LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • w07 10/1 pp. 9-13
  • Tingalongora Wuli Lusungu?

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Tingalongora Wuli Lusungu?
  • Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2007
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • ‘Usange Mbali Wakwenda Nkhuli’
  • “Usange Mukulumba Cisko”
  • “Vinjeru Ivyo Ni Vyakucanya Ni . . . Vyakuzura Lusungu”
  • “Kuŵagowokera Ŵanthu Kupuluka Kwawo”
  • “Tiŵacitirenge Wose Uwemi”
  • “Vya Mukati Ndivyo Mupenge”
  • ‘Ŵawiskemwe Mbalusungu’
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2007
  • Tikuteŵetera Chiuta Uyo “Ngwalusungu Chomene”
    Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova (Lakusambira)—2021
  • Ŵacisungusungu Mbakukondwa
    Yimbirani Yehova
  • “Mbakukondwa Awo Mbalusungu”
    ‘Yimbirani Yehova Mwakukondwa’
Gongwe la Mulinda Likupharazga Ufumu wa Yehova—2007
w07 10/1 pp. 9-13

Tingalongora Wuli Lusungu?

“Tiŵacitirenge wose uwemi, comenecomene awo mba mbumba ya cipulikano.”—ŴAGALATIYA 6:10.

1, 2. Kasi ntharika ya Musamariya muwemi yikutisambizgaci za lusungu?

APO Mumanyimalango munyake wakayowoyeskananga na Yesu, wakafumba kuti: “Mzengezgani wane ndi njani?” Yesu pakumuzgora wakayowoya ntharika yakuti: “Munthu yunji wakafuma ku Yerusalemu wakikhanga kuya ku Yeriko; ndipo wakawira mu ŵaskoghi, awo ŵakamuvura, na kumutimba, ŵakamusida wakhala pa singo pera, ndipo ŵakaluta. Ndipo kukaŵa kuti musofi yunji wakikhanga mu nthowa yeneiyo: ndipo wakati wamuwona, wakaŵambara ku lwegha lunyake. Ndipo ntheura Mulevi nayo wakati wafika penepapo, na kumuwona, wakaŵambara ku lwegha lunyake. Kweni Musamariya yunji pa ulendo, wakafika papo wakaŵapo yura: ndipo wakati wamuwona, wakamulengera lusungu, wakiza kwa iyo, wakamukaka mabamba ghake, na kupungulirapo mafuta na vinyo; ndipo wakati wamukwezga pa ciŵeto cake, wakiza nayo ku nyumba ya ŵalendo, ndipo wakamupwelera. Ndipo namacero wakafumya ndarama ziŵiri, wakamupa mwenenyumba, wakati, Umupwelerenge; na zinyake izo ungataya zakuluska izi, ndizamkuwezgerapo ine para ndaya kawera.” Pamasinda pake, Yesu wakafumba Mumanyimalango uyu kuti: “Iwe ukuti, mu ŵanthu aŵa ŵatatu ndi nju uyo wakaŵa mzengezgani wa uyo wakawira mu ŵaskoghi?” Mumanyimalango wakazgora kuti: “Uyo wakamulengera lusungu.”—Luka 10:25, 29-37.

2 Ivyo Musamariya uyu wakacita vikulongora makora umo lusungu lweneco lukuŵira. Cifukwa ca citima, Musamariya uyu wakacitapo kanthu kuti wovwire munthu uyo wakapwetekeka. Nakuti Musamariya wakamumanyanga yayi munthu uyo wakapwetekeka. Ici cikulongora kuti munthu wakwenera kulongora lusungu nanga nkhu ŵanthu awo wakupambana nawo mtundu, cisopa, panji mitheto. Pamanyuma pa kuyowoya ntharika ya Musamariya muwemi, Yesu wakaphalira Mumanyimalango uyu kuti: “Lutanga, nawe ukacitenge ntheura.” (Luka 10:37b) Nase tingalondezga ulongozgi uwu na kuyezgayezga kucitira lusungu ŵanyithu. Kweni tingacita wuli? Ni mwawuli umo tingalongolera lusungu zuŵa na zuŵa?

‘Usange Mbali Wakwenda Nkhuli’

3, 4. Cifukwa wuli comenecomene tikwenera kucitira lusungu Ŵakhristu ŵanyithu?

3 Mpositole Paulosi wakati: “Nga ndi umo tiliri na mwaŵi, tiŵacitirenge wose uwemi, comenecomene awo mba mbumba ya cipulikano.” (Ŵagalatiya 6:10) Mwantheura, tiyeni tiwone dankha umo tingalongolera lusungu kwa awo mba mbumba ya cipulikano.

