‘Ŵawiskemwe Mbalusungu’
“Muŵe ŵalusungu, ntheura umo Ŵawiskemwe ŵaliri ŵalusungu.”—LUKA 6:36.
1, 2. Kasi ivyo Yesu wakaphalira ŵalembi na Ŵafarisi ndiposo ŵalondezgi ŵake vikulongora wuli kuti lusungu ni ukhaliro uwemi?
DANGO ilo Ciuta wakapeleka ku Ŵaisrayeli kwizira mwa Mozesi likaŵa na malango pafupifupi 600. Nangauli kulondezga malango agha kukaŵa kwakukhumbikwa, kweni kulongora lusungu kukaŵaso kwakuzirwa comene. Ghanaghanirani ivyo Yesu wakaphalira Ŵafarisi awo ŵakaŵa ŵambura lusungu. Pa vyakucitika viŵiri, Yesu wakaŵacenya ndipo wakaŵaphalira kuti Ciuta wakati: “Lusungu ndilo nkhukhumba, sembe cara.” (Mateyu 9:10-13; 12:1-7; Hoseya 6:6) Kuumaliro wa uteŵeti wake, Yesu wakati: “Soka kwa imwe, mwa Ŵalembi na Ŵafarisi, mwa ŵapusikizgi! cifukwa mukupeleka cakhumi ca kanusi na sobala na munchese, ndipo muli kuleka vikuru vya Malango, kweruzga, na lusungu, na cipulikano.”—Mateyu 23:23.
2 Nchakuwonekerathu kuti Yesu wakawonanga lusungu kuŵa lwakuzirwa comene. Wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti: “Muŵe ŵalusungu, ntheura umo Ŵawiskemwe ŵaliri ŵalusungu.” (Luka 6:36) Kweni kuti tiŵe “ŵakumuyezga Ciuta” pa nkhani iyi, tikwenera kumanya umo lusungu lweneco lukuŵira. (Ŵaefeso 5:1) Nakuti para tingamanya uwemi wa kulongora lusungu, tizamuŵa ŵalusungu comene ku ŵanji.
Kulengera Lusungu Ŵakusoŵerwa
3. Cifukwa wuli tikwenera kusambira kwa Yehova umo tingalongolera lusungu lweneco?
3 Wamasalmo wakimba kuti: “Yehova ngwa ucizi na kumancha kulengera lusungu, kukalipa luŵiro cara, na wa cifundu cakuzara. Ku wose Yehova ndi muwemi; ciwuravi cake cili pa vyose vilengiwa vyake.” (Salmo 145:8, 9) Yehova ni “Ŵawiske ŵalusungu, Ciuta wa cisangulusko cose.” (2 Ŵakorinte 1:3) Munthu walusungu wakucitira citima ŵanyake. Lusungu nchigaŵa cikuru ca mikhaliro ya Ciuta. Ivyo Ciuta wakucita ndiposo ulongozgi wake vingatisambizga umo tingalongolera lusungu lweneco.
4. Kasi lemba la Yesaya 49:15 likutisambizgaci za lusungu?
4 Nga umo lemba la Yesaya 49:15 likuyowoyera, Yehova wakuti: “Kasi mwanakazi wangamanya kuluwa mwana wake wakonkha, kuti waleke kuŵa naye na cisungusungu mwana wa nthumbo yake?” Lizgu la Cihebere ilo lang’anamurika apa kuti “cisungusungu,” likuyanako na lizgu lakuti lusungu ilo liri pa Salmo 145:8, 9, ilo liri mu ndime 3. Ico cikucitiska Yehova kuŵa walusungu cikuyana waka na ico cikucitiska mama uyo wakonkheska kuŵa walusungu ku mwana wake. Mwana wangaŵa kuti wali na njara panji wangakhumba cinthu cinyake. Citima panji ciwuravi ico mama wakuŵa naco ndico cikupangiska kuti wawovwire mwana wake. Yehova nayo wali na citima cakuyana waka kwa awo wakuŵalongora lusungu.
