Cindikani Nthengwa Iyo Nchawanangwa Cakufuma kwa Ciuta
“Pa cifukwa ici mwanalume tiwasidenge wiske na nyina na kubatikana na muwoli wake, ndipo tiŵaŵenge thupi limoza.”—GEN. 2:24.
1. Cifukwa wuli tikwenera kumucindika Yehova?
PAKUTI Yehova Ciuta ndiyo wakambiska nthengwa, tikwenera kumucindika. Pakuŵa Mlengi withu, Fumu yithu, ndiposo Dada withu wa kucanya, lekani wakuyowoyeka kuti ni Mupi wa “cawanangwa cilicose ciwemi na cawanangwa cilicose cakufikapo.” (Yak. 1:17; Uvu. 4:11) Cawanangwa cilicose ico wakupeleka cikulongora kuti wakutitemwa comene. (1 Yoh. 4:8) Cilicose ico wakutisambizga, cilicose ico wakukhumba kwa ise, na cilicose ico wakutipa nchakuti citovwire ndiposo kuti tisange naco candulo.—Yes. 48:17.
2. Kasi Yehova wakaŵapa ulongozgi wuli ŵakutorana ŵakwambilira?
2 Baibolo likuti nthengwa nchimoza mwa vyawanangwa ‘viwemi’ ivyo Ciuta wakutipa. (Zinth. 19:14; Ruth 2:12) Apo Yehova wakakwatiskanga nthengwa yakwamba ya Adamu na Eva, wakaŵapa ulongozgi wapadera kuti ŵakhale makora. (Ŵazgani Mateyu 19:4-6.) Ŵalondezgenge ulongozgi uwo Ciuta wakaŵapa, mphanyi ŵakalutilira kuŵa ŵakukondwa. Ndipouli, ŵakacita ucindere, ŵakasulako dango la Ciuta ndipo pamanyuma ŵakasuzgika comene.—Gen. 3:6-13, 16-19, 23.
3, 4. (a) Kasi ŵanandi mazuŵa ghano ŵakuyuyura wuli nthengwa ndiposo Yehova Ciuta? (b) Kasi mu nkhani iyi tisambirenge vici?
3 Nga mbakutorana ŵakwambilira, ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakuŵikako mahara viŵi yayi panji kusulirakothu ulongozgi wa Yehova pa nkhani ya nthengwa. Ŵanyake ŵakuti nchakukhumbikwa yayi kuti ŵanthu ŵatoranenge. Ŵanyake ŵakuyisintha nthengwa mwakuyana na makhumbiro ghawo. (Rom. 1:24-32; 2 Tim. 3:1-5) Ŵakusulako fundo yakuti nthengwa nchawanangwa cakufuma kwa Yehova Ciuta ndipo kucita nthena kukuyuyura cawanangwa ici, ndiposo uyo wakacipeleka.
4 Ŵakhristu ŵanyake ŵakutondeka kuwona nthengwa nga umo Yehova wakuyiwonera. Ŵanyake ŵakulekana, panji kupatana pa vifukwa vya mu Malemba yayi. Kasi nchivici cingawovwira kuti ivi vileke kucitika? Kasi ulongozgi wa Ciuta uwo uli pa Genesis 2:24 ungawovwira wuli Ŵakhristu ŵakutorana kuti ŵakhozge nthengwa zawo? Kasi awo ŵakukhumba kutengwa panji kutora ŵanganozgekera wuli? Tiyeni tiwone nthengwa zitatu izo zikuzunulika mu Baibolo izo zikulongora kuti para ŵakutorana ŵakucindika Yehova nthengwa zawo zikuŵa zakukhora.
Ŵani Ŵakugomezgeka
5, 6. Kasi nchivici ico cikate ciyezgenge kugomezgeka kwa Zekariya na Elizabeti, ndipo paumaliro ŵakatumbikika wuli?
5 Zekariya na muwoli wake Elizabeti ŵakacitanga makora vinthu. Waliyose wakatemwanga vinthu vyauzimu. Zekariya wakacitanga mwakugomezgeka mulimo wake wausofi, ndipo iyo na muwoli wake ŵakasunganga Dango la Ciuta. Ŵakwenera kuti ŵakawonganga Ciuta cifukwa ca ivyo wakaŵacitiranga. Kweni, mulutengeko ku nyumba kwawo, mukatenge muwonenge kuti ŵakusoŵerwa cinthu cinyake. Ŵakaŵavya ŵana. Elizabeti wakaŵa cumba, ndipo wose ŵakaŵa ŵacekuru.—Luka 1:5-7.
6 Kale Ŵaisrayeli ŵakawonanga kuti kubaba ŵana nkhwakuzirwa comene, ndipo kanandi mbumba zawo zikaŵanga zikuru. (1 Sam. 1:2, 6, 10; Sal. 128:3, 4) Mu nyengo iyi, ŵanalume ŵanyake ŵakacitanga njomba na kupata ŵawoli ŵawo usange ŵawona kuti ŵakubaba yayi. Ndipouli, Zekariya wakalutilira kukhala na Elizabeti mwakugomezgeka. Zekariya na muwoli wake ŵakapenjerezgapo yayi vifukwa vyakumazgira nthengwa yawo. Nangauli ŵakaŵa na citima cifukwa ca kuŵavya ŵana, kweni wose ŵakalutilira kuteŵetera Yehova mwakugomezgeka. Pamanyuma, Yehova wakaŵatumbika mwakuzizwiska, wakaŵapa mwana msepuka mu ucekuru wawo.—Luka 1:8-14.
7. Kasi Elizabeti wakalongoraso wuli kuti wakaŵa wakugomezgeka kwa mfumu wake?
7 Elizabeti wakalongora kugomezgeka mu nthowa yinyakeso. Mwana wake Yohane wakati wababika, Zekariya wakayowoyanga yayi cifukwa ca kukayikira ivyo mungelo wakamuphalira. Zekariya wakwenera kuti wakayowoya na muwoli wake mu nthowa yinyake kuti mungelo wa Yehova wamuphalira kuti mwana zina