4 Kuti musambiri Yakobe waciske Ŵakhristu kuti ŵacitiranenge lusungu, wakalemba kuti: “Ceruzgo nchambura lusungu kwa mweneuyo walive kulongora lusungu.” (Yakobe 2:13) Fundo za mu buku la Yakobe zikutiphalira nthowa zinyake izo tingalongolera lusungu. Mwaciyelezgero, pa Yakobe 1:27 tikuŵazga kuti: “Kusopa kuwemi na kwambura kukazuzgika panthazi pa Ciuta withu na Dada ndi uku, kupwelera ŵalanda na vyokoro mu kusuzgika kwawo, na kujisungilira kwambura kabanga kakufuma ku caru.” Lemba la Yakobe 2:15, 16 likuti: “Usange munyinu, mwanalume panji mwanakazi, wakwenda nkhuli, ndipo wakusoŵerwa vyakurya vya zuŵa na zuŵa, ndipo yumoza wa imwe wakumunenera, Lutaninge mu mtende, muthukire, mukhute; kweni kuti mukuŵapa cara vinthu vyakwenelera thupi: kasi kukwandulaci?”

5, 6. Kasi tingacita wuli milimo yalusungu ku ŵanyithu mu mpingo?

5 Kupwelelera ŵanyithu ndiposo kuŵawovwira nchigaŵa ca kusopa kwaunenesko. Kusopa kwithu kukutizomerezga yayi kuti tiyowoyenge waka pamlomo kuti tikuŵafipira mtima kwambura kucitapo kanthu. M’malo mwake, citima cikuticiska kuti tovwirenge ŵanyithu awo ŵakusoŵerwa. (1 Yohane 3:17, 18) Enya, nthowa zinyake izo tingalongolera lusungu nkhunozgera cakurya mulwari, kovwira mucekuru milimo yinyake ya pa nyumba, kuluta nayo ku maungano Ghacikhristu usange nchamacitiko, na kuleka kuŵa ŵakaka kovwira ŵanthu awo ŵakukhumbikwira wovwiri.—Duteronome 15:7-10.

6 Kweni cakuzirwa comene ico tingacitira Ŵakhristu ŵanyithu kuluska kuŵapa wovwiri wakuthupi, nkhuŵawovwira mwauzimu. Tikuciskika kuti ‘tikhwimiskenge ŵakudonda mtima, na kucirikizga ŵateciteci.’ (1 Ŵatesalonika 5:14) “Ŵakazi ŵakuru” ŵakuciskika kuti “ŵaŵenge ŵasambizgi ŵa ivyo ni viwemi.” (Tito 2:3) Pakuyowoya za ŵalaŵiliri mu mpingo, Baibolo likuti: “Yose tiwaŵenge nga ndi malo ghakubisamamo mphepo na kudinganyamo cimphupulu.”—Yesaya 32:2.

7. Kasi tingasambiraci ku ŵasambiri ŵa ku Antiyoke wa ku Siriya pa nkhani ya kulongora lusungu?

7 Padera pa kupwelelera vyokoro, ŵana ŵalanda na awo ŵakakhumbikwiranga wovwiri mu mpingo wawo, Ŵakhristu ŵakwambilira nyengo zinyake ŵakapelekangaso wovwiri ku Ŵakhristu ŵanyawo ŵa mu vigaŵa vinyake. Mwaciyelezgero, apo mprofeti Agabo wakacima kuti “njara yikuru yaneng’enera kuŵa mu caru cose,” ŵasambiri ŵa ku Antiyoke wa ku Siriya, “munthu yose nga ndi umo wakasambazgira, ŵakatema kutumizga vyakovwira ku ŵabali awo ŵakakhalanga mu Yudeya.” Ivi vikatumizgika ku ŵalara “mu mawoko gha Barnaba na Saulosi.” (Milimo 11:28-30) Kasi mazuŵa ghano vili wuli? “Muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wanozga makomiti agho ghakovwira para kwacitika masuzgo ghamabuci, nga ni vimphepo vikuru ivyo vikunanga vinthu, na vindindindi. (Mateyu 24:45) Nthowa yiwemi iyo tingalongolera lusungu nkhugwiliskira nchito nyengo yithu, nkhongono zithu, na cuma cithu, kuti tikhozgere ivyo gulu lanozga.

