NKHANI YAKUSAMBIRA 41
Tikuteŵetera Chiuta Uyo “Ngwalusungu Chomene”
“Yehova ni muwemi ku wose, ndipo lusungu lwake lukuwoneka mu milimo yake yose.”—SAL. 145:9.
SUMU 44 Lurombo lwa Munthu Wakusuzgika
IVYO VILI MU NKHANI IYIa
1. Kasi ntchivichi chikwiza mu maghanoghano ghithu para taghanaghanira za munthu walusungu?
PARA tikughanaghanira za munthu walusungu, mu maghanoghano ghithu mukwiza za munthu wa mtima uwemi, wachiwuravi na wakupa. Ndipo nyengo zinyake tingamba kughanaghanira nkhani iyo Yesu wakayowoya yakukhwaskana na Musamariya walusungu. Munthu wamtundu unyake uyu, “wakamulengera lusungu” Muyuda uyo wakatimbika na vigeŵenga. Musamariya yura “chitima chikamukora” wati wawona Muyuda wakupwetekeka uyu, ndipo wakamulongora chitemwa na kumupwelelera. (Luka 10:29-37) Chiyelezgero ichi chikutisambizga za mukhaliro wakukondweska chomene uwo Chiuta wali nawo. Mukhaliro uwu ni lusungu. Yehova wakutichitira lusungu chifukwa chakuti wakutitemwa. Ndipo zuŵa lililose wakutilongora lusungu munthowa zakupambanapambana.
2. Kasi ni nthowa wuli yinyake iyo munthu wangalongolera lusungu?
2 Paliso nthowa yinyake iyo munthu wangalongolera lusungu. Munthu walusungu wangasankha kuleka kulanga munthu uyo weneranga kulangika. Ndimoso Yehova watilongolera lusungu ise. Wamasalimo wakati Chiuta “wakuchita nase kuyana na kwananga kwithu chara.” (Sal. 103:10) Kweni nyengo zinyake Yehova wangamulanga chomene munthu uyo wachita kwananga.
3. Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?
3 Mu nkhani iyi, tidumbiskanenge mafumbo ghatatu agha: Chifukwa wuli Yehova wakulongora lusungu? Kasi pali kukolerana pakati pa chilango na lusungu? Ndipo kasi ntchivichi chingatovwira kuti tilongorenge lusungu? Tiyeni tiwone umo Mazgu gha Chiuta ghakuzgolera mafumbo agha.
CHIFUKWA ICHO YEHOVA WAKULONGOLERA LUSUNGU
4. Chifukwa wuli Yehova wakulongora lusungu?
4 Yehova wakutemwa kulongora lusungu. Mpositole Paulosi wakalemba kuti Chiuta “ngwalusungu chomene.” Paulosi wakakhumbanga kuti walongosore fundo yakuti Chiuta ngwalusungu chifukwa chakuti wali kulayizga umoyo wakuchanya ku ŵateŵeti ŵake ŵanyake awo nawo mbambura kufikapo. Ŵateŵeti aŵa Mbakhristu ŵakuphakazgika. (Efe. 2:4-7) Kweni Yehova wakulongora lusungu ku ŵakuphakazgika pera yayi. Wamasalimo Davide wakalemba kuti: “Yehova ni muwemi ku wose, ndipo lusungu lwake lukuwoneka mu milimo yake yose.” (Sal. 145:9) Chifukwa chakuti Yehova wakutemwa ŵanthu, wakulongora lusungu nyengo yiliyose iyo wawona kuti njakwenelera kuti walongore lusungu.
5. Kasi Yesu wakamanya wuli kuti Yehova ngwalusungu?
5 Kuluska munthu waliyose, Yesu ndiyo wakumanya makora kuti Yehova wakutemwa kulongora lusungu. Vili nthena chifukwa iyo na Yehova ŵakaŵa kuti ŵakhala kuchanya kwanyengo yitali pambere Yesu wandize pa charu chapasi. (Zinth. 8:30, 31) Yesu wakawonanga kanandi waka umo Adada ŵake ŵakalongoleranga lusungu ku ŵanthu ŵakwananga. (Sal. 78:37-42) Para wakusambizga, kanandi Yesu wakayowoyanga mukhaliro uwemi wa Awiske uwu.
