Ivyo Vingapangiska Mbumba Kuŵa Yacimwemwe

Kovwira Ŵawukirano Kuti Ŵafike pa Ulara

“Nkhakondwanga comene kuyowoya na ŵana ŵane ŵasepuka. Ŵakapulikizganga comene para nkhuyowoya ndipo ŵakapulikanga luŵiro. Kweni sono mbawukirano, ndipo tikususkana pa cilicose. Ŵakukhumbaso yayi kuti ticitenge vinthu vyakukhwaskana na kusopa kwithu. Ŵakunifumba kuti: ‘Kasi nchakwenelera kuti tidumbiskanange vya mu Baibolo?’ Apo ŵana ŵane ŵakaŵa ŵasepuka, nkhaghanaghananga yayi kuti ivi ndivyo vingazakacitikira mbumba yane, nangauli nkhawonanga kuti vikucitikira mbumba zinyake.”—Reggie.a

KASI mukulera muwukirano? Usange ni nthena, manyani kuti uwukirano ni nyengo yakukondweska comene mu umoyo wa mwana winu. Kweni yingaŵaso nyengo yakusuzga comene. Kasi vyakucitika vyakulondezgapo ivi vikuyanako na ivyo vikumucitikirani?

▪ Apo mwana winu wakaŵa musepuka, wakaŵa nga ni tholi ilo ŵakakilira ku khuni. Khuni ilo ndimwe. Pakuti sono ni muwukirano, wakulimbana na cingwe, wakukhumba wanangwa wakusazgikira ndipo mukuwona kuti wakufwanthamukako kwa imwe.

▪ Apo mwana winu msungwana wakaŵa mucoko, wakamuphaliraninge cilicose. Kweni sono pakuti ni mwali, wali na ŵanyake awo wakucezga nawo ndipo imwe mukuwona kuti wali namwe paubwezi yayi.

Usange vinthu vyakuyanako na ivi vikucitika mu mbumba yinu, lekani kughanaghana kuti mwana winu wagalukirathu. Kasi wakucitiraci nthena? Kuti tizgore fumbo ili tiyeni tiwone ivyo vikucitika para mwana wafika pa uwukirano.

Uwukirano ni Nyengo Yakuzirwa mu Umoyo wa Munthu

Kufuma apo mwana wababikira kuya munthazi, vinthu vyose vikumuŵira viphya. Kakumuŵira kakwamba kwenda, kuyowoya, kuluta ku sukulu, na vinyake vyantheura. Ŵapapi ŵakukondwa para mwana wafika pa uwukirano. Uwukirano mbukaboni wakuti mwana wakukura.

Nyengo ya uwukirano njakuzirwa nangauli ŵapapi ŵanyake ŵakuwona kuti ni nyengo yakusuzga comene. Nchakupulikikwa kuti ŵakuwona nthena. Ni dada panji mama nju uyo wangakondwa kuwona mwana uyo wakapulikiranga wasintha na kuzgoka munthu wakukwiyakwiya? Ndipouli, nyengo ya uwukirano njakuzirwa comene mu umoyo wa munthu. Mwawuli?

Baibolo likuti “mwanalume tiwasidenge wiske na nyina.” (Genesis 2:24) Cilato ca nyengo ya uwukirano nchakuti mwana winu msepuka panji msungwana wanozgekere zuŵa lacitima kweniso lakukondweska ili. Pa nyengo iyi, mwana winu wazamuyowoya nga ni umo wakayowoyera mpositole Paulosi kuti: “Apo nkhaŵa mwanici nkhayowoyanga nga ni mwanici, kughanaghana nga ni mwanici, kupima vinthu nga ni mwanici; kweni sono pakuti naŵa mulara, naleka vya wanici.”—1 Ŵakorinte 13:11.

