Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
SEPUTEMBALA 1-7
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI ZINTHARIKA 29
Kanani Vigomezgo na Mitheto Iyo Yikukolerana Yayi na Baibolo
wp16.06 6, bokosi
Mboniwoni Izo Zikuvumbura Awo Ŵakukhala Kuchanya
Ŵanthu mamiliyoni ghanandi mazuŵa ghano ŵakopa chomene mizimu yiheni lekani ŵakuchita vyamasalamusi. Ntheura ŵakuŵa na nyanga, vizimba, mphiyi, mikanda, na vinthumwa ndipo ŵanyake ŵakutemera kuti ŵajivikilire. Kweni imwe mukwenera yayi kuchitako vinthu ivi kuti mujivikilire. Baibolo likuyowoya mazgu ghakukhozga pa nkhani iyi, likuti: “Maso gha Yehova ghakulaŵiska uku na uku mu charu chose kuti walongore nkhongono zake pa awo mitima yawo njakufikapo kwa iyo.” (2 Midauko 16:9) Chiuta waunenesko, Yehova, ngwankhongono chomene kuluska Satana ndipo wangamuvikilirani usange mukumugomezga.
Kuti Yehova wamuvikilirani, mukwenera kusambira na kuchita ivyo iyo wakukhumba. Mwachiyelezgero, Ŵakhristu ŵakwambilira awo ŵakachitanga vyamasalamusi ku Efeso, ŵakawunjika mabuku ghawo na kughawotcha. (Milimo 19:19, 20) Mwakuyana waka, namwe kuti Yehova wamuvikilirani mukwenera kotcha chilichose chakukhwaskana na masalamusi kwali ni nyanga, vizimba, mphiyi, mikanda, mabuku ghavyamasalamusi na vinthumwa.
Khozgerani Unenesko Wakukhwaskana na Nyifwa
Para mukumanya makora yayi umo mungachitira na mitheto yinyake, lombani Yehova kuti wamupani vinjeru. (Ŵazgani Yakobe 1:5.) Pamanyuma penjani fundo mu mabuku ghithu. Para mukuwona kuti ntchakwenelera, fumbani ŵalara mu mpingo winu. Ŵamuphaliraninge vyakuti muchite yayi, kweni ŵamulongoraninge fundo zakovwira za mu Baibolo, nga izo zili mu nkhani iyi. Para mwachita nthena, ‘mukuzgoŵezga nkhongono zinu zakamanyiro,’ ndipo nkhongono izi zimovwiraninge “kupambaniska pakati pa chiwemi na chiheni.”—Heb. 5:14.
“Nendenge mu Unenesko Winu”
Maluso na mitheto iyo yikususkana na Malemba. Ŵamumbumba yithu, awo tikugwira nawo ntchito, na awo tikusambira nawo sukulu ŵangatichichizga kuti tichitirenge nawo lumoza vikondwelero vya mu charu. Kasi tingachita wuli kuti tileke kuchitako mitheto na maholide agho ghakuleka kuchindika Yehova? Nyengo zose tikwenera kukumbuka umo Yehova wakuwonera maluso na maholide agha. Ntchakovwira kuweleramo mu mabuku ghithu fundo zakulongosora umo maholide ghakutchuka ghakayambira. Para tikujikumbuska vifukwa vya mu Malemba ivyo tikulekera kuchitako maholide agha, tikukhorwa kuti tikwenda mu nthowa ‘yakuzomerezgeka kwa Fumu.’ (Efe. 5:10) Para tikugomezga Yehova na Mazgu ghake, agho mbunenesko, tivikilirikenge kuti tileke “kopa ŵanthu.”—Zinth. 29:25.
Ivyo Tasambira
it “Kumyamyatika” ¶1
Kumyamyatika
Kumyamyatika nkhulumba munthu munthowa yakumukondweska waka, kuyowoya utesi, ukhuluku, panji kumulumba mwakujumphizga. Munthu wakuchita nthena kuti wajikhorweske waka yekha, panji wapusike waka munyake ndipo paumaliro wangapwetekeka. Munthu wangamyamyatika munyake na chilato chakuti watemweke waka, panji wasangirepo chandulo. Ndipo wangachita nthena kuti walongore nga wakumughanaghanira panji kumuchindika. Kanandi munthu wakumyamyatika munyake kuti wamunjizge waka mu masuzgo. (Zi 29:5) Munthu uyo wakumyamyatika ŵanyake wakulongozgeka na vinjeru vyakufuma kuchanya yayi, kweni vya charu. Wakulongora kuti wakujighanaghanira yekha, wakutemwera, kweniso ni mupusikizgi. (Yak 3:17) Ukhuluku, utesi, kulumbika mwakujumphizga, panji kupeleka ntchindi zambura kwenelera, kweniso kuyowoya vinthu vyawakawaka vyakukhwaskana na ŵanji, Chiuta wakukwiya navyo chomene.—2Ko 1:12; Ga 1:10; Efe 4:25; Kol 3:9; Chiv 21:8.
SEPUTEMBALA 8-14
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI ZINTHARIKA 30
“Munganipanga Ukavu Chara Nesi Usambazi”
Ntchitemwa Wuli Icho Chingatovwira Kuŵa Ŵakukondwa Zanadi?
Tose tikukhumba ndalama. Yingativikilira pa vinthu vinyake. (Muph. 7:12) Kweni kasi munthu uyo wali na ndalama zakugulira waka vyakukhumbikwa vya zuŵa na zuŵa wangaŵa wakukondwa? Enya. (Ŵerengani Mupharazgi 5:12.) Aguri mwana wa Yake wakati: “Munganipanga ukavu chara nesi usambazi. Lekani nirye waka chakurya icho napika.” Tingapulikiska chifukwa icho wakalombera kuti waleke kuŵa mukavu chomene. Iyo wakalongosora kuti wakakhumbanga yayi kuti wayezgeke na kwiba chifukwa munkhungu wakukwiyiska Chiuta. Kweni chifukwa wuli wakalomba kuti waleke kuŵa musambazi? Iyo wakalemba kuti: “Mwakuti nileke kukhuta na kumukanani, kuyowoya kuti: ‘Yehova ni njani?’” (Zinth. 30:8, 9) Mukwenera kuti mukumanya ŵanthu ŵanyake awo ŵakugomezga chomene ndalama m’malo mwa Chiuta.
Awo ŵakutemwa chomene ndalama ŵangakondweska yayi Chiuta. Yesu wakati: “Palije uyo wangateŵetera nga ni muzga wa mabwana ghaŵiri, chifukwa panji watinkhenge yumoza na kutemwa munyake, panji wademelerenge kwa yumoza na kuyuyura munyake. Vingachitika yayi kuti pa nyengo yimoza muŵe ŵazga ŵa Chiuta na Usambazi.” Wakayowoyaso kuti: “Lekani kujiŵikira usambazi pa charu chapasi, apo vidoyo na mlosko vikunanga, ndiposo apo ŵankhungu ŵakugumura na kwiba. Kweni mujiŵikire usambazi kuchanya, uko nanga ni vidoyo panji mlosko vikunanga chara, ndiposo uko ŵankhungu ŵakugumura na kwiba chara.”—Mat. 6:19, 20, 24.
