Umoza Nchimanyikwiro ca Kusopa Kwaunenesko
“Ndiŵaŵike pamoza nga ndi mberere mu lukutu.”—MIKA 2:12.
1. Kasi cilengiwa cikulongora wuli vinjeru vya Ciuta?
WAMASALMO wakati: “A Yehova, nawo mbunandi wa nchito zinu! mulikuzicita zose na vinjeru vinu; caru nchakuzura na vilengiwa vinu.” (Sal. 104:24) Kukolerana kwakuzizwiska uko kuli pakati pa vyamoyo vinandi nga ni vyakumera, vibenene, ndiposo vinyama, kukulongora vinjeru vya Ciuta. Kweniso thupi linu lili na viŵaro vicokovicoko ndiposo vikuruvikuru, kweni vyose vikugwira nchito mwakukolerana.
2. Nga umo vyalongolekera pa peji 13, cifukwa wuli cikaŵa cakuzizika comene kuwona kuti Ŵakhristu ŵakaŵa ŵakukolerana?
2 Yehova wakalenga ŵanthu kuti ŵawovwiranenge. Nangauli ŵanthu ŵakupambana kawonekero, mikhaliro, na maluso, kweni pakulenga ŵanthu ŵakwambilira, Ciuta wakaŵalenga na mikhaliro yakuyana na yake, yakovwira kuti ŵaŵenge ŵakukolerana. (Gen. 1:27; 2:18) Kweni sono ŵanthu mbakutalikirana na Ciuta ndipo mbambura kukolerana. (1 Yoh. 5:19) Ntheura, ŵanthu ŵakwenera kuti ŵakazizwanga comene kuwona kuti mpingo wakwambilira Wacikhristu ukaŵa wakukolerana nangauli ukaŵa na ŵanthu ŵakupambanapambana nga ni ŵazga ŵa ku Efeso, ŵanakazi ŵakuzirwa ŵa ku Girisi, ŵanalume ŵakusambira Ŵaciyuda, ndiposo awo pakwamba ŵakasopanga vikozgo.—Mil. 13:1; 17:4; 1 Tes. 1:9; 1 Tim. 6:1.
3. Kasi Baibolo likulongosora wuli umoza wa Ŵakhristu ŵaunenesko, ndipo tidumbiskanenge vici mu nkhani iyi?
3 Cisopa caunenesko cikovwira ŵanthu kuti ŵaŵe ŵakukolerana nga umo vikucitira viŵaro vya thupi lithu. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 12:12, 13.) Mu nkhani iyi tidumbiskanenge mafumbo agha: Kasi kusopa kwaunenesko kukovwira wuli kuti ŵanthu ŵaŵe ŵakukolerana? Cifukwa wuli Yehova pera ndiyo wangawovwira ŵanthu ŵa mitundu yose kuti ŵaŵe ŵakukolerana? Ni vinthu wuli vyakutimbanizga umoza ivyo Yehova wakutovwira kumazga? Pa nkhani ya umoza, kasi cisopa caunenesko cikupambana wuli na Cikhristu cautesi?
Cisopa Caunenesko Cikovwira Kuti Paŵe Umoza
4. Kasi kusopa kwaunenesko kukovwira wuli ŵanthu kuŵa ŵakukolerana?
4 Ŵanthu awo ŵali mu cisopa caunenesko ŵakumanya kuti Yehova ndiyo wali kulenga vinthu vyose, ntheura ngwakwenelera kuwusa cilengiwa cose. (Uvu. 4:11) Nangauli Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakukhala mu vigaŵa vyakupambanapambana, kweni wose ŵakupulikira na kulondezga malango gha Ciuta agho ghali mu Baibolo. Ŵakhristu wose ŵaunenesko ŵakucema Yehova kuti “Ŵadada.” (Yes. 64:8; Mat. 6:9) Ntheura, wose mbabali ŵauzimu ndipo mbakukolerana nga umo wamasalmo wakalembera kuti: “Wonani, nako nkhukongora na kunozga uko ŵanambumba ŵakukhala pamoza na mtima wakulungana!”—Sal. 133:1.