Nakuti ndivyo mwana winu wakucita mu nyengo ya uwukirano, wakuleka nkharo yake ya wanici ndipo wakusambira kuŵa munthu wamahara, wakujigomezga, ndiposo wakukhoma mwakuti wangajiyimira payekha. Buku linyake likuti uwukirano ni nyengo iyo munthu wakunozgekera kuti walekane na ŵapapi ŵake.

Ndipouli, pasono mungamba kwenjerwa para mukughanaghana kuti munthazi mwana winu wazamukhala yekha. Mungajifumba kuti:

▪ “Usange mwana wane munyamata wakucedwa kuwuka, kasi wazamusunga wuli nyengo para wamba nchito?

▪ “Usange mwana wane mwali wakutondeka kupwelelera cipinda cake, kasi wazamupwelelera wuli nyumba?”

Usange mukwenjerwa na vinthu ivi, kumbukani kuti: Munthu wakusambira pacokopacoko kuti wajiyimire payekha. Pasono mukwenera kuti mwawona kuti “undere ukuvungika mu mtima wa mwana.”—Zintharika 22:15.

Para mwana winu wasambizgika makora wangazakaŵa munthu wamahara, wazamuŵa na ‘nkhongono zakamanyiro kupambaniska pakati pa cakwenelera na cakubudika.’—Ŵahebere 5:14.

Ivyo Mungacita Kuti Vinthu Vyende Makora

Kuti mwana winu wafike pa ulara mukwenera kumovwira kuti waŵe na ‘nkhongono ya kughanaghana’ mwakuti wasankhenge yekha vinthu mwamahara.b (Ŵaroma 12:1, 2) Fundo za mu Baibolo zakulondezgapo izi zingamovwirani kuti mucite nthena.

Ŵafilipi 4:5: “Mahara ghinu ghamanyikwe.” Mwana winu wangamupemphani kuti musazgireko nyengo iyo wakwenera kufikira pa nyumba. Mukumukanira mwaluŵiro. Mwana winu wakuti, “Mukuniwona nga ndine mwana.” Pambere mundazgore kuti, “ivyo ukucita vikulongora kuti ucali mwana,” ghanaghanirani ici: Ŵawukirano ŵakutemwa kuti ŵaŵenge na wanangwa ukuru comene kweni ŵapapi ŵawo ŵakutemwa kuŵapa wanangwa ucoko comene. Kasi nyengo zinyake mungaŵapa yayi wanangwa uwu? Mwalekeraci kughanaghanira ivyo mwana winu wakumuphalirani?

YEZGANI KUCITA ICI: Lembani cigaŵa cimoza panji viŵiri ivyo mukuwona kuti pacoko waka mungamupa mwana winu wanangwa wakusazgikira. Muphalirani kuti mumuwonelerengepo. Usange wacita makora mumusazgirengeko wanangwa. Usange watondeka, mumupokenge wanangwa uwo mwangumupa.—Mateyu 25:21.

Ŵakolose 3:21: “Ŵawiskewo, mungaŵatoporanga mitima ŵana ŵinu cara, mwakuti ŵaleke kugongoweskeka.” Ŵapapi ŵanyake ŵakukanizga cilicose ico mwana wakukhumba kucita. Ŵakumugada kuti waleke kucita ivyo wakukhumba. Ŵakumusankhira ŵabwezi ndiposo kutegherezga mwakubisilizga ivyo wakuyowoya pa foni. Ndipouli, kucita nthena nkhwakovwira yayi. Para mungamukanira kwenda mungapangiska kuti wacimbire pa nyumba. Para nyengo zose mukumukanira kucezga na ŵabwezi ŵake, mungamupangiska kuti waŵatemwenge comene. Para mukutegherezga cilicose ico wakuyowoya pa foni mungamupangiska kuti wapenje nthowa zakuti wayowoyenge na ŵanyake mwakubisilizga. Usange kanandi mukumukanira kucita cilicose ico wakukhumba, mungapangiska kuti ndico wacitenge. Nakuti usange muwukirano wakusambira yayi kusankha yekha vinthu para wali pa nyumba, kasi wazamusankha wuli vinthu mwakwenelera para wakura?

