Ivyo Mulaŵiliri wa Sukulu Wakwenera Kurondezga

MU MPINGO wuliwose, mbali murara wakusankika kuti waŵe mulaŵiliri wa Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta. Usange muli kupika udindo uwu, kujipereka na kunweka kwinu pakovwira musambiri waliyose kuti waye pantazi, ndiko kukupangiska kuti sukulu yiŵe ya candulo pa mpingo winu.

Ncito yikuru iyo muli nayo ni kucitiska Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta sabata yiliyose. Kumbukirani kuti ŵasambiri awo ŵakupika nkani, zuŵa linyakeso ndiwo ŵakuzakaŵa ŵategherezgi waka. Citiskani sukulu mu kaŵiro kakuti mpingo wose usange nako candulo, ndipo perekani urongozgi wakukhumbikwa na wakukolerana na vigaŵa ivyo vili pa peji 6 la buku ili.

Iŵani ŵakunweka kovwira ŵasambiri wose, kwali ŵapika nkani ya kuŵazga Baibolo, nkani ya viyezgelero, panji nkani waka. Ŵawovwirani kuti ŵaleke kuwona nkani nga ncintu ico ŵapika waka, kweni ŵayiwone kuti yikuŵapa mwaŵi wakuti warutiske pantazi luso lwawo pakuteŵetera Yehova. Naunenesko, kuyezgayezga kwa muntu ndiko kungapangiska kuti waye pantazi. Kweni nkhwakukhumbikwa kuti namwe murongore kunweka, mwakovwira ŵasambiri kuti ŵamanye kuzirwa kwa urongozgi uwo ŵakupokera, na kurongosora umo ŵangaugwiriskilira ncito. Kuti mucite ici, mukwenera kupulikizga mwakupwererera ku nkani yiliyose mwakuti mupereke urongozgi wakuzirwa.

Woneseskani kuti sukulu yikwamba na kumara panyengo yake. Rongorani ciyerezgero ciweme mwakuyowoya mazgu ghafupi na ghakudumura mwakuti namwe muleke kurya nyengo. Para musambiri warya nyengo, imwe panji movwiri winu wakwenera kucita cimanyikwiro. Musambiri wakwenera kumarizga sentensi yake na kuwukapo pa pulatifomu. Para mbali warya nyengo, yowoyani mwakudumura fundo zinu, ndipo para ungano wamara, dumbiskanani na mbali uyo.

Para muli penepapo, ndimwe mukwenera kucitiska sukulu. Usange zuŵa linyake imwe palije, murara munyake wakusankika na wupu wa ŵarara wakwenera kucitiska sukulu. Para mukukhumba muntu wakuti wamovwiraninge kulemba na kugaŵira mafomu gha nkani, panji kugaŵira ŵabali ŵanji nkani izo ŵeneko ŵandize, muteŵeti wakuteŵetera wakusankika na ŵarara wangamovwirani kucita ivi.

Kulemba Ŵasambiri. Ciskani ŵapharazgi wose kuti ŵalembeske mu sukulu iyi. Ŵanyake awo ŵakwiza mwamwampu pa maungano nawo ŵangalembeska para mikhaliro yawo yikukolerana na visambizgo vya Baibolo ndiposo para umoyo wawo ukukolerana na marango gha Cikristu. Para muntu munyake wakurongora kuti wali na khumbo la kulembeska, mukwenera kumurumba comene. Para iye ni mupharazgi yayi, imwe nga ni mulaŵiliri wa sukulu mukwenera kudumbiskana nayo kuti wamanye viyeneresko ivyo ŵantu awo ŵakwenera kulembeska mu sukulu ŵakwenera kuŵa navyo, ndipo nciweme kucita ici pamaso pa uyo wakucita nayo sambiro la Baibolo (panji pamaso pa ŵapapi ŵake usange Mbakaboni). Viyeneresko ivi vikuyana waka na vya muntu uyo wakukhumba kuŵa mupharazgi wambura kubapatizika. Vikusangika mu buku la Olinganizidwa Kukwaniritsa Utumiki Wathu (Ŵakulinganizgika Kukwaniska Uteŵeti Withu) mapeji 97 mupaka 99. Lembani na kusunga makora mazina gha wose awo ŵali kulembeska mu sukulu.

