Kulemba Autilayini

PARA ŵantu ŵapika nkani yakuti ŵakayowoye, ŵanandi ŵakusuzgika kulemba mazgu ghose gha nkani, kwambira pakwambilira mupaka paumariro. Iwo ŵangalemba maautilayini ghanandi pambere wandelembe, iyo yingaŵa yakukhorweska. Kacitiro aka kangatora maora ghanandi.

Kasi umu ndimo mukunozgekera nkani zinu? Kasi mungakhumba kusambira ntowa yipusu? Usange mwasambira umo mungalembera autilayini, muzamukhumbikwiraso cara kulemba cilicose. Ici cizam’mupani nyengo yakukwanira ya kuyezgelera umo mungayowoyera nkani. Nkani yinu yizamuŵa yipusu pakuyowoya pera cara, kweniso yakunozga pakuyitegherezga ndiposo yizamuŵa yakuciska comene ŵategherezgi ŵinu.

Mwanadi, nkani za cisanisani za Baibolo izo zikuyowoyeka mu mpingo, autilayini yake yikuperekeka. Ndipouli, umu kuti ndimo viliri na nkani zinyake cara. Mungapika waka mutu wa nkani. Panji mungapempeka kuyowoya nkani yinyake yakusindikizgika. Nyengo zinyake mungapika urongozgi ucoko waka. Nkani zose izi, mukukhumbikwira kulemba autilayini yinu.

Ciyerezgero ca nkani ico cili pa peji 41 cimupaninge sacizgo la umo munganozgekelera autilayini. Wonani kuti fundo zikuru zikwambira ku woko la mazere ndipo zikulembeka mu Mazgu ghakuru-ghakuru. Pasi pa fundo yikuru yiliyose pali fundo zicoko-zicoko izo zikukhozgera fundo iyo. Fundo zakusazgirapo izo zikukhozgera fundo zicoko-zicoko zikulembeka pasi pa fundo izi ndipo zikwambira ca mukati pacoko kufuma kumazere. Yisandeni makora autilayini iyi. Wonani kuti fundo zikuru ziŵiri zikukolerana comene na mutu wa nkani. Wonaniso kuti fundo zicoko-zicoko kuti nzakukondweska waka cara. Mu malo mwake, fundo yicoko yiliyose yikukhozgera fundo yikuru mu iyo yarongoreka

Para mukulemba autilayini, iyo yingayana cara na iyo yarongoreka nga nciyerezgero. Kweni usange mwamanya fundo zikuru izo zayowoyeka, izi zimovwiraninge kulinganizga nkani yinu na kunozga nkani yiweme munyengo yakwenelera. Kasi mungacita wuli?

Kusanda, Kusanka, na Kulinganizga

Mukwenera kusanka mutu wa nkani. Mutu wa nkani yinu ukwenera kuŵa mutu bweka cara wakuŵa na mang’anamuro ghanandi, uwo wungalembeka waka na lizgu limoza. Mutu wa nkani ni fundo yikuru iyo mukukhumba kuyowoya, ndipo ukurongora cakulata ca nkani iyo mwanozgekera kuti muyowoye. Usange mwapika mutu wa nkani, sandani fundo zikuru mwakupwererera. Usange muzamuyowoya nkani yakusindikizgika iyo mwapika, nozgekerani nkani iyo mwakughanaghanira mutu wake. Usange mwapika nkani yambura mutu, mungasanka mutu mwaŵene. Kweni pambere mundacite ici, cingaŵa ciweme kucita danka kafukufuku. Mwakucita ici muzamusanga fundo zinandi zakusazgikira.

Para mukucita nteura, jifumbani kuti: ‘Ncifukwa wuli nkani iyi njakuzirwa ku ŵategherezgi ŵane? Kasi cilato cane ncici?’ Cilato cinu kuti cikwenera kuŵa ca kumarizga waka kuyowoya nkani iyo, panji kukondweska waka ŵategherezgi ŵinu cara, kweni kuŵawovwira. Para mwamanya cilato cinu, cilembani. Para mukunozgekera jikumbuskani za ico.

Panyuma pakuti mwamanya cilato cinu na kusanka mutu wa nkani wakukolerana na cilato ico (Wonani umo mutu wa nkani iyo mwapika ukukhozgera cilato cake), mwanteura mungacita kafukufuku mwambura suzgo.Sankani fundo izo zingawovwira comene ku ŵategherezgi ŵinu. Mungakhorwanga na cilicose cara, kweni penjani fundo izo nzakukhozga ndiposo izo nzakovwira. Khorwani na kafukufuku uyo mukucita. Mwakanandi muzamuŵa na cimanyisko cinandi cakuti mungagwiriskira ncito, anteura muzamukhumbikwira kusanka. Mungaryanga nyengo cara!

