Vyakusanguluska Viwemi Ivyo Vikupumuzga
“Manyi mukurya, manyi mukumwa, manyi mukucita kanthu wuli, citirani vyose ku ucindami wa Ciuta.”—1 ŴAKORINTE 10:31.
1, 2. Cifukwa wuli vyakusanguluska tingaviwona kuŵa “cawanangwa ca Ciuta,” kweni Baibolo likutisoka vici?
MWAKAWIRO, tikutemwa kucita vinthu vyakukondweska. Yehova, Ciuta withu wacimwemwe wakukhumba kuti tikondwenge na umoyo, lekani wakutipa vinthu vinandi. (1 Timote 1:11; 6:17) Fumu yavinjeru Solomoni yikalemba kuti: “Nkhumanya kuti mulije kawemi kwakuluska kukondwera na kuŵa na cimwemwe . . . ; ndiposo kuti munthu yose waryenge na kumwa na kusekelera mu mulimo wake ndi cawanangwa ca Ciuta.”—Mupharazgi 3:12, 13.
2 Munthu wakukondwa nadi para wakughanaghanira nchito yiwemi iyo wacita, comene usange wali pamoza na mbumba yake panji ŵabwezi. Cingaŵa cakwenelera kuwona ici kuŵa “cawanangwa ca Ciuta.” Nangauli Mlengi wakutipa vinandi, cikung’anamura kuti tileke kujikora yayi. Baibolo likukana uloŵevu, kurya mwakujumphizga na nkharo ziheni, ndipo likucenjezga kuti wose awo ŵakucita ivi “ŵamkuhalira Ufumu wa Ciuta cara.”—1 Ŵakorinte 6:9, 10; Zintharika 23:20, 21; 1 Petros 4:1-4.
3. Kasi nchivici citovwirenge kuŵa maso mwauzimu na kukumbukira zuŵa likuru la Yehova?
3 Mu mazuŵa ghanonono ghaumaliro agha, nchakusuzga comene kuti Ŵakhristu ŵacite vinthu mwamahara kwambura kutolera maluso ghaheni gha caru. (Yohane 17:15, 16) Umo vikayowoyekera kale, ŵanthu ŵa muwiro wuno “ŵakutemwa vyakusekereska kwakuluska kutemwa Ciuta,” ndipo ŵakusurako ukaboni wakuti “suzgo yikuru” yaneng’enera. (2 Timote 3:4, 5; Mateyu 24:21, 37-39) Yesu wakacenjezga awo ŵakendanga nayo kuti: “Mujicenjelere, mzire pakunji mitima yinu yizotope na kudindiŵara, na kuloŵera, na vyenjezgo vya umoyo uno, ndipo zuŵa lira . . . limwizirani na kucilukizga nga ndi nkhoka.” (Luka 21:34, 35) Pakuŵa ŵateŵeti ŵa Ciuta, tikupulikira cenjezgo la Yesu. Mwakupambana na ŵanthu ŵa caru cambura kopa Ciuta ici, tikulimbikira kuŵa maso mwauzimu na kukumbukira zuŵa likuru la Yehova.—Zefaniya 3:8; Luka 21:36.
4. (a) Cifukwa wuli nchakusuzga kusanga vyakusanguluska viwemi? (b) Kasi pa Ŵaefeso 5:15, 16 pali ulongozgi wuli uwo tikwenera kupulikira?
4 Nchipusu yayi kujipatura ku viheni ivyo caru ici cikucita, pakuti Dyabulosi wavizgora kuti viwoneke nga ni viwemi ndipo wakuvilongora pakweru. Ici cikuŵa cinonono comene usange tikukhumba kusanguluka. Vinandi ivyo caru cikupeleka cilato cake nkhukondweska “makhumbiro gha thupi.” (1 Petros 2:11) Vyakusanguluska viheni vikucitika kulikose, kweniso vinganjira mu nyumba zithu kwizira mu mabuku, TV, Intaneti na mavidiyo. Ntheura Mazgu gha Ciuta ghakusoka Ŵakhristu kuti: “Cenjerani comene umo mukwendera, nga mbambura mahara cara, kweni nga mbamahara; ŵakujiwombolera nyengo, pakuti mazuŵa ghano ngaheni.” (Ŵaefeso 5:15, 16) Kuti vyakusanguluska viheni vileke kutikopa, kutisuŵizga, nanga nkhutinangira ubwezi withu na Yehova na kutikomeska, tikwenera kupulikira ulongozgi uwu.—Yakobe 1:14, 15.