YEZGANI KUCITA ICI: Nyengo yinyake para mukuyowoya na mwana winu pa nkhani yinyake, movwirani kuti waghanaghane umo ivyo wakusankha vikulongolera umo iyo waliri. Mwaciyelezgero, m’malo mwa kumukanizga kucezga na ŵanyake, yowoyani kuti: ‘Wuli usange [zina la munyake] wangakakika cifukwa ca kuswa malango? Kasi ŵanthu ŵakuwonenge wuli?’ Movwirani kuti wawone kuti ivyo wasankha vingamupangiska kuti ŵanthu ŵamuwonenge mwakwenelera panji yayi.—Zintharika 11:17, 22; 20:11.

Ŵaefeso 6:4: “Mungakwiyiskanga ŵana ŵinu cara, kweni lutilirani kuŵalera mu kulanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova.” Mazgu ghakuti “kuŵasambizga maghanoghano” ghakusazgapo vinandi kuluska kuyowoya waka fundo. Ghakung’anamura kusambizga mwana kuti pa iyo yekha wamanyenge vinthu viwemi mwakuti wacitenge vinthu mwakuyana na ivyo wasambira. Kucita nthena nkhwakusuzga para mwana winu ni muwukirano. Dada munyake, zina lake Andre wakuti: “Para mwana wakukura, mukwenera kusintha comene umo mukuyowoyera nayo ndiposo kumovwira kuti waghanaghanirengepo.”—2 Timote 3:14.

YEZGANI KUCITA ICI: Para pacitika nkhani yinyake, yezgani kusintha kuti mwana winu ndiyo wamupani ulongozgi. Mupemphani mwana winu kuti wayowoye ulongozgi uwo wangamupani usange imwe muŵenge mwana wake. Mulekani wakapenjerezge fundo mu mabuku ghithu mwakuti wasange vifukwa ivyo vikukhozgera panji kususkana na ivyo wakughanaghana. Dumbiskananiso nkhani iyo mu sabata yeneyiyo.

Ŵagalatiya 6:7: “Ico munthu wakuseŵa, cenecico ndico wazamuvuna.” Para mwana wacali mucoko, wangasambizgika mwa kumupa cilango, panji kumuphalira kuti watandare pa nyumba panji kumukanizga kucita cinthu cinyake ico wakutemwa. Kweni para wafika pa uwukirano, mukwenera kughanaghanirapo comene za ivyo vingacitika para mwacita nthena.—Zintharika 6:27.

YEZGANI KUCITA ICI: Mungamuwomboranga yayi mwa kumulipilira ngongoli. Panji para wafeluka ku sukulu lekani kumuŵikira kumasinda. Mulekani wawone uheni wa ivyo wacita, ndipo wasambirengepo kanthu mu umoyo wake wose.

Pakuŵa mupapi, mukwenera kuti mukukhumba kuti mwana winu wakulenge waka kwambura kumusuzgani kufuma pa wanici mpaka pa ulara. Kweni, ici cikucitika bweka yayi. Ndipouli, para mwana winu ni muwukirano, mukuŵa na mpata wakuti ‘mumulere mu nthowa iyo wakwenera kwendamo.’ (Zintharika 22:6) Kuti muŵe ŵakukondwa mu mbumba, vyose vikuthemba pa fundo za mu Baibolo.

[Mazgu ghamusi]

JIFUMBANI KUTI . . .

Kasi para mwana wane muwukirano wangajiyimira payekha, wangakacita vinthu vyakulondezgapo ivi?

▪ kulutilira kucita vinthu vyauzimu

▪ kusankha makora vinthu

▪ kukhala makora na ŵanji

▪ kujipwelelera

▪ kupwelelera ndalama

▪ kutozga nyumba

▪ kucita vinthu payekha

[Cithuzithuzi pa peji 22]

Para mwana winu muwukirano walongora kuti wacita makora, kasi mungamusazgirako wanangwa?