“Usange Mukulumba Cisko”

8. Kasi kutemwera kukujandizga wuli lusungu?

8 Pakuyowoya za vinthu ivyo vikujandizga lusungu ndiposo “dango la ufumu” la citemwa, Yakobe wakalemba kuti: “Usange mukulumba cisko, mukwananga, ndipo mukususkika na malango nga mbakupuvya.” (Yakobe 2:8, 9) Kutemwera ŵasambazi panji awo mbakumanyikwa kungapangiska kuti tileke kupulika “nkhuto ya mukavu.” (Zintharika 21:13) Kutemwera kukujandizga mzimu wa lusungu. Tikulongora lusungu mwa kuleka kuŵa ŵakutemwera.

9. Cifukwa wuli nchiheni yayi kucindika comene ŵanthu ŵanyake?

9 Kasi kutemwera kukung’anamura kuti tileke kucindika comene ŵanthu ŵanyake? Yayi. Apo mpositole Paulosi wakayowoyanga za wanchito munyake Epafurodito, wakalembera Ŵakhristu ŵa ku Filipi kuti: “Cindikani ŵantheura.” Cifukwa wuli wakayowoya nthena? “Cifukwa ca mulimo wa Khristu [Epafurodito] wakaŵa pafupi kufwa, pa kupeleka umoyo wake ku ulwani mwakuti wafiske ico cikapelera mu kunditeŵetera.” (Ŵafilipi 2:25, 29, 30) Epafurodito wakakhumbikwiranga kucindikika cifukwa ca uteŵeti uwo wakacitanga mwakugomezgeka. Nakuti pa 1 Timote 5:17 tikuŵazga kuti: “Ŵalara awo ŵakuwusa makora ŵapimike kuti mbakwenelera nchindi zakuwerezga, comenecomene awo ŵakutokatoka mu mazgu na mu kusambizga.” Usange munthu wali na mikhaliro yiwemi yauzimu wakwenera kucindikika. Kulongora nchindi za nthena kuti nkhutemwera yayi.

“Vinjeru Ivyo Ni Vyakucanya Ni . . . Vyakuzura Lusungu”

10. Cifukwa wuli tikwenera kukora lulimi lwithu?

10 Pakuyowoya za lulimi, Yakobe wakati: “Nkhanthu kaheni kakulankhasa, lukuzura na ulembe wakukoma. Na lweneulo tikucindika Fumu [Yehova] na Dada: ndipo na lweneulo pera tikutemba ŵanthu, awo ŵali kulengeka mu cikozgo ca Ciuta: mu mlomo umoza pera mukufuma kucindika na kutemba.” Pa nkhani iyi, Yakobe wakayowoyaso kuti: “Usange muli na bina likali na mphindano mu mitima yinu, mungathumbwiranga, ndipo mungateteranga pa unenesko. Vinjeru ivi kuti ndi vinjeru vyakufuma kucanya cara, kweni ni vya caru, ni vya thupi la kawiro, ni vya mzimu uheni. Cifukwa apo pali bina na mphindano, ndipo pali citimbaheti na milimo yose yiheni. Kweni vinjeru ivyo ni vyakucanya ni vituŵa danga, pamanyuma ni vya mtende, ni vyakuzika, ni vyakupulikira luŵiro, ni vyakuzura lusungu na vipambi viwemi, ni vyambura suskano, ni vyambura kupusikizga.”—Yakobe 3:8-10a, 14-17.

11. Kasi tingagwiliskira wuli nchito lulimi lwithu mwalusungu?

11 Mwantheura, umo tikugwiliskira nchito lulimi lwithu tikulongora usange tili na vinjeru ivyo ni “vyakuzura lusungu” panji yayi. Wuli usange tikuthumbwa, kuteta, panji kusesa ŵanyithu cifukwa ca bina panji mphindano? Lemba la Salmo 94:4 likuti: ‘Ŵakuthumbwa wose mbabendezi.’ Kuyowoyera munyithu vinthu vyautesi kukunanga luŵiro lumbiri lwake luwemi. (Salmo 64:2-4) Nakuti ghanaghanirani vinthu viheni ivyo vingacitika na “kaboni mutesi [uyo] mvuci wake ndi utesi.” (Zintharika 14:5; 1 Mathemba 21:7-13) Pamasinda pa kulongosora za kugwiliskira nchito lulimi mwambura kwenelera, Yakobe wakati: “Mwa ŵabali ŵane, vyeneivi kuti vili kwenera kuŵa ntheura cara.” (Yakobe 3:10b) Lusungu lweneco lukukhumba kuti tiyowoyenge vinthu viwemi, vyamtende, ndiposo kuviyowoya mu nthowa yakwenelera. Yesu wakati: “Nkhumunenerani, mazgu ghose gha waka agho ŵanthu ŵayowoyenge, ŵati ŵapataulenge pa zuŵa la Ceruzgo.” (Mateyu 12:36) Ipo nchakuzirwa comene kuti lulimi lwithu luyowoyenge vinthu vyalusungu.