5. Kasi ico cikutipumuzga comene nchivici?
5 Pakuti Ŵakhristu mbakutangwanika comene, nyengo zinyake ŵakudokera kusanguluka. Nakuti lemba la Mupharazgi 3:4 likuti pali “nyengo ya kuseka” na “nyengo ya kuvina.” Ntheura Baibolo likulongora kuti nchiwemi kusanguluka. Kweni vyakusanguluska vikwenera kuwezgeramo nkhongono, m’malo mwa kutimbanizga umoyo withu wauzimu panji kujandizga milimo yauzimu. Ŵakhristu awo mbalara mwauzimu ŵali kuwona kuti mtima wa kupa ndiwo ukupeleka cimwemwe. Ŵakulimbikira kucita dankha khumbo la Yehova, ndipo ŵakuwona kuti ‘ŵakupumura mu mizimu yawo’ cifukwa cakuti ŵali kuzomera goliwoli lipusu la Yesu.—Mateyu 11:29, 30; Milimo 20:35.
Kusankha Vyakusanguluska Vyakwenelera
6, 7. Kasi nchivici cingamovwirani kumanya usange vyakusanguluska ni viwemi panji yayi?
6 Kasi Mkhristu wangavimanya wuli vyakusanguluska vyakwenelera? Ŵapapi ndiwo ŵakulongozga ŵana ŵawo pa nkhani iyi, ndipo ŵalara ŵa mpingo nawo ŵakovwira usange nchakukhumbikwa. Kweni nchakwenelera yayi kuti ŵanyithu ndiwo ŵacitenge kutiphalira ico nchiwemi pa nkhani ya mabuku, mafilimu, maseŵero, kaviniro panji sumu. Paulosi wakati “awo ŵali kufikapo pa ulara, . . . ŵakumanya kupatura uwemi na uheni, cifukwa mamanyiro ghawo ghali kuzgoŵelera.” (Ŵahebere 5:14; 1 Ŵakorinte 14:20) Mu Baibolo muli fundo zakuti tilondezgenge. Njuŵi yinu yakusambizgika na Mazgu gha Ciuta yimovwiraninge usange mukupulikira ivyo yikumuphalirani.—1 Timote 1:19.
7 Yesu wakati “khuni likumanyikwa na vipasi vyake.” (Mateyu 12:33) Usange vyakusanguluska vikupambika vipambi viheni nga nkhutemwa nkhaza, uzaghali panji mayere, ipo tivileke. Vyakusanguluska vinyake vyambura kwenelera ni ivyo vingatipwetekeska panji kutikomeska, kutikavuska panyake kutigongoweska panji kukhuŵazga ŵanyithu. Mpositole Paulosi wakatisoka kuti nkhwananga kukhuŵazga njuŵi ya mbali withu. Wakalemba kuti: “Pakunangira ŵabali, na kulasa njuŵi zawo para zikutepwa, mukumunangira Khristu. Cifukwa ceneico, usange cakurya cikukhuŵaliska mbali wane, kuti . . . ndiryenge nyama cara muyirayira, mwakuti ndileke kukhuŵaliska mbali wane.”—1 Ŵakorinte 8:12, 13.
8. Kasi pangaŵa uheni wuli usange tikucita maseŵero pa kompyuta panji kuwonelera mavidiyo?
8 Mu masitoro muli maseŵero ghanandi gha pa kompyuta na pa vidiyo. Ghanyake ngawemi ndipo ngakukondweska, kweni kanandi maseŵero agha ghakulongora vyakucita ivyo Baibolo likukana. Maseŵero ghangaŵa ghawemi yayi usange ghakulongora ŵanthu ŵakupwetekana, kukomana na kucita ukazuzi. Yehova wakuŵatinkha awo ‘ŵakutemwa nkhaza.’ (Salmo 11:5; Zintharika 3:31; Ŵakolose 3:5, 6) Ndipo usange maseŵero ghakumuciskani kughanaghana vinu pera panji kuŵa ŵakali, ghakufipiska maghanoghano ghinu, panji kumumalirani nyengo, manyani kuti ghakunanga umoyo winu wauzimu ndipo sinthani.—Mateyu 18:8, 9.
Umo Tingasangulukira Mwakwenelera
9, 10. Kasi awo ŵakumanya makora vinthu ŵangacita vici kuti ŵasanguluke?
9 Nyengo zinyake Ŵakhristu ŵakufumba kuti: “Kasi vyakusanguluska viwemi vikuŵa wuli? Vyakusanguluska vinandi mu caru vikupambana na ivyo Baibolo likukhumba.” Manyani kuti vyakusanguluska viwemi viliko, kweni pakukhumbikwira kuyezgayezga. Pakukhumbikwira kunozgekera, comene ŵapapi ndiwo ŵakwenera kucita ivi. Ŵanandi ŵakusanguluka makora na mbumba zawo kweniso ŵanyawo mu mpingo. Cikuŵa cakukondweska na cakukhozga kulyera pamoza mwakufwasa na kudumbiskana ivyo vyangucitika zuŵa ilo, panji nkhani ya mu Baibolo. Munganozga cakurya na kukalyera ku malo ghanyake, kuseŵera, kwenda ulendo panji kutembeya. Vyakusanguluska ivi vingaŵa vyakukondweska ndiposo vyakukhorweska.
10 Mulara na muwoli wake awo ŵali kulera ŵana ŵatatu ŵakuti: “Kufumira apo ŵana ŵithu ŵakaŵa ŵacoko, tikaŵanga nawo pakusankha kwakuya. Nyengo zinyake tikatenge mwana waliyose waceme mubwezi wake kuti tilutire lumoza, ndipo ulendo ukaŵanga wakunozga comene. Tikamanyanga vinthu vinyake vyakuzirwa mu umoyo wawo. Nyengo zinyake tikacemanga mbumba na ŵabwezi mu mpingo kuti ŵize ku nyumba yithu. Tikaphikanga cakurya ico tikalyeranga pawaro na kucita maseŵero. Kweniso tikakweranga galimoto panji kwenda pasi kukawona mapiri, ndipo pa nyengo izi tikasambiranga za cilengiwa ca Yehova.”
11, 12. (a) Kasi mungacita vici kuti ŵanyinu ŵaŵenge namwe usange mukukhumba kusanguluka? (b) Kasi ni nchezgo wuli izo ŵanandi ŵacali kuzikumbuka?
11 Kasi imwe pamwekha, panji mose pamoza na mbumba yinu mungaŵacema ŵanyinu kuti muzakaŵe nawo usange mukunozgekera kusanguluka? Cokoro, wambura kutora panji kutengwa, panyake mbumba iyo yili na mupapi yumoza, ŵangakhumbikwira kuŵakhwimiska. (Luka 14:12-14) Kweniso mungacema awo ŵasambira sono unenesko, nangauli mukwenera kuwoneseska kuti paleke kucitika nkharo iyo yingatimbanizga ŵanji. (2 Timote 2:20, 21) Para ŵanyake ŵakusuzgika mu thupi ndipo nchakusuzga kuti ŵende, munganozga cakurya kuti mukarye nawo ku nyumba yawo.—Ŵahebere 13:1, 2.
12 Ŵanandi ŵakuluwa yayi nyengo iyo ŵakalyera pamoza na ŵanyawo na kupulika umo vikendera kuti ŵaŵe Ŵakhristu, ndiposo ico caŵawovwira kuti ŵalutilire kugomezgeka kwa Ciuta. Mungadumbiskana nkhani za mu Baibolo na wose awo ŵalipo, ndipo mungaciska ŵana kuti nawo ŵayowoyengepo. Nchezgo yanthena yingaŵa yakovwira, ndipo mungaciskana kwambura kukhozga soni munthu waliyose cifukwa cakuti wakuleka kumanya vinandi.
13. Kasi Yesu na Paulosi ŵakalongora wuli umo tingacezgera na ŵanthu na kuluta para ŵaticema?
13 Yesu wakalongora makora umo tikwenera kucitira, wakacezganga na ŵanthu ndipo wakalutanga para wacemeka ku nchezgo. Nyengo zose uwu ukaŵanga mwaŵi kuti waŵapeko vitumbiko vyauzimu ŵanthu. (Luka 5:27-39; 10:42; 19:1-10; 24:28-32) Ŵasambiri ŵake ŵakwamba nawo ndimo ŵakacitiranga. (Milimo 2:46, 47) Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Nkhupukwa kumuwonani, mwakuti ndize kamupaniko cawanangwa ca mzimu cakumukhozgani, uko ndiko kuti tisanguluskanenge na cipulikano ico tili naco ine na imwe.” (Ŵaroma 1:11, 12) Ntheura nase para tikucezga tikhozganenge.—Ŵaroma 12:13; 15:1, 2.
Ivyo Tikwenera Kukumbukira na Kucenjera Navyo
14. Cifukwa wuli nchiwemi yayi kucema ŵanthu ŵanandi comene pa nchezgo?
14 Nchiwemi yayi kucema ŵanthu ŵanandi comene pa nchezgo, cifukwa kanandi cikuŵa cakusuzga kulaŵilira ŵanthu ŵanandi. Usange kulije milimo yauzimu, ŵanthu ŵa mbumba zicoko waka ŵangaluta ku malo ghanyake kuti ŵakalyere pamoza cakurya panji kuseŵera kwambura kuŵika mtima comene pa kuphalizgana. Usange pa nchezgo izi pakuŵa ŵalara, ŵateŵeti ŵakovwira, na Ŵakhristu ŵanyake ŵakukhwima mwauzimu, ŵakuciska ŵanyawo pa viwemi, ndipo nchezgo yingaŵa yakukondweska comene.
15. Cifukwa wuli nchakuzirwa kulaŵilira makora para tanozga nchezgo?
15 Awo ŵacema ŵanthu ku nchezgo ŵakwenera kuwoneseska kuti vyose vikucitika mwakwenelera. Nangauli mukutemwa kupokelera ŵalendo, kasi soni zingamukorani yayi usange mungapulika kuti mulendo munyake wakakhuŵara na ivyo vikacitika mu nyumba yinu cifukwa cakuti mukaleka kuŵikako mahara? Wonani fundo iyo yili pa Duteronome 22:8. Para Muisirayeli wazenga nyumba yiphya wakeneranga kuzenga kampanda mumphepete mwa mtenje, pakuti kanandi pacanya pa mtenje ŵakacezgerangapo na ŵalendo. Cifukwa wuli? “Kuti muleke kukhizgira pa nyumba yinu mlandu wa ndopa usange munthu wawako.” Mwakuyana waka, mukwenera kughanaghanira ŵalendo ŵinu na kuŵavikilira ku ngozi kweniso umoyo wawo wauzimu kwambura kuŵaphalira malango ghanandinandi.
16. Kasi uyo wanozga nchezgo wakwenera kuŵa maso na vici usange moŵa uŵengepo?
16 Usange pa nchezgo paŵenge moŵa, mukwenera kuŵa maso comene. Ŵakhristu ŵanandi ŵakupeleka moŵa ku ŵalendo usange ŵakulaŵilira ŵekha umo ŵalendo ŵawo ŵakumwera. Paleke kucitika cilicose ico cingakhuŵazga ŵanji panji kuyezga munthu kuti wajumphizge kumwa. (Ŵaefeso 5:18, 19) Ŵalendo ŵanyake ŵangakana kumwa moŵa pa vifukwa vyakupambanapambana. Mu vigaŵa vinandi malango ghakukana kuti munthu wamwe moŵa usange wandafiske vilimika ivyo ŵali kupima. Nangauli dango ili lingawoneka linonono, Ŵakhristu ŵakwenera kupulikira malango gha Kesare.—Ŵaroma 13:5.
17. (a) Usange sumu ziŵengepo pa nchezgo, cifukwa wuli nchakuzirwa kusankha? (b) Usange ŵanyake ŵakuvina pa nchezgo, ŵangacita wuli mwakwenelera?