5. Kasi Yehova wakalongora wuli ku Ŵaisrayeli kuti ni “musambazi mu lusungu”?
5 Nchiwemi kucitira ŵanji citima, kweni nchiwemi comene kucitapo kanthu mwa kovwira awo mbakusoŵerwa. Ghanaghanirani umo Yehova wakacitira apo ŵasopi ŵake ŵakaŵa ku wuzga ku Eguputo pafupifupi vilimika 3,500 ivyo vyajumpha. Wakaphalira Mozesi kuti: “Ndawona visuzgo vya ŵanthu ŵane ŵeneaŵa ŵali mu Eguputo, ndapulika kulira kwawo cifukwa ca ŵakuru ŵa milimo; pakuti nkhumanya vitima vyawo, ndipo ndakhira kuŵapoka mu mawoko gha ŵanthu Ŵaeguputo, na kuŵafumiska mu caru cira kukwelera ku caru ciwemi na cisani, caru cakuzara na sulu na uci.” (Exodus 3:7, 8) Pakati pajumpha vilimika pafupifupi 500 kufuma apo Ŵaisrayeli ŵakawombokwera ku Eguputo, Yehova wakaŵakumbuska kuti: “Ndine nkhamufumya Israyeli mu Eguputo, na kumuthaskani mu woko la Ŵaeguputo, na mu woko la mafumu ghose, na la ŵeneawo ŵakamunyekezgani.” (1 Samuel 10:18) Cifukwa ca kuleka kulondezga Malango ghaurunji gha Ciuta, kanandi Ŵaisrayeli ŵakakomwanga. Ndipouli, Yehova wakaŵacitiranga citima ndipo nyengo zinandi wakaŵathaskanga. (Ŵeruzgi 2:11-16; 2 Midauko 36:15) Ici cikulongora umo Ciuta wacitemwa wakucitira na ŵanthu awo mbakusoŵerwa, awo ŵali pangozi, ndiposo awo ŵali mu masuzgo. Yehova ni “musambazi mu lusungu.”—Ŵaefeso 2:4.
6. Kasi Yesu Khristu wakalongora wuli lusungu nga Mbawiske?
6 Yesu wakalongora makora comene mukhaliro wa lusungu uwo awiske ŵali nawo. Kasi Yesu wakacita wuli apo ŵanthu ŵaŵiri ŵaciburumutira ŵakamupempha kuti: “Fumu, mutilengere lusungu, mwa Mwana wa Davide”? Ŵanthu aŵa ŵakapemphanga Yesu kuti waŵajure maso mwamunthondwe. Yesu wakaŵacizga, kweni wakaŵacizga waka mwamunthondwe kwambura kuŵalengera lusungu yayi. Baibolo likuti: “Yesu, pakuŵa na lusungu, wakakhwaska maso ghawo: ndipo penepapo ŵakalaŵiskaso.” (Mateyu 20:30-34) Lusungu lukacitiska Yesu kucita minthondwe yinandi iyo yikawovwira ŵaciburumutira, ŵa mizimu yiheni, ŵavyoni, ndiposo ŵapapi awo ŵana ŵawo ŵakaŵa ŵalwari.—Mateyu 9:27; 15:22; 17:15; Marko 5:18, 19; Luka 17:12, 13.
7. Kasi Yehova Ciuta na Mwana wake ŵakutisambizgaci pa nkhani ya kulongora lusungu?
7 Ivyo Yehova Ciuta na Yesu Khristu ŵakucita vikulongora kuti lusungu luli na vigaŵa viŵiri: kucitira citima awo ŵakusuzgika, ndiposo kuŵawovwira. Munthu walusungu wakwenera kulongora vigaŵa vyose viŵiri. Mu Malemba, kanandi lusungu lukung’anamura kughanaghanira awo ŵakusuzgika na kuŵacitira vinthu ivyo vingaŵawovwira. Kweni kasi lusungu lukulongoreka wuli para pali mulandu? Kasi lukusazgapo kucita vinthu ivyo ŵanji ŵangawona kuti ni viheni, nga nkhuleka kumupa munthu cilango?
