Nthengwa Ndiposo Kulera Ŵana mu Mazuŵa gha ku Umaliro
“Nyengo yili kufupiskika.”—1 KOR. 7:29.
1. (a) Kasi ni vici ivyo vili pa gulu la vinthu vya mu “nyengo zinonono”? (b) Cifukwa wuli tikukhwaskika na kusintha kwa vinthu mu mbumba?
MAZGU gha Ciuta ghakayowoyerathu kuti mu “nyengo ya umaliro” kuzamuŵa nkhondo, vindindindi, njara, ndiposo matenda ghanandi. (Dan. 8:17, 19; Luka 21:10, 11) Baibolo likacenjezgaso kuti mu nyengo yakusuzga iyi, vinthu pa caru vizamusintha comene. Mu “mazuŵa gha ku umaliro,” masuzgo gha mu mbumba ghakayowoyeka kuti ghazamuŵa pagulu la vinthu vya mu “nyengo zinonono.” (2 Tim. 3:1-4) Cifukwa wuli vinthu ivi vikutikhwaska? Cifukwa nchakuti vili palipose, ndiposo ni vyankhongono comene, ndipo vingakhwaska umo Ŵakhristu ŵakuwonera nthengwa ndiposo kulera ŵana. Mwawuli?
2. Kasi ŵanthu ŵakuyiwona wuli nthengwa ndiposo kupatana?
2 Mazuŵa ghano ŵanthu ŵakumazga nthengwa umo ŵakhumbira, ndipo mu vyaru vinandi, ciŵelengero ca awo ŵakumazga nthengwa cikusazgikirasazgikira. Kweni tingaluwanga yayi kuti nkhani ya nthengwa ndiposo kupatana Yehova wakuyiwona mwakupambana comene na umo ŵanthu ŵakuyiwonera. Kasi Yehova wakuyiwona wuli?
3. Kasi Yehova na Yesu Khristu ŵakuyiwona wuli nthengwa?
3 Yehova Ciuta wakukhumba kuti ŵakutorana ŵalutilire kugomezgeka ku cirapo cawo ca nthengwa. Yehova wakati wakwatiska ŵanthu ŵakwamba, wakati: ‘Mwanalume tiwabatikane na muwoli wake, ndipo tiŵaŵenge thupi limoza.’ Pamasinda Yesu Khristu wakayowoyaso mazgu gheneghagha na kusazgirapo kuti: “Ntheura ico Ciuta wagumanya, munthu waleke kupatulanya.” Yesu wakatiso: “Yose uyo wati wapatenge muwoli wake kwambura cifukwa ca uleŵi, ndipo watorenge munyake, wakuleŵa. (Gen. 2:24; Mat. 19:3-6, 9) Mwantheura, Yehova na Yesu ŵakuwona kuti nthengwa ni phangano lamuyirayira ilo likumara pekha para yumoza mu nthengwa wafwa. (1 Kor. 7:39) Pakuti nthengwa yikambiskika na Ciuta, kupatana ni nkhani yicoko yayi. Nakuti Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya kuti Yehova wakutinkha kupatana pa vifukwa vyambura kuzomerezgeka na Malemba.a—Wazgani Malaki 2:13-16; 3:6.
Wonani Nthengwa Mwakwenelera
4. Cifukwa wuli ŵawukirano ŵanyake Ŵacikhristu ŵakudandaura kuti ŵakacimbilira nthengwa?
4 Ŵanthu ŵa mu caru cambura kopa Ciuta ici ŵakutemwa comene uzaghali. Zuŵa na zuŵa kukulongoreka vithuzithuzi vinandi vyaukazuzi. Tikumanya kuti vinthu ivi ni viheni comene kwa ise, comenecomene ku ŵawukirano mu mpingo. Kasi ŵawukirano Ŵacikhristu ŵakwenera kuviwona wuli vinthu ivyo vingawuska khumbiro lawo la kugonana nanga ni para ŵakuyezgayezga kulikanizga? Ŵanji ŵayezga kumazga khumbiro ili mwa kunjira mu nthengwa apo ŵacali ŵanici. Iwo ŵakughanaghana kuti kucita nthena kuŵawovwirenge kugega uzaghali. Ndipouli, mukuluta kwa nyengo, ŵanandi ŵawona kuti ŵandacite makora. Cifukwa? Para ŵawona kuti nthengwa yaŵakonda, ŵakutorana ŵanthena ŵakuwona kuti pali vinandi ivyo ŵakupambana na munyawo wa mu nthengwa. Nchakupulikikwa kuti ŵakutorana ŵanthena ŵakuŵa na suzgo yikuru.