Kuti mulongosore makora nkani yinu, mukwenera kumanya fundo zikuru izo mwamuyowoya na kufiska cilato cinu. Izo ziŵenge lufura lwa nkani yinu. Kasi autilayini yikwenera kuŵa na fundo zikuru-zikuru zilinga? Mutepanji fundo ziŵiri nzakukwanira pa cidumbirano cifupi, ndipo kanandi fundo zinkondi nzakukwanira pa cidumbirano citali. Kwambura kukayika, cikuŵa cipusu ku ŵategherezgi kukumbukira makora fundo zikuru usange nzicoko.

Para mwasanka mutu wa nkani na fundo zikuru, torani mabuku ghinu ghakucitira kafukufuku. Sankani fundo izo zikukhozgera comene fundo zinu zikuru. Sankani viyerezgero ivyo vizamupangiska nkani yinu kuŵa yakukondweska. Para mwasanka malemba ghakuti ghakhozgere fundo zikuru, iŵani na fundo izo zingamovwirani kurongosora makora ng’anamuro la malemba agho gharongoreka mu ntowa yacandulo. Lembani fundo yiliyose pasi pa fundo yikuru iyo yikukhozgera. Usange cimanyisko cinyake cikukolerana cara na fundo zikuru, fumyanipo—nanga cingaŵa cakukondweska—panji cisungani mu fayelo kuti muzakagwiriskire ncito nyengo yinyake. Sungani fundo ziweme pera. Usange mukukhumba kuyowoya vinandi, muzamukhumbikwira kuti muyowoye mwaluŵiro-luŵiro ndipo nkani yinu yizamupulikikwa makora cara. Cingaŵa ciweme kuyowoya fundo zicoko izo nzakovwira ŵategherezgi ndipo ziyowoyani makora.

Usange mundalembe nkani yinu nga ndi umo kwayowoyekera pacanya apa, ipo yilembani mu ndondomeko yiweme. Mulembi wa Makani Ghaweme Luka wakacita nteura. Wakati wasanga fundo zakukhwaskana na nkani yake, iye wakalemba mu “ndondomeko” yake. (Luka 1:3) Mungalemba nkani yinu mu ndondomeko mwakuyana na umo nkani iyo yikacitikira panji umo mutu wake walembekera, mutepanji mungalembaso mwakuyana na uweme na uheni panji suzgo na umo mungamazgira suzgo ilo, vyose vikuthemba pa ico mungacita kuti mufiske cilato cinu. Para mukudumba nkani, lekani kulekezga fundo pa ntowa na kwamba kuyowoya yinyake. Ŵarongozgani makoraghene ŵategherezgi ŵinu kufuma pa fundo yimoza na kuruta pa fundo yinyake, kwambura kutimbanizgika. Maukaboni agho ghakuperekeka ghakwenera kurongozgera ŵategherezgi kuti ŵatorepo sambiro. Peneapo mukunozgekera nkani yinu, ghanaghanani umo nkani yinu yizamupulikikwira ku ŵategherezgi. Kasi iwo ŵazamurondezga fundo zinu? Kasi iwo ŵazamuciskika kucita ivyo ŵakupulika, mwakukolerana na cilato cinu?

Cakurondezgapo, sankani mazgu ghakwambilira ghakuwuska cikondwero mu nkani yinu na kurongora ŵategherezgi ŵinu kuti ivyo muyowoyenge nvyakuzirwa comene kwa iwo. Cingaŵa cakovwira kuti mulembe masentesi ghaŵiri ghakwambilira. Paumaliro, sankani mazgu ghaweme ghaumaliro gha nkani yinu mwakuti yizakaŵe yakuciska mwakukolerana na cilato cinu.

Usange mwanozgekera autilayini yinu mwakutendekera, muzamuŵa na nyengo yinandi ya kuyinozgaso makora pambere mundakayowoye nkani yinu. Mutepanji mungawona kukhumbikwa kwa kukhozgera fundo zinyake mwakugwiriskira ncito viŵerengero, ciyerezgero, panji cakukumana naco. Kugwiriskira ncito cakucitika casono panji cintu cinyake ico cingakondweska ŵantu ŵa ku cigaŵa cinu kungawovwira ŵategherezgi ŵinu kuwona kuti nkani iyo njakovwira nadi. Peneapo mukuweleramo mu nkani yinu, muzamuŵa na mwaŵi wakupereka ntowa izo ŵategherezgi ŵinu ŵangagwiriskira ncito cimanyisko ico. Kuweleramo na kunozgaso nkhwakukhumbikwa pakunozgekera nkani kuti yiŵe yakukora mtima.

Ŵanji awo ŵakuyowoya nkani ŵakukhumba fundo zinandi kuruska ŵanji. Kweni usange mwanozgekera nkani yakuŵa na fundo zicoko waka, lembani fundo izo mu ndondomeko yiweme, ndipo muzamusanga kuti na cimanyisko cicoko, muzamukhumbikwira cara kulemba cilicose. Mwee, nako nkupwererera nyengo umo uku kungaŵira! Ndipo nkani yinu yizamuŵa yakunozga. Uzamuŵa ukaboni wakuti mukusanga nadi candulo kufuma mu masambiro ghinu gha Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta.