Kasi Mauchimi Ghakuyowoya vya Mesiya Ghakulongora Nadi Kuti Yesu Wakaŵa Mesiya?
Ivyo Baibolo likuyowoya
Enya. Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, wakafiska mauchimi ghakuyowoya vya “Mesiya Mulongozgi,” uyo ni “Mponoski wa charu.” (Daniyeli 9:25; 1 Yohane 4:14) Nanga ni pamanyuma pakuti wafwa, Yesu wakalutilira kufiska mauchimi ghakuyowoya vya Mesiya.—Salimo 110:1; Milimo 2:34-36.
Kasi ŵalipo ŵanthu ŵanyake awo mauchimi ghakuyowoya vya Mesiya ghakufiskika pa iwo?
Kasi mu Baibolo muli mauchimi ghalinga ghakuyowoya vya Mesiya?
Kasi lizgu lakuti “Mesiya” likung’anamura vichi?
Lizgu la Chihebere lakuti Ma·shiʹach (Mesiya) na la Chigiriki lakuti Khri·stos (Khristu) ghakung’anamura “Wakuphakazgika.” Mazgu ghakuti “Yesu Khristu” ghakung’anamura “Yesu Wakuphakazgika,” panji “Yesu Mesiya.”
Mu nyengo yakale, para munthu ŵamupa udindo wapadera kanandi ŵakamupunguliranga mafuta pa mutu kulongora kuti ŵamuphakazga. (Levitiko 8:12; 1 Samuyeli 16:13) Chiuta wakasankha Yesu kuŵa Mesiya ndipo uwu ni udindo wapachanya chomene. (Milimo 2:36) Ndipouli, m’malo mwa kuphakazga Yesu na mafuta, Chiuta wakamuphakazga na mzimu utuŵa.—Mateyu 3:16.
Kasi ŵalipo ŵanthu ŵanyake awo mauchimi ghakuyowoya vya Mesiya ghakufiskika pa iwo?
Yayi. Nga umo vikuŵira kuti chidindo cha munwe chikwimira ŵanthu ŵaŵiri yayi, mauchimi ghakuyowoya vya Mesiya nagho ghakafiskika pa munthu yumoza, Mesiya panji kuti Khristu. Kweni Baibolo likuchenjezga kuti “ntchimi zitesi na ŵanthu ŵakujichema Khristu ŵazamuwuka ndipo ŵazamuchita vimanyikwiro vikuru na vyakuzizwiska, mwakuti usange ntchamachitiko ŵapuluske na ŵakusoleka wuwo.”—Mateyu 24:24.
Kasi Mesiya wazamuwoneka kunthazi?
Yayi. Baibolo likayowoyerathu kuti Mesiya wazamufuma mu mphapu ya Themba Davide la Israyeli. (Salimo 89:3, 4) Ndipouli, mipukutu ya Ŵayuda yakuyowoya vya mzere wa banja la Davide, yikwenera kuti yikasoŵa apo Ŵaroma ŵakaparanya Yerusalemu mu 70 C.E.a Kufuma pa nyengo iyi, ntchakusuzga kusanga ukaboni wakuti munthu munyake ngwakufuma nadi mu banja la Themba Davide. Kweni mu nyengo ya Yesu mipukutu iyi yikaŵako, ndipo pakaŵavya waliyose uyo wakasuska kuti Yesu wakafuma mu mphapu ya Themba Davide.—Mateyu 22:41-46.
Kasi mu Baibolo muli mauchimi ghalinga ghakuyowoya vya Mesiya?
Ntchakusuzga kumanya nambara yeneko ya mauchimi ghakuyowoya vya Mesiya. Mwachiyelezgero, nthowa za umo tingapendera mauchimi zingapambana nanga mpha nkhani iyo yikuyowoya mauchimi ghakupulikikwa makora. Nkhani iyo yili pa Yesaya 53:2-7 yikuzunura vinthu vinandi vyakukhwaskana na Mesiya. Ŵanyake ŵakuwona kuti ivyo vili pa lemba ili ni uchimi umoza, apo ŵanyake ŵakuwona kuti pali mauchimi ghanandi.
