Cipembuzgo Pamanyuma pa Kukomeka kwa Wanthu Wanandi pa Sukulu

PA PEJI lose lakwamba la nyuzipepara yinyake pakaŵa biii, ndipo pakalembeka kuti: “Cifukwa?” Ŵanthu ŵakafumbanga fumbo ili mwakuwerezgawerezga munyamata wa vilimika 17 wakati walasa ŵanthu na futi mu msumba wa Winnenden, kumwera kwa Germany. Munyamata uyu wakakoma ŵanthu 15, ndipo paumaliro wakajikoma yekha na futi. Ndembera zose za ku Germany zikakhizgika, ndipo nkhani ya ivyo vikacitika yikathandazgika pa caru cose.

Msumba wa Winnenden ngusambazi ndipo kanandi mukuŵa mtende. Ni msumba wakutowa comene, uli na minda ya mpheska ndiposo ya vipambi. Namulenji, pa Malici 11, 2009, vinthu vikaŵa makora waka pa Sukulu ya Sekondare ya Albertville. Mwamabuci pa nyengo ya 9:30 mulenji, pakacitika civundungwele.

Munyamata uyo kale wakasambiranga pa sukulu iyi wakiza mwaukali ndipo wakayegha futi iyo wakatora ku cipinda ca ŵapapi ŵake. Mwaluŵiro, wakakoma ŵana ŵa sukulu ŵankhondi na ŵanayi ndiposo ŵasambizgi ŵatatu. Ŵanthu aŵa wakaŵalasira mu makilasi ghatatu ndipo ŵanji mwa iwo wakaŵalasa apo wakafumanga mu makilasi. Wakapwetekaso ŵanyake ŵanandi. Pakati pajumpha kanyengo kacoko waka ŵapolisi ŵakiza. Munyamata uyu wakacimbilira ku cipatala ca ŵanthu ŵakusuzgika maghanoghano ico cili pafupi na sukulu iyi ndipo wakakoma mwanalume munyake uyo wakagwiranga nchito. Pamanyuma wakapoka galimoto na kwamba kwendeska uku wakumofya dilayivala na futi. Wakati wendeska pa mtunda wa makilomita 40, dilayivala wakacimbira. Munyamata uyu wakati wafika pa kampani yakuguliska magalimoto, wakakoma uyo wakaguliskanga ndiposo munthu uyo wakakhumbanga kugura. Wakapweteka ŵapolisi ŵaŵiri awo ŵakamudikiskanga kuti ŵamukore. Paumaliro, wakati wawona kuti ŵapolisi ŵali pafupi kumukora, wakajilasa na futi ku mutu.

Awo ŵakamumanyanga munyamata uyu ŵakati wakaŵa nga mbawukirano wose, wakakhumbanga kutemweka na ŵanthu ndiposo kuŵa na ŵabwezi. Kasi cikasuzga nchivici kuti wacite nthena? Wakwenera kuti wakaŵa na suzgo la maghanoghano, wakaseŵereskanga futi zakuseŵereska ŵana, ndiposo kuseŵera maseŵero ghankhaza pa kompyuta. Ŵanji ŵangati ivyo munyamata uyu wakatemwanga ndivyo ŵawukirano ŵanandi ŵakucita. Wuli pakuyowoya za awo ŵakalasika? Kasi wakacita kusankha kuti walase ngana panji wakalasanga waka waliyose? Ŵanji ŵakati pakwenera kuŵa cifukwa ico wakalasira ŵasungwana ŵankhondi na ŵatatu kweni munyamata yumoza. Palije uyo wakalongosora makora ivyo vikamupangiska kuti wacite nthena.

Umo Ŵanji Ŵakakhwaskikira

Heike wakuti: “Apo mwana wane wakaniyimbira telefoni na kuniphalira kuti ŵanthu ŵakulasika ku sukulu, nkhagomezga yayi. Kweni nkhati napulika magalimoto gha ŵapolisi na maambulasi ghakujumpha, wofi ukanikora comene.” Ŵapolisi ŵakafika luŵiro pa sukulu lekani panji wakakoma ŵanthu ŵanandi comene yayi. Ŵana na ŵasambizgi ŵakati ŵafuma mu makilasi, awo ŵakovwira ŵanthu para kwacitika ngozi na awo ŵakovwira awo ŵali na suzgo la maghanoghano, ndiposo awo ŵakusopeska pa sukulu, ŵakiza pa malo agha ndipo ŵakagwira nchito mwankhongono kuti ŵawovwire ŵana ŵa sukulu.