Ncito ya Fomu ya Urongozgi. Fomu ya urongozgi ya musambiri waliyose yili mu buku lake, pa peji 79 mupaka 81. Nga ni umo kwarongorekera pa fomu iyi, maurongozgi 17 ghakwambirira ghangagwiriskirika ncito para musambiri wapika nkani ya kuŵazga Baibolo. Para musambiri wapika nkani ya viyezgerero mungapereka urongozgi wuliwose kulekapo urongozgi wa nambara 7, 52, na 53. Urongozgi uliwose ungaperekeka kwa awo ŵakuyowoya nkani kulekapo kwekha wa nambara 7, 18, na 30.

Usange mulaŵiliri wa sukulu wapereka urongozgi wakuti wazakaconge musambiri, iye wakwenera kulemba na phesulo pasi pa kacigaŵa kakuti “Deti lakuyowoyera” pa mupata uwo wuli pafupi na fomu ya urongozgi mu buku la musambiri. Pamanyuma pakuti musambiri wayowoya nkani yake, rutani nayo pampepete na kumufumba usange wakacita ncito iyo yili kuumaliro kwa mutu uwo mukapangana. Usange wakacita, mukwenera kuconga mu bokosi ilo liri pa fomu iyo. Para mukughanaghana kuti wawerezge kugwirirapo ncito urongozgi weneuwo, lekani kulembapo ciricose pa fomu ya urongozgi, kulembapo yayi pa malo ghakuti “Deti ilo wakacita makora.” Pamalo agha pakwenera kulembeka kwekha usange iye wacita makora ndipo mwawona kuti waye pa cigaŵa cinyake. (Kusazgaso apa, mu buku la musambiri pa peji 82, kumazere kwa upharazgi uwo wakagwiriskira ncito, mukwenera kulembako deti pamanyuma pa nkani yiliyose.) Pa fomu ya urongozgi na pa peji la maupharazgi pali kuŵikika mipata yiŵiri mwakuti mupharazgi waliyose wacite kaŵiri urongozgi umoza. Kulemba vintu ivi tayowoya pacanya kukwenera kucitika pamanyuma pa ungano; cifukwa musambiri wakwenera kuŵa na buku lake panyengo ya ungano.

Nga ni mulaŵiliri wa sukulu, mukwenera kulembaso fundo izo ŵasambiri ŵinu ŵakugwilirapo ncito. Mukwenera kuŵa na pepala lapadera lakuti musungengepo ivyo mwaconga musambiri waliyose. Cingaŵa ciweme kuti muŵe na buku la cikopi cakulipwitika, ndipo musambiri waliyose waŵe na pepala lake na lake mu buku ili mwakuti vintu vyose visungike makora na mwa mwandondomeko. Namwe lembaniso mu buku linu nambara ya urongozgi uwo mwayowoya kuti muzamuconga musambiri mu nkani yakurondezgapo. (Para mwasacizga mtundu wa upharazgi uwo musambiri wazamucita, lembani nambara ya upharazgi uwo.) Kusazgaso apa, lembani fundo zinyake izo zingamovwirani kupereka urongozgi wakovwira kwa musambiri waliyose.

Nyengo zose perekani urongozgi umoza pera. Nciweme kurondezga umo maurongozgi ghali kundondomekekera. Ndipouli, usange ŵasambiri ŵanyake ŵali na luso lapadera, mungaŵaciska kuti ŵaŵazgenge paŵekha maurongozgi ghanyake na kughagwiriskira ncito. Ndipo mungaŵawovwira mwakuŵapa urongozgi uwo mukuwona kuti ungakuzga luso lwawo kuti ŵaŵe ŵayowoyi na ŵasambizgi ŵaluso.