Ŵanandi ŵawona kuti umoyo wambura kukhumba vinandi waŵawovwira kuti ŵaŵe ŵakukondwa kweniso kuti ŵaŵe na nyengo yinandi ya kuteŵetera Yehova. Jack, uyo wakukhala ku United States, wakaguliska nyumba yake yikuru na bizinesi yake chifukwa wakamanya kuti para wachita nthena chiŵenge chipusu kuti wachite upayiniya na muwoli wake. Iyo wakalongosora kuti: “Chikaŵa chipusu yayi kuti tiguliske nyumba yithu yakutowa na malo ghithu. Kweni kanandi nkhizanga pa nyumba uku nakhuŵara chifukwa cha ivyo vikachitikanga ku ntchito. Muwoli wane wakaŵa mupayiniya wanyengozose, ndipo nyengo zose wakaŵanga wakukondwa. Wakatemwanga kuyowoya kuti, ‘Nili na bwana muwemi chomene kuluska mabwana ghose.’ Pakuti sono nane nkhuchita upayiniya, tose tikugwira ntchito kwa Munthu yumoza, Yehova.”
w87 5/15 30 ¶8
Mopenge Yehova Kuti Muŵe Ŵakukondwa
30:15, 16—Kasi tikusambirapo vichi pa viyelezgero ivi?
Viyelezgero ivi vikulongosora za munthu uyo wakukhorwa yayi chifukwa cha uryezi. Nga umo kanyama kanyake kakuchemeka Leeches kakulekera kukhorwa para kakonkha ndopa, munthu muryezi nayo wakukhorwa yayi nanga wangaŵa na ndalama zinandi panji mazaza. Wali nga ni dindi ilo likukhorwa yayi ndipo nyengo zose likupokelera ŵakufwa. Kweniso munthu muryezi wakuyana waka na chumba icho chikukhumba ŵana. (Genizesi 30:1) Para kuli chilangalanga charu chikukhumba vula, kweni para vula yawa charu chikomiraso mwaluŵiro. Para moto ukotcha vinthu pakuŵa dimi lamoto ilo likotcha chinthu chilichose icho chili pafupi. Ndimo munthu muryezi waliri. Kweni awo ŵakulongozgeka na vinjeru vya Chiuta ŵakujighanaghanira ŵekha yayi.
Umo Mungagwiliskira Ntchito Ndalama Mwakuyana na Umo Mukusangira
Sungani ndalama pambere mundagure chinthu. Nangauli ŵanyake ŵangawona nga ni vyachikale, kweni ntchamahara chomene kusunga ndalama zakugulira chinthu chifukwa kukovwira kuti muleke kujichemera dala masuzgo. Kuchita nthena kukovwira kuti muleke kunjira mu ngongoli ndiposo kugura vinthu mwakudura chomene chifukwa chakuti mwatora pa ngongoli. Mu Baibolo, nyerere yikuyowoyeka kuti ‘njavinjeru’ chifukwa yikusunga “vyakurya vyake mu nyengo ya vuna” kuti yizakarye kunthazi.—Zintharika 6:6-8; 30:24, 25.
Lutilirani Kuŵa Ŵalendo ŵa Yehova Kwamuyirayira!
Ntchiwemi chomene kujisanda pa umo tikuwonera ndalama. Jifumbani kuti: ‘Kasi kanandi nkhutemwa kughanaghana waka vya ndalama na ivyo ningagura? Usange nabwereka ndalama, kasi nkhuchedwa kuwezga na kughanaghana kuti munthu uyo wakanibwereka wakuzikhumba dankha yayi pasono? Kasi ndalama zikupangiska nijiwonenge wapachanya chomene kuluska ŵanji? Kasi ndine mukaka? Kasi nkhweruzga ŵabali na ŵadumbu kuti mbakutemwa chomene vinthu vyakuthupi chifukwa waka ŵali na ndalama? Kasi nkhutemwa kuŵa paubwezi na ŵanthu ŵasambazi na kugega ŵakavu?’ Ntchiwemi kujifumba mafumbo agha chifukwa tili na mwaŵi wapadera chomene wakuŵa ŵalendo ŵa Yehova. Tingalongora kuti tikuzirwiska mwaŵi uwu para tikugega kutemwa chomene ndalama. Para tichitenge nthena Yehova watilekenge yayi!—Ŵazgani Ŵahebere 13:5.
Ivyo Tasambira
Chilengiwa Chikuvumbura Vinjeru vya Yehova
Mphyayi ya mu malibwe nayo nkhanyama kachoko ako kangatisambizga vinthu vyakovwira. (Ŵazgani Zintharika 30:26.) Yikuyana na kalulu mu ukuru, ndipo yili na makutu na malundi ghafupi. Mphyayi yikukhala m’malo gha malibwe. Yikuŵa yakuvikilirika chifukwa chakuti maso ghake ghakulaŵiska patali ndiposo yikukhala mu makululu na mu mphako za mu malibwe. Yili kulengeka na mahara ghakuti yikhalenge lumoza na zinyake nyengo zose, icho chikupangiska kuti yiŵe yakuvikilirika kweniso yithukirenge pa nyengo yakuzizima.
Kasi tikusambirako vichi ku mphyayi ya mu malibwe? Sambiro lakwamba ndakuti, nyengo zose yikuŵa yakuvikilirika. Vili nthena chifukwa chakuti yikuwona patali, ndipo yikukhala pafupi na makululu ndiposo mphako mwakuti yibisamenge para yawona chilwani. Mwakuyana waka, nase tikwenera kuŵa maso mwauzimu kuti tiwonenge vilwani ivyo vili mu charu cha Satana. Mpositole Petrosi wakaphalira Ŵakhristu kuti: “Sungilirani maghanoghano ghinu, muŵe maso. Mulwani winu Dyabulosi wakuyingayinga nga ni nkhalamu yakuwuluma, wakupenja munthu wakuti wamumilimitizge.” (1 Pet. 5:8) Apo wakaŵa pa charu chapasi, Yesu wakaŵanga maso nyengo zose chifukwa Satana wakayezgayezganga kuti Yesu wagalukire Chiuta. (Mat. 4:1-11) Yesu wakalongora chiyelezgero chiwemi ku ŵalondezgi ŵake.
Kugwiliskira ntchito chivikiliro chauzimu icho Yehova wakupeleka ni nthowa yimoza iyo yingatovwira kuŵa maso. Tikwenera chara kuyuyura kusambira Mazgu gha Chiuta na kusangika pa maungano Ghachikhristu. (Luka 4:4; Heb. 10:24, 25) Kweniso, nga ni umo mphyayi ya mu malibwe yikukhalira makora mu umoza na zinyake, nase tikwenera kuŵira lumoza na ŵabali ndiposo ŵadumbu ŵithu mwakuti ‘paŵe kukhwimiskana.’ (Rom. 1:12) Para tikulondezga ivi Yehova wakutivikilira, ndipo tikulongora kuti tikukolerana na Davide uyo wakalemba kuti: “Yehova ni mphanji yane, linga lane lakukhora, na Muthaski wane. Chiuta wane ni jalawe lane, nkhubisama mwa iyo, Chiskango chane na sengwe lane la chiponosko, chigongwe chane chakukhora.”—Sal. 18:2.
SEPUTEMBALA 15-21
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI ZINTHARIKA 31
Kasi Tikusambirako Vichi ku Ulongozgi Uwo Mama Wakupeleka kwa Mwana Wake?
w11 2/1 19 ¶7-8
Sambizgani Ŵana Ŵinu Kuŵa na Mikhaliro Yiwemi
Ŵasambizgani unenesko wose wakukhwaskana na kugonana. Ntchakuzirwa chomene kuti ŵapapi ŵachenjezgenge ŵana ŵawo. (1 Ŵakorinte 6:18; Yakobe 1:14, 15) Kweni Baibolo likuyowoya kuti kugonana ntchawanangwa chakufuma kwa Chiuta, ntchipingo chakufuma kwa Satana yayi. (Zintharika 5:18, 19; Sumu ya Solomoni 1:2) Ntheura para mukuphalira ŵana ŵinu viheni pera vyakukhwaskana na kugonana, ŵangamba kughanaghana kuti kugonana nkhuheni, ivyo vingapambana na ivyo Baibolo likuyowoya. Msungwana munyake wa ku France zina lake Corrina, wakati: “Ŵapapi ŵane ŵakayowoyanga chomene uheni wakukhwaskana na kugonana, ntheura nkhamba kuwona kuti kugonana nkhwananga.”
Ŵapapi phalirani ŵana ŵinu unenesko wose wakukhwaskana na kugonana. Mama munyake wa ku Mexico zina lake Nadia, wakati: “Nyengo zose nkhudumbiskana na ŵana ŵane vyakukhwaskana na kugonana. Nkhuŵaphalira kuti kugonana nkhuwemi waka chifukwa ndimo tili kulengekera. Yehova Chiuta wakalenga ŵanthu kuti ŵagonanenge na kuŵa ŵakukondwa. Kweni nkhuŵaphaliraso kuti munthu wangaŵa wakukondwa para wakulondezga ulongozgi wa Yehova pa nkhani iyi, kweni para waleka kuwulondezga wakupwetekeka.”
Kudumbiskana na Ŵana Nkhani ya Moŵa
Yambani ndimwe kuyowoya nkhani iyi. Mupapi munyake wa ku Britain zina lake Mark wakati: “Nyengo zinyake ŵana ŵakutimbanizgika pa nkhani ya moŵa. Zuŵa linyake nkhafumba mwana wane wa vyaka 8 usange ntchiwemi kumwa moŵa panji yayi. Nkhazikira apo tikachezganga nkhani iyi, ndipo ivi vikawovwira kuti wafwatuke pakuyowoya maghanoghano ghake.”
Ŵana ŵinu ŵangayipulikiska makora nkhani ya moŵa para mukudumbiskana nawo mwakuwerezgawerezga. Kuyana na msinkhu wa mwana winu, pa nyengo iyo mukudumbiskana nkhani ya moŵa mungayowoyaso uheni wa moŵa para wakwenda pa msewu, na pa nkhani ya kugonana.
Muŵe na nkharo yiwemi. Ŵana ŵali nga sipanji, iwo ŵakutolera ivyo ŵakuwona. Kafukufuku wakulongora kuti kanandi ŵana ŵakutolera ivyo ŵapapi ŵakuchita. Usange imwe mukumwa moŵa kuti mujipulikeko makora panji kuti muchimbire masuzgo, manyani kuti mwana winu wasambirenge kuti ntchiwemi kumwa moŵa para wakumana na suzgo. Ŵani mupapi muwemi. Woneseskani kuti imwe mukumwa moŵa mwambura kujumphizga.
Sambizgani Ŵana Kuŵa Ŵakujiyuyura
Ŵachiskani kuti ŵapelekenge. Ŵawovwirani kumanya kuti “uyo wakupeleka wakukondwa chomene kuluska uyo wakupokera.” (Milimo 20:35) Mwawuli? Panji mungalemba mazina gha ŵanthu awo ŵangakhumbikwira wovwiri wa ndalama ya thirasipoti, kuŵanozgera ivyo vyanangika panji kukaŵagulira vinthu. Pakukawovwira ŵanthu aŵa, mungalutira lumoza na mwana winu. Movwirani mwana winu kuwona umo mukukondwera para mukupeleka panji kovwira ŵanji. Para mungachita ivi, ndikuti mwana winu mungamovwira kuŵa wakujiyuyura kwizira mu ivyo mukuchita.—Fundo ya mu Baibolo: Luka 6:38.
Ivyo Tasambira
w92 11/1 11 ¶7-8
Masambiro mu Nyengo ya Ŵaisrayeli
Mu Israyeli ŵana ŵakasambizgikanga na ŵapapi ŵawo kufuma pa ubonda. (Dotoronome 11:18, 19; Zintharika 1:8; 31:26) Nkhwantha yinyake ya Baibolo zina lake E. Mangenot mu French Dictionnaire de la Bible, yikalemba kuti: “Para mwana wamba waka kuyowoya, wakasambiranga ndime zichoko waka za mu Dango. Mama wakamuŵazgiranga vesi mwakuwerezgawerezga ndipo para mwana walisunga pamtima wakamuŵazgirangaso linyake. Pamanyuma, mavesi agho mwana wasunga pamtima ŵakamulemberanga na kumupa. Ndimo ŵapapi ŵakasambizgiranga ŵana ŵawo kuŵazga. Para ŵana ŵakura ŵakalutiliranga kuŵazga dango la Chiuta na kughanaghanirapo, ivi vikaŵawovwiranga kuti ŵamanye makora dango la Fumu.”
Ivi vikulongora kuti nthowa yiwemi chomene iyo ŵapapi ŵakasambizgiranga ŵana ŵawo yikaŵa yakusunga mavesi pamtima. Ŵanthu ŵakeneranga kusunga pamtima vinthu vyakukhwaskana na malango gha Yehova kweniso ivyo wakachitira ŵanthu ŵake. (Dotoronome 6:6, 7) Ŵakeneranga kughanaghanirapo pa vinthu ivi. (Salimo 77:11, 12) Ŵakagwiliskiranga ntchito nthowa zakupambanapambana kuti ŵawovwire ŵawukirano na ŵalara kusunga vinthu pamtima. Ivi vikusazgapo kugwiliskira ntchito vilembo vya afabeti, malemba ghakulondezgana agho ghali mu buku la salimo ghakwamba na chilembo chakupambana, kulondezga afabeti (nga umo viliri pa Zintharika 31:10-31). Mazgu ghakwamba agho ghali na chilembo chakuyana agho ghakupulikikwa mwakuyana, kweniso umo manambara ghali kulembekera, nga umo viliri na malemba ghanyake mu buku la Zintharika chaputara 30. Chakukondweska chomene ntchakuti, nkhwantha zinyake zikuti Kalendara ya Gezer, iyo yikalembeka mu Chihebere yikalembeka munthowa yakuti mwana wa sukulu wakeneranga kusunga vinthu pamtima.
