Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
JULAYI 8-14
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI
Yehova Wakutivikilira, Kutithaska, na Kutovwira Kuti Tikhazikike
it-2-E 1118 ¶7
Chigongwe
Mazgu Ghakuyelezgera. Wose awo ŵakulaŵiska kwa Yehova na chipulikano kweniso kumupulikira, ŵakusanga chivikiliro chikuru, nga umo Davide wakimbira kuti: “[Yehova] ndimwe chiphokwero chane, chigongwe chakukhora icho chikunivikilira ku mulwani.” (Sa 61:3) Wose awo ŵakumanya ng’anamuro la zina lake, kugomezga mwa iyo, kweniso kwimira zina lake mwakugomezgeka, ŵangawopa chilichose yayi, chifukwa: “Zina la Yehova ntchigongwe chakukhora. Murunji wakuchimbilira kwenekuko na kuvikilirika.”—Zi 18:10; yaniskani na 1Sa 17:45-47.
it-2-E 1084 ¶8
Hema
Mu malo ghanandi mu Baibolo, mazgu ghakuti “hema” ghakwimira chinthu chinyake. Para munthu wali na hema, wakagonangamo kuti wapumure para kuli zuŵa, vula, kweniso para kuwaro kundache makora. (Ge 18:1) Kuyana na mutheto wa Ŵaisrayeli pa nkhani yakupokelera ŵalendo, ŵalendo awo ŵiza ŵakagomezganga kuti ŵapwelerekenge, kweniso ŵakawonanga kuti ŵachindikika para munthu waŵapokelera mu hema lake. Mwakuyana na fundo iyi, apo lemba la Chivumbuzi 7:15 likuyowoya za mzinda ukuru kuti Chiuta “wazamutandawura hema lake pa iwo,” likung’anamura kuti ŵazamuthaskika kweniso kuvikilirika. (Sa 61:3, 4) Yesaya wakayowoya ivyo mwanakazi wa Chiuta, Ziyoni, wakuchita kuti wanozgere malo ŵana ŵanalume awo wababenge. Wakaphalirika kuti: “Sanuzga chomene malo gha hema lako.” (Yes 54:2) Ntheura wakasanuzga malo ghachivikiliro gha ŵana ŵake.
JULAYI 29–OGASITI 4
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI SALIMO 69
Ivyo Vikachitikira Yesu Vikayowoyekerathu pa Salimo 69
g95-E 10/22 31 ¶4
Kasi Mungafwa Chifukwa cha Mtima Wakuphyoka?
Ŵanthu ŵanyake ŵakuyowoya kuti chinthu chimoza icho chikapangiska kuti Yesu Khristu wafwe ni mtima wakuphyoka, nakuti ivi ndivyo uchimi ukayowoyerathu ukati: “Msinjiro waphyora mtima wane, ndipo chilonda ntchambura kupozgeka.” (Salimo 69:20) Kasi mazgu agha tikwenera kughapulikiska umo ghaliri panji ngakuyelezgera waka? Chifukwa chakuti Yesu wakasuzgika chomene mu maora ghaumaliro gha umoyo wake, panji mazgu agha tikwenera kughapulikiska umo ghaliri. Yesu wakasuzgika mwakuthupi kweniso mu maghanoghano. (Mateyu 27:46; Luka 22:44; Ŵahebere 5:7) Yesu wati wafwa, pa chilonda icho ŵakamugwaza na mkondo pakafuma “ndopa na maji” ivi vikulongora kuti Yesu wakafwa na mtima wakuphyoka. Para mtima wasweka vingapangiska kuti ndopa zilute ku nganga panji ku mtima. Mulimose umo vingaŵira, para mtima wasweka, vingapangiska kuti “ndopa na maji” vifume.—Yohane 19:34.
it-2-E 650
Chakumera Chakukoma
Uchimi ukayowoyerathu kuti Mesiya wazamupika “chakumera chakukoma” kuŵa chakurya. (Sa 69:21) Ivi vikachitika pambere Yesu Khristu wandakhomeke pa khuni. Ŵakamupa vinyo lakusazgako ndulu kuti wamwe kweni wakati walicheta wakakana kumwa. Pakumupa vinyo lakusazgako ndulu, ŵakaŵa na chilato chakuti ŵachepeskeko vyakuŵinya vyake. Pakuyowoya za umo uchimi uwu ukafiskikira, pa Mateyu 27:34, Mateyu wakagwiliskira ntchito lizgu Lachigiriki lakuti kho·leʹ (ndulu). Lizgu lakuyana waka likusangi kaso pa Salimo 69:21 mu Greek Septuagint. Buku la Makani Ghawemi la Mariko, likuzunura za mure pa Mariko 15:23. Ivi vikulongora kuti “chakumera chakukoma” panji “ndulu” ukaŵa “mure.” Vingachitikaso kuti chakumwa ichi kukaŵa ndulu na mure.