5. Ni mukhaliro wuli uwo ukovwira kuti Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakoleranenge?
5 Nangauli Ŵakhristu ŵaunenesko mbambura kufikapo, kweni wose ŵakusopera lumoza mwakukolerana cifukwa cakuti ŵasambira kutemwana. Yehova wakuŵasambizga kuti ŵatemwanenge. (Ŵazgani 1 Yohane 4:7, 8.) Mazgu ghake ghakuti: “Jivwalikani mtima wa ciwuravi, lusungu, kujicefya, kuzika na kukhomezga. Lutilirani kuzizipizgirana yumoza na munyake na kugowokerana na mtima wose usange munthu wali na cifukwa cakudandawulira munyake. Nga ni umo Yehova wakagowokelera imwe na mtima wose, ndimo namweso mucitirenge. Kweni padera pa vinthu vyose ivi, mujivwalike citemwa, pakuti nchakukakira cakufikapo ca umoza.” (Kol. 3:12-14) Cakukakira cakufikapo ca umoza ici, ico nchitemwa ndico nchimanyikwiro cikuru ca Ŵakhristu ŵaunenesko. Kasi namwe mukuzomerezga yayi kuti umoza ndiwo ukumanyikwiska kusopa kwaunenesko?—Yoh. 13:35.
6. Kasi kugomezga Ufumu wa Ciuta kukutovwira wuli kuti tiŵe ŵakukolerana?
6 Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakukoleranaso cifukwa ŵakugomezga kuti Ufumu wa Ciuta ndiwo wekha ungamazga masuzgo gha ŵanthu. Ŵakumanya kuti sonosono apa Ufumu wa Ciuta unjirenge m’malo mwa maboma gha ŵanthu ndipo wose awo ŵakupulikira ŵazamusanga mtende weneco. (Yes. 11:4-9; Dan. 2:44) Ntheura, Ŵakhristu ŵakupulikira mazgu gha Yesu ghakuti: “Ŵali ku cigaŵa ca caru cara, umo ine niliri ku cigaŵa ca caru cara.” (Yoh. 17:16) Ŵakunjilirapo yayi pa mphindano za mu caru, ŵakuŵa ŵakukolerana nanga ni para ŵanthu ŵa mu caru cawo ŵakucita nkhondo.
Ulongozgi Wauzimu Ukufuma Kumoza
7, 8. Kasi ulongozgi wa mu Baibolo ukovwira wuli kuti tiŵe ŵakukolerana?
7 Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakaŵa ŵakukolerana cifukwa wose ŵakapokeranga ulongozgi wakufuma kumoza. Ŵakamanyanga kuti Yesu wakasambizganga ndiposo kulongozga mpingo kwizira mu wupu wakulongozga uwo ukaŵa mu Yerusalemu, uwo mukaŵa ŵapositole na ŵanalume ŵalara. Ŵanalume ŵakujipeleka aŵa ŵakakakanga fundo mwakukolerana na Mazgu gha Ciuta, ndipo ŵakatumanga ŵalaŵiliri ŵakwendakwenda kuti ŵakaphalire mipingo ivyo ŵakaka. Pakuyowoya za ŵanji ŵa ŵalaŵiliri aŵa, Baibolo likuti: “Apo ŵakendanga kusolota mu misumba, ŵakaŵaphaliranga awo ŵakaŵa kura kuti ŵasungilire malanguro agho ghakadumulika na ŵapositole kweniso ŵanalume ŵalara awo ŵakaŵa mu Yerusalemu.”—Mil. 15:6, 19-22; 16:4.
8 Mazuŵa ghano napo, Wupu Wakulongozga ukovwira kuti mipingo pa caru cose capasi yiŵe yakukolerana. Ukupharazga mabuku mu viyowoyero vyakupambanapambana, agho ghakuŵa na ulongozgi wakukhozga mwauzimu. Ivyo vikulembeka mu mabuku agha vikufuma mu Mazgu gha Ciuta. Ntheura, ivyo tikusambizgika vikufuma kwa ŵanthu yayi, kweni kwa Yehova.—Yes. 54:13.
9. Kasi mulimo uwo Ciuta watipa ukutovwira wuli kuti tiŵe ŵakukolerana?
9 Ŵalaŵiliri Ŵacikhristu ŵakovwiraso kuti paŵe umoza mwa kulongozga mulimo wa kupharazga. Mzimu wakukolerana uwo uli na ŵateŵeti ŵa Ciuta ngwankhongono comene kuluska uwo uli na ŵanthu ŵa ku caru. Cilato ca mpingo Wacikhristu nchakuti ŵanthu ŵakumanenge waka pamoza yayi, kweni kuti ŵalumbe Yehova, kupharazga makani ghawemi, kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri, ndiposo kukhozgana yumoza na munyake. (Rom. 1:11, 12; 1 Tes. 5:11; Heb. 10:24, 25) Lekani mpositole Paulosi wakaphalira Ŵakhristu kuti: “Mukuchintha mu mzimu umoza, nga ni munthu yumoza, kulimbalimba pamoza cifukwa ca cipulikano ca makani ghawemi.”—Fil. 1:27.
10. Ni vici vikutovwira kuti tiŵe ŵakukolerana?
10 Ntheura, pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova, tikukolerana cifukwa tikuzomerezga Yehova kuti watiwusenge, tikutemwa ŵabali ŵithu, tili na cigomezgo mu Ufumu wa Ciuta, ndiposo tikucindika awo Ciuta waŵimika kuti ŵatilongozgenge. Yehova wakutovwira kuti titonde mikhaliro yinyake iyo tili nayo cifukwa ca kuwura kufikapo, iyo yingatimbanizga umoza withu.—Rom. 12:2.
Kutonda Kujikuzga na Bina
11. Cifukwa wuli kujikuzga kukuzenga yayi, ndipo Yehova wakutovwira wuli pa nkhani iyi?
11 Kujikuzga kukuzenga muzi yayi. Munthu wakujikuzga wakughanaghana kuti iyo ngwapacanya kukuluska wose, ndipo kanandi wakujinotha. Kweni nkharo yanthena kanandi yikutimbanizga umoza, ndipo awo ŵakuwona kuti munthu munyake wakujinotha ŵangamba kumucitira bina. Msambiri Yakobe wakayowoya mwakudunjika kuti: “Kunotha kose kwantheura nkhuheni comene.” (Yak. 4:16) Nchitemwa yayi kuwona ŵanji kuti mbakupepuka. Umo Yehova wakucitira na taŵanthu ŵambura kufikapo, wakulongora kuti ngwakujicefya. Davide wakalemba kuti: “Covyo cinu [a Ciuta] candikuzga.” (2 Sam. 22:36) Mazgu gha Ciuta ghakutisambizga kuti tileke kuŵa na mtima wakujikuzga. Paulosi wakakhuŵilizgika kufumba kuti: “Ni njani wakukupambaniska na munyako? Nadi, uli na vici ico ukapokera cara? Sono usange ukacita kucipokera, cifukwa wuli ukuthumbwa nga ni para ukacipokera cara?”—1 Kor. 4:7.
12, 13. (a) Cifukwa wuli nchipusu kuŵa na bina? (b) Kasi cikucitika nchivici para tikuwona ŵanji nga umo Yehova wakuŵawonera?
12 Bina nalo likutimbanizga umoza. Cifukwa cakuti ndise ŵambura kufikapo, tose tili na “kaluso ka kucita bina,” ndipo nanga ni awo ŵali kwamba kale unenesko nawo nyengo zinyake ŵangacitira bina ŵanji cifukwa ca ivyo ŵali navyo, mauteŵeti, panji maluso. (Yak. 4:5) Mwaciyelezgero, mbali wakutora uyo wali na ŵana wangacitira bina muteŵeti wanyengozose cifukwa ca mauteŵeti agho wakucita, kwambura kumanya kuti muteŵeti wanyengozose nayo pacoko wakucitira bina mbali uyo wali na ŵana. Kasi tingacita wuli kuti bina lanthena lileke kutimbanizga umoza withu?