Nanga kungaŵa kwakuti ni kale comene apo musambiri wakamba kunjizgika mu sukulu, iye wangasanga candulo cikuru mwa kusambira na kugwiriskira ncito sambiro lililose. Kuti movwire ŵasambiri awo ŵali kale na maluso ghanyake, mungasanka waka maurongozgi agho mukuwona kuti ghangaŵa ghakovwira kwa iwo, mumalo mwa kurondezga waka umo maurongozgi ghali kulembekera.

Kupereka Urongozgi. Para mukupereka urongozgi gwiriskirani ncito viyerezgero na marango gha mu Baibolo. Musambiri wakwenera kuwona kuti urongozgi uwo ukuperekeka ndiposo kaperekero kake vikufumira mu Mazgu gha Ciuta.

Kumbukirani kuti ndimwe ‘ŵancito ŵanyawo’ ŵa ŵabali na ŵadumbu ŵinu. (2 Kor. 1:24) Nga ni umo iwo ŵakucitira, namwe mukwenera kuyezgayezga kuti mukuzge luso lwinu nga ni muyowoyi na musambizgi. Namwe pamwekha ŵazgani buku la Sangani Candulo na Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, gwiriskirani ncito ivyo mwasambira, ndipo rongorani ciyerezgero ciweme mwakuti ŵanyinu nawo ndimo ŵacitirenge.

Para mukucita ici, khumbo linu likwenera kuŵa lakuti movwire ŵasambiri kuti ŵaŵe ŵaŵazgi ŵaweme, ŵayowoyi ŵaluso, na ŵasambizgi ŵakukora mtima. Kuti mucite ici, yezgayezgani kupereka wovwiri wakukhumbikwira mwakuti ŵasambiri ŵapulikiske makora ico kuyowoya makora kukung’anamura, na cifukwa ico kuliri kuweme na umo ŵangaŵira nako. Buku ili liri kulembeka mu ntowa ya kumovwirani kuti mucite ici. Ndipouli, mukukhumbikwira kucita vinandi kuruska kuŵazga waka ivyo vili mu buku ili. Yowoyani fundo izo buku ili likuyowoya na umo tingazigwiriskilira ncito.

Para musambiri wacita makora pa cigaŵa cinyake, murumbani. Yowoyani mwakudumura ivyo vyapangiska nkani yake kuŵa yiweme panji kurumba cintu cinyake ico iye wangucita na kuyowoya cifukwa ico kucita nteura nkhwakukhumbikwa. Usange wakukhumbikwira kunyolorera cigaŵa cinyake mwakuti wakuzge luso lwake, woneseskani kuti wakumanya cifukwa ico wakwenera kucitira nteura. Yowoyani umo wangacitira ici. Yowoyani mwambura kuzingilira, kweniso mwalusungu.

Manyani kuti ku ŵantu ŵanandi ncakusuzga comene kuyowoya nkani pantazi pa wumba wa ŵantu. Para muntu wajiwona kuti wandacite makora, wanganweka yayi kuti warutilire kuyowoya nkani. Rondezgani ciyerezgero ca Yesu uyo wakapyora cara “thete lakupwanyika” panji kuzimya “cisunda ca josi.” (Mat. 12:20) Manyani makora maghanoghano gha musambiri winu. Para mukupereka urongozgi, manyani danka usange musambiri ni mupya panji ni mupharazgi waluso kale. Kurumba kwaunenesko kungapangiska kuti ŵantu ŵalimbikire kukuzga luso lwawo.