Ŵamutolamakani nawo ŵakiza luŵiro, ndipo ŵakafumbanga ŵana ŵa sukulu. Ŵana ŵanandi ŵakaŵa kuti ŵacali ŵakuhangayika. Mwana wa sukulu munyake wakapenda magalimoto 28 ghakufuma ku masiteshoni 26 gha TV, agho ghakiza pa sukulu. Ŵakaphalizgananga comene, ndipo ivi vikapangiska kuti ŵathandazge nkhani zambura ukaboni. Pa zuŵa ili, mutolamakani munyake wakaluta ku mbumba iyo mwana wawo msungwana ŵakakomeka ndipo wakapempha kuti ŵamupe vithuzithuzi vya mwana uyo wakakomeka. Ŵanji ŵakalipiranga ŵana ŵa sukulu kuti ŵaŵajambure. Cifukwa ca civundungwele ico cikaŵapo, ŵamutolamakani ŵanyake ŵakacitanga vinthu mwakutalulira na cilato cakuti ndiwo ŵambe kuthandazga ivyo vikacitika. Ŵakaghanaghaniranga yayi nesi kucindika awo ŵakakhwaskika na ivyo vikacitika.

Kanandi para vyaŵa nthena, ŵanthu ŵakulaŵiska ku cisopa kuti ŵapembuzgike ndiposo kuti ŵapulikiske ivyo vyacitika. Pa zuŵa ili, visopa vyakupambanapambana vikawungana pamoza. Ŵanandi ŵakawonga wovwiri uwo visopa vikapeleka. Kweni awo ŵakakhumbanga kupembuzgika na Mazgu gha Ciuta panji kuzgoreka mafumbo ghawo, ŵakakhuŵazgika comene. Mbumba yinyake yikaluta ku nyifwa ya munyake wa mwana wawo. Mama wakati: “Bishopu wakayowoya za umo Yobu wakasuzgikira. Nkhalindiliranga kuti wayowoyenge ivyo tikusambirapo panji mazgu ghakupembuzga, kweni ha! Wakayowoyapo cilicose yayi ico Yobu wakasuzgikiranga, nesi ivyo vikamucitikira paumaliro.”

Mwanalume munyake wakakwiya comene na ivyo wakapulika. Mwanalume uyu wakasambirapo Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova ndipo wakaleka. Pakajumpha vilimika 30 kufuma apo wakalekera kufika apo ivi vikacitikira. Kweni sono wali kwambaso kuluta ku maungano gha Ŵakaboni ŵa Yehova.

Valisa, msungwana wa vilimika 14, uyo wakasambiranga Baibolo nyengo zose na Ŵakaboni ŵa Yehova wakaŵa mu kilasi pafupi na apo ŵanyake ŵakakomekera. Wakati wapulika kulira kwa futi, wakamba kulomba Yehova. Ŵakati ŵamufumba umo wakajipulikiranga, wakayowoya kuti ivyo vikacitika vikukhozgera ivyo wakasambira mu Baibolo vyakukhwaskana na mazuŵa ghaumaliro agha. (2 Timote 3:1-5) Ŵakaboni ŵa Yehova ŵaŵiri ŵakapembuzganga ŵazengezgani ŵawo. Buya munyake wakiza kwa iwo, wakati: “Ŵanthu ŵanandi ŵakwenera kucita ivyo imwe mukucita.” Vinthu vyakofya na vyakucitiska citima ivyo vikacitika, vikapangiska ŵanji kuti ŵategherezge cipembuzgo cakufuma mu Mazgu gha Ciuta.