SEPUTEMBALA 22-28
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MUPHARAZGI 1-2
Lutilirani Kusambizga Ŵanyinu
‘Vinthu Ivi Uvipeleke ku Ŵanthu Ŵakugomezgeka’
Taŵanandi tikuyitemwa ntchito yithu ndipo tingatemwa kuti tilutilirenge waka kuyigwira. Kweni chachitima ntchakuti kufuma waka mu nyengo ya Adamu, ŵanthu ŵakuchekura na kufwa, ndipo pakwiza ŵanyake. (Muph. 1:4) Mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakusangana na masuzgo chifukwa cha uchekuru na nyifwa. Ntchito ya ŵanthu ŵa Yehova yikukura chomene ndipo yikukhumba vinandi. Apo tikwamba kuchita milimo yinyake, tikwenera kusambira umo ntchito iyo yikwendera. Kanandi tikugwiliskira ntchito vinthu panji makina ghaphya. Kanandi makina ghakusuzga kughasambira. Ŵabali ŵanyake ŵachekuru panji ŵalara msinkhu, vingaŵasuzga kusambira vinthu vyasono. (Luka 5:39) Nanga ŵabali aŵa ŵangasambira kugwiliskira ntchito vinthu ivi, kweni ŵachinyamata mbankhongono kuluska iwo. (Zinth. 20:29) Pa chifukwa ichi, ntchamahara kuti ŵawovwirenge ŵachinyamata kuti ŵazakachite milimo yawo munthazi.—Ŵerengani Salimo 71:18.
Nyengo zinyake awo ŵali na maudindo vingaŵasuzga kulekera ŵachinyamata. Ŵanyake ŵakopa kuti ŵangaluza udindo uwo ŵakutemwa. Ŵanyake ŵakopa kuti para ŵalongozgenge mbanyake, vinthu vyendenge makora yayi. Kweni ŵanyake ŵangaghanaghana kuti ŵalije nyengo yakusambizgira ŵanyawo. Ŵanyamata ŵakwenera kuchimbilira yayi para ŵandapike uteŵeti.
Ivyo Tasambira
it “Mupharazgi” ¶1
Mupharazgi
Zina la Chihebere lakuti Qo·heʹleth (likung’anamura “Mupharazgi; Wakuwunganya Ŵanthu”) likulongosora udindo uwo themba likaŵanga nawo mu Israyeli. (Mu 1:1, 12) Themba likaŵanga na udindo wakovwira ŵateŵeti wose ŵa Chiuta kuti ŵalutilire kuŵa ŵakugomezgeka kwa Themba launenesko na Chiuta. (1Ma 8:1-5, 41-43, 66) Pa chifukwa ichi, themba likamanyikwanga kuti ndiwemi para likawovwiranga ŵanthu ŵake kuti ŵasopenge Yehova. (2Ma 16:1-4; 18:1-6) Solomoni uyo wakaŵa mupharazgi, wakaŵa kuti wawunganya kale Ŵaisrayeli ŵanandi na ŵanyawo kweniso ŵalendo ku tempile. Mu buku ili mupharazgi wakakhumbanga kuwunganya ŵanthu ŵa Chiuta kuti ŵaleke kuchita vinthu vyawakawaka kweniso vinthu vyambura phindu vya mu charu ichi, kweni kuti mtundu wose uchitenge ivyo vingakondweska Chiuta uyo ŵakajipelekako kuti ŵamuteŵeterenge. Zina lakuti Qo·heʹleth ilo taligwiliskira ntchito mu Mabaibolo ghithu Ghachingelezi lafuma mu Baibolo la Greek Septuagint, ilo ni Ek·kle·si·a·stesʹ (Mupharazgi), kung’anamura “yumoza wa ekeleziya (mpingo; kuwungana).”
SEPUTEMBALA 29–OKUTOBALA 5
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MUPHARAZGI 3-4
Khozgani Chingwe Chinu Chakuposeka na Mikusa Yitatu
Kasi Tingachita Wuli Kuti Tigwiliskirenge Ntchito Makora Tekinoloje?
● Tekinoloje yingawovwira nthengwa yinu usange mukuyigwiliskira ntchito makora. Mwachiyelezgero, mfumu na muwoli ŵangayowoyeskana usange munyake wali kutali.
“Mfumu panji muwoli winu wangajipulika makora usange mungamulembera kameseji kakuti ‘nkhukutemwa’ panji ‘nkhughanaghana waka vya iwe.’”—Jonathan.
● Tekinoloje yingatimbanizga nthengwa yinu para mukuleka kuyigwiliskira ntchito mwakwenelera. Mwachiyelezgero, ŵakutorana ŵanyake ŵakumalira nyengo yinandi pa foni panji pa tabuleti, ndipo ivi vikupangiska kuti ŵaŵavye nyengo yakuchezgera na munyawo.
“Nkhuwona kuti nyengo zinandi mfumu wane wakatondekanga kuchezga nane chifukwa nkhasuŵiliranga foni.”—Julissa.
● Ŵakutorana ŵanyake ŵakuti ŵangakwaniska kuchita vinthu viŵiri pa nyengo yimoza, kuchezga na mfumu panji muwoli wawo na kuchitaso vinyake pa foni. Kweni kaswiri munyake wakuwona umo ŵanthu ŵakukhalira, Sherry Turkle, wakuti “uwu mbutesi ukuru chomene!” Para munthu wakuchita vinthu viŵiri panyengo yimoza, vikulongosoka yayi. Sherry Turkle wakuyowoyaso kuti “para munthu wakuchita vinandi panyengo yimoza, pakuŵavya chamahara icho chikuchitika.”
● “Nkhukondwa chomene para nkhuchezga na mfumu wane, kweni vikuniŵinya para wakuchitaso vinthu vinyake pa foni uku wakuchezga na ine. Ivi vikulongora kuti foni ndiyo njakuzirwa chomene kwa iyo kuluska ine.”—Sarah.
Fundo yikuru: Tekinoloje yingakhozga panji kutimbanizga nthengwa yinu.
Lutilirani Kusonkhezga Kuti “Dimi la Ya” Lileke Kuzimwa
Kasi mbumba zingasambirako vichi kwa Prisika na Akwila? Ghanaghanirani za ntchito izo imwe na munyinu mukukhumbikwira kugwira. Kasi vingachitika yayi kuti ntchito zinyake mugwilirenge lumoza, m’malo mwakuti waliyose wagwirenge waka payekhapayekha? Mwachiyelezgero, Prisika na Akwila ŵakapharazgiranga lumoza. Kasi namwe nyengo na nyengo ndimo mukuchitira? Akwila na Prisika ŵakagwilirangaso lumoza ntchito. Nangauli imwe na munyinu wa mu nthengwa mungaŵa kuti mukugwira ntchito zakupambana, kweni kasi mungagwilira lumoza yayi ntchito za panyumba? (Muph. 4:9) Para mukovwirana pakugwira ntchito, mukuŵa ŵakukolerana nga ni timu ya bola, kweniso mukuŵa na mipata yakuyowoya vyakusingo. Robert na Linda ŵakhala mu nthengwa kwa vyaka vyakujumpha 50. Robert wakuti: “Kuyowoya unenesko, tilije nyengo yinandi yakuchitira vyakusanguluska lumoza. Kweni para ine nkhusuka mbale mbwe muwoli wane wakuzipuputa, panji para ine nkhupwelelera dimba mbwe muwoli wane wakunovwirako, nkhukondwa chomene. Kuchitira vinthu lumoza kukutovwira kuti tiŵe ŵakukolerana. Ndipo chitemwa chithu chikulutilira kukura.”