Cindikani musambiri waliyose. Lemba la Ŵaroma 12:10 likutipharira kuti: “Mu ncindi muŵe ŵakurumbana.” Mwee, nawo ni urongozgi uweme kwa mulaŵiliri wa sukulu! Para musambiri ni murara kwa imwe, gwiriskirani ncito mwakupwererera urongozgi uwo wuli pa lemba la 1 Timote 5:1, 2. Kweni, mwambura kupwererako za msinku wa muntu, usange urongozgi wakuti muntu wanyolorere cigaŵa cinyake waperekeka mwancindi ndiposo mwalusungu, kungaŵa kwambura kusuzga kuti muntu waupokerere.—Zinth. 25:11.

Para mukupereka urongozgi, phalirani musambiri cilato ca sukulu iyi. Cilato cake kuti ncakuti ticite makora mwakuti pamanyuma pake tirumbike na kuphalirika kuti tiye pa cigaŵa cakurondezgapo cara. Cilato cithu kuti ncakuti tiŵe ŵayowoyi na ŵasambizgi mwakuti ŵanyithu ŵatidokerenge cara. (Zinth. 25:27) Khumbo lithu ndakuti luso lwithu lwa kuyowoya tiligwiriskire ncito kutumbikira Yehova na kovwira ŵanji kuti ŵamumanye na kumutemwa. Sukulu iyi njakuti yitovwire kuti ticite makora ncito iyo yili kulembeka pa Mateyu 24:14 na 28:19, 20. Ŵabali ŵakubapatizika awo mbakwenereskeka pamanyuma pake ŵangaphalirika kuti ŵapwererere “mskambo wa Ciuta” nga mbayowoyi na ŵasambizgi.—1 Pet. 5:2, 3.

Phalirani ŵasambiri kuti para ŵapika nkani ŵakwenera kuŵazgirathu fundo izo muzamuŵaconga. Ŵaciskani kuti ivyo ŵakusambira ŵakwenera kuvigwiriskira ncito para ŵakuyowoya nkani pera cara kweniso para ŵakudumbiskana na ŵantu, para ŵakuzgorapo pa maungano, na mu uteŵeti wa m’munda.

Kugaŵa Nkani. Kufuma zuŵa ilo muyowoyi wapokera nkani, pakwenera kuti paŵe sabata zitatu kufika zuŵa lakuti wazakayowoye nkani yake. Nkani zose zikwenera kuperekeka mwakucita kulemba pa pepala panji pa fomu.

Nkani izo zikukhwaskana na kusambizga mpingo zikwenera kuperekeka ku ŵabali ŵarara (comene-comene awo mukuwona kuti ŵangayowoya makora nkani iyo) na ku ŵateŵeti ŵakuteŵetera awo mbasambizgi ŵaluso.

Kuti mumanye nkani iyo mukwenera kupereka kwa mubali panji ku mudumbu, rondezgani urongozgi uwo wuli mu ndondomeko ya sukulu. Usange pampingo winu ŵabali mbacoko kweni ŵadumbu awo ŵakuyowoya nkani mbanandi, iŵani maso ndipo perekani mwaŵi wakukwana ku ŵabali kuti ŵayowoyenge nkani mwakuti ŵaleke kuŵa na nkani ya kuŵazga Baibolo pera.

Perekani nkani kwakuyana na mukhaliro wa muntu. Kasi nciweme kupereka nkani kwa mbali murara panji muteŵeti wakuteŵetera para wali kale na nkani zuŵa leneliro mu Ungano wa Uteŵeti panji wali na nkani yacisanisani mu sabata yeneiyo? Kasi nciweme kupereka nkani ya ciyezgelero kwa mudumbu para mu zuŵa leneliro mwana wake mucoko, mweneuyo iye wakukhumbikwira kumovwira nayo wali na nkani? Kasi nkani iyi njakwenelera kuti yiyowoyeke na ŵana ŵacoko panji musambiri wambura kubapatizika? Woneseskani kuti nkani iyo mwapereka yikukolerana na fundo izo musambiri wakugwilirapo ncito.