Kulengera Lusungu Ŵakwananga
8, 9. Kasi lusungu ulo Davide wakalongoreka pamanyuma pa kucita kwananga na Batisheba lukasazgapo vici?
8 Ghanaghanirani ivyo vikacitika pamanyuma pakuti mprofeti Natani wacenya Davide, Themba la Israyeli cifukwa ca kucita uleŵi na Batisheba. Davide wakaŵa na citima cifukwa ca ivyo wakacita, ndipo wakalomba kuti: “Ndilengerani lusungu, A Ciuta, kwakuyana na cifundu cinu cakukhwima; umo uliri ukuru wa ciwuravi cinu sisitani majuvyo ghane. Mundisavye nkhanira ku ubendezi wane, munditozge ku kwananga kwane! Cifukwa nkhuzomera majuvyo ghane, kwananga kwane kuli pamaso pane nyengo yose. Imwe, Imwe pera ndamwanangirani, na kucita ico nchiheni mu maso ghinu.”—Salmo 51:1-4.
9 Citima cikamukora comene Davide. Yehova wakamugowokera kwananga kwake na kucepeskako cilango ico wakapokera pamoza na Batisheba. Kuyana na Dango ilo Yehova wakapeleka kwizira mwa Mozesi, Davide na Batisheba ŵakeneranga kukomeka. (Duteronome 22:22) Nangauli ŵakalekerathu yayi kusuzgika cifukwa ca kwananga kwawo, kweni ŵakakomeka yayi. (2 Samuel 12:13) Lusungu lwa Ciuta lukusazgapo kugowokera zakwananga. Ndipouli, wakuleka yayi kupeleka cilango cakwenelera.
10. Nangauli Yehova wakweruzga mwalusungu, cifukwa wuli tikwenera kunangira dara yayi?
10 Pakuti umo “kwananga kukanjilira mu caru na munthu yumoza [Adamu],” ndipo “njombe ya kwananga ndi nyifwa,” ntheura ŵanthu wose ŵakwenera nyifwa. (Ŵaroma 5:12; 6:23) Tingaŵa ŵakuwonga comene cifukwa Yehova wakulongora lusungu para wakuteruzga. Kweni tikwenera kunangira dara yayi cifukwa cakuti Ciuta ngwalusungu. Lemba la Duteronome 32:4 likuti: “[Yehova] nthowa zake zose ndi urunji.” Para Ciuta wakulongora lusungu wakuzerezga yayi fundo zake za urunji.
11. Ni mwauli umo Yehova wakalongolera urunji pakweruzga nkhani ya Davide na Batisheba?
11 Pambere Davide na Batisheba ŵandagowokereke cilango ca nyifwa, ŵakeneranga kugowokereka dankha zakwananga zawo. Ŵeruzgi ŵa Ŵaisrayeli ŵakazomerezgekanga yayi kugowokera munthu zakwananga. Ŵapikenge mwaŵi wa kweruzga mulandu uwu, mphanyi Davide na Batisheba ŵakakomeka. Ndivyo Dango likakhumbanga. Cifukwa ca phangano ilo Ciuta wakapangana na Davide, Yehova wakawona usange pangaŵa cifukwa ca kugowokera kwananga kwa Davide. (2 Samuel 7:12-16) Ntheura, Yehova Ciuta, “Mweruzgi wa caru cose,” uyo ‘wakuyezga mtima’ wakawona kuti cikaŵa ciwemi kuti nkhani iyi weruzge yekha. (Genesis 18:25; 1 Midauko 29:17) Ciuta wakasanda makora mtima wa Davide, kuwona usange walapa nadi, na kumugowokera.