“Kuŵagowokera Ŵanthu Kupuluka Kwawo”

12, 13. (a) Kasi ntharika ya muzga uyo wakaŵa na ngongoli yikuru kwa fumu yake, yikutisambizgaci za lusungu? (b) Kasi kugowokera mbali withu “mpaka makhumi ghankhondi na ghaŵiri ghakwandaniskika kankhondi na kaŵiri” kukung’anamuraci?

12 Ntharika ya Yesu yakuyowoya za muzga uyo wakaŵa na ngongoli ya ndarama za madenari ghakukwana 60,000,000 kwa fumu yake, yikulongora nthowa yinyake iyo tingalongolera lusungu. Muzga uyu wakati wawona kuti walije ndarama zakuti wawezgere ngongoli, wakapempha fumu yake kuti yimulengere lusungu. “Pakuŵa na lusungu,” fumu yake yikamugowokera ngongoli. Kweni muzga uyu wakaluta kwa muzga munyake uyo wakaŵa na ngongoli yake yakukwana madenari 100 pera, ndipo wakamukakiska mwambura lusungu. Apo fumu yikapulika ivyo wakacita, yikamucema muzga uyu na kumuphalira kuti: “Wa mteŵeti muheni iwe, nkhakugowokera mateu ghose ghara, cifukwa ukandiŵeyera: asi kukenera kuti nawe umulengere lusungu mteŵeti munyako, nga ndi umo ine nkhakulengelera lusungu iwe?” Pa cifukwa ici, fumu yake yikamupeleka ku ŵakutombozga. Yesu wakamalizga ntharika iyi mwakuyowoya kuti: “Ntheura Ŵadada ŵa kucanya ndimo ŵati ŵacitirenge na imwe, usange mukuleka kugowokera ku mitima yinu munthu yose mbali wake.”—Mateyu 18:23-35.

13 Ntharika iyi yikulongora makora comene kuti lusungu lukusazgapo kuŵa ŵakunozgeka kugowokera ŵanyithu. Yehova watigowokera ngongoli yikuru ya zakwananga. Asi nase tikwenera “kuŵagowokera ŵanthu kupuluka kwawo”? (Mateyu 6:14, 15) Pambere Yesu wandayowoye ntharika ya muzga wambura lusungu, Petrosi wakamufumba kuti: “Fumu, mbali wane wandanangirenge kalinga, ndipo ndimugowokelenge? Mpaka kankhondi na kaŵiri?” Yesu wakazgora kuti: “Nkhukunenera, mpaka kankhondi na kaŵiri cara; kweni, mpaka makhumi ghankhondi na ghaŵiri ghakwandaniskika kankhondi na kaŵiri.” (Mateyu 18:21, 22) Enya, munthu walusungu ngwakunozgeka kugowokera “mpaka makhumi ghankhondi na ghaŵiri ghakwandaniskika kankhondi na kaŵiri,” ico cikung’anamura kugowokera nyengo zose.

14. Kuyana na lemba la Mateyu 7:1-4, kasi tingalongora wuli lusungu zuŵa lililose?

14 Apo Yesu wakapharazganga pa phiri, wakayowoya nthowa yinyakeso iyo tingalongolera lusungu, wakati: “Mungeruzganga, mwakuti muleke kweruzgika. Cifukwa na keruzgiro ako mukweruzga, muti mweruzgikenge nako. . . . Ukulaŵiskiraci kapanthi uyo wali mu jiso la mbali wako, kweni mciko uwo uli mu jiso lako kuti ukulanguruka nawo cara? Panji ungamunenera wuli mbali wako, Leka ndifumyeko kapanthi mu jiso lako; ndipo ehena wamwene, mciko uli mu jiso lako?” (Mateyu 7:1-4) Mwantheura, tingalongora lusungu zuŵa lililose mwa kuzizipizga para ŵanyithu ŵakutibudira, m’malo mwa kweruzga panji kuŵasuska comene.

“Tiŵacitirenge Wose Uwemi”

15. Cifukwa wuli tikwenera kucitira lusungu Ŵakhristu ŵanyithu pera yayi?

15 Nangauli buku la Yakobe likuticiska kuti tilongorenge lusungu ku Ŵakhristu ŵanyithu, kweni cikung’anamura kuti tileke kulengera lusungu ŵanthu ŵanyake yayi. Lemba la Salmo 145:9 likuti: “Ku wose Yehova ndi muwemi; ciwuravi cake cili pa vyose vilengiwa vyake.” Tikuciskika kuti tiŵe “ŵakumuyezga Ciuta” ndiposo “tiŵacitirenge wose uwemi.” (Ŵaefeso 5:1; Ŵagalatiya 6:10) Nangauli tikutemwa “caru” yayi, “panji nesi vinthu ivyo vili mu caru,” kweni kuti tikuzerezga yayi ŵanthu ŵa mu caru ici awo mbakusuzgika.—1 Yohane 2:15.