17 Uyo wacema ŵanthu wakwenera kuwoneseska kuti sumu, kaviniro panji vyakusanguluska vinyake vikuyana na fundo Zacikhristu. Ŵanthu ŵakutemwa sumu zakupambanapambana, ndipo kuli sumu za mitundu yinandi. Kweni sumu zinandi lero zikusambizga cigaruka, makhaliro ghaheni na nkhaza. Nchakwenelera kusankha. Sumu ziwemi ni izo zikulira pacokopacoko pera yayi, ndipouli zingaŵanga zakuwuska makhumbiro ghaheni yayi, nesi zakucemerezga. Muleke kumupa mwaŵi munthu uyo wakuleka kumanya voliyumu yakwenelera kuti ndiyo walizgenge sumu. Pakuvina, nchiheni kuti Mkhristu walimbikirenge kubinyuka mu ciwuno na pa cifuŵa, ivyo vingawuska khumbiro liheni.—1 Timote 2:8-10.
18. Kasi ŵapapi ŵangavikilira wuli ŵana ŵawo para ŵakuŵalaŵilira pa nchezgo?
18 Ŵapapi awo Mbakhristu ŵakwenera kumanya ivyo vikunozgeka uko ŵana ŵawo ŵacemeka kuti ŵakacezge, ndipo kanandi cingaŵa camahara kuluta nawo. Nchacitima kuti ŵapapi ŵanyake ŵazomerezga ŵana ŵawo kuluta ku viphikiro ivyo kukuŵavya wakulaŵilira, ndipo ŵanandi awo ŵakuŵapo ŵakucita nkharo ziheni. (Ŵaefeso 6:1-4) Nangauli ŵana ŵangaŵa ŵalara ndipo ŵakulongora kuti ŵangajikora pakucita vinthu, nchakwenelera nipera kuŵawovwira kuti ‘ŵacimbire makhumbiro gha uwukirano.’—2 Timote 2:22.
19. Kasi ni fundo wuli iyo yingatovwira kuwona ico tikwenera ‘kupenja dankha’?
19 Nchezgo na vyakusanguluska viwemi vikuŵa vyakupumuzga, ndipo vikupangiska kuti umoyo uŵe wakunozga. Yehova wakutikanira yayi kukondwa, kweni kuyowoya unenesko, tikumanya kuti vyakusanguluska pa ivyo vyekha vingatovwira yayi kusunga usambazi kucanya. (Mateyu 6:19-21) Yesu wakawovwira ŵasambiri ŵake kupulikiska kuti ico nchakuzirwa comene ndico ‘kupenja dankha ufumu wake, na urunji wake’ kuluska vyakurya, maji na vyakuvwara, ivyo “ŵamitundu ŵakupenja” comene.—Mateyu 6:31-34.
20. Kasi ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova ŵangalindilira vinthu wuli viwemi kufuma kwa Mupi Mukuru?
20 Inya, ‘manyi tikurya, manyi tikumwa, manyi tikucita kanthu wuli,’ tingacita “vyose ku ucindami wa Ciuta,” na kumuwonga Mupi Mukuru wa viwemi ivyo tikukondwa navyo mwakwenelera. (1 Ŵakorinte 10:31) Mu caru ca Paradiso ico cili pafupi, tizamusanguluka muyirayira cifukwa ca lusungu lwa Yehova, ndipo tizamucezga na wose awo ŵakufiska kucita urunji wake.—Salmo 145:16; Yesaya 25:6; 2 Ŵakorinte 7:1.
Kasi Mukukumbuka?
• Cifukwa wuli nchinonono kuti Ŵakhristu ŵasange vyakusanguluska viwemi lero?
• Kasi ni vyakusanguluska wuli ivyo vikuŵa vyakukhorweska mu mbumba za Ŵakhristu?
• Kasi Mkhristu wakwenera kukumbuka na kucenjera na vinthu wuli para wakusanguluka?
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Sankhani vyakusanguluska ivyo vikupambika vipambi viwemi
[Cithuzithuzi pa peji 25]
Kasi Ŵakhristu ŵakugega vyakusanguluska wuli?