5. Nchivici ico cingawovwira ŵakutorana kuti ŵasungilire cirapo cawo ca nthengwa? (Wonaniso mazgu ghamusi.)
5 Cingaŵa cinthu cakusuzga comene kutorana na munthu uyo pamasinda mungamuwona kuti walije mikhaliro iyo imwe mukukhumba, nanga kungaŵa kuti munthu uyo ni Mkhristu munyinu. (1 Kor. 7:28) Nangauli mu nthengwa muli masuzgo, kweni Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakumanya kuti kupatana kwambura vifukwa vya mu Malemba ni nthowa yambura kuzomerezgeka ya kumazgira masuzgo gha mu nthengwa. Ntheura, mpingo Wacikhristu ukwenera kucindika ndiposo kovwira ŵanthu awo ŵasunga cirapo cawo ca nthengwa mwa kuyezgayezga kuti nthengwa yawo yileke kumara.b
6. Kasi ŵawukirano Ŵacikhristu ŵakwenera kuwona wuli maghanoghano gha kunjira mu nthengwa?
6 Kasi ndimwe muwukirano wambura kutengwa panji kutora? Usange ni nthena, kasi mukwenera kuyiwona wuli nthengwa? Mungacepeskako masuzgo agho ghakuŵa mu nthengwa usange mungalindilira dankha mpaka mukhwime mwakuthupi, mu maghanoghano, ndiposo mwauzimu pambere mundambe kusongana na mbali panji mudumbu. Mbunenesko kuti Baibolo likuyowoya yayi vilimika ivyo munthu wanganjilira mu nthengwa.c Ndipouli, likuyowoya kuti nchiwemi kunjira mu nthengwa pamasinda pa kujumpha nyengo iyo khumbo la kugonana likuŵa lankhongono comene. (1 Kor. 7:36) Cifukwa wuli? Khumbo ili lingatimbanizga kaghanaghaniro kinu, ndipo lingamutondeskani kucita vinthu mwamahara. Kuleka kucita vinthu mwamahara kungacitiska kuti pamasinda mudandaure na ivyo mwacita. Kumbukani kuti ulongozgi wakukhwaskana na nthengwa uwo Yehova wapeleka kwizira mu Baibolo ungamovwirani kuti musange candulo ndiposo kuti muŵe ŵacimwemwe.—Ŵazgani Yesaya 48:17, 18.
Kulera Ŵana Mwakwenelera
7. Kasi ŵakutorana ŵanyake awo mbawukirano ŵakukumana na masuzgo wuli, ndipo cifukwa wuli ghangatimbanizga nthengwa?
7 Ŵakutorana ŵanyake, ŵakuŵa na ŵana penepapo nawo ŵacali ŵanici. Ŵakuŵa na nyengo yicoko comene ya kumanyirana peneapo ŵakulindilira kuti ŵaŵenge na mwana uyo wakukhumbikwira wovwiri nyengo zose. Apo muwoli wakuŵika comene pwelelero ku mwana uyo wababika waka kuluska ku mfumu wake, mfumu waciwukirano uyu wakwamba kucita sanji. Kugona mwambura kukwana cifukwa ca kupwelelera bonda wawo kungiziska masuzgo mu mbumba ndipo vingapangiska kuti ciŵe cakusuzga kuti ŵakutorana ŵakolerane. Mwaluŵiro ŵakutorana aŵa ŵakusanga kuti kwamba pa nyengo iyi ŵalijirethu mpata wa kucitira vinthu vinyake ivyo ŵakukhumba. Iwo ŵangawukaposo yayi kuluta kunyake kukacita vinthu mwawanangwa nga umo ŵakacitiranga pakwamba. Kasi kusintha uku ŵakwenera kukuwona wuli?