16. Ni vinthu wuli ivyo tikuwona dankha pakulongora lusungu?

16 Pakuti ndise Ŵakhristu, tikuziwulika yayi kupeleka wovwiri wa mtundu wuliwose ku ŵanthu awo suzgo laŵawira. (Mupharazgi 9:11) Kweni tikwenera kovwira ŵanyithu mwakuyana na ukhaliro withu. (Zintharika 3:27) Para tikovwira ŵanji, tikwenera kuŵa maso kuti wovwiri withu uleke kuŵacitiska kuŵa ŵakata. (Zintharika 20:1, 4; 2 Ŵatesalonika 3:10-12) Mwantheura, lusungu lweneco lukulongoreka cifukwa ca citima ico munthu wakuŵa naco ndiposo pa vifukwa vyakwenelera.

17. Kasi ni nthowa wuli yiwemi comene yakulongolera lusungu ku ŵanthu awo Mbakaboni yayi?

17 Nthowa yiwemi comene yakulongolera lusungu ku ŵanthu awo Mbakaboni yayi nkhuŵaphalira uthenga wa mu Baibolo. Cifukwa wuli? Cifukwa ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakuwurawura waka mu cisi cauzimu. Ŵakumanya yayi umo ŵangacitira na masuzgo ghawo ndipo ŵalije cilindizga ca munthazi. Ŵanandi ‘ŵakukweŵeka na kuparanyika nga ndi mberere zambura muliska.’ (Mateyu 9:36) Mazgu gha Ciuta ghangaŵa nga ni ‘nyali ku malundi ghawo,’ ghangaŵawovwira umo ŵangacitira na masuzgo ghawo. Kweniso ghangaŵa nga ni ‘muliko wa mu nthowa yawo,’ cifukwa Baibolo likuyowoya ivyo Ciuta wazamucita munthazi. Mwantheura, ŵangalindilira vinthu viwemi comene ivyo vili munthazi. (Salmo 119:105) Ni mwaŵi ukuru comene kupharazga uthenga uwemi comene uwu kwa awo mbakunweka kuwupulika. Pakuti “suzgo yikuru” yili pafupi, sono ndiyo nyengo yakuti tilimbikire comene kupharazga makani ghawemi gha Ufumu ndiposo kusambizga ŵanthu unenesko. (Mateyu 24:3-8, 21, 22, 36-41; 28:19, 20) Palije nthowa yinyake yakulongolera lusungu ku ŵanthu kuluska iyi.

“Vya Mukati Ndivyo Mupenge”

18, 19. Cifukwa wuli tikwenera kulutilira kulongora lusungu nyengo zose?

18 Yesu wakati: “Kweni ivyo vya mukati ndivyo mupenge vya lusungu.” (Luka 11:41) Kuti cawanangwa ciŵe calusungu nadi, cikwenera kupelekeka mwakufumira mkati mu mtima. (2 Ŵakorinte 9:7) Mu caru ici cakuzura na nkhaza, kujighanaghanira wekha, ndiposo kusurako masuzgo gha ŵanji, cikuŵa cakukondweska comene usange munyake wakulengera lusungu ŵanji.

19 Mwantheura, tiyeni tilutilire kulongora lusungu nyengo zose. Para tiŵenge ŵalusungu comene, tikozganenge comene na Ciuta. Ici citovwirenge kuti tiŵe na umoyo wacimwemwe ndiposo wakukhorweska.—Mateyu 5:7.

Kasi Mwasambiraci?

• Cifukwa wuli comenecomene tikwenera kucitira lusungu Ŵakhristu ŵanyithu?

• Kasi tingalongora wuli lusungu mu mpingo?

• Kasi tingalongora wuli lusungu ku ŵanthu awo Mbakaboni yayi?

[Cithuzithuzi pa peji 9]

Musamariya wakalongora lusungu

[Vithuzithuzi pa peji 10]

Ŵakhristu ŵakuzura na milimo yalusungu

[Cithuzithuzi pa peji 13]

Nthowa yiwemi comene yakulongolera lusungu ku ŵanthu awo Mbakaboni yayi nkhuŵaphalira uthenga wa mu Baibolo

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani