Cipaturo 3

Koreskani Mazgu gha Ciuta

1. (a) Ni mwauli umo mtundu wa Israyeli wamwaka ukawonera kugomezgeka kwa mazgu gha Ciuta? (b) Ncifukwa wuli iyi ni nkani yakukondweska kwa ise?

“MUKUMANYA mu mitima yinu yose na miyoyo yinu yose, kuti palive kutondeka kantu pa viweme vyose ivyo Yehova Ciuta winu wakayowoya namwe; vyose vyafiskika kwa imwe.” (Joshua 23:14-16) Mazgu agha wakayowoya ni Joshua apo wakaphaliranga madoda gha Israyeli pamanyuma pakuti ŵakhazikika mu Caru ca Layizgano. Mwanadi, vilayizgo vya Yehova vikawoneka kuŵa vyakugomezgeka nadi. Nkani iyi—na zinyake zose izo zikusangika mu Baibolo—zili kusungikira ise kuti ‘tiŵenge na cigomezgo.’—Ŵaroma 15:4.

2. (a) Ni mwauli umo Baibolo liriri ‘lakuperekeka na Ciuta’? (b) Pakuti tamanya kuti Baibolo ndakuperekeka na Ciuta, kasi ncici ico tikwenera kucita?

² Nangauli ŵantu 40 ndiŵo ŵakawiriskirika ncito kulemba Baibolo, kweni Yehova ndiye Mulembi wa buku ili. Kasi ici cikung’anamura kuti wakarongozga cilicose ico cili kulembeka mukati mwake? Enya. Iye wakacita nteura kwizira mu nkongono yake yikuru ya mzimu utuŵa, nkongono yake yakugwira ncito. Mwaunenesko, mpostole Paulos wakayowoya kuti: “Malembo ghose ghakuperekeka na Ciuta . . . mwakuti muntu wa Ciuta waŵenge wakufikapo, wakunozgekera nkanira milimo yose yiweme.” Kulikose uko kuli ŵantu awo mbakukhorwa na fundo iyi ŵakurondezga ivyo Baibolo likusambizga.—2 Timote 3:16, 17; 1 Ŵatesalonika 2:13.

Wovwirani Ŵanji Kuti Ŵalimanye na Kulicindika

3. Kasi ni ntowa wuli yiweme iyo tingawovwilira ŵantu ŵanyake awo ŵakukhorwa yayi kuti Baibolo ni Mazgu gha Ciuta?

³ Ŵantu ŵanyake awo tikuyowoya nawo mbakukhorwa yayi kuti Baibolo ni Mazgu gha Ciuta nga ni umo ise tikucitira. Kasi iwo tingaŵawovwira wuli? Ntowa yiweme comene njakuti tijure Baibolo na kuŵarongora ivyo likuyowoya. ‘Mazgu gha Ciuta ngamoyo, ndipo ngakuphinda [“Ngankongono,” NW], ngakutwa kwakuruska lupanga lwa uyi kose kose, . . . ngapusu kuvumbula maghanoghano na madazgo gha mtima.’ (Ŵahebere 4:12) “Mazgu gha Ciuta” kuti ni mdauko waka uwo sono ulije ncito kwa ise yayi, igho ngamoyo! Vilayizgo vya Baibolo vikufiskika mwambura kutondeka. Nkongono iyo uthenga wa Baibolo ukuŵa nayo pa muntu wa mtima uweme yikuŵa yikuru comene kuruska mazgu agho tingayowoya.

4. Ni vintu wuli ivyo Baibolo likurongosora ivyo vyapangiska ŵantu kusinta kaghanaghaniro kawo kurazga ku Baibolo, ndiposo ncifukwa wuli?

⁴ Cifukwa ca kumanya zina la Ciuta, ŵanandi ŵayamba kuŵazga Baibolo mwakupwererera. Ŵanji ŵayamba kuŵazga Baibolo cifukwa ca kuŵarongora ivyo likuyowoya vyakukhwaskana na cilato ca umoyo, cifukwa ico Ciuta wazomerezgera kusuzgika, kuzirwa kwa vyakucitika ivyo vikucitika sono, na cilindizga ca kuzakakhala na umoyo wamuyirayira mu caru ca paradiso. Mu vyaru ivyo milimo ya matcharitchi yikuyungwiska ŵantu na mizimu yiheni, ŵantu ŵarongora kukondweskeka cifukwa ŵasambira kufuma mu Baibolo ico cikupangiska vintu ivi ndiposo umo muntu wangafwatukira ku mizimu yiheni. Ncifukwa wuli fundo izi zikukondweska ŵantu ŵa mtima uweme? Ncifukwa cakuti ni Baibolo lekha ilo likupereka cimanyisko cakugomezgeka ca nkani zanteura izi.—Salmo 119:130.