8. Kasi kulera ŵana tikwenera kukuwona wuli, ndipo cifukwa wuli?
8 Nga umo tikwenera kuwonera nthengwa mwakwenelera, kulera ŵana nako tikwenera kukuwona kuti ni udindo ndiposo mwaŵi wakufuma kwa Ciuta. Mulimose umo vinthu vingaŵira cifukwa cakuti mbumba yasanga mwana, ŵakutorana ŵakwenera kucita vinthu mwakwenelera. Pakuti Yehova ndiyo wakambiska kuti ŵanthu ŵababenge ŵana, para ŵakutorana ŵaŵa na mwana ŵakwenera kumuwona kuŵa “ciharo ca Yehova.” (Sal. 127:3) Ŵapapi awo Mbakhristu, ŵakwenera kuyezgayezga kulera ŵana mwakukolerana na “Fumu.”—Efe. 6:1.
9. (a) Kasi kulera ŵana kukusazgapoci? (b) Kasi mfumu wangacitaci kuti wawovwire muwoli wake kuti walutilire kuŵa wakukhora mwauzimu?
9 Kuti ŵalere mwana, ŵapapi ŵakwenera kuŵa ŵakujinora kwa vilimika vinandi. Kukukhumba nyengo na nkhongono. Mfumu uyo ni Mkhristu wakwenera kukumbuka kuti kufuma apo mwana wababikira, muwoli wake waŵavyenge mpata wakukwana wakuti wacitire sambiro ndiposo kulanguruka. Ivi vingawezgera kumanyuma umoyo wake wauzimu. Kulera ŵana mwakwenelera kukukhumbaso kuti mfumu nayo wawovwirengepo. Para ŵawera ku maungano gha mpingo, mfumu wangawovwira muwoli wake mwa kumulongosolera vinthu vinyake ivyo mutepanji vyamujumpha pa nyengo ya maungano. Nayo wangapwelelerangako mwana, mwakuti muwoli wake nayo wapharazgenge mwakukwana.—Ŵazgani Ŵafilipi 2:3, 4.
10, 11. (a) Ni mwawuli umo ŵana ŵakulelekera mu “kucenjezga kwa Fumu”? (b) Cifukwa wuli ŵapapi ŵanandi awo Mbakhristu ŵakwenera kulumbika?
10 Kulera ŵana makora kukusazgapo vinandi padera pa kusangira mwana cakurya, vyakuvwara, malo ghakukhala, ndiposo kumupwelelera para walwara. Comenecomene mu nyengo zakusuzga zino, ŵana ŵakukhumbikwira kusambizgika nkharo yiwemi kufuma pa wanici. Ŵakwenera kulereka “mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu.” (Efe. 6:4) “Kucenjezga kwa Fumu” kukusazgapo kuŵika maghanoghano gha Yehova mu maghanoghano gha mwana kufuma waka pa wanici wake mpaka pa nyengo ya uwukirano, iyo yikuŵa yinonono comene.—2 Tim. 3:14, 15.
11 Nchambura kukayikiska kuti apo Yesu wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti ŵakwenera ‘kusambizga mitundu yose,’ wakang’anamuranga kuti ŵapapi ŵakwenera kovwira ŵana ŵawo kuti nawo ŵaŵe ŵasambiri ŵa Yesu. (Mat. 28:19, 20) Nchipusu yayi kucita nthena, cifukwa ca masuzgo gha mu caru ici agho ŵawukirano ŵakukumana nagho. Antheura, wose mu mpingo ŵakwenera kulumba comene ŵapapi awo ŵakulera ndiposo kovwira ŵana ŵawo kuti ŵajipeleke kwa Yehova. Cifukwa ca cipulikano cawo ndiposo kulera ŵana ŵawo mu nthowa yakwenelera, ŵapapi ŵantheura ŵakulongora kuti ‘ŵatonda’ caru.—1 Yoh. 5:4.
Kuleka Kutora, Kutengwa Panji Kuŵa na Ŵana pa Cifukwa Ciwemi
12. Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵanyake ŵasankha kulindilirapo dankha pambere ŵandanjire mu nthengwa?
12 Pakuti “nyengo yili kufupiskika,” ndiposo “makhaliro gha caru cino ghakupwalalikira,” Mazgu gha Ciuta ghakuticiska kuti tighanaghanirenge za uwemi wa kuleka kutora panji kutengwa. (1 Kor. 7:29-31) Pa cifukwa ici, Ŵakhristu ŵanyake ŵasankha kuleka kutora panji kutengwa umoyo wawo wose. Ŵanji ŵasankha kulindilirapo dankha pambere ŵandatore panji kutengwa. Cakukondweska nchakuti Ŵakhristu aŵa kuti ŵakugwiliskira nchito mpata uwo ŵali nawo kuti ŵacitire vyakukhumba vyawo yayi. Ŵanandi ŵasankha kuleka kutora panji kutengwa kuti ŵateŵetere Yehova “kwambura kujandizgika.” (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 7:32-35.) Ŵanji mwa Ŵakhristu aŵa ŵakucita upayiniya, panji kuteŵetera pa Beteli. Ŵanandi ŵasankha kuluta ku Sukulu ya Kusambizga Uteŵeti mwakuti ŵawovwire gulu la Yehova. Nakuti ŵanandi awo ŵateŵeterapo mu uteŵeti wa nyengo zose, ndipo pamasinda ŵatora panji kutengwa, ŵawona kuti ŵasanga candulo nipera kufuma ku vinthu viwemi ivyo ŵakasambira apo ŵakaŵa mu uteŵeti wa nyengo zose.
13. Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵanyake ŵasankha kuleka kuŵa na ŵana?
13 Mu vyaru vinyake, mbumba zasinthaso vinthu vinyake. Ŵakutorana ŵanandi ŵasankha kukhala kwambura ŵana. Ŵanji ŵacita nthena cifukwa ca ukavu, ŵanji cifukwa ca kukhumba kugwira nchito iyo yingaŵapa ndarama zinandi. Pakati pa Ŵakhristu paliso ŵanji awo ŵasankha kukhala kwambura ŵana. Kweni ŵacita nthena mwakuti ŵateŵetere Yehova mwakukwana. Ici cikung’anamura kuti ŵakutorana ŵanthena ŵakuleka kusangwa na nthengwa yawo yayi. Ŵakusangwa. Kweni kuti waka ŵajinora vitumbiko vinyake vya mu nthengwa mwakuti ŵaŵike vinthu vya Ufumu pakwamba. (1 Kor. 7:3-5) Ŵanyake mwa ŵakutorana aŵa ŵakuteŵetera Yehova ndiposo ŵabali ŵawo mu uteŵeti wa dera, cigaŵa panji pa Beteli. Ŵanji ŵakucita upayiniya, panji umishonale. Yehova wazamuluwapo yayi mulimo wawo na kutemwa uko ŵakulongora ku zina lake.—Heb. 6:10.
“Suzgo mu Thupi”
14, 15. Nchivici ico cingaŵa “suzgo mu thupi” ku ŵapapi Ŵacikhristu?
14 Mpositole Paulosi wakaphalira Ŵakhristu ŵakutorana kuti ŵazamuŵa na “suzgo mu thupi.” (1 Kor. 7:28) Suzgo ili lingasazgapo ulwari wawo, wa ŵana ŵawo, panji wa ŵapapi ŵawo ŵacekuru. Lingasazgaposo masuzgo ghakukhwaskana na kulera ŵana. Nga umo nkhani iyi yalongosolera pakudankha, Baibolo likayowoyerathu kuti mu “mazuŵa gha ku umaliro nyengo zinonono ziti zizenge.” Vinyake mwa vinthu vya mu nyengo zinonono ni ŵana “ŵambura kupulikira ŵapapi.”—2 Tim. 3:1-3.
15 Kulera ŵana ni mulimo wakusuzga comene ku ŵapapi awo Mbakhristu. Vinthu viheni ivyo vikucitika mu “nyengo zinonono” zino, nase vikutikhwaska. Ntheura, ŵapapi awo Mbakhristu ŵakwenera kulutilira kuvikilira ŵana ŵawo ku mikhaliro yiheni ya “caru cino.” (Efe. 2:2, 3) Ndipo ni nyengo zose yayi apo ŵapapi ŵakutonda pa nkhondo iyi. Para mwana waleka kusopa Yehova, likuŵa nadi “suzgo mu thupi” ku ŵapapi awo ŵayezgayezga kumulera mwakukolerana na malango gha Ciuta.—Zinth. 17:25.
“Yiti Yiŵengeko Suzgo Yikuru”
16. Kasi Yesu wakayowoyerathu za “suzgo” wuli?
16 “Suzgo” lililose ilo lingasangika mu nthengwa panji pa nkhani ya kulera ŵana njicoko comene pakuyaniska na suzgo yikuru iyo yizenge kunthazi. Mu ucimi wake wakuyowoya za kuŵapo kwake ndiposo za umaliro wa caru, Yesu wakati: “Yiti yiŵengeko suzgo yikuru, nga yaŵako ya ntheura cara kufuma ku mtendeko wa caru, na kufikira kuno ku lero, ndipo kuti yiti yiŵengekoso cara.” (Mat. 24:3, 21) Pamasinda, Yesu wakavumbura kuti mzinda ukuru uzamupona “suzgo yikuru” iyi. Kweni pasono, caru ca Satana cilutilirenge kulimbana na Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipo cicitirengepothu kaumaliro. Nchakuwonekerathu kuti pa nyengo ya suzgo yikuru, tose, ŵalara ndiposo ŵana, tizamusuzgika comene.
17. (a) Cifukwa wuli tikwenera kopa yayi ivyo vili kunthazi? (b) Nchivici cikwenera kutovwira kuti tiwonenge makora nthengwa ndiposo kulera ŵana?
17 Ndipouli, tikwenelera kufipa mtima comene yayi na vinthu vyamunthazi. Ŵapapi awo mbakugomezgeka kwa Yehova ŵangaŵa na cilindizga cakuti iwo lumoza na ŵana ŵawo ŵazamuŵa ŵakuvikilirika. (Ŵazgani Yesaya 26:20, 21; Zef. 2:2, 3; 1 Kor. 7:14) Kweni sono, pakuti tamanya kuti tikukhala mu nyengo zinonono, tikwenera kughanaghanirapo makora pa nkhani ya nthengwa ndiposo kulera ŵana. (2 Pet. 3:10-13) Para tacita nthena, kwali tili mu nthengwa panji yayi, umoyo withu uthuwuskenge zina la Yehova ndiposo mpingo Wacikhristu.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani buku la Umo Mbumba Yingaŵira Yacimwemwe cipaturo 13, ndime 14-16.
b Awo ŵakulimbana na masuzgo gha mu nthengwa ŵangakhozgeka usange ŵangaŵazga nkhani za mu Gongwe la Mulinda la Okutobala 1, 2003, na Galamukani! ya Janyuwale 8, 2001.
c Wonani buku lakuti, Achichepere Akufunsa, Mayankho Amene Amathandiza, pa mutu 30, wakuti, “Kodi Ndiri Wokonzekera Ukwati?”
Kuweleramo
• Cifukwa wuli ŵawukirano Ŵacikhristu ŵakwenera yayi kucimbilira nthengwa?
• Kasi kulera mwana kukusazgapo vici?
• Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵanandi ŵasankha kuleka kunjira mu nthengwa, panji kukhala kwambura ŵana para ŵatorana?
• Kasi ŵapapi Ŵacikhristu ŵangakumana na “suzgo” wuli?
[Cithuzithuzi pa peji 17]
Cifukwa wuli nchamahara kuti ŵawukirano Ŵacikhristu ŵaleke kucimbilira nthengwa?
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Mfumu wangawovwira muwoli wake kuti nayo wacitengeko mwakukwana vinthu vyauzimu
[Cithuzithuzi pa peji 19]
Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵanji ŵasankha kukhala kwambura ŵana?