12. Kasi ŵanthu ŵakwananga ŵangasanga wuli candulo na lusungu lwa Ciuta?
12 Lusungu ulo Yehova wakutilongora mwa kutiwombora ku nyifwa iyo yili kwiza cifukwa ca kwananga uko tili kuhara, lukukolerana na urunji wake. Kuti watigowokere zakwananga kwambura kuswa fundo zake zaurunji, Yehova wali kupeleka sembe yakuwombora ya Mwana wake Yesu Khristu, ico nchilongolero cikuru comene ca lusungu lwake. (Mateyu 20:28; Ŵaroma 6:22, 23) Kuti tisange candulo na lusungu lwa Ciuta, ulo lungatiponoska kuti tileke kupokera cilango ca nyifwa cifukwa ca kwananga uko tili kuhara, tikwenera ‘kupulikana na Mwana.’—Yohane 3:16, 36.
Ciuta Walusungu na Urunji
13, 14. Kasi lusungu lwa Ciuta lukusintha urunji wake? Longosorani.
13 Pakuti lusungu lwa Yehova lukuswa yayi fundo zake zaurunji, kasi ndikuti urunji wake ukusintha cifukwa ca lusungu? Panji kasi lusungu lwake lukusintha cifukwa ca urunji? Cara.
14 Kwizira mwa mprofeti Hoseya, Yehova wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Ndikujalire uŵenge wane kwa muyirayira; inya, ndikujalirenge uŵenge wane mu urunji, na mu weruzgi, na mu cisungusungu, na mu lusungu.” (Hoseya 2:19) Mazgu agha ghakulongora kuti lusungu lwa Yehova nyengo zose lukukolerana na mikhaliro yake yinyake, nga ni urunji. Yehova ni “Ciuta wa lusungu na ucizi, . . . wakugowokera kwananga na majuvyo na uheni kweni ntha tiwamuleke waka uyo wasuskika na mlandu.” (Exodus 34:6, 7) Yehova ni Ciuta walusungu na urunji. Pakuyowoya za iyo, Baibolo likuti: “Ndiye Jarawe, mulimo wake ngwakufikapo; pakuti nthowa zake zose ndi urunji.” (Duteronome 32:4) Urunji wa Ciuta ngwakufikapo nga ni umo luliri lusungu lwake. Mikhaliro yiŵiri iyi njakuyana waka, palije uwo ukuluska unyake. Yose njakuzirwa ndipo njakukolerana comene.
15, 16. (a) Nchivici ico cikulongora kuti urunji wa Yehova ni nkhaza yayi? (b) Kasi awo ŵakusopa mwaunenesko ŵakwenera kusimikizga vici apo Yehova wazamweruzga caru ciheni ici?
15 Urunji wa Yehova kuti ni nkhaza yayi. Kanandi urunji ukugwira nchito pa nkhani za milandu, ndipo ceruzgo cikupelekeka kwa awo ŵananga. Kweni para Ciuta wakulongora urunji wake yikuŵaso nyengo ya kuponoskera awo mbakwenelera kuponoskeka. Mwaciyelezgero, apo ŵanthu ŵaheni ŵa mu misumba ya Sodomu na Gomora ŵakaparanyika, Loti na ŵana ŵake ŵaŵiri ŵasungwana ŵakaponoskeka.—Genesis 19:12-26.
16 Tingaŵa na cigomezgo cose kuti apo Yehova wazamweruzga caru ciheni ici, “mzinda ukuru” wa ŵasopi ŵaunenesko, awo ‘ŵasukutura minjilira yawo, ndipo ŵayituŵiska mu ndopa za Mwanamberere,’ uzamuponoskeka. Uzamufuma “mu cisuzgo cikuru.”—Civumbuzi 7:9-14.
Cifukwa Wuli Tikwenera Kuŵa Ŵalusungu?
17. Kasi cifukwa cikuru ico tikulongolera lusungu nchakuti wuli?
17 Ivyo Yehova na Yesu Khristu ŵakucita vikutisambizga umo lusungu lweneco lukuŵira. Lemba la Zintharika 19:17 likutiphalira cifukwa cikuru ico tikwenera kuŵira ŵalusungu, likuti: “Mweneuyo wakufwira lusungu mukavu wakubwereka Yehova, ndipo Iye tiwawezgere ceneico wacita.” Yehova wakukondwa para tikuyezga iyo na Mwana wake mwa kulongorana lusungu ku ŵanyithu. (1 Ŵakorinte 11:1) Para tikulengera lusungu ŵanyithu tikuŵakhuŵirizga kuti nawo ŵatilengerenge lusungu, cifukwa lusungu lukubaba lusungu.—Luka 6:38.
18. Nchifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kuŵa ŵalusungu?
18 Mu lusungu muli mikhaliro yiwemi yinandi. Muli wezi, citemwa, ciwuravi, na uwemi. Citima ndico cikupangiska munthu kuti walongore lusungu. Yehova wakukwiya luŵiro yayi ndipo wakupeleka nyengo yakukwana ku ŵakwananga kuti ŵalape, kweni lusungu lwake lukucepeska urunji wake yayi. (2 Petros 3:9, 10) Mwantheura, lusungu lukwendera lumoza na kuzika ndiposo kuzizipizga. Lusungu lukuvunga mikhaliro yiwemi yinandi iyo yikusazgapo vipambi vyamzimu wa Ciuta. Ntheura para tikulongora lusungu ndikuti tikulongoraso mikhaliro yinyake yiwemi. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Ipo nchakukhumbikwa comene kuti tiyezgeyezgenge kulengera lusungu ŵanyithu.
“Mba Mwaŵi Ŵalusungu”
19, 20. Kasi lusungu lukuluska wuli ceruzgo?
19 Musambiri Yakobe wakayowoya cifukwa ico nyengo zose tikwenera kulengera lusungu ŵanyithu. Wakalemba kuti: “Lusungu lukuthumbwira pa ceruzgo.” (Yakobe 2:13b) Yakobe wakayowoyanga za lusungu ulo musopi wa Yehova wakulongora ku ŵanyake. Lusungu lukuthumbwira panji kuti lukuluska ceruzgo mu nthowa yakuti para munthu ‘wakujipataulira kwa Ciuta,’ Yehova wakughanaghanira milimo yalusungu iyo munthu uyo wakacitanga, ndipo wakumugowokera cifukwa ca sembe yakuwombora ya Mwana Wake. (Ŵaroma 14:12) Nchakuwonekerathu kuti cimoza mwa vifukwa ivyo vikacitiska Ciuta kuti wagowokere Davide kwananga uko wakacita na Batisheba nchakuti Davide wakaŵa munthu walusungu. (1 Samuel 24:4-7) Kweni “ceruzgo nchambura lusungu kwa mweneuyo walive kulongora lusungu.” (Yakobe 2:13a) Nchakuzizika yayi kuti “ŵambura lusungu” ŵali mu gulu la ŵanthu awo Ciuta wakuŵawona kuti “ŵakwenelera nyifwa.”—Ŵaroma 1:31, 32.
20 Apo Yesu wakapharazganga pa lupiri, wakati: “Mba mwaŵi ŵalusungu: pakuti ndiwo ŵati ŵacitikirenge lusungu.” (Mateyu 5:7) Mazgu agha ngankhongono, ndipo ghakulongora kuti awo ŵakukhumba kuti Ciuta waŵacitire lusungu, nawo ŵakwenera kucitira lusungu ŵanyawo. Mu nkhani yithu yakulondezgapo tizamudumbiskana umo tingalongolera lusungu mu umoyo withu zuŵa na zuŵa.
Kasi Mwasambiraci?
• Kasi lusungu ni vici?
• Kasi lusungu lukulongoreka wuli?
• Ni mwawuli umo Yehova waliri Ciuta wa lusungu na urunji?
• Cifukwa wuli tikwenera kuŵa ŵalusungu?
[Cithuzithuzi pa peji 4]
Yehova wakucitira citima awo ŵakusoŵerwa nga umo mama wakonkheska wakucitira na mwana wake
[Cithuzithuzi pa peji 6]
Kasi minthondwe iyo Yesu wakacita yikutisambizgaci za lusungu?
[Cithuzithuzi pa peji 7]
Kasi Yehova wakaswa fundo zake zaurunji apo wakalongora lusungu kwa Davide?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Lusungu ulo Ciuta wakulongora ku ŵakwananga lukukolerana na urunji wake