13 Kuti tileke kuŵa na bina tikwenera kukumbuka kuti Baibolo likuyaniska Ŵakhristu ŵakuphakazgika na viŵaro vya thupi la munthu. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 12:14-18.) Mwaciyelezgero, jiso linu likuwoneka pakweru apo mtima uli kubisika mukati, kweni asi viŵaro vyose ivi ni vyakuzirwa kwa imwe? Mwakuyana waka, waliyose mu mpingo ngwakuzirwa mu maso gha Yehova, nangauli milimo ya ŵanji yikuwoneka mwaluŵiro kuluska ya ŵanyawo. Ipo tose tiyeni tiwonenge ŵabali ŵithu nga umo Yehova wakuŵawonera. M’malo mwa kucitira bina ŵanji, tikwenera kukondwa na milimo iyo ŵakucita. Para tikucita nthena, ndikuti tikulongora kuti tikupambana na Ŵakhristu ŵautesi.
Ŵakhristu Ŵautesi Mbakugaŵikana
14, 15. Vikenda wuli kuti Cikhristu cautesi cigaŵikane?
14 Umoza uwo uli pakati pa Ŵakhristu ŵaunenesko ukupambana na mphindano izo zili mu machalichi gha Cikhristu cautesi. Ca m’ma 300 C.E., Cikhristu cautesi cikathandazgika comene, mwakuti themba la Roma, ilo likasopanga vikozgo likamba kuŵa na mazaza pa Cikhristu cautesi, ndipo likawovwirapo kuti cithandazgike comene. Mwaluŵiro, vyaru vinandi ivyo vikaŵa pasi pa boma la Roma vikagaluka na kwambiska machalichi ghawo.
15 Vinandi mwa vyaru ivi vikatimbana kwa vilimika vinandi. Ca m’ma 1600 na 1700 ŵanthu ŵa ku Britain, France, na United States ŵakamba kuŵa na mzimu wa kutemwa comene vyaru vyawo, mwakuti mzimu uwu ukazgoka waka cisopa. Mu vilimika vya m’ma 1800 na 1900, mzimu wa kutemwa caru cako ukanjira mu maghanoghano gha ŵanthu ŵanandi. Paumaliro, machalichi ghanandi gha Cikhristu cautesi ghakagaŵikana, ndipo ghanandi mwa magulu agha ghakazomerezganga mzimu wa kutemwa comene caru cako. Nakuti pa nyengo ya nkhondo, Ŵakhristu ŵautesi aŵa ŵakatimbananga na ŵanyawo ŵa mu vyaru vinyake. Mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵautesi mbakugaŵikana cifukwa ca kupambana vigomezgo pera yayi kweniso cifukwa ca mzimu wa kutemwa caru cawo.
16. Ni nkhani wuli izo zikucitiska kuti Ŵakhristu ŵautesi ŵaŵe ŵakugaŵikana?
16 Ca m’ma 1900, machalichi ghanyake gha Cikhristu cautesi ghakamba kuciskana kuti ghakolerane pamoza. Pamasinda pa kuyezgayezga kwa vilimika vinandi, machalichi ghacoko waka ghakakolerana, kweni ŵanthu ŵa machalichi agha ŵacali kupambana maghanoghano pa nkhani ya kufumya nthumbo, cisambizgo cakuti vinthu vili kucita kuzgoka, kutorana kwa ŵanalume panji ŵanakazi pera, ndiposo fundo ya kupa ŵanakazi maudindo. Ŵalongozgi ŵa machalichi ghanyake ŵakuyezga kuti ŵakolerane na tumagulu uto tukagaluka, mwa kuyowoya kuti ivyo ŵakapambana ni vyakuzirwa viŵi yayi. Kweni kucita nthena kwapangiska ŵanthu ŵa mu machalichi agha kuŵa na cipulikano cakuwayawaya, ndipo kundawovwire kuti ŵaŵe ŵakukolerana.