Kweni kumbukani kuti kuŵira waka lumoza, ni nyengo zose yayi apo kukovwira kuti mfumu na muwoli ŵaŵe ŵakukolerana. Mwanakazi munyake wa ku Brazil wakuti: “Mazuŵa ghano taŵanthu tikutangwanika chomene, mwakuti nyengo zinyake tingawona nga tikuchitira vinthu lumoza chifukwa chakuti waka tikukhala mu nyumba yimoza. Nawona kuti pakukhumbikwa vinandi padera pakuŵira waka lumoza. Pakukhumba kuŵikakoso mahara kwa munyako.” Wonani umo Bruno na muwoli wake, Tays, ŵakuchitira kuti waliyose waŵikengeko mahara kwa munyake. Bruno wakuti: “Pa nyengo yithu yakuchezgera, mafoni tikuŵika kutali mwakuti ghaleke kutitimbanizga para tikuchezga.”
Kweni wuli usange imwe na munyinu mukutemwa yayi kuchitira vinthu lumoza? Panji chifukwa chakuti mukutemwa vinthu vyakupambana, panji para muli lumoza mukwambana waka nthena. Kasi mungachita wuli? Ghanaghaniraniso za chiyelezgero cha moto icho tanguchiyowoya kukwambilira. Moto ukwamba kubuka mwankhongono nyengo yeneyiyo yayi. Tikwamba dankha na kuŵikapo tuswatu ndipo paumaliro tingamba kuŵikapo vigodo. Mwakuyana waka, namwe mungamba dankha na kuchitira lumoza vinthu vinyake kwanyengo yichoko waka zuŵa lililose. Woneseskani kuti mwasankha kuchitira lumoza chinthu icho mose mungakondwa nacho, m’malo mwa icho chingakondweska waka yumoza. (Yak. 3:18) Para mungamba na tunthu tuchokotuchoko, paumaliro chitemwa chinu chingaŵaso chankhongono.
Lutilirani Kusonkhezga Kuti “Dimi la Ya” Lileke Kuzimwa
Kuti “dimi la Ya” lileke kuzimwa, mfumu na muwoli, wose ŵakwenera kuyezgayezga kuŵa paubwezi wakukhora na Yehova. Kasi kuŵa paubwezi wakukhora na Yehova kungawovwira wuli nthengwa yawo? Para ŵakutorana ŵakuzirwiska ubwezi wawo na Yehova, vikovwira kuti ŵalondezgenge fundo zake. Ndipo ivi vikovwiraso kuti ŵagege panji kulimbana na masuzgo agho ghangapangiska kuti chitemwa chawo chizizime. (Ŵazgani Mupharazgi 4:12.) Ŵanthu ŵakukhwima mwauzimu ŵakuyezgayezgaso chomene kuyezga Yehova na kuŵa na mikhaliro iyo wali nayo nga ni lusungu, kuzikira na kugowoka. (Efe. 4:32–5:1) Ŵakutorana awo ŵali na mikhaliro iyi chikuŵa chipusu kuti chitemwa chawo chikure. Mudumbu munyake zina lake Lena, uyo wakhala mu nthengwa vyaka vyakujumpha 25 wakayowoya kuti, “Ntchipusu kutemwa na kuchindika munthu wauzimu.”
Ivyo Tasambira
it “Chitemwa” ¶39
Chitemwa
“Nyengo Yakulongora Chitemwa.” Tikwenera yayi kutemwa ŵanthu awo Yehova wakuŵawona kuti mbambura kwenelera kuŵalongora chitemwa panji awo ŵakulutilira kuchita viheni. Tikutemwa ŵanthu wose kupaturako ŵekha awo ŵakutinkha Chiuta. Para ŵaleka kutemwa Chiuta, nase tikuleka kuŵatemwa. Yehova Chiuta na Yesu Khristu ŵakutemwa urunji kweni ŵakutinkha uchikanamalango. (Sa 45:7; Heb 1:9) Tikwenera yayi kutemwa ŵanthu awo ŵakutinkha Chiuta. Tingaphyoka pawaka para tingalutilira kutemwa ŵanthu ŵanthena, chifukwa awo ŵakutinkha Chiuta ŵakukana lusungu lwake. (Sa 139:21, 22; Yes 26:10) Lekani Chiuta wakuŵatinkha, ndipo wali na nyengo iyo wazamuŵaparanyira.—Sa 21:8, 9; Mu 3:1, 8.
OKUTOBALA 6-12
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MUPHARAZGI 5-6
Umo Tikuchindikira Chiuta Withu Mukuru
Chindikani Yehova mwa Kuŵa Ŵantchindi
Tikwenera kulongora ntchindi chomene pakusopa Yehova. Lemba la Mupharazgi 5:1 likuti: “Pwelelera mendero ghako para ukuluta ku nyumba ya Chiuta waunenesko.” Mozesi na Joshua ŵakalangurika kuti ŵavure skapato zawo apo ŵakaŵa pa malo ghatuŵa. (Eks. 3:5; Josh. 5:15) Ŵakeneranga kuchita nthena kuti ŵalongore ntchindi na kujilambika. Ŵasembe ŵa mu nyengo ya Israyeli ŵakaphalirika kuti ŵavwarenge vyakuvwara vya bafuta “kubisa nkhuli yawo.” (Eks. 28:42, 43) Ichi chikawovwiranga kuti ŵaleke kukhala nkhuli para ŵakuteŵetera pa jochero. Munthu waliyose wa mu mbumba ya wasembe wakeneranga kulondezga dango la Chiuta lakukhwaskana na ntchindi.
Ntheura kulongora ntchindi pakusopa kukusazgapo kujilambika. Kuti ŵanthu ŵatichindikenge, nase tikwenera kuŵachindika. Ntchindi izo tikulongora zikwenera kuŵa za pamaso waka yayi, nesi za kujiwoneska waka. Zikwenera kuŵa zakufumira pasi pamtima, uwo Chiuta wakuwuwona. (1 Sam. 16:7; Zinth. 21:2) Nyengo zose tiŵenge ŵantchindi mu kakhaliro ndiposo kachitiro kithu na ŵanthu. Tileke kulindizga ntchindi zapadera kufuma ku ŵanyithu. Enya, nyengo zose tikwenera kulongora ntchindi mu kayowoyero na kachitiro. Pa nkhani ya nkharo yithu, kuvwara na kujipwelelera, tikukumbukira mazgu gha mpositole Paulosi ghakuti: “Tikuchita chinthu chilichose yayi chakukhuŵazga mwakuti uteŵeti withu uleke kusangika na kafukwa. Kweni munthowa yiliyose tikulongora kuti ndise ŵateŵeti ŵa Chiuta.” (2 Kor. 6:3, 4) ‘Mu vinthu vyose tikuchindika chisambizgo cha Chiuta, Mponoski withu.’—Tito 2:10.
Sambirani Baibolo Kuti Mulombenge Makora
Yesu wakalombanga mwantchindi na chipulikano chose. Mwachiyelezgero, wachali wandawuske Lazaro ku ŵakufwa, “wakinuska maso ghake kuchanya ndipo wakati: ‘Ŵadada, nkhumuwongani kuti mwanipulika. Mbunenesko, nkhumanya kuti nyengo zose mukunipulika.’” (Yoh. 11:41, 42) Kasi malurombo ghinu ghakulongora kuti namwe muli na ntchindi ndiposo chipulikano? Sandani lurombo lwakuwonerapo lwa Yesu, ndipo muwonenge kuti fundo zake zakuzirwa, nkhutuŵiskika kwa zina la Yehova, kwiza kwa Ufumu wake, ndiposo kufiskika kwa khumbo lake. (Mat. 6:9, 10) Sono ghanaghanirani malurombo ghinu. Kasi ghakulongora kuti mtima winu uli pa Ufumu wa Yehova, kuchita khumbo lake, ndiposo kuti zina lake lituŵa lituŵiskike? Ndimo ghakwenera kuŵira.