Kuyana na nkani za ŵadumbu, iwo wazamusanka ŵekha mtundu wa upharazgi mwakukolerana na urongozgi wa pa peji 78 na 82. Mukwenera kuŵapa muntu wakucita nayo ciyezgelero, kweni para nkani yawo yikukhumba ŵakovwira ŵanandi, ŵangasanka ŵekha movwiri munyake. Para musambiri wapempa kuti mumupe movwiri uyo wangaŵa wakwenerera pa cigaŵa cinyake, mukwenera kumughanaghanira.

Makilasi Ghanyake. Usange ŵasambiri awo ŵali kulembeska mu sukulu ŵakujumpa 50, mungapanga makilasi ghanyake mwakuti ŵasambiri wose ŵanjizgikengemo. Kwakuyana na vyakusoŵa vya pampingo winu, makilasi agha ghakwenera kugwiriskirika ncito na ŵasambiri wose panji mukwenera kucitikira nkani ziŵiri zaumaliro pera.

Kilasi lililose likwenera kuŵa na mulaŵiliri wakwenereskeka, ndipo wakwenera kuŵa murara. Para nkhwakwenelera, muteŵeti wakuteŵetera waluso wangacitiska sukulu iyi. Kusanka ŵantu aŵa kukwenera kucitika na wupu wa ŵarara. Mulaŵiliri wa sukulu wakwenera kukolerana na awo ŵakumovwira mwakuti wamanyenge kuyapantazi kwa musambiri waliyose mwambura kupwererako za kilasi ilo wamuyowoyerako nkani yakurondezgapo.

Kilasi Lapadera la Kusambizga Kuŵazga. Para wupu wa ŵarara wawona kuti ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵakukhumbikwira kusambizgika kuti ŵamanye kuŵazga makora ciyowoyero ca pampingo wawo, mungapanga manozgero mwakukolerana na Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta. Makilasi agha ghangasazgapo kusambizga masambiro ghakusazgikira, panji kusambizga kuŵazga makora.

Makilasi agha ghaleke kucitika panyengo iyo Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta yikucitika. Kuti ŵabali ŵapokere wovwiri wakukwana, pakukhumbikwira nyengo yinandi kuruska nyengo iyo tikucitira sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta. Ŵarara ŵangawona vintu vyakukhumbikwira pa sukulu iyi na nyengo iyo yikwenera kucitika. Kuyana na umo mpingo uliri, mungapanga manozgero ghakuti ŵabali na ŵadumbu wose ŵasambirenge pamoza panji muntu waliyose wapike musambizgi wake na wake.

Pakukhumbikwa musambizgi wakwenereskeka. Nciweme kuti musambizgi waŵe mbali uyo wakumanya kuŵazga makora ndiposo uyo wakumanya makora ciyowoyero ca pampingo apo. Usange palije mbali uyo wangacita ici, ŵabali ŵarara ŵangasanka mdumbu wakwenerera ndiposo wa nkaro yiweme kuti ndiyo wasambizgenge. Iye wakwenera kuvwara thaulo kumutu para wakusambizga mu kilasi—1 Kor. 11:3-10; 1 Tim. 2:11, 12.

Buku la Dziperekeni pa Kuŵerenga ndi Kulemba (Jiperekani pa Kuŵazga na Kulemba) likusangika mu viyowoyero vinandi comene. Buku ili lapangikira kuti lisambizge visambizgo vyakwambilira. Mungagwiriskira ncito buku linyake kwakuyana na umo ŵakucitira awo ŵali kulembeska mu sukulu. Para ŵasambiri ŵaya pantazi mwakukwana, mukwenera kuŵaciska kuti nyengo zose ŵanjizgikenge mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta.

Nga ni mulaŵiliri wa Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, mungacita vinandi mwakuti mpingo usange candulo. Nozgekerani makora, ndipo koleranani na urongozgi uwo wuli pa lemba la Ŵaroma 12:6-8, pwerererani udindo winu nga ncawanangwa capacanya cakufumira kwa Ciuta.