, ahonaaho bakahikwaho ebizibu ebyarugire omu kucwa ekiragiro kya Ruhanga ekikaba ‘kihandiikirwe omu mitima yabo.’ (Bar. 2:15) Bakakyetegereza ngu bakaba batungire empindahinduka omu bwomeezi bwabo kandi ekaba etali nungi. Bakahurra nibagonza kusweka bimu ha bicweka by’emibiri yabo kandi beesereke hali Omuhangi wabo nkooku enkozi z’ebibi zikora. (Kub. 3:7, 8) Habw’omurundi gw’okubanza, Adamu na Haawa bakahurra omuntu wabo ow’omunda naabarumiiriza, baayetuntura, baahurra bataine bulinzi, baatunga obusaasi, hamu n’ensoni. Kandi bakaba baine kugumira enyehurra ezi kuhikya obu baakufiire.—Kub. 3:16-19.
11. Enyikara ey’ekibi neetukwataho eta?
11 Omu mulingo nugwo gumu, na itwe enyikara y’ekibi neetukwataho, nkooku yakwasireho abazaire baitu ab’okubanza. Obujune hamu n’obusaasi ebi twine bireetwaho obutahikirra. Noobu twakukora n’amaani kusobora kusemezaamu obwomeezi bwaitu n’okwetantara ebizibu, haroho ebizibu ebi tutasobora kumaraho. Habwaki? Habwokuba Baibuli egamba ngu Ruhanga ‘akatuleka kulemwa obutarumu.’ (Bar. 8:20) Kinu tikirukuhikaho abantu abamu baitu nikihika hali abantu boona. Ekyokurorraho, teekerezaaho amaani abantu batairemu kulinda obuhangwa, kumaraho obucwi bw’ebiragiro, obunaku, hamu n’okuleetaho obusinge hagati y’amahanga. Noobu kiraaba ngu haroho obusinguzi buke obu bahikireho, tibasoboire kumaraho ebizibu binu. Ekicunguro nikisobora kita kutujuna kuruga omu nyikara ey’ekibi?
12. Ekicunguro kituha okunihira kwa mulingo ki?
12 Ekicunguro kituha okunihira ngu ebyahangirwe byona “nibiija kulekerwa kuruga omu bwiru bw’okujunda.” (Bar. 8:21) Ebirungi ebiraaruga omu kicunguro obu biraahikirra omu nsi empyaka, titurukwija kwongera kurwara rundi kwenuuba, kandi titurukwija kwongera kuba n’enyehurra ez’okwecwera omusango, okwetuntura, kwehurra tutaine obulinzi, obusaasi, rundi okuswara. Ekindi, amaani turaatamu kulinda ensi n’okwikara omu businge, tigarukwija kufa busa, baitu nigaija kurugwamu obusinguzi hansi y’obulemi bw’ogu ayatuheeriireyo ekicunguro kandi ogu nuwe “Mukuru Wobusinge,” Yesu Kristo.—Is. 9:6, 7.
13. Kintu ki ekindi eki osobora kuteekerezaaho obu oraaba nooyeteekaniriza Ekiijukyo eky’omwaka gunu?
13 Teekerezaaho omulingo obwomeezi buliba, obutahikirra obu buliba butakyaroho, n’omulingo obwomeezi buliba kwimuka buli kiro nooyehurra oli kurungi, otarukweralikirra ngu iwe rundi abanyabuzaale baawe nimwija kurumwa enjara, murwale rundi mufe. N’omu kasumi kanu nitusobora kutunga obusinge kakuba ‘tukwatira kimu okunihira . . . nk’enanga ey’obwomeezi, kugumiire kimu, kutarukutengeeta.’ (Baheb. 6:18, 19) Nkooku enanga ekoonyera eryato kutatwarwatwarwa, n’okunihira kwawe nikwija kugumya okwikiriza kwawe kandi kukukoonyere kugumira ebirengo ebisobora kukuhikaho kasumi kanu. Mali noosobora kukigumiza kimu ngu Yahwe “aha empeera abarukwekamba muno okumuserra.” (Baheb. 11:6) Okuhuumuzibwa oku orukutunga kasumi kanu hamu n’okunihira okw’omu kasumi ak’omumaiso nibisoboka habw’ekicunguro.
EKICUNGURO KIREETAHO OKUTEERANIZIBWA
14. Ekibi kikwasireho kita enkoragana yaitu n’Omuhangi waitu, kandi habwaki?
14 Kuruga Adamu na Haawa basiisa, abantu bakahukanizibwa hali Ruhanga. Kandi Baibuli egamba ngu abantu tibakyaine enkoragana enungi na Ruhanga. (Bar. 8:7, 8; Bak. 1:21) Habwaki? Habwokuba endengo za Yahwe ez’okuhikirra tizirukumwikiriza kwitira eriiso ekibi. Baibuli ebazaaho Yahwe eti: “Oli wamaiso agasemiire gati torukusobora okurolerra obubi, kunu torukusobora okurolerra obutigi.” (Hab. 1:13) Habw’ensonga egi, ekibi kikaleetaho omwanya omukooto hagati ya Ruhanga n’abantu. Busaho n’omu omuli itwe ow’asobora kutunga enkoragana enungi na Yahwe rundi buli omwanya ogu gwihirweho kandi tukongera tukateeranizibwa hamu na uwe. Ekicunguro nikyo kitusobozesa kuteeranizibwa hamu na Ruhanga.