5. (a) Para ŵantu ŵakuyowoya kuti ŵakugomezga yayi Baibolo, kasi vifukwa vyake vingaŵa vini? (b) Ni mwauli umo tingawovwilira ŵantu ŵanteura awo?

⁵ Kulwande linyake, wuli usange ŵantu ŵatiphalira kuti ŵakuligomezga yayi Baibolo? Kasi tilekere pantowa cidumbirano? Tingalekera pantowa yayi cidumbirano usange iwo mbakukhumbisiska kuti ŵaranguruke pa fundo izo mudumbiskanenge nawo. Mutepanji iwo ŵakughanaghana kuti Baibolo ni buku la Cikristu cautesi. Cifukwa cakuti mdauko wa Cikristu cautesi wazara na upusikizgi, kunjizgikamo mu ndyari na kuromba ndarama, cingapangiska ŵanji kuti ŵaleke kugomezga Baibolo. Mwalekeraci kuŵafumba kuti ŵarongosore usange ici ndico cifukwa cake? Kuyowoya kuti Baibolo likususka milimo ya Cisopo cautesi, na kurongora mphambano iyo yilipo pakati pa Cisopo cautesi na Cisopo caunenesko, kungapangiska kuti ŵaŵe ŵakunweka kutegherezga.—Mika 3:11, 12; Mateyu 15:7-9; Yakobe 4:4.

6. (a) Ncivici ico imwe cikumukhorweskani kuti Baibolo ni Mazgu gha Ciuta? (b) Ni fundo wuli zinyake izo mungazigwiriskira ncito kuti movwire ŵantu kuti ŵamanye kuti Baibolo ndakufuma nadi kwa Ciuta?

⁶ Ku ŵantu ŵanyake, kudumbiskana nawo maukaboni ghakuti Baibolo ndakuperekeka na Ciuta kungaŵa kwacovwiro. Mbukaboni wuli uwo imwe mukugomezgera kuti Baibolo ndakufuma nadi kwa Yehova Ciuta? Kasi ncifukwa cakuti muli ŵakukhorwa na ivyo Baibolo ilolene likuyowoya uko liri kufuma? Panji kasi ncifukwa cakuti Baibolo liri na maucimi ghanandi agho ghali na cimanyisko cinandi ca kuntazi, maucimi agho ghafuma kwa uyo wakuruska ŵantu wose? (2 Petros 1:20, 21) Kasi ncifukwa cakuti ivyo vili kulembeka mu Baibolo ni vyakukolerana comene, nangauli likalembeka na ŵantu 40 kwa nyengo yakujumpa virimika 1,600? Panji kasi ncifukwa cakuti ndakurondora comene pa nkani za sayansi mwakupambana na mabuku ghanyake agho ghakalembeka pa nyengo yira? Panji kasi ncifukwa ca unenesko wa ŵalembi ŵake? Panji kasi ncifukwa ca kuvikiririka kwake nyengo iyo ŵantu ŵakakhumbanga kulinanga? Kwali ni fundo wuli iyo yikumukhorweskani, mungamanya kugwiriskira ncito fundo yanteura iyo kuti muwovwire ŵantu ŵanji.a

Kuŵazga Kwithu Baibolo

7, 8. (a) Kasi tikwenera kucita nalo vici Baibolo? (b) Ncici ico tikukhumbikwira padera pa kuŵazga Baibolo pa tekha? (c) Ni mwauli umo imwe mwamanyira vilato vya Yehova?

⁷ Padera pa kovwira ŵanji kuti ŵagomezge Baibolo, ise taŵene tikwenera kupatura nyengo yakuti tiliŵazge nyengo zose. Kasi mukucita nteura? Pa mabuku ghose agho ghali kulembeka, Baibolo ndilo ndakuzirwa comene. Kweni, ici cikung’anamura kuti para taŵazga tekha mbwenu palijeso cinyake cakuti ticite cara. Malemba ghakuticenjezga kuti tileke kujipatula ku ŵanyithu. Tileke kughanaghana kuti tingamanya zgoro la cintu cilicose para tingacita kafukufuku watekha. Sambiro la wamwene na kuwungana na ŵantu ŵa Ciuta ni vintu vyakuzirwa comene kuti tiŵe Mkristu wakukwana.—Zintharika 18:1; Ŵahebere 10:24, 25.