“Ufiskenge Ivyo Walapa”
Para munthu wabatizika ndikuti kwamara yayi. Wakwenera kulutilira kuteŵetera Chiuta mwakugomezgeka. Tingajifumba kuti: ‘Kasi nkhukura mwauzimu kufuma pa zuŵa ilo nkhabatizikira? Kasi nichali kuteŵetera Yehova na mtima wose? (Kol. 3:23) Kasi nkhulomba kwa Chiuta, kuŵerenga Baibolo, kwiza pa maungano gha mpingo, na kupharazga nyengo zose? Panji kasi nkhuwelera nyuma pa vinthu vyauzimu? Mpositole Petrosi wakalongosora kuti tingawelera nyuma yayi pa vinthu vyauzimu usange ku chipulikano chithu tikusazgako kumanya, kuzizipizga, na kusopa Chiuta mwakujipeleka.—Ŵerengani 2 Petrosi 1:5-8.
Ivyo Tasambira
Mafumbo Ghakufuma ku Ŵaŵazgi
Lemba la Mupharazgi 5:8 likuyowoya za muwusi uyo wakutambuzga ŵakavu na kuŵachitira vinthu mwambura urunji. Muwusi uyu wakwenera kukumbuka kuti pali munyake wapachanya panji wamazaza ghakuru mu boma kuluska iyo, uyo wakumuwona. Nakuti panji pangaŵaso ŵanyake awo mbapachanya chomene. Chachitima ntchakuti mu maboma gha ŵanthu, ŵanthu ŵakusuzgika chifukwa chakuti kanandi ŵawusi wose aŵa ŵakuŵa ŵakhuluku panji kuti ŵavimbundi.
Nangauli vili nthena, kweni tingapembuzgika chomene para tingamanya kuti Yehova wakuwona nanga ni ŵanthu awo ŵali na mazaza chomene mu maboma gha ŵanthu. Tikwenera kumulomba Chiuta na kumuthwikiska katundu withu kuti watovwire. (Sal. 55:22; Fil. 4:6, 7) Tikumanya kuti “maso gha Yehova ghakulaŵiska uku na uku mu charu chose kuti walongore nkhongono zake pa awo mitima yawo njakufikapo kwa iyo.”—2 Mid. 16:9.
Ntheura lemba la Mupharazgi 5:8 likutikumbuska za charu icho tikukhalamo, kuti nyengo zose pali munyake uyo ngwankhongono chomene. Chakuzirwa chomene ntchakuti lemba ili lingatovwira kumanya kuti Yehova, ndiyo ngwapachanya chomene kuluska waliyose. Sono wakuwusa kwizira mwa Mwana wake, Yesu Khristu, uyo ni Themba la Ufumu. Wankhongonozose uyo wakulaŵiska vinthu vyose, ni murunji ndipo Mwana wake nayo ni murunji.
OKUTOBALA 13-19
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MUPHARAZGI 7-8
“Kuluta ku Nyumba ya Chitengero”
it “Chitengero” ¶9
Chitengero
Nyengo Yakulira. Lemba la Mupharazgi 3:1, 4 likuti, pali “nyengo ya kulira na nyengo ya kuseka. Nyengo ya kutengera na nyengo ya kuvina.” Pakuti munthu waliyose wakumanya kuti wafwenge, mtima wa ŵanthu ŵavinjeru “uli ku nyumba ya chitengero,” m’malo mwa kuluta ku nyumba ya chiphikiro. (Mu 7:2, 4; yaniskani na Zi 14:13.) Ntheura munthu wavinjeru wakugwiliskira ntchito nyengo iyo wali nayo kulongolera lusungu na kupembuzga ŵanji, m’malo mwa kuluta kukasangwa. Ivi vikumukumbuska kuti nayo zuŵa linyake wazamufwa, ndipo vikumovwira kuti wachitenge vinthu viwemi na kukondweska Mlengi.
Wovwirani Awo Ŵakusuzgika Maghanoghano
William, uyo muwoli wake wali kufwa, wakuti: “Nkhukondwa para ŵanji ŵakuniphalira vinthu viwemi ivyo muwoli wane wakachitanga. Vikunisimikizgira waka kuti ŵakamutemwanga na kumuchindika. Ivi vyanovwira chomene. Mazgu ghawo ghakunipembuzga chifukwa muwoli wane wakaŵa wakuzirwa chomene kwa ine, ndipo wali kunovwira chomene pa umoyo wane.” Bianca, uyo ni chokoro, wakuti: “Nkhupembuzgika chomene para ŵanyane ŵakulomba nane na kuniŵazgira lemba limoza panji ghaŵiri. Kweniso para ŵakuyowoya vyakukhwaskana na mfumu wane na kunitegherezga para nane nkhuyowoya vya mfumu wane.”
“Lirani na Ŵanthu Awo Ŵakulira”
Ntchakuzirwa chomene kulomba lumoza na Mkhristu munyithu uyo wali na chitima. Kweniso tingamulombera. Nangauli chingaŵa chakusuzga kuyowoya vyakupulikikwa chifukwa chakuti chitima chakwera, kweni wangapembuzgika para tingamulombera mwakufumira pasi pa mtima nanga tingaŵa kuti tikulira panji tikuyowoya mwakugotagota. Dalene wakati: “Para ŵadumbu ŵiza kuzakanipembuzga, nkhuŵafumba usange ŵanganilombera. Para ŵamba waka kulomba, ŵakulomba mwakugotagota kweniso ŵakusoŵa chakuyowoya. Kweni pamanyuma, mazgu ghawo ghakuŵa ghankhongono ndipo ŵakulomba kufumira pasi pa mtima. Nkhukhozgeka chomene chifukwa cha chipulikano chawo chakukhora, chitemwa chawo, kweniso chifukwa cha kunighanaghanira.”
“Lirani na Ŵanthu Awo Ŵakulira”
Ŵanyake pakutora nyengo kuti chitima chimare apo ŵanyake yayi. Ntheura kuleka luŵiro yayi kuŵapembuzga. Mungachezganga nawo mu mazuŵa ghakwambilira pera yayi apo ŵabwezi ŵawo na ŵabali ŵawo ŵanandi ŵakuŵapo. Kweni myezi yose yakunthazi para ŵanthu ŵawelera mu zinyumba zawo ndipo ŵakutangwanika na milimo yawo. Baibolo likuti: “Mubwezi wanadi wakutemwa nyengo zose, ndipo ni mubali uyo wali kubabikira kovwira mu suzgo.” (Zinth. 17:17) Tingalutilira kupembuzga Mkhristu munyithu m’paka apo tikuwona kuti chitima chikuchepa ndipo wakukhala makora.—Ŵerengani 1 Ŵatesalonika 3:7.