Kusuzgika Maghanoghano na Ivyo Vikacitika

Nangauli, ŵanji ŵangapeleka cipembuzgo, kweni awo ŵakakhwaskika ŵangalekerathu yayi kusuzgika maghanoghano. Mazgu ghangamazgirathu yayi citima ca mupapi uyo mwana wake wakakomeka panji citima ico wapolisi uyo wakacimbilira ku sukulu iyi wakaŵa naco wakati wasanga kuti muwoli wake nayo wakomeka.

Ŵana ŵa sukulu awo ŵakapona ndiposo mbumba zawo ŵakasuzgika comene maghanoghano. Vassilios wakadukira kuwaro mwaluŵiro apo munyamata uyo wakayegha futi wakamba kulasa. Wakukumbuka kuti: “Nkhati nadukira kuwaro, nkhalomba kwa Yehova. Nkhaghanaghananga kuti nifwenge ndipo nalomberapothu.” Mu masabata ghakulondezgapo, wakasuzgikanga na maloto, ndipo wakakhumbanga yayi kuyowoya na munthu waliyose. Wakakwiya comene kuwona umo ŵamutolamakani ŵakaphalizgirananga kuti ŵathandazge ivyo vyacitika ndiposo umo ŵakafumbiranga ŵanthu kwambura kuŵaghanaghanira. Nyengo yikati yajumphapo, wakamba kuzomerezga waka ivyo vikacitika.

Jonas wakaŵa mu kilasi limoza na Vassilios ndipo wakawona apo ŵanyake ŵankhondi ŵakakomekanga. Iyo wakati: “Pakwamba nkhasuzgikanga yayi kulongosora ivyo vikacitika, nkhaŵanga nga nkhulongosora waka filimu yakofya. Kweni sono nkhuwona kuti nchakusuzga comene. Nyengo zinyake nkhukhumba yayi kuyowoya ivyo vikacitika; kweni nyengo zinyake nkhuyowoya comene ivyo vikacitika.” Nayo wakulota vinthu vyakofya ndipo tulo tukumusuzga.

Mazuŵa ghakati ghajumphapo, ŵana ŵa sukulu ŵakaŵawezgera vinthu vyawo ivyo ŵakavileka mu makilasi. Awo ŵakovwira ŵanthu awo ŵakusuzgika maghanoghano cifukwa ca vinthu viheni ivyo vyaŵacitikira, ŵakacenjezga kuti para ŵana ŵangawona vinthu vyawo ŵakumbukenge ivyo vikacitika. Pakwamba, Jonas wakakhumbanga yayi kukora baci lake, cikwama ca ku sukulu, ndiposo cisoti ca muthuthuthu wake. Nyengo zose wakacitanga wofi para wawona munthu wakukozgana na munyamata yura panji uyo wababa cikwama nga ni munyamata yura. Jonas wakacitanga wofi comene para ŵapapi ŵake ŵakuwonelera filimu ndipo pakupulikikwa kulira kwa futi. Awo ŵakovwira ŵanthu ŵakusuzgika maghanoghano, ŵakayezgayezga kovwira awo ŵakakhwaskika kuti ŵaleke kucita wofi ndiposo kukumbuka vinthu vyakofya ivyo vikacitika.

Jürgen, dada wa Jonas, wakugwira nchito pa cipatala ico mwanalume yumoza wakakomeka. Wakati ŵapapi ŵanandi ndiposo awo wakagwiranga nawo nchito ŵakasuzgikanga maghanoghano ndipo ŵakajifumbanga kuti; Cifukwa? Wakomenge ine ke? Mwaciyelezgero, mwanakazi munyake uyo wakugwira nchito pa cipatala ici, wakaŵa pa khonde ndipo wakamuwona munyamata uyu wayegha futi wakujumpha. Mwanakazi uyu wakasuzgika maghanoghano kuti panji munyamata yura wakate wamulasenge. Mwanakazi uyu nayo wakakhumbikwira kupokera wovwiri ku cipatala ca ŵanthu awo ŵakusuzgika maghanoghano.

Umo Ŵanji Ŵakawovwirikira Kuti Ŵazizipizge

Nchivici cikawovwira ŵanji kuti ŵazizipizge vinthu vyakofya ivi? Jürgen wakuti: “Nangauli nyengo zinyake nchakusuzga, kweni munthu wakujipulikako makora para wali na ŵanyake. Para ukumanya kuti ŵanji ŵakukughanaghanira, kweniso kuti uli wekha yayi, mtima ukukhalako pasi.”