⁸ Pakuyowoya za fundo iyi, Baibolo likuphara za nduna ya ku Etiyopiya iyo yikaŵazganga ucimi wa Yesaya. Mungelo wakarongozga mupharazgi Wacikristu Filipu kuti wafumbe nduna yira kuti: “Kasi mukupulikiska ivi mukuŵazga?” Mwakujiyuyura muntu wa ku Etiyopiya yura wakazgora kuti: “Ndingamanya uli, kwambura kuti muntu wandirongozge?” Iye wakaŵeya Filipu kuti wamurongosolere Lemba ilo wakaŵazganga. Manyani kuti, Filipu kuti wakaŵazganga Malemba payekha na kurongosora maghanoghano ghake yayi. Iye wakaŵa wakukolerana na gulu lakuwoneka la Ciuta. Ndico cifukwa cake cikaŵa camacitiko kuti wawovwire muntu wa ku Etiyopiya yura kuti wapulikiske urongozgi wa Yehova kwizira mu gulu lake. (Milimo 6:5, 6; 8:5, 26-35) Mwakuyana waka lero, palije muntu uyo wakumanya vilato vya Yehova vyose pa iye yekha. Ise tose tikukhumbikwira wovwiri uwo mwacitemwa Yehova wakupereka kwizira mu gulu lake lakuwoneka.

9. Kasi ni ndondomeko wuli ya kuŵazga Baibolo iyo ise tose tingasanga nayo candulo?

⁹ Pakutovwira kuti tilipulikiske Baibolo, gulu la Yehova likupereka nkani za mu Malemba mu mabuku ghakupambana-pambana. Mwakusazgirapo, pali ndondomeko ya kuŵazga Baibolo mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta iyo yikucitika mu mipingo yose ya Ŵakaboni ŵa Yehova pa caru cose capasi. Candulo cikuru mungacisanga para mungaŵazga Malemba Ghakupatulika. (Salmo 1:1-3; 19:7, 8) Yezgayezgani comene kuti muŵazge Baibolo nyengo zose. Nangauli nyengo zinyake mungatondeka kupulikiska vyose, kweni kuŵazga kwinu kumupaninge cithuzithuzi ca ivyo Malemba ghakuyowoya ndipo musangenge candulo cikuru comene. Mwaciyerezgero, para mungaŵazga mapeji ghanayi panji ghankondi zuŵa limoza, mbwenu mungamara kuŵazga Baibolo lose kwa cirimika cimoza.

10. (a) Kasi ni nyengo wuli iyo mukuŵazgira Baibolo? (b) Ninjani uyo wangasazgikamo pa nyengo ya kuŵazga Baibolo, ndipo ncifukwa wuli kuŵazga nyengo zose nkhwakukhumbikwa?

¹⁰ Kasi mpauli apo mungaŵazgira Baibolo? Usange mungapatura maminiti 10 panji 15 zuŵa lirilose kuti muŵazge, mbwenu musangenge candulo cikuru comene. Usange cingaŵa cakusuzga, sankani nyengo yakuŵazgira sabata yiliyose ndipo rondezgani ndondomeko yinu. Usange ndimwe muntu wakutora panji kutengwa, sangwani kuŵazgira lumoza Baibolo mwakukwezga na munyinu. Usange muli na ŵana ŵarara ŵakuti ŵakumanya kuŵazga, nawoso mungaŵapa mwaŵi wakuti ŵaŵazge. Kuŵazga Baibolo kukwenera kucitika nyengo zose, nga ndi umo tikuryera cakurya nyengo zose. Nga ni umo mukumanyira, usange muntu wakuleka kurya mwakwenelera, thupi lake likukura makora yayi. Mwakuyana waka, umoyo withu wauzimu na umoyo wamuyirayira, vikuthemba pa kurya makoraghene “mazgu ghose agho ghakufuma mu mlomo wa Ciuta.”—Mateyu 4:4.