Dada wakamuyuyura yayi mwana wake uyo wakazgeŵa, kweni wakamupokelera (Wonani ndime 6)c
6. Kasi Yesu wakayowoya ntharika wuli kuti watovwire kupulikiska kuti Adada ŵake mbalusungu?
6 Nga umo yikayowoyera nkhani iyo yajumpha, Yesu wakayowoya ntharika ya mwana wakuzgeŵa kuti watovwire kupulikiska makora kuti Yehova wakutemwa chomene kulongora lusungu. Mwana wakafumapo panyumba ndipo “wakasakaza katundu wake mu makhaliro ghaheni.” (Luka 15:13) Pamanyuma, wakaleka makhaliro ghake ghaheni, wakajiyuyura, na kuwelera kunyumba. Kasi adada ŵake ŵakachita wuli? Mwana muchoko uyu wakachita kulindilira yayi kuti wamanye ivyo adada ŵake ŵachitenge. Yesu wakati: “Apo [mwana uyu] wakaŵa patali, awiske ŵakamuwona ndipo chitima chikaŵakora. Ŵakachimbira na kumuvumbatira na kumufyofyontha.” Dada wakamukhozga soni yayi mwana wake. M’malo mwake, wakamuchitira lusungu na kumugowokera mwana uyu, ndipo wakamupokeleraso kuŵa mu mbumba yake. Mwana wakuzgeŵa uyu wakananga chomene, kweni chifukwa chakuti wakalapa nadi, adada ŵake ŵakamugowokera. Dada walusungu mu chiyelezgero ichi wakwimira Yehova. Ndipo mu ntharika iyi, Yesu wakalongora kuti Yehova ngwakukhumbisiska kugowokera ŵakwananga awo ŵalapa nadi.—Luka 15:17-24.
7. Kasi umo Yehova wakulongolera lusungu, vikulongora wuli kuti ngwavinjeru?
7 Yehova wakulongora lusungu chifukwa chakuti ngwavinjeru chomene. Ndipo nyengo zose wakusankha vinthu ivyo ni viwemi ku chilengiwa chake. Baibolo likuyowoya kuti “vinjeru vyakufuma kuchanya” ni “vyakuzura na lusungu na vipambi viwemi.” (Yak. 3:17) Nga mupapi wachitemwa, Yehova wakumanya kuti ŵanthu ŵakusanga chandulo para wakuŵalongora lusungu. (Sal. 103:13; Yes. 49:15) Chifukwa chakuti Yehova wakulongora lusungu ŵanthu ŵake, iwo ŵali na chigomezgo chiwemi cha munthazi nangauli mbambura kufikapo. Ntheura chifukwa chakuti Yehova ngwavinjeru chomene, nyengo zose wakulongora lusungu para wawona kuti ntchakwenelera kuchita nthena. Kweni wakumanyaso apo ntchakwenelera yayi kulongora lusungu. Iyo wakulongora yayi lusungu para wawona kuti vingaŵa nga wakuzomerezga viheni.
8. Chifukwa wuli nyengo zinyake ntchakukhumbikwa kusezga munthu?
8 Tiyelezgere kuti muteŵeti wa Yehova wasankhira dala kuchita vinthu viheni. Kasi tikwenera kuchita wuli? Yehova wakakhuŵilizga Paulosi kuti waphalire mpingo kuti munthu wanthena “muleke kwenderana” nayo. (1 Kor. 5:11) Ŵakwananga awo ŵakusintha yayi ŵakusezgeka mu mpingo. Kuchita nthena nkhwakukhumbikwa kuti tivikilire ŵabali na ŵadumbu ŵakugomezgeka awo ŵakulondezga nthowa za Yehova. Ndipouli, ŵanyake ŵakughanaghana kuti para munthu wasezgeka, ndikuti Chiuta wandamulongore lusungu yayi. Kasi uwu mbunenesko? Tiyeni tiwone.
