Sambiro 37

Kupangiska Fundo Zikuru Kumanyikwa

Ncici ico mukwenera kucita?

Nozgekerani ndiposo yowoyani nkani yinu mwakuti pwererero likuru liŵe pa fundo zikuru.

Ncifukwa wuli nkhwakuzirwa?

Kukovwira kukumbukira, mwanteura muntu wakuranguruka na kugwiriskira ncito ivyo wasambira.

KASI fundo zikuru za nkani ni zini? Izi kuti ni vintu vyakukondweska ivyo vikuyowoyeka waka mwapatalipatali yayi. Ni fundo zakuzirwa izo zikurongosoreka kwa nyengo yitali. Ni fundo izo zikovwira kufiska cilato cinu.

Cintu ico cingamovwirani kuti mupangiske fundo zikuru kumanyikwa ni umo mukusankira fundo na kunozgera nkani yinu. Kucita kafukufuku wa nkani nyengo zinandi kukupangiska kuti muŵe na fundo zinandi kuruska izo mungagwiriskira ncito. Ni mwauli umo mungasankira fundo izo mungakayowoya?

Cakwamba, ghanaghanirani ŵategherezgi ŵinu. Kasi nkani yinu njacilendo comene kwa iwo, panji ŵakuyimanya kale? Kasi ŵanandi ŵa iwo ŵakukolerana na ivyo Baibolo likuyowoya vyakukhwaskana na nkani iyo, panji ŵanyake ŵakukayikira? Ni vyakumara-mahara wuli ivyo ŵakukumana navyo mu umoyo wawo wa zuŵa na zuŵa para ŵakuyezgayezga kugwiriskira ncito ivyo Baibolo likuyowoya vyakukhwaskana na nkani iyo? Caciŵiri, woneseskani kuti muli na cilato ico mukukhumba kufiska pa nkani iyo mwanozgeka kuphalira ŵategherezgi. Sandani nkani yinu mwakugwiriskira ncito maurongozgi ghaŵiri agha, ndipo gwiriskirani ncito fundo zekha izo ni zakwenelera.

Usange mwapika autilayini iyo yili na mutu na fundo zikuru, mukwenera kuskepelera ku autilayini iyo. Ndipouli, ivyo muyowoyenge viŵenge vyakuzirwa comene usange mukugwiriskira ncito fundo izo zayowoyeka pacanya apa peneapo mukurongosora fundo yikuru yiliyose. Usange mundapike autilayini, mungasanka mwekha fundo zikuru.

Usange muli na fundo zikuru mu maghanoghano ghinu ndipo mwanozgekera fundo zakuti mukarongosore pa fundo yikuru yiliyose, mbwenu camukuŵa cipusu kwa imwe kukayowoya nkani. Mwambura kukayikira, ŵategherezgi ŵinu nawo ŵamwandula nayo comene nkani yinu.

Ntowa Zakupambana-pambana za Umo Munganozgera Nkani Yinu. Mungagwiriskira ncito ntowa zakupambana-pambana pakunozgekera nkani yinu. Para mwazgoŵerana na ntowa izi, muwonenge kuti zinandi zingaŵa zakukora mtima mwakukolerana na nkani yinu.

Ntowa yakwamba nkugaŵa nkani mu mitu yicoko-yicoko. (Fundo yikuru yiliyose njakukhumbikwa cifukwa yikovwira ŵategherezgi ŵinu kuti ŵapulikiske nkani ndiposo yikovwira kuti imwe mufiske cilato ca nkani yinu.) Ntowa yinyake ni kulemba vintu mu ndondomeko ya umo vikacitikira. (Mwaciyerezgero, vintu ivyo vikacitika pambere ciwowota cindacitike vingarondezgana na ivyo vikacitika pambere Yerusalemu wandaparanyike mu 70 C.E., ndipo ivyo vikacitika panyengo yakuparanyika kwa Yerusalemu, vingarondezgana na ivyo vikucitika mu nyengo yithu.) Ntowa yacitatu ni cakucitiska na cakufumapo cake. (Mungamba na cilicose ico imwe mungatemwa peneapo mukugwiriskira ntowa iyi. Mwaciyerezgero, mungamba na mukhaliro uwo ulipo sono, cakufumapo cake, na kumarizga na ico cikacitiska.) Ntowa yacinayi ni kuyaniska vintu viŵiri vyakupambana. (Mungayaniska uweme na uheni panji vyakukondweska na vyakucitiska citima.) Nyengo zinyake nkani yingaŵa na ntowa zakujumpa pa yimoza.

Apo ŵantu ŵanyake ŵakamutetezgera pamaso pa Sanhedrin, Stefano wakakonkoska vintu mu ndondomeko ya umo vikacitikira. Peneapo mukuŵazga nkani iyi pa Milimo 7:2-53, wonani kuti fundo izo iye wakasanka zikaŵa na cilato. Cakwamba Stefano wakawoneseska kuti wakurongosora mdauko uwo ŵategherezgi ŵake ŵakakana cara. Pamanyuma pake wakayowoya kuti nangauli Yosefe wakakanika na ŵabali ŵake, kweni Ciuta wakamugwiriskira ncito kuti wapereke ciponosko. Ndipo pamanyuma pake, wakarongora kuti Ŵayuda ŵakamupulikira yayi Moses, mweneuyo Ciuta wakamugwiriskiranga ncito. Wakamarizga mwakudidimizga kuti mzimu uwo Ŵayuda ŵamwaka ŵakarongora ndiwo ukaŵa na awo ŵakakoma Yesu Kristu.

Fundo Zikuru Zingaŵanga Zinandi Comene Cara. Ni fundo zikuru zicoko waka izo zikukhumbikwa pakurongosora mutu wuliwose. Nyengo zinandi fundo izi zikujumpa yayi pa zinkonde. Ici cili nteura kwali mwamuyowoya nkani ya maminiti 5, 10, 30, panji kujumpa apa. Lekani kuŵa na fundo zinandi comene zakuti zimanyikwe. Ŵategherezgi ŵinu ŵangakumbukira fundo zicoko waka kufuma mu nkani. Para nkani njitali, fundo zikuru nazo zikweneraso kurongoreka makora.

Mwambura kupwererako kantu za unandi wa fundo zikuru izo muyowoyenge, woneseskani kuti mukurongosora fundo yiliyose mwakukwana. Ŵapani nyengo yakukwana ŵategherezgi ya kusanda fundo yikuru yiliyose mwakuti yikhazikike makora mu maghanoghano ghawo.

Nkani yinu yikwenera kuŵa yipusu. Ici kuti cikuthemba pa ufupi wa nkani iyo muyowoyenge yayi. Usange fundo zinu zaŵikika makora mu mitu yicoko-yicoko na kurongosora mutu wucoko wuliwose umoza na umoza, mbwenu nkani yinu yiŵenge yipusu kuyirondezga ndiposo kuyikumbukira.

Pangiskani Fundo Zinu Zikuru Kumanyikwa. Usange nkani yinu yalembeka mu ndondomeko yiweme, kuŵenge kwakusuzga yayi kuti mudidimizge fundo zikuru peneapo mukuyowoya.

Ntowa yikuru ya kupangiska fundo zikuru kumanyikwa nkuyowoya fundo zakukhozgera malemba, na fundo zinyake mu ntowa yakuti fundo izi zijintike pa fundo yikuru ya nkani iyo. Fundo zicoko-zicoko zose zikwenera kukhozga, kurongosora, panji kupangiska fundo yikuru kupulikikwa makora. Lekani kusazgirako fundo zambura ncito cifukwa cakuti nzakukondweska. Peneapo mukurongosora fundo zicoko-zicoko, rongorani kukolerana uko kulipo pakati pa fundo zicoko-zicoko na fundo zikuru. Lekani kulekera ŵategherezgi kuti ŵasange ŵekha. Kukolerana kwake kungarongoreka mwakuwerezga mazgu agho ghakurongosora fundo yikuru panji mwakuwerezga fundo yikuru iyo yeneco nyengo na nyengo.

Ŵayowoyi ŵanyake ŵakudidimizga fundo zikuru mwa kuziŵika manambara. Nangauli iyi ni ntowa yimoza ya kudidimizgira fundo zikuru, kweni cintu cakukhumbikwa comene ni kusanka fundo mwakupwererera na kupatawula nkani iyo mu ndondomeko yiweme.

Nyengo zinyake mungazunura fundo yikuru pakwambilira pambere mundayowoye fundo yakukhozgera. Ici cingawovwira ŵategherezgi kuti ŵamanye kuzirwa kwa vintu vyakurondezgapo ivyo muyowoyenge, ndiposo kungawovwira kudidimizga fundo yikuru iyo. Mungakhomerezga fundo mwa kuyirongosoraso mwakudumura pamanyuma pakuti yarongosoreka.

Mu Uteŵeti wa M’munda. Ntowa izo zayowoyeka pacanya apa kuti zikukhwaskana na nkani za pa mpingo pera cara kweniso na para mukudumbiskana na muntu mu uteŵeti wa m’munda. Pakunozgekera, ghanaghanirani suzgo yikuru iyo ŵantu ŵa mu cigaŵa cinu ŵali nayo. Sankani mutu uwo ungapereka mwaŵi wakurongosora umo cilindizga ico Baibolo likupereka cizamumazgira suzgo ilo. Nyengo zinyake mungasanka waka fundo zikuru ziŵiri zakuti mukarongosore pa mutu uwo. Sankani malemba agho mungakagwiriskira ncito kuti mukhozgere fundo izo. Pamanyuma pake nozgekerani umo mungakayambira cidumbirano cinu. Kunozgekera kwa nga ni uku kukupereka mwaŵi wa kusintasinta uko nkhwakukhumbikwa pa cidumbirano. Kukovwiraso muyowoyi kuyowoya cintu ico mweneco nyumba wakumbukirenge.

UMO MUNGACITIRA

Pambere mundasanke fundo zikuru, ghanaghanirani danka ivyo ŵategherezgi ŵinu ŵakumanya kale vyakukhwaskana na nkani iyo ndiposo sankani ico camuŵa cilato cinu. Iŵani na fundo izi mu maghanoghano ghinu peneapo mukunozgekera nkani.

Rongosorani makora kukolerana kwa pakati pa fundo zicoko-zicoko, malemba, na fundo zinyake na fundo yikuru iyo fundo izi zikukhozgera.

Didimizgani fundo yikuru yiliyose. Ici cingacitika mwa kuzizunura na manambara, mwa kuzunura fundo yikuru yiliyose pambere mundayowoye fundo zakukhozgera, panji mwa kuzunuraso fundo yikuru pamanyuma pakuti yarongosoreka.

NCITO: Weleranimo Sambiro la Gongwe la Mulinda la sabata yino. Mwakugwiriskira ncito mitu yicoko-yicoko iyo yalembeka mu malemba ghafipa na bokosi la mafumbo, yezgayezgani kusanka fundo zikuru. Cingaŵa ciweme kucita nteura sabata yiliyose.