Cilato Cithu

11. Kasi cilato cithu cikwenera kuŵa civici para tikuŵazga Baibolo?

¹¹ Kasi cilato cithu cikwenera kuŵa civici para tikuŵazga Baibolo? Cilato cithu cingaŵanga ca kuŵazga waka mapeji ghanandi yayi. Kweni cikwenera kuŵa cakuti timumanye makora Ciuta mwakuti timutemwe comene na kumusopa mwakuzomerezgeka. (Yohane 5:39-42) Kaghanaghaniro kithu kakwenera kuyana na mulembi yunji wa Baibolo uyo wakalemba kuti: “Mundisambizge mendero ghinu, A Yehova; ndirongorani ntowa zinu.”—Salmo 25:4.

12. (a) Ncifukwa wuli kusanga “cimanyisko cakurondora” nkhwakukhumbikwa, ndipo nkuyezgayezga wuli uko muntu wakwenera kucita para wakuŵazga kuti wasange cimanyisko ici? (b) Ni mwakugwiriskira ncito ntowa zinayi zini izo tingasanga nazo candulo para tikusanda ivyo tikuŵazga mu Baibolo? (Wonani bokosi pa peji 30) (c) Rongosorani fundo zakurondezgapo izi mwakuzgora mafumbo agho ghali mu ndime yino. Ŵazgani malemba ghekha agho gharongoreka, lekani kuŵazga malemba agho mazgu ghake ghalembeka kale.

¹² Peneapo tikusambizgika na Yehova, khumbo lithu likwenera kuŵa lakuti tisange “cimanyisko cakurondora.” Kwambura ico, ni mwauli umo tingaghagwiriskilira ncito makora Mazgu gha Ciuta mu umoyo withu panji kuŵarongosolera ŵanji? (Ŵakolose 3:10, NW; 2 Timote 2:15) Kuti tisange cimanyisko cakurondora tikukhumbikwira kuŵazga mwakupwererera, ndipo para cigaŵa ico tikuŵazga ncinonono kucipulikiska, tikwenera kuŵazga mwakuwerezga-werezga kuti tipulikiske. Tingasangaso candulo cikuru usange tingaranguruka pa ivyo tikuŵazga na kughanaghanira umo fundo izo zikugwirira ncito. Pa peji 30 pali ntowa zakupambana-pambana za umo tingarangurukira peneapo tikuŵazga. Vigaŵa vinandi vya Malemba vingasandika mwakugwiriskira ncito yimoza panji zinandi mwa ntowa izi. Peneapo mukuzgora mafumbo ghakurondezgapo agha, muwonenge umo ntowa izi ziliri.

(1) Kanandi cigaŵa ca Lemba ico mukuŵazga cingamumanyiskani ukhaliro wa Yehova. Mwaciyerezgero, pa Salmo 139:13, 14, tikuwona pwererero likuru ilo Ciuta wali nalo pa mwana wambura kubabika: “Mukandirunga mu nthumbo ya ŵamama. Nkumurumbani cifukwa muli wakofya na wakuzizwiska. Milimo yinu njakuzizwiska! Mwandimanya nkanira-nkanira.” Nako nkuzizwiska kwa vilengiwa vya Yehova! Kalengekero kithu kakupereka ukaboni wakuti Ciuta wakutitemwa comene.

Mwakuwona ivyo vili kulembeka pa Yohane 14:9, 10, peneapo tikuŵazga umo Yesu wakacitiranga na ŵantu, tikusambirapo kuti Yehova iye mwene ntena wakacita mwakuyana waka. Mwakuŵa na fundo iyi mu maghanoghano ghithu, kasi mukughanaghana kuti ntena Yehova wakacita wuli pa vyakucitika ivyo vili kulembeka pa Luka 5:12, 13 na Luka 7:11-15?

(2) Ghanaghanirani umo nkani iyo mukuŵazga yikukolerana na mutu ukuru wa nkani ya mu Baibolo: kuthuwuska Muwuso wa Yehova na kutuŵiskika kwa zina lake kwizira mu Ufumu na mwa Yesu Kristu, Mpapu iyo yikalayizgika.

Kasi ni mwauli umo mutu ukuru wa nkani ya mu Baibolo ukadidimizgikira na Ezekiel na Daniel? (Ezekiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14)

Kasi ni mwauli umo Baibolo likurongolera kuti Yesu ni Mpapu iyo yikalayizgika? (Ŵagalatiya 3:16)

Ni mwauli umo Civumbuzi cikukonkoskera nkani ya Ufumu? (Civumbuzi 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5)

(3) Jifumbani umo mungagwiriskilira ncito vintu ivyo mukusambira. Mwaciyerezgero, mu buku la Exodus mupaka la Duteronome tikuŵazgamo za uzaghali na ucigaruka wa Ŵaisrayeli. Tikusambira kuti kaghanaghaniro na kacitiro kanteura aka kakaŵa na vyakufumapo viheni. Mwanteura, tikwenera kukondweska Yehova mwakuleka kurondezga nkaro yiheni ya Ŵaisrayeli. “Vyeneivi vikaŵacitikiranga iŵo nga ncakuwonerapo; ndipo vikalembekera kuŵa cakusoka ca ise, ta ŵeneise ghali kutizira maumariro gha zinyengo.”—1 Ŵakorinte 10:11.

Kasi tikusambirapoci pa nkani yakuti Kayini wakakoma Abelu? (Genesis 4:3-12; Ŵahebere 11:4; 1 Yohane 3:10-15; 4:20, 21)

Kasi urongozgi wa Baibolo ku Ŵakristu awo ŵali na cilindizga ca kukhala na umoyo wandanda kucanya ukugwiraso ncito ku Ŵakristu awo ŵali na cilindizga ca kukhala na umoyo wandanda pano pa caru capasi? (Maŵazgo 15:16; Yohane 10:16)

Nangauli sono tingaŵa kuti tiri na nkaro yiweme mu mpingo, ncifukwa wuli tikwenera kughanaghanira nipera za umo tingagwiriskira ncito mwakusazgikira urongozgi wa Baibolo uwo tikuwumanya kale? (2 Ŵakorinte 13:5; 1 Ŵatesalonika 4:1)

(4) Ghanaghanirani umo mungagwiriskilira ncito ivyo mukusambira kuti movwire ŵanji. Ŵantu wose mbakufipa mtima cifukwa ca vyakumara-mahara vya umoyo wawo, anteura ise tikwenera kuŵazgira nawo lumoza ivyo Yesu wakacita kuti warongore ivyo wazamucita kuntazi panyengo iyo wazamuwusa nga ni Themba: “Ndipo mizinda yikuru yikiza kwa iyo, yikiza na viti, na ŵaciburumutira, na ŵambuwu, na ŵakupunduka, na ŵanyake ŵanandi, . . . ndipo wakaŵacizga.”—Mateyu 15:30.

Kasi ninjani uyo wangawovwirika na nkani ya kuwuka ku ŵakufwa kwa mwana-msungwana wa Yayiro? (Luka 8:41, 42, 49-56)

13. Kasi ni vyandulo wuli ivyo tingasanga para tingarutirizga kuŵazga Baibolo pamoza na gulu la Yehova?

¹³ Mwee, nawo mbuweme kuŵazga Baibolo mwakurondezga ntowa zinayi izo zarongosoreka pacanya apa! Kuyowoya unenesko, kuŵazga Baibolo nkhwakusuzga. Kweni manyani kuti, tikusanga nako candulo cambura kumara, cifukwa peneapo tikuŵazga Malemba, tikukuraso mwauzimu. Kuŵazga Baibolo nyengo zose kukutovwira kuti tisenderere kufupi na Ŵadada ŵithu ŵacitemwa, Yehova, na Ŵakristu ŵanyithu. Kukutovwiraso kuti tirondezge urongozgi wakuti ‘tikoreske mazgu gha umoyo.’—Ŵafilipi 2:16, NW.

[Mazgu ghamusi]

Kudumbiskana Mwakuweleramo

• Ncifukwa wuli Baibolo likalembeka na kusungika mupaka lero?

• Ni mwauli umo tingawovwirira ŵanji kuti ŵalimanye na kulicindika Baibolo?

• Ncifukwa wuli kuŵazga Baibolo nyengo zose nkhwacandulo? Ni ntowa wuli zinayi izo tingasanga nazo candulo para tikusanda ivyo tikuŵazga?

[Bokosi\Cithuzithuzi pa peji 30]

PENEAPO MUKUŴAZGA CIGAŴA CA BAIBOLO, GHANAGHANIRANI

Ico cigaŵa ico cikumuphalirani za Yehova

Umo cikukolererana na mutu ukuru wa Baibolo

Umo cikwenera kukhwaskira umoyo winu

Umo mungacigwiriskilira ncito kuwovwira ŵanji