Kuluwa yayi kuti ŵanthu ŵangachita chitima chifukwa cha nyifwa ya mubali wawo mu nthowa zinandi. Ŵanyake ŵangaŵa na chitima pa zuŵa ilo ŵakatolerana na uyo wali kufwa, para ŵapulika sumu zinyake, ŵawona vithuzithuzi, ŵakumbuka ivyo ŵakachitiranga lumoza, ŵapulika sungu linyake, panji ŵawona vinthu vinyake. Awo munyawo wa mu nthengwa wali kufwa vingaŵaŵinya chomene para ŵamba kuchita ŵekha vinthu vinyake, nga nkhuluta ŵekha ku maungano gha dera, panji ku chikumbusko. Mubali munyake wakati: “Muwoli wane wakati wafwa, chitima chikanikora chomene apo zuŵa ilo tikatolerana likafika. Kweni ŵabali na ŵadumbu ŵanyake ŵakanozga phwando na kunichemerako pamoza na ŵabwezi ŵane kuti nileke kuchita phukwa pa zuŵa ili.”
Kweni kuluwa yayi kuti nyengo zose awo ŵali na chitima ŵakukhumbikwira kuŵakhozga. Junia wakati: “Kanandi wamunthu ukukhozgeka chomene para ŵanyako ŵakuchezga nawe panyengo iyo palije chakuchitika chilichose chapadera. Kuchita nthena nkhwakuzirwa chomene ndipo awo ŵali na chitima ŵakupembuzgika chomene.” Unenesko ngwakuti tingamazga yayi chitima chose icho munthu wakuŵa nacho para wakutemweka wake wafwa. Kweni tingaŵapembuzga na kuŵasanguluska usange tingachita vinthu vinyake ivyo tadumbiskana mu nkhani iyi. (1 Yoh. 3:18) Gaby wakati: “Nkhuwonga chomene Yehova chifukwa cha kutipa ŵabali ŵalara. Iwo ŵakanovwira kuti nizizipizge masuzgo agho nkhakumana nagho. Ŵanovwira kuwona kuti Yehova wakunitemwa ndipo wakunikora na woko lake.”
Ivyo Tasambira
‘Na Ichi Wose Ŵamanyenge Kuti Ndimwe Ŵasambiri Ŵane’
Nyengo zinyake tingawona kuti tidumbe nayo Mkhristu munyithu uyo watikhuŵazga. Ndipouli, chakwamba tingachita makora kujifumba kuti: “Kasi nkhumanya makora ivyo vikachitika nadi?” (Zinth. 18:13) ‘Kasi vingaŵa kuti wakachita mwangozi waka?’ (Muph. 7:20) ‘Kasi nane nili kuchitapo vyanthena ivi?’ (Muph. 7:21, 22) ‘Kasi para nadumba nayo ndipo nipangiskenge kuti nkhani iyi yikure chomene?’ (Ŵazgani Zintharika 26:20.) Para tingaghanaghanirapo dankha pa mafumbo agha, chitemwa chithu pa mubali withu chingatichiska kuti tisuleko waka ivyo watibudira.
OKUTOBALA 20-26
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MUPHARAZGI 9-10
Muwonenge Masuzgo Ghinu Mwakwenelera
‘Mungasinginikiranga Yehova’ Chara
Yimbani mulandu munthu wakwenelera. Chifukwa wuli tikwenera kuchita nthena? Chifukwa chakuti tikusangana na masuzgo ghanyake chifukwa chakuti ise ndise tikabudiska. Usange ndise tikabuda tikwenera kuzomera. (Gal. 6:7) Kwimba mulandu Yehova yayi para mwasangana na masuzgo. Chifukwa wuli ntchambura mahara kuchita nthena? Wonani chiyelezgero ichi: Galimoto yingaŵa kuti yili kupangika kuti yichimbirenge chomene. Yelezgerani kuti dilayivala wajumphizga chomene sipidi yakwenelera pakona, na kuchita ngozi. Kasi uyo wakapanga galimoto iyi wakwenera kuŵa na mulandu chifukwa cha ngozi iyi? Yayi. Ntheura pera, Yehova wali kutilenga na wanangwa wa kusankha. Kweniso wali kutipa ulongozgi wakuti utovwire kusankha vinthu mwavinjeru. Ntheura palije chifukwa cha kwimbira mulandu Mlengi uku tabuda ndise
Ni masuzgo ghose yayi agho ghakuchitika chifukwa chakuti tikabuda ndise panji chifukwa chakuti tikachita uheni vinthu. Masuzgo ghanyake ghakuchitika chifukwa “nyengo na mwaŵi” vikuwira tose. (Muph. 9:11) Ndipouli tingaluwanga yayi fundo yakuti Satana Dyabulosi ndiyo wakuchitiska vinthu viheni vinandi. (1 Yoh. 5:19; Uvu. 12:9) Iyo ni mulwani, Yehova ni mulwani yayi.—1 Pet. 5:8.
Yehova Wakuzirwiska Ŵateŵeti Ŵake Ŵakujiyuyura
Kujiyuyura kukutovwiraso kuti tiŵenge ŵakukondwa. Ndipouli, nyengo zinyake tiwonenge kuti vinthu vinyake vikwenda makora yayi. Themba lavinjeru Solomoni likati: “Nawonapo ŵateŵeti ŵakwenda pa mahachi, kweni ŵakaronga ŵakwenda pasi nga mbateŵeti.” (Muph. 10:7) Nyengo zinyake ŵanthu awo ŵali na maluso ghapadera ŵakulumbika yayi. Ndipo nyengo zinyake awo ŵalije maluso ghapadera ndiwo ŵakulumbika. Nangauli vingaŵa nthena, Solomoni wakayowoya kuti tikwenera kuzomerezga waka umo vinthu vyaŵira kuluska kukhuŵara panji kukwiya. (Muph. 6:9) Para tili ŵakujiyuyura, vitisuzgenge yayi kuzomerezga umo vinthu vyaŵira pa umoyo withu.
Kasi Vyakusanguluska Vinu Ni Vyachandulo?
BAIBOLO likulongora kuti Yehova wakukhumba kuti tikondwenge na umoyo. Mwachiyelezgero, lemba la Salimo 104:14, 15 likuti Yehova ‘wakupeleka vyakurya mu charu, na vinyo ilo likukondweska mtima wa munthu na mafuta kung’animiska chisko chake, pamo na chingwa icho chikukhomeska mtima wa munthu.’ Yehova ndiyo wakumezga mbuto kuti tisange chakurya, mafuta, na vinyo. Vinyo ‘likukondweska mtima.’ Nangauli vinyo lingawovwira munthu kuŵa na umoyo yayi, kweni likovwira kuti waŵe na chimwemwe. (Muph. 9:7; 10:19) Khumbo la Yehova ndakuti tikondwenge, mitima yithu yizure na “chimwemwe.”—Mil. 14:16, 17.
Ntheura, tingananga yayi usange tingapatura nyengo ya ‘kulaŵiskira viyuni vya mu dera’ na “maluŵa gha mu thengere,” panji kuchita maseŵera agho tikusangwa nagho. (Mat. 6:26, 28; Sal. 8:3, 4) Umoyo wakukondweska ‘ntchawanangwa cha Chiuta.’ (Muph. 3:12, 13) Ntheura, para tikuwona vyakusanguluska kuŵa chigaŵa cha chawanangwa cha Chiuta, tisangwenge mu nthowa yakuti timukondweske.