Mauchimi ghakuyowoya vya Mesiya agho Yesu wakafiska
Uchimi |
Apo ukusangika |
Umo ukafiskikira |
---|---|---|
Wazamufuma mu mphapu ya Abrahamu |
||
Wazamufuma mu mphapu ya Yisake mwana wa Abrahamu |
||
Wazamubabikira mu fuko la Yuda |
||
Wazamufuma mu nyumba ya Themba Davide |
||
Wazamubabika mwa mwali |
||
Wazamubabikira ku Yerusalemu |
||
Wazamuchemeka Emanuwelub |
||
Wazamubabikira mu banja likavu |
||
Ŵana ŵazamukomeka para wababika |
||
Wazamuchemeka kufuma mu Eguputo |
||
Wazamuchemeka Munazaretec |
||
Thenga lizamunozga nthowa yake |
||
Wazamuphakazgika kuŵa Mesiya mu 29 C.E.d |
||
Chiuta wazamupharazga kuti ni Mwana wake |
||
Wazamuŵa na mwamphu pa nyumba ya Chiuta |
||
Wazamupharazga makani ghawemi |
||
Wazamupharazga mu Galileya ndipo ungweru uzamuŵara |
||
Wazamuchita milimo yakuzizwiska nga Mozesi |
||
Wazamuyowoya vyakufuma kwa Chiuta nga Mozesi |
||
Wazamuchizga ŵalwari |
||
Wazamukwesana na munthu chara |
||
Wazamulengera lusungu ŵakuyuyulika |
||
Wazamuvumbura urunji wa Chiuta |
||
Wazamuchemeka Wakupeleka Fundo Wakuzizwiska |
||
Wazamupharazga zina la Yehova |
||
Wazamuyowoya mu ntharika |
||
Wazamuŵa Mulongozgi |
||
Ŵanandi ŵazamumugomezga yayi |
||
Wazamuŵa nga ni libwe lakujitimbako |
||
Ŵanthu ŵazamumukana |
||
Wazamutinkhika kwambura chifukwa |
||
Wazamunjira mu Yerusalemu uku wakwera pa mbunda |
||
Ŵana ŵazamumulumba |
||
Wazamwiza mu zina la Yehova |
||
Wazamupelekeka na mubwezi wake |
||
Wazamupelekeka na ndalama 30 zasilivae |
||
Ŵabwezi ŵake ŵazamumuchimbira |
||
Ŵazamumuyowoyera mautesi |
||
Wazamuŵazgora yayi |
||
Ŵazamumuthunyira mata |
||
Ŵazamumutimba pa mutu |
||
Ŵazamumuthyapura |
||
Wazamuŵeka yayi para ŵakumutimba |
||
Mathemba gha charu ghazamumuwukira |
||
Ŵazamumukhoma pa khuni |
||
Ŵazamuchita mphenduzga pa malaya ghake |
||
Wazamupayikika pamoza na ŵakwananga |
||
Wazamuhoyeka na kuneneka |
||
Wazamusuzgikira ŵakwananga |
||
Wazamuŵa nga wasidika na Chiuta |
||
Ŵazamumumweska vinyo lakuŵaŵa |
||
Wazamuŵa na nyota pambere wandafwe |
||
Wazamuŵikizga mzimu wake kwa Chiuta |
||
Wazamufwa |
||
Wazamupeleka umoyo wake kuwombora ŵanadi |
||
Viwangwa vyake ŵazamuviphyora yayi |
||
Ŵazamumugwaza |
||
Wazamusungika na munthu musambazi |
||
Wazamuwuka ku ŵakufwa |
||
Msambiri munyake wazamunjira mu malo mwa uyo wakamupeleka |
||
Wazamukhala ku woko lamalyero la Chiuta |
a Buku la McClintock and Strong’s Cyclopedia likuti: “Tikukayika yayi kuti mipukutu yakuyowoya vya mabanja gha Ŵayuda yikasoŵa apo Yerusalemu wakaparanyika.”
b Zina la Chihebere lakuti Emanuwelu, likung’anamura “Chiuta Wali Nase,” ndipo likulongosora makora udindo wa Yesu kuti ni Mesiya. Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi kweniso ntchito izo wakachita mbukaboni wakuti Chiuta wali na ŵanthu awo ŵakumusopa.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c Lizgu lakuti “Munazarete” likwenera kuti likafuma ku lizgu la Chihebere ilo likung’anamura, “mphukira.”
d Kuti mumanye vinandi vyakukhwaskana na mauchimi agho ghakulongora kuti Mesiya wakawonekera mu 29 C.E., wonani nkhani yakuti “Umo Uchimi wa Daniyeli Ukayowoyerathu za Kwiza kwa Mesiya.”
e Uchimi uwu uli mu buku la Zekariya, kweni Mateyu wakati mazgu agha “ghakayowoyeka na ntchimi Yeremiya.” (Mateyu 27:9) Vikuŵa nga kuti buku la Yeremiya ndilo likaŵa pa chigaŵa chakwamba mu Malemba agho ghakuchemeka kuti “Ntchimi.” (Luka 24:44) Apo Mateyu wakazunura za “Yeremiya” wakwenera kuti wakang’anamuranga mabuku ghose agho ghali mu Ntchimi, kusazgapo Zekariya.