Mbakukolerana Nangauli Ŵali mu Vyaru Vyakupambana
17. Kasi Mika wakati kusopa kwaunenesko kuzamovwira wuli kuti ŵanthu ŵakolerane “mu mazuŵa ghakumalira”?
17 Nangauli mazuŵa ghano ŵanthu mbakugaŵikana, kweni awo ŵali mu cisopa caunenesko ŵacali kumanyikwa cifukwa ca kukolerana. Nchimi Mika yikati: “Ndiŵaŵike pamoza nga ndi mberere mu lukutu.” (Mika 2:12) Mika wakayowoyerathu kuti cisopa caunenesko cizamutumphuskika pacanya kuluska visopa vya ŵaciuta ŵautesi. Wakati: “Kwayamkuti mu mazuŵa ghakumalira kuti lupiri lwa nyumba ya Yehova lwamkukhozgeka pacanya pa mapiri ghose, kutumphuskika pacanya pa tumapiri; ndipo mitundu ya ŵanthu yamkuthilimukira kwa iyo, mitundu yinandi yamkwiza, na kuti; Pakuti mitundu yose ya ŵanthu yikwenda wose mu zina la ciuta wake na wake, kweni ise tendenge mu zina la Yehova Ciuta withu.”—Mika 4:1, 5.
18. Cisopa caunenesko catovwira kusintha vici?
18 Mika wakalongosoraso umo kusopa kwaunenesko kuzamovwilira ŵanthu awo ŵakatinkhananga kuti ŵakolerane. Baibolo likuti ŵanthu ŵakufuma mu mitundu yakupambanapambana ŵazamuyowoya kuti: “‘Zani, tiyeni tikwere ku lupiri lwa Yehova, ku nyumba ya Ciuta wa [Yakobe]; mwakuti Iye watisambizge nthowa zake ndipo ise tendengemo.’ . . . Ndipo ŵati ŵafure malupanga ghawo ghaŵe mayembe, na mikondo yawo viŵe vimayi vyakuvunira; mtundu [uleke] kutumphuskira lupanga mtundu unyake, nesi kusambiraso nkhondo.” (Mika 4:2, 3) Awo ŵakufuma mu visopa vyautesi na kwamba kusopa Yehova, ŵakusangwa na umoza uwo uli pa caru cose. Ciuta wakuŵasambizga kuti ŵatemwanenge.
19. Kasi umoza uwo uli pakati pa Ŵakhristu ŵaunenesko ukulongoraci?
19 Kukolerana kwa Ŵakhristu ŵaunenesko pa caru cose capasi nkhwapadera comene, ndipo kukulongora kuti Yehova wacali kulongozga ŵanthu ŵake na mzimu utuŵa. Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵakufuma mu mitundu yose ŵakukolerana mu nthowa yapadera comene. Kukolerana uku kukufiska ucimi uwo uli pa Uvumbuzi 7:9, 14, ndipo ici cikulongora kuti ŵangelo ŵa Ciuta sonosono apa ŵafwaturenge “mphepo” iyo yiparanyenge caru ciheni ici. (Ŵazgani Uvumbuzi 7:1-4, 9, 10, 14.) Asi ni mwaŵi kuŵa mu gulu la ŵabali awo mbakukolerana pa caru cose? Kasi waliyose wa ise wangawovwira wuli kuti tilutilire kukolerana? Fumbo ili lizamuzgoreka mu nkhani yakulondezgapo.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi kusopa kwaunenesko kwawovwira wuli kuti ŵanthu ŵaŵe ŵakukolerana?
• Kasi tingacita wuli kuti bina lileke kutimbanizga umoza withu?
• Cifukwa wuli Ŵakhristu mbakukolerana nangauli ŵali mu vyaru vyakupambanapambana?
[Cithuzithuzi pa peji 13]
Mpingo wakwambilira Wacikhristu ukaŵa na ŵanthu ŵakupambanapambana
[Vithuzithuzi pa peji 15]
Kasi kovwira pa mulimo wa kuzenga Nyumba za Ufumu kungawovwira wuli kuti tiŵe ŵakukolerana?