Ivyo Tasambira
w99-E 1/15 18 ¶11
Kwezgani Mawoko Ghinu Ghakugomezgeka Pakulomba
11 Ŵanthu ŵanandi ŵakulomba kwa Yehova para ŵakukhumba waka kupempha chinthu chinyake. Kweni chitemwa chithu pa Yehova Chiuta chikutichiska kuti timuwongenge na kumulumba para tili kwatekha, kweniso para tikulomba pa gulu. Paulosi wakalemba kuti: “Lekani kwenjerwa na chinthu chilichose, kweni mu vinthu vyose, mu lurombo na maŵeyelero pamoza na kuwonga, madandawuro ghinu ghamanyikwe kwa Chiuta. Ndipo mtende wa Chiuta uwo ukuluska maghanoghano ghose, uvikilirenge mitima yinu na maghanoghano ghinu kwizira mwa Khristu Yesu.” (Ŵafilipi 4:6, 7) Enya, padera pa kumulumba na kumuŵeyelera, tikwenera kumuwonga Yehova chifukwa cha vitumbiko vyauzimu na vyakuthupi ivyo watipa. (Zintharika 10:22) Wamasalimo wakimba kuti: “Peleka viwongo kuŵa sembe yako kwa Chiuta, ufiske vilapo vyako kwa Wapachanya Nkhanira.” (Salimo 50:14) Sumu ya malumbo iyo Davide wakimba, mukaŵa mazgu ghakuchontha mtima ghakuti: “Nimbirenge malumbo zina la Chiuta, ndipo nimukuzgenge na viwongo.” (Salimo 69:30) Nase ndimo tikwenera kuchitira para tikulomba patekha kweniso pa gulu.
OGASITI 5-11
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI SALIMO 70-72
‘Phalirani Muwiro Wakulondezgapo’ Nkhongono za Chiuta
w99-E 9/1 18 ¶17
Ŵawukirano, Zgoŵezgani Nkhongono Zinu Zakamanyiro!
17 Kuti mugege vipingo vya Satana, mungakhumbikwira kuŵa maso ndipo nyengo zinyake mungakhumbikwira chikanga. Nyengo zinyake mungawona kuti mukupambana vyakuchita na ŵanthanga yinu kweniso charu chose. Wamasalimo Davide wakalomba kuti: “Ndimwe chigomezgo chane, Mwe Fumu Yikuru Yehova, kufuma pa uwukirano wane nkhuthemba imwe. A Chiuta, mwanisambizga kufuma pa uwukirano wane, ndipo m’paka sono nkhupharazga milimo yinu yakuzizwiska.” (Salimo 71:5, 17) Davide wakamanyikwanga kuti wakaŵa na chikanga. Kasi wakamba pawuli kuŵa na chikanga? Kufuma pa uwukirano wake. Nanga mphanyengo iyo wakaŵa wandathereske Goliyati, Davide wakalongora kuti wali na chikanga chomene apo wakakoma nkhalamu na nkhalamira kuti wavikilire mberere za adada ŵake. (1 Samuyeli 17:34-37) Nakuti nyengo yiliyose iyo Davide walongolera chikanga, wakalumbanga Yehova. Iyo wakati: “Kufuma pa uwukirano wane nkhuthemba imwe.” Chifukwa chakuti Davide wakathembanga Yehova, wakaŵa wakunozgeka kulimbana na chiyezgo chilichose icho wakakumananga nacho. Para namwe mukuthemba Yehova, wamupaninge chikanga na nkhongono kuti ‘muthereske charu.’—1 Yohane 5:4.
Ivyo Tasambira
it-1-E 768
Yufurate
Mphaka ya Chigaŵa Icho Ŵaisrayeli Ŵakapika. Mu mazgu agho Chiuta wakaphalira Abrahamu apo wakachitanga nayo phangano, wakati wapelekenge charu ku mphapu yake “kwamba ku mlonga wa Eguputo m’paka ku mlonga ukuru, mlonga wa Yufurate.” (Ge 15:18) Layizgo ili likazakayowoyekaso ku mtundu wa Israyeli. (Ek 23:31; Do 1:7, 8; 11:24; Jos 1:4) Lemba la 1 Midauko 5:9 likuyowoya kuti ŵana ŵanyake ŵa Rubeni mu nyengo iyo Davide wakawusanga, ŵakasanuzga chigaŵa chawo chakukhalako ndipo “chikafika uko kukwambira mapopa pa Mlonga wa Yufurate.” Yufurate wakaŵa pa mtunda wa makilomita 800 para munthu wakuluta “kumafumiro gha dazi kwa Giliyadi.” (1Mi 5:10) Ichi chikung’anamura kuti Ŵarubeni ŵakasanuzga chigaŵa chawo chakukhalako kufuma ku mafumiro gha dazi kwa Giriyadi m’paka mu chipalamba cha Siriya. Chipalamba ichi chikalutiliranga m’paka ku Yufurate. (RS yikuti, “kukwambilira kwa chipalamba kusirya lino la Yufurate,” JB yikuti, “kukwambilira kwa chipalamba icho chikukamalira mu Mlonga wa Yufurate.”) Ntheura vikuwoneka kuti layizgo ilo Yehova wakayowoya kwa Abrahamu, likafiskika chomene kakwamba mu nyengo iyo Davide na Solomoni ŵakawusanga. Panyengo iyi, mphaka za Ŵaisrayeli zikasazgikira m’paka ku ufumu wa Zoba wa Ŵaaramu, ndipo zikafika m’paka mumphepete mwa Yufurate kumpoto kwa Siriya. (2Sa 8:3; 1Ma 4:21; 1Mi 18:3-8; 2Mi 9:26) Chifukwa chakuti malo agha ghakaŵa ghawemi chomene, lekani kanandi ghakamanyikwanga waka kuti “Mlonga.”—Jos 24:2, 15; Sa 72:8.