Ivyo Tasambira
it “Mwendanato, Kusesa” ¶4, 8
Mwendanato, Kusesa
Munthu uyo ni mwendanato wangamba kusesa, ndipo pamanyuma wangapwetekeka chomene. Fundo iyi yikulongosoreka makora pa lemba la Mupharazgi 10:12-14, ilo likuti: “Milomo ya muzeleza yikumuparanya yekha. Mazgu ghakwamba agho ghakufuma mu mulomo wake mbuchindere, ndipo mazgu ghake ghaumaliro ni vifusi pera. Kweni chindere chikulutilira kuyowoya.”
Kuyowoya nkhani ziwemi za ŵanji nkhuwemi waka, kweni para tingapusa tingamba kusesa. Kusesa nyengo zose nkhuheni chifukwa kungapweteka ŵanyithu na kukwambiska mphindano. Munthu wakusesa na chilato chiheni. Chiuta wakukondwa yayi na munthu uyo wakusesa, chifukwa iyo wakutinkha ‘kuseŵa mphindano pakati pa ŵabali.’ (Zi 6:16-19) Mazgu Ghachigiriki agho ghali kung’anamurika kuti “kusesa” panji “wakunena”ni di·aʹbo·los. Mazgu agha mu Baibolo ghakwimira Satana “Dyabulosi,” wakusesa mulara wa Chiuta. (Yoh 8:44; Chiv 12:9, 10; Ge 3:2-5) Ivi vikulongora kuti Satana ndiyo wali kwambiska utesi.
OKUTOBALA 27–NOVEMBALA 2
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI MUPHARAZGI 11-12
Pwelelerani Umoyo Winu Kuti Muŵe Ŵakukondwa
g 3/15 13 ¶6-7
Kamphepo Kawemi na Zuŵa ni Munkhwala
Zuŵa likukoma tumajeremusi uto tukwambiska matenda. Magazini yinyake yikati “tumajeremusi tunandi uto tukwambiska matenda tukufwa na zuŵa.”—Journal of Hospital Infection
Kasi mungachita wuli kuti kamphepo kawemi na zuŵa vimovwirani? Mukwenera kusanga nyengo yakothera zuŵa na kukhala pa malo apo pali kamphepo kawemi. Ivi vimovwiraninge chomene.
Muzirwiskenge Umoyo Chifukwa Ntchawanangwa Chakufuma kwa Chiuta
Nangauli Baibolo ni buku la vya munkhwala yayi panji vyaumoyo, nesi la vyakurya, kweni likutiphalira maghanoghano gha Yehova pa nkhani izi. Mwachiyelezgero, likutichenjezga kuti ‘tisezgere kutali vinthu ivyo vingapweteka’ thupi lithu. (Muph. 11:10) Baibolo likukanizga vinthu nga ni uloŵevu na unkharye panji kuti kurya chomene, chifukwa vingananga umoyo withu panji na kutikoma wuwo. (Zinth. 23:20) Yehova wakukhumba kuti tijikorenge pa nkhani ya vyakurya kweniso vyakumwa.—1 Kor. 6:12; 9:25.
Para tikughanaghanirapo dankha, ndipo tingasankha makora vinthu ivyo vikulongora kuti tikuzirwiska chomene umoyo uwo ntchawanangwa chakufuma kwa Chiuta. (Sal. 119:99, 100; ŵazgani Zintharika 2:11.) Mwachiyelezgero, tikuŵa maso na ivyo tikurya. Nakuti usange chakurya chinyake icho tikutemwa chikutilwariska, mahara ghakutovwira kuti tichileke chakurya icho. Tikulongoraso kuti tili na mahara usange tikugona mwakukwana, kuchita maseŵero ghakukhozga thupi, na kupwelelera mathupi ghithu ndiposo nyumba zithu.
“Muchitenge Ivyo Mazgu Ghakuyowoya”
Taŵateŵeti ŵa Yehova ndise ŵanthu ŵakukondwa. Chifukwa wuli? Tili na vifukwa vinandi, kweni chakuzirwa chomene ntchakuti tikuŵazga Mazgu gha Chiuta zuŵa lililose na kulondezga ivyo tasambira.—Ŵazgani Yakobe 1:22-25.
Pali nthowa zinandi izo tikusangira chandulo para ‘tikuchita ivyo mazgu ghakuyowoya.’ Chimoza ntchakuti, tikumanya kuti kuchita nthena nkhwakukhumbikwa chomene kuti tikondweske Yehova. Ndipo nase tikuŵaso ŵakukondwa. (Muph. 12:13) Apo tikulondezga ivyo tikuŵazga mu Mazgu gha Chiuta, tikuŵa ŵakukondwa mu mbumba kweniso tikuŵa paubwezi wakukhora na Ŵakhristu ŵanyithu. Ndipo panji namwe mwajiwonera mwekha pa umoyo winu. Chinyakeso ntchakuti, tikugega masuzgo ghanandi agho ghakuwira ŵanthu awo ŵakuleka kulondezga fundo za Yehova. Nadi, nase tikukolerana na ivyo Themba Davide likayowoya. Mu sumu yake, pamanyuma pa kuzunura vya dango, malanguro, na vyeruzgo vya Yehova, likamalizga na mazgu ghakuti: “Para munthu wakuvisunga, wakusanga njombe yikuru.”—Sal. 19:7-11.
Ivyo Tasambira
it “Kukhuŵilizgika” ¶10
Kukhuŵilizgika
Ukaboni ukulongora kuti ŵanalume awo Chiuta wakaŵagwiliskiranga ntchito kulemba Baibolo ŵakachitanga vinthu nga ni mashini yayi, kulemba waka chilichose kwambura kughanaghanirapo. Mu Baibolo tikuŵazga kuti mpositole Yohane wakapokera Uvumbuzi uwo ‘Chiuta wakathuta’ kwizira mwa mungelo uyo wakamuwoneska “vimanyikwiro.” Ndipo pamanyuma Yohane “wakachitira ukaboni mazgu agho Chiuta wakapeleka na ukaboni uwo Yesu Khristu wakapeleka, kung’anamura vinthu vyose ivyo wakawona.” (Chiv 1:1, 2) Yohane “wakakhuŵilizgika [“na mzimu”]” ndipo wakatorekera “mu zuŵa la Fumu” na kuphalirika kuti: “Ivyo ukuwona lemba mu mupukutu.” (Chiv 1:10, 11) Ntheura Chiuta wakawona kuti chikaŵa chiwemi kuzomerezga awo ŵakalembanga Baibolo kugwiliskira ntchito mahara ghawo kuti ŵasankhe mazgu ghawemi agho ŵangaghagwiliskira ntchito pakulongosora mboniwoni izo ŵakawonanga. (Hab 2:2) Kweni nyengo zose wakaŵawovwiranga na kuŵalongozga kuti mazgu ghake ghalembeke makora, ghaŵe ghaunenesko, kweniso ghaŵe ghakukolerana na khumbo lake. (Zi 30:5, 6) Lemba la Mupharazgi 12:9, 10 likulongora kuti awo ŵakalembanga Baibolo ŵakaŵikangapo mtima chomene. Kuti ŵalembe “mazgu ghakukondweska na kulemba mazgu gheneko gha unenesko,” ŵakaghanaghanirangapo, kufufuza, na kulemba mundondomeko yiwemi.—Yaniskani na Lu 1:1-4.