15. Okufa kwa Yesu kukasobozesa kuta abantu kwongera kutunga enkoragana enungi na Yahwe?
15 Baibuli egamba ngu Yesu nuwe “ekihongwa eky’okulihirra habw’ebibi byaitu.” (1 Yoh. 2:2) Ekihongwa kya Yesu kikasobozesa kita abantu kwongera kuba n’enkoragana enungi na Yahwe? Okufa kwa Yesu kukaleetera Ruhanga waitu ow’okuhikirra kuba n’ekintu eky’obwinganiza ekiyasigikiriireho kurora abantu baayongera kuba n’enkoragana enungi na uwe. (Bar. 3:23-26) Akasobora n’okweta abaheereza be abeesigwa abahikiriire na Kristo obu akaba atakafiire. (Kub. 15:1, 6,) Habwaki? Habwokuba akaba naasigikirra ha kicunguro ekikaba nikiija kuheebwayo omu kasumi ak’omumaiso. Yahwe akaba naakigumiza kimu ngu Omwana we, Yesu Kristo, akaba naija kuhayo ekicunguro eki. (Is. 46:10) Ekicunguro kikaleetera abantu kwongera kuteeranizibwa hamu na Ruhanga.
16. Kintu ki ekindi eki osobora kuteekerezaaho obu oraaba nooyeteekaniriza Ekiijukyo ky’omwaka gunu? (Rora n’ekisisani.)
16 Teekerezaaho eki kirukumanyisa hali iwe kwongera kuteeranizibwa hamu na Ruhanga. Ekyokurorraho, hati nitusobora kuba nitweta Yahwe “Isiitwe,” nkooku Yesu yatwegeseze. (Mat. 6:9) Kandi obundi nitusobora kumweta “Munywani” waitu. Obu turaabaga nitukozesa ebigambo nka “Isiitwe” rundi “Munywani” waitu, tusemeriire kubikozesa omu mulingo ogw’ekitiinisa kandi ogw’obwebundaazi. Habwaki? Habwokuba tuli basiisi kandi titusobora kutunga enkoragana enungi na Yahwe habwaitu itwenka. Ekicunguro kyonka nikyo kitusobozesa kutunga enkoragana enungi na Yahwe. Kuraba omuli Yesu, Yahwe ‘akateeraniza ebintu ebindi byona hali uwe kuraba omuli ogu, obu naaleetaho obusinge kuraba omu sagama ya Yesu eyaseeserwe ha muti.’ (Bak. 1:19, 20) Egi niyo ensonga habwaki na kasumi kanu nitusobora kuba n’enkoragana enungi na Yahwe noobu kiraaba ngu tituhikiriire.
Okufa kwa Yesu nukwo kwonka Yahwe okuyasigikiriireeho kugarraho enkoragana hagati ye n’abantu (Rora akacweka 16)
EKICUNGURO KYOLEKA EMBABAZI ZA YAHWE
17. Ekicunguro nikyoleka kita embabazi za Yahwe? (Abefeeso 2:4, 5)
17 Ekicunguro kyoleka nkooku Yahwe “muguuda omu mbabazi.” Yahwe “akatufoora boomeezi . . . noobu tukaba tufiire omu kusiisa.” (Soma Abefeeso 2:4, 5.) ‘Abo abaine omutima omurungi ogweteekaniize kutunga obwomeezi obutahwaho’ bakunga nibasaba obukoonyezi habwokuba bakimanyire ngu bakwasirwe ekibi ekitwagwetiirwe kandi nibeetaaga omuntu ondi kubajuna. (Ebik. 13:48) Yahwe agarukamu okusaba kwabo obu naabakoonyera kumanya amakuru amarungi agarukukwata ha Bukama, nukwo basobole kumumanya n’okumanya Omwana we Yesu. (Yoh. 17:3) Sitaani obu araaba akaba naateekereza ngu ekibi kya Adamu na Haawa kikaba nikigenda kulemesa ekigendererwa kya Ruhanga kuhikirra, akaba agweriire kimu.
18. Nsonga ki ei tusemeriire kwikara nitwijuka obu turaaba nitwecumiitirizaaho ekicunguro?
18 Obu turaaba nitwecumiitirizaaho omulingo ekicunguro kitugasira, tusemeriire kwijuka ensonga enkuru habwaki Yahwe yakituhaire. Yahwe ataheyo ekicunguro n’ekigendererwa ky’okutujuna kyonka, baitu n’okuhikiiriza ekintu ekirukukirayo obukuru. Kandi eki nikyo kumaraho okusoisoimya Sitaani oku yaleesereho omu rugonjo rwa Adeni. (Kub. 3:1-5, 15) Kuraba omu kicunguro, Yahwe ayeza ibara lye, obu naalyogyaho enziro zoona Sitaani ezi yalisiigire. Ekindi, atujuna kuruga omu kibi n’okufa, ekirukwoleka ngu ali Ruhanga ow’okugonza. Noobu kiraaba ngu tituhikiriire, baitu habw’embabazi ze enyingi muno atwikiriize kukoonyera omu kumaraho okusoisoimya kwa Sitaani. (Nfu. 27:11) Noosobora ota kwoleka ngu noosiima habw’ekicunguro? Nitwija kugarukamu ekikaguzo eki omu kicweka ekirukuhonderaho.
EKIZINA 19 Ekiihuro kya Mukama Waitu
a KUSOBORRA AMAKURU G’EBIGAMBO: Ekicunguro guli muhendo oguheebwayo kusobora kulekera omuntu ow’akwasirwe. Okufa kwa Yesu kuli kicunguro habwokuba kuleetera abantu aboorobera Ruhanga kulekerwa kuruga omu kibi n’okufa.