Kalata Yakufuma ku United States
Ulendo wa Uko Ŵanthu Ŵakukhala Umoyo Wakale
GHANAGHANIRANI waka umo vingakondweskera kuti muli pa ulendo wa kukawona umo ŵasekuru ŵinu ŵakakhaliranga kale. Ise tili kwendapo ulendo wanthena. Tikafuma ku Switzerland kuya ku United States of America. Ŵanandi ŵakughanaghana kuti ku United States ŵanthu wose ŵakukhala umoyo wapacanya comene, kweni pa ulendo uwu tikawona ŵanji awo ŵakukhala nga umo ŵasekuru ŵithu ŵakakhaliranga vilimika 200 ivyo vyajumpha. Lekani timuphalirani umo tikendera.
Tikacemeka kuti tikakhale myezi yitatu ku cigaŵa ca Indiana cifukwa tikuyowoya ciyowoyero ca ku Switzerland cakusazgikana na Cijeremani. Cilato cithu cikaŵa cakuti tikapharazge makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta ku mbumba za Ŵaamishi izo zicali kuyowoya ciyowoyero ca ŵasekuru ŵawo. Mbumba zinandi za Ŵaamishi zikukhala ku Indiana.
Ŵaamishi ŵali kufuma ku gulu la cisopa la mu vilimika vya m’ma 1600, ilo likacemekanga kuti Anabaptists. Zina lawo lili kufuma kwa mulongozgi wawo, Jacob Amman, uyo wakakhalanga ku Switzerland. Cifukwa ca ivyo ŵakasambira mu Baibolo, ŵanthu ŵakopa Ciuta aŵa ŵakamanya kuti kubapatiza ŵana ndiposo kucita usilikari vikaŵa viheni. Boma likaŵayuzganga cifukwa ca ivyo ŵakagomezganga ndipo ŵanyake ŵakakomeka. Boma likalutilira kuŵayuzga ndipo ŵanandi ŵakacicizgika kucimbilira ku vigaŵa vinyake vya Switzerland na France. Kuzakafika mukatikati mwa vilimika vya m’ma 1800, ŵanandi ŵakacimbilira ku United States. Kweni ŵakaleka yayi mitheto yawo ndiposo ciyowoyero cawo.
Tikati tafika ku ŵanthu aŵa, ŵakazizwa kuti tafika pa nyumba zawo ndipo tikuyowoya ciyowoyero cawo. Ghanaghanirani cakucitika ici.
Ŵakatifumba mu ciyowoyero cawo kuti: “Vyaŵa wuli kuti mukuyowoya nga ndise?”
Tikaŵazgora kuti: “Cifukwa tafuma ku Switzerland.”
Ŵakazizwa comene ndipo ŵakati: “Kweni ndimwe Ŵaamishi yayi.”
Ŵaamishi ŵanandi ŵakatipokelera ndipo tikamba kuwona kuti ŵakukhala nga umo ŵanthu ŵakale ŵakakhaliranga. Ŵalije magesi kweni ŵakulikira nyali; ŵalije magalimoto, kweni ŵali na mahaci ndiposo magaleta; ŵalije mipopi kweni ŵali na visimi, ŵalije mawayilesi kweni ŵakutemwa kwimba sumu.
Ico cikatikondweska comene nchakuti awo tikacezgapo nawo ŵakaŵa ŵakujiyuyura ndipo ŵakaŵa na umoyo wambura kukhumba vinandi. Ŵaamishi ŵanandi ŵakuŵazga Baibolo zuŵa lililose, ndipo ŵakukondwa para ŵakudumbiskana vya mu Baibolo. Ici cikatipa mwaŵi wakuti tidumbiskane nawo ivyo Ciuta wazamucitira ŵanthu ndiposo umo wazamunozgera caru capasi.
Mwaluŵiro ŵanthu ŵanandi mu cigaŵa ici ŵakamanya kuti kwiza ŵalendo ŵakufuma ku Switzerland. Ŵanandi ŵakatipempha kuti tikendere ŵabali ŵawo, ndipo tikazomera. Tikakondwa comene ndipo tikanweka ŵakati ŵatipempha kuti tikawone sukulu ya Ŵaamishi. Kasi tamuwona vici?
Tikakhung’uska pa cijaro. Msambizgi wakajurako ndipo mwaluŵiro wakatinjizga mu kilasi umo mukaŵa ŵana 38 awo ŵakatidodoliskanga. Makilasi 8 ghakawungana mu kilasi limoza, mukaŵa ŵana ŵa vilimika vyakwambira pa 7 mpaka 15. Ŵasungwana ŵakavwara yunifomu ya buluu na visoti vituŵa; ŵasepuka ŵakavwara makabunthu ghafipa na shati za buluu. Siling’i ya kilasi ili yikaŵa mucanya comene. Viliŵa vitatu vya kilasi ili vikaŵa vya buluu ndipo kunthazi kukaŵa bolodi. Pafupi pakaŵa mapu gha caru cose. Pa kona pakaŵa sitovu yikuru ya cisulo.
Tikati takhala kunthazi, ŵana ŵa sukulu ŵakatidodoliska. Ŵana ŵa mu kilasi lililose ŵakacemekanga na msambizgi kuti waŵafumbe mulimo uwo wakaŵatuma kuti ŵakalembere ku nyumba. Tikazizwa comene apo msambizgi wakafumba ŵana vyakukhwaskana na mapiri gha ku Switzerland. Mabuku ghakusambizgira ghakaŵa ghakale ndipo msambizgi wakatifumba usange caru ca Switzerland cicali nga umo cikulongosolekera mu mabuku agho wakasambizgiranga. Kasi ng’ombe zicali kuluta mu madambo mu nyengo ya cihanya? Kasi ciwuvi cicali kuwa pa mapiri mu nyengo yakuzizima? Tikamulongora vithuzithuzi vyakujambulika sonosono ivyo tikayegha ndipo vikayana na vithuzithuzi ivyo vikaŵa mu mabuku ghakusambizgira. Msambizgi wakati waviwona wakamwemwetera comene.
Muwoli wa msambizgi, uyoso ngwaciŵiri wake, wakatifumba kanandi waka kuti: “Kasi mungimba vingolingo?” Tikumanya yayi kwimba. Ndipouli, cifukwa cakuti tikumanya kuti Ŵaamishi ŵakumanya makora kwimba vingolingo, tikaŵapempha kuti ŵatimbirepo. Ŵakazomera ndipo tikapulikizga apo ŵanthu 40 ŵakimbiranga pamoza. Pamanyuma msambizgi wakafumiska ŵana kuti ŵakapumure.
Muwoli wa msambizgi wakatipempha kuti nase timbe sumu. Tikazomera cifukwa cakuti tikumanya sumu zinandi zakale za mu ciyowoyero ca ku Switzerland cakusazgikana na Cijeremani. Ŵana ŵakati ŵapulika kuti tikwimba ŵakaleka kuseŵera ndipo wose ŵakiza mwaluŵiro mu kilasi. Apo tikimilira kunthazi kwa kilasi tikayezgayezga kuŵayimbira sumu.
Pamanyuma, tikacemeka na mbumba ya Ŵaamishi ya ŵanthu 12 kuti tikarye cakurya ca muhanya. Ŵakaŵika vyakurya pa thebulu la mathabwa, ndipo pakaŵa vyakurya viwemi vinandi nga ni katofeni wakuponda, nyama ya nkhumba, ngoma, buledi, chizi, mphangwe, makeke, ndiposo vyakurya vinyake. Pambere tindambe kurya, waliyose wakalomba mwacisisi. Apo tikaryanga, tikacezganga vya ku Switzerland, caru ca ŵasekuru ŵawo, ndipo nawo ŵakatiphaliranga umo ŵakukhalira. Ŵana ŵakaphwepwerezgananga na kuseka. Para waliyose wamara kurya, pakuŵa lurombo lwaciŵiri, ndipo ici nchimanyikwiro cakuti ŵana ŵazomerezgeka kufumapo pa thebulu, kweni kuti ŵakaseŵerenge yayi. Para ŵakunozga pa thebulu ndiposo kusuka mbale, mwana waliyose wakuŵa na mulimo wake, cakwamba ŵakwenera kunegha maji na kughathukizga.
Apo ŵana ŵakasukanga mbale, ŵapapi ŵakaticema kuti tikacezgenge pa balaza. Pakaŵavya sofa, kweni tikakhala pa mipando ya mathabwa. Ŵakatora Baibolo lakale la Cijeremani mu kabati, ndipo nga nkhaluso kawo, tikamba kudumbiskana vyauzimu. Kasi Yehova Ciuta wakalengeraci caru ndiposo ŵanthu? Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakati ŵakuzika ŵazamuhara caru? Kasi Ciuta wakuyuzga nadi ŵanthu ŵaheni mu moto? Mbanjani awo ŵakucita mulimo uwo Yesu wakalangura wakuti makani ghawemi ghapharazgike pa caru cose? Tikakondwa comene kudumbiskana mafumbo agha na ghanyake ghanandi na ŵanthu ŵakutemwa vinthu vyauzimu, awo ŵakaŵa na Baibolo mu mawoko.
Sono para tikukumbuka ulendo withu uwu, tikukondwa comene kuti tikawona vinthu ivyo vikacitikanga kale comene. Tikugomezga ndiposo kulomba kuti ulendo withu ndiposo cidumbirano cithu viwovwirenge kuti ŵanthu ŵanandi ŵa ku United States of America awo ŵakuyowoya ciyowoyero ca ku Switzerland cakusazgikana na Cijeremani, ŵajulike mtima kuti ŵamanye unenesko uwo uli mu mazgu gha Ciuta, Baibolo.