OGASITI 12-18
Ivyo Tasambira
it-2-E 240
Leviyatani
Salimo 74 likulongosora umo ŵanthu ŵa Chiuta ŵakaponoskekera. Vesi 13 na 14 likulongosora mwakuyelezgera kuwombokwa kwa Ŵaisrayeli kufuma ku Eguputo. Apa mazgu ghakuti “vikoko vya mu nyanja [mu Chihebere, than·ni·nimʹ, ndipo para ni vinandi tan·ninʹ]” ghakuyanako waka na mazgu ghakuti “Leviyatani.” Kuteketa mitu kwa Leviyatani, kungang’anamura kuthereskeka kwa Farawo na ŵasilikari ŵake pa nyengo iyo Ŵaisrayeli ŵakafumanga ku Eguputo. Pa malo apo mu Mabaibolo ghanyake ŵali kulemba kuti “mitu ya Leviyatani,” mu Baibolo la Chiaramu ŵali kulemba kuti “ŵankhongono ŵa Farawo.” (Yaniskani na Eze 29:3-5, apo Farawo ŵakumuyaniska na “chikoko chikuru cha mu nyanja” pakati pa migelo ya Nayelo; wonaniso Eze 32:2.) Pa Yesaya 27:1 ŵakwenera kuti ŵali kugwiliskira ntchito mazgu ghakuti Leviyatani (LXX, “chinjoka”) kwimira ufumu panji wupu wa pa charu chose uwo ukulongozgeka na munthu munyake uyo wakuchemeka “njoka” na “chinjoka.” (Chiv 12:9) Uchimi uwu ukuyowoyaso kuti Ŵaisrayeli ŵazamuwelera kwawo. Mazgu ghakuti Yehova “wazamuzgokera kwa Leviyatani,” ghakung’anamuraso kuti wazamuzgokera Babuloni. Ndipouli vesi 12 na 13 likulongosora vya Ŵasiriya na Ŵaeguputo wuwo. Ntheura apa, mazgu ghakuti Leviyatani ghakwimira wupu wa pa charu chose panji ufumu uwo ukulimbana na Yehova na ŵasopi ŵake.
OGASITI 26–SEPUTEMBALA 1
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI SALIMO 78
Kuleka Kugomezgeka kwa Ŵaisrayeli ni Chenjezgo kwa Ise
w96-E 12/1 29-30
“Chifukwa Wuli Mukwenera Kukumbukira Mazuŵa Ghakale”?
Chachitima ntchakuti, kanandi waka Ŵaisrayeli ŵakatemwanga kuluwa ivyo Yehova waŵachitira. Kasi chikachitika ntchivichi? “Kaŵirikaŵiri ŵakamuyezganga Chiuta, ŵakamukwenyerezga Mutuŵa wa Israyeli. Ŵakakumbuka chara nkhongono zake, zuŵa ilo wakaŵathaskira kwa mulwani.” (Salimo 78:41, 42) Chifukwa chakuti ŵakaluwa malango gha Yehova, paumaliro Yehova wakaŵakana.—Mateyu 21:42, 43.
Wamasalimo wakalongora chiyelezgero chiwemi chomene wakalemba kuti: “Nikumbukenge milimo ya Ya. Nikumbukenge vinthu vyakuzizwiska ivyo mukachita kale chomene. Nilangurukenge pa milimo yinu yose, na kughanaghanira pa ivyo mwachita.” (Salimo 77:11, 12) Para nase tikughanaghanirapo pa vyose ivyo Yehova watichitira kumasinda kweniso chitemwa icho watilongora, vitovwirenge kuti tilutilire kumuwonga. Para ‘tikumbukenge mazuŵa ghakwambilira’ tivukenge yayi kweniso tichitenge chilichose icho tingafiska kuti tilutilire kuzizipizga mwakugomezgeka.