KASI KUSEZGA MUNTHU NI LUSUNGU?
Mberere para yili na matenda, ŵangayipatura pa zinyake, kweni muliska wakulutilira kuyipwelelera (Wonani ndime 9-11)
9-10. Kuyana na Ŵahebere 12:5, 6, chifukwa wuli tingati kusezga wakwananga wambura kulapa ni lusungu? Yowoyani chiyelezgero.
9 Para tapulika chipharazgo pa maungano kuti munthu munyake uyo tikumumanya kweniso tikumutemwa kuti “kufuma sono ni Kaboni wa Yehova yayi,” tikuŵa na chitima chomene. Tingamba kujifumba usange changuŵa chakwenelera kuti wasezgeke nadi. Ipo, kasi kusezga munthu ni lusungu? Enya ni lusungu. Kuleka kuchenya munthu uyo wakukhumbikwira ntchenyo ni mahara yayi nesi lusungu panji chitemwa. (Zinth. 13:24) Kasi kusezga kungawovwira kuti munthu wasinthe? Enya kungamovwira. Ŵabali na ŵadumbu awo ŵakachitapo kwananga kukuru ŵakuyowoya kuti kusezgeka kukaŵawovwira kumanya kuti ŵakapuluka chomene, ndipo ŵakakhumbikwiranga kung’anamuka mtima na kusintha nkharo yawo, na kuwelera kwa Yehova.—Ŵazgani Ŵahebere 12:5, 6.
10 Wonani chiyelezgero ichi. Muliska wamanya kuti mberere yake yimoza yalwara. Ndipo wakumanya kuti wayiwovwire makora mberere yilwari iyi, wakwenera kuyipatura ku mberere zinyake. Kweni mberere zikukhumba yayi kukhala pazekha, zikukhumba kukhala pamoza na zinyake. Ndipo para yili payekha yikukondwa yayi. Kweni kasi chingang’anamura kuti muliska ngwankhaza para wangapatura mberere iyi kuti yikhale payekha? Yayi. Iyo wakumanya kuti para wangayilekelera mberere yilwari iyi kuti yikhalenge pamoza na zinyake, mbwenu yithandazgenge matenda. Ntheura para wapatura yilwari iyi, wakuvikilira mskambo wose.—Yaniskani na Levitiko 13:3, 4.
11. (a) Kasi wakusezgeka wakuyana wuli na mberere yilwari? (b) Kasi ŵakusezgeka ŵakwenera kuchita wuli, ndipo ŵangapokera wovwiri wuli?
11 Tingayaniska Mkhristu uyo wasezgeka na mberere iyo yalwara. Chifukwa chakuti ubwezi wake na Yehova wanangika, wakuyana waka na munthu uyo ni mulwari. (Yak. 5:14) Nga umo munthu uyo wali na nthenda yakwambukira wangapirako ŵanyake, munthu uyo wananga ubwezi wake na Yehova nayo wangapangiska ŵanji kuti ŵachite vinthu viheni. Ntheura nyengo zinyake ntchakwenelera kusezga munthu uyo walwara mwauzimu mu mpingo. Chilango ichi chikulongora chitemwa icho Yehova wali nacho pa ŵanthu ŵakugomezgeka mu mpingo, ndipo chingawovwira wakwananga kuwamo kuti wakananga chomene na kusintha. Para munthu wasezgeka wangalutilira kwiza ku maungano, kuti wapokerenge ulongozgi wakufuma mu Baibolo na kukhozgaso chipulikano chake. Kweniso ni mwanangwa kupokera mabuku ghakuti wasambirenge payekha ndipo wangawoneleraso JW Broadcasting®. Ndipo para ŵalara ŵakuwona kuti wakusintha, nyengo na nyengo ŵangamupa ulongozgi wakuti umovwire kuti wawezgerepo ubwezi wake na Yehova, mwakuti wawezgekeremo mu mpingo nakuŵaso Kaboni wa Yehova.b
12. Kasi ŵalara ŵangalongora wuli chitemwa na lusungu kwa wakwananga wambura kupera?
12 Fundo yakuzirwa iyo tikwenera kukumbuka njakuti ŵakwananga ŵekha awo mbambura kupera ndiwo ŵakusezgeka. Ŵalara ŵakumanya kuti ŵakwenera kuchita vinthu mwamahara chomene pambere ŵandadumure kuti munthu wasezgeke. Ŵakumanya kuti Yehova wakulanga “mwakwenelera,” ndipo wakukhumba kuti nawo ndimo ŵachitirenge. (Yer. 30:11) Ŵakutemwa ŵabali na ŵadumbu, ndipo ŵakukhumba yayi kuchita chilichose icho chingananga ubwezi wawo na Yehova. Kweni nyengo zinyake, ntchitemwa na lusungu kuwuskamo wakwananga mu mpingo kwanyengo yitaliko.
13. Chifukwa wuli Mkhristu munyake ku Korinte wakeneranga kusezgeka?
13 Wonani umo mpositole Paulosi wakachitira na wakwananga wambura kupera mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira. Mkhristu munyake ku Korinte wakagonanga na muwoli wa adada ŵake. Ichi chikaŵa chinthu cha unyankhasi chomene. Paulosi wakamanyanga kuti kumanyuma, Yehova wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Munthu uyo wagonana na muwoli wa awiske, wakhozga soni awiske. Wose ŵaŵiri ŵakomeke kwambura kutondeka.” (Lev. 20:11) Mbunenesko kuti Paulosi wakaphalirapo yayi mpingo kuti munthu uyu wakomeke. Kweni wakaphalira Ŵakorinte kuti ŵamusezge. Nkharo yawakawaka ya munthu uyu, yikananganga ŵanji mu mpingo. Ndipo ŵanyake ŵakaghanaghananga kuti ivyo wakachita nkhwananga kukuru yayi.—1 Kor. 5:1, 2, 13.
14. Kasi Paulosi wakalongora wuli lusungu kwa munthu wakusezgeka ku Korinte, ndipo chifukwa wuli wakachita nthena? (2 Ŵakorinte 2:5-8, 11)
14 Nyengo yikati yajumphapo, Paulosi wakapulika kuti munthu yura wasintha chomene. Wakwananga uyu wakapera nadi. Nangauli wakakhozga soni mpingo, kweni Paulosi wakaphalira ŵalara kuti wakukhumba yayi ‘kutalulira.’ Ntheura wakaŵaphalira kuti: “Mumugowokere na mtima wose na kumusanguluska.” Wonani chifukwa icho Paulosi wakayowoyera kuti ŵachite nthena, iyo wakati: “Kuti waleke kuŵa na chitima chikuru.” Paulosi wakamuchitira chitima munthu uyu uyo wakasintha. Mpositole Paulosi wakakhumbanga yayi kumuwona munthu uyu kuti wali na chitima chomene chifukwa cha ivyo wakachita mwakuti m’paka wafike pakugongowa kuti wangagowokerekaso yayi.—Ŵazgani 2 Ŵakorinte 2:5-8, 11.
15. Kasi ŵalara ŵangamuyezga wuli Yehova?
15 Chifukwa chakuti ŵalara ŵakuyezga Yehova, nawo ŵakulongora lusungu. Ŵakupeleka chilango cha nkhongono kwa wakwananga usange ntchakwenelera kweniso ŵakulongora lusungu apo mphakwenelera kuchita nthena. Para ŵalara ŵakumupa yayi chilango wakwananga, ndikuti ŵakumuchitira chitima yayi, m’malo mwake ŵakumulekelera kuti wachitenge viheni. Kweni kasi mbalara pera awo ŵakwenera kulongora lusungu?
KASI NTCHIVICHI CHINGATOVWIRA TOSE KUTI TILONGORENGE LUSUNGU?
16. Kuyana na Zintharika 21:13, kasi Yehova wazamuchita wuli na awo ŵakutondeka kulongora lusungu?
16 Ŵakhristu wose ŵakwenera kuyezga Yehova pa nkhani ya kulongora lusungu. Chifukwa wuli? Chifukwa chimoza ntchakuti Yehova wakupulika yayi malurombo gha ŵanthu awo ŵakutondeka kulongora lusungu ku ŵanji. (Ŵazgani Zintharika 21:13.) Palije uyo wangatemwa kuti Yehova waleke kupulika malurombo ghake, ntheura tikugega kuŵa ŵanthu ŵambura lusungu. M’malo mwakuzerezga Mkhristu munyithu uyo wakusuzgika, nyengo zose tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kupulika para “wakuyuyuka wakuchema.” Ntheura tikwenera kuŵikapo mtima kulondezga ulongozgi wakuti: “Uyo wakuleka kulongora lusungu wazamweruzgika kwambura lusungu.” (Yak. 2:13) Usange nyengo zose tikukumbuka kuzirwa kwa kulongoreka lusungu, nase tilongorenge lusungu. Tikweneraso kulongora lusungu, chomene para wakwananga wang’anamuka mtima na kuwelera mu mpingo.
17. Kasi Themba Davide likalongora wuli lusungu kufumira pasi pamtima?
17 Viyelezgero vya mu Baibolo vingatovwira kuti tilongorenge lusungu na kugega kuŵa ŵanonono mtima. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani za Themba Davide. Kanandi wakalongoranga lusungu kufumira pasi pamtima. Nangauli Sauli wakakhumbanga kumukoma, Davide wakaŵa walusungu kwa themba lakuphakazgika la Chiuta ili, wakawezgerapo yayi.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.
18-19. Kasi mphanyengo wuli ziŵiri apo Davide wakatondeka kulongora lusungu?
18 Ndipouli, ni nyengo zose yayi apo Davide wakalongoranga lusungu. Mwachiyelezgero, apo Nabala, uyo mwakawiro wakaŵa mukali, wakayowoya mwambura ntchindi kweniso kukana kupeleka chakurya kwa Davide na ŵanalume ŵake, Davide wakakwiya chomene ndipo wakakhumbanga kukoma Nabala na ŵanalume wose ŵa munyumba yake. Kweni muwoli wa Nabala, Abigelu, wakaŵa muwemi na wakuzikira, ndipo mwaluŵiro wakapeleka chakurya kwa Davide. Ntheura Davide wakamukoma yayi Nabala na ŵanalume ŵake.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.
19 Nyengo yinyake, ntchimi Natani yikaphalira Davide za munthu musambazi uyo wakatora mberere ya mzengezgani wake uyo wakaŵa mukavu. Davide wakati wapulika nkhani iyi, wakakwiya chomene ndipo wakayowoya kuti: “Nadi pano Yehova wamoyo, munthu uyo wakachita ichi wakwenera kufwa.” (2 Sam. 12:1-6) Davide wakalimanyanga Dango la Mozesi. Munthu uyo wiba mberere yamwene, wakeneranga kuwezgerapo zinayi kwa mweneko. (Eks. 22:1) Kweni m’paka chilango cha nyifwa? Izi zikaŵa nkhaza zikuru chomene kuyowoya kuti munthu uyu wakeneranga kukomeka. Kweni apa Natani wakayowoya nkhani iyi kuti waka wawovwire Davide kupulikiska kuti wachita kwananga kukuru chomene. Ndipo Yehova wakaŵa walusungu chomene kwa Davide kujumpha umo Davide wakaŵira kwa munthu wa mu ntharika ya Natani, yura wakapoka mberere yamwene.—2 Sam. 12:7-13.
Themba Davide likalongora mtima wambura lusungu kwa mwanalume wa mu ntharika ya Natani (Wonani ndime 19-20)d
20. Kasi tikusambirako vichi ku chiyelezgero cha Davide?
20 Wonani kuti apo Davide wakakwiya, wakawona kuti Nabala na ŵanalume ŵake ŵakwenera kukomeka. Ndipo pamanyuma, Davide wakayowoya kuti mwanalume wa mu ntharika ya Natani nayo wakwenera kukomeka chifukwa cha ivyo wakachita. Kweni Davide wakaŵa munthu walusungu, ipo chifukwa wuli wakaghanaghana mwambura lusungu nthena? Ghanaghanirani dankha ivyo Davide wakajumphangamo. Panyengo iyi njuŵi yikamusuzganga. Para munthu wakweruzga ŵanji mwambura lusungu, ntchilongolero chakuti ubwezi wake na Yehova uli makora yayi. Yesu wakachenjezga ŵalondezgi ŵake mwankhongono kuti: “Lekani kweruzga kuti muleke kweruzgika, pakuti umo mukweruzgira ŵanyinu ndimo namwe muzamweruzgikira.” (Mat. 7:1, 2) Ntheura tiyeni tiŵikepo mtima kugega mzimu wakweruzga ŵanji, kweni tiŵe ‘ŵalusungu chomene,’ nga Chiuta withu.
21-22. Kasi ni nthowa wuli zinyake izo tingalongolera lusungu?
21 Lusungu ni umo tikujipulikira waka yayi, kweni ni para tikuchitapo kanthu kuti tiwovwire ŵanji. Ntheura tose tikwenera kuyezgayezga kuwona ŵanthu awo ŵakukhumbikwira wovwiri mu mbumba yithu, mu mpingo withu, na mu chigaŵa chithu. Para tichitenge nthena tiwonenge kuti pali nthowa zinandi izo tingalongolera lusungu. Kasi pali munyake uyo wakukhumbikwira kupembuzgika? Kasi tingamovwira munthowa zakupambanapambana, nyengo zinyake mwakumupako chakurya panji kumuchitira chinthu chinyake waka? Kasi Mkhristu uyo wawezgekeramo mu mpingo wakukhumbikwira mubwezi muwemi wakuti wamukhozgenge? Kasi tingaphalirako ŵanji uthenga uwemi wakupembuzga? Izi ni zinyake mwa nthowa izo tingalongolera lusungu kwa waliyose uyo takumana nayo.—Yobu 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Yak. 1:27.
22 Ipo nyengo zose tiŵenge maso kumanya apo pakukhumbikwira wovwiri. Para tichitenge nthena, tiwonenge kuti pali nthowa zinandi izo tingalongolera lusungu. Ntheura para tikulongora lusungu, tikukondweska chomene Dada withu wakuchanya uyo “ngwalusungu chomene.”
SUMU 43 Lurombo lwa Kuwonga
a Lusungu ni mukhaliro wakukondweska chomene uwo Yehova wali nawo, ndipo ni mukhaliro uwo waliyose wa ise wakwenera kuŵa nawo. Mu nkhani iyi, tiwonenge chifukwa icho Yehova wakulongolera lusungu, chifukwa icho tingayowoyera kuti nyengo zose Yehova ngwalusungu para wakupeleka chilango kwa munthu, kweniso umo ise nase tingalongolera lusungu nga ni Yehova.
b Kuti mumanye umo wakusezgeka wanganozgeraso ubwezi wake na Chiuta kweniso umo ŵalara ŵangawovwilirapo, wonani nkhani yakuti “Nozganiso Ubwezi Winu na Yehova” mu Gongwe ili.
c MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Apo wali pachanya panyumba yake, dada wakuwona mwana wake uyo wakazgeŵa wakuwelera kunyumba, ndipo pamanyuma wakumuchimbilira kuti wakamupokelere.
d MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Chifukwa chakuti njuŵi yikamusuzganga, Davide wakakwiya chomene wakati wapulika ntharika ya Natani, ndipo wakayowoya kuti mwanalume musambazi yura wakwenera kufwa.