Jonas wakuwongaso kuti ŵanji ŵakamughanaghanira. Wakuti: “Ŵanandi ŵakanitumira makadi ndiposo mauthenga. Ŵanyake ŵakayowoyanga mavesi gha mu Baibolo, ndipo nkhaŵazganga. Ici nchiwemi comene.” Kasi nchivici cinyake ico cikamovwira? Jonas wakutiso: “Para nawuka usiku ndipo nkhutondeka kuzizipizga, nkhulomba. Nyengo zinyake nkhutegherezga sumu panji magazini gha Galamukani!a agho ghali pa ma CD.” Wakayowoyaso kuti Baibolo likutiphalira cifukwa ico vinthu ivi vikucitikira, likuti Satana ndiyo wakuwusa caru, ndipo tili mu nyengo zaumaliro. Awiske Jonas nawo ŵakuti kumanya vinthu ivi kukuŵawovwira kuti ŵazizipizge.

Masuzgo Ghamalenge Sonosono Apa

Pakati pajumpha mazuŵa ghacoko waka, ŵanthu ŵakaŵika makandulo, maluŵa, na makalata pa luŵaza lwa sukulu. Kerstin wakawona kuti ŵanthu ŵanandi ŵalemba makalata kuti ŵamanye cifukwa ico vinthu vyakofya ivi vikacitikira ndiposo cifukwa ico Ciuta wakavizomelezgera kuti vicitike. Wakati wawona kuti mafumbo agha ghakukhumbikwa kuzgoreka, Kerstin na ŵanyake ŵaŵiri awo Mbakaboni ŵa Yehova, ŵakalemba kalata na kuyiŵika pamoza na zinyake.

Pa zuŵa lakukumbukira ivyo vikacitika, TV yinyake yikalongora kalata iyo Kerstin wakalemba ndipo yikalongora mazgu gha mizere yakwambilira ya mu kalata iyi, ghakuti: “Cifukwa? Fumbo ili ndilo ŵanthu ŵanandi ŵakufumba mu mazuŵa ghaumaliro agha. Kweni ŵakutemwa comene kufumba kuti: Kasi Ciuta wakaŵankhu? Ndipo cifukwa wuli wakazomerezga kuti ivi vicitike?” Nchacitima kuti TV yikalekezga penepapa kuwoneska mazgu agho ghakaŵa mu kalata iyi.

Cifukwa wuli cikaŵa cacitima? Cifukwa kalata iyi yikalongosora umo masuzgo ghakambira ndiposo ivyo Ciuta wazamucita kuti ‘wamazge masuzgo ghose agho ŵanthu ŵakupangiska.’ Kalata iyi yikaŵaso na mazgu agha: “Mu buku laumaliro la mu Baibolo, Ciuta wakuti wazamufyura sozi lose mu maso gha ŵanthu, ndipo nyifwa yizamuŵakoso cara, nesi kutengera panji kutampha nesi vyakuŵinya vizamuŵakoso cara. Vinthu vyakale vyafumapo.” Yehova Ciuta wazamuwuskaso nanga ni awo ŵali kufwa. Mu Ufumu wake uwo wizenge sonosono, muzamuŵaso masoka yayi, nesi kukomana, panji masuzgo. Ciuta wakulayizga kuti: “Wonani! Nkhupanga vinthu vyose kuŵa viphya.”—Uvumbuzi 21:4, 5.

[Mazgu ghamusi]

[Cithuzithuzi pa peji 29]

Jonas wakapokera kadi ilo pakalembeka kuti, “Tikumughanaghanirani”

[Kulongosora Cithuzithuzi pa peji 26]

Focus Agency/WPN

[Kulongosora Cithuzithuzi pa peji 26]

© imagebroker/Alamy

[Kulongosora Cithuzithuzi pa peji 27]

Foto: picture alliance

[Kulongosora Cithuzithuzi pa peji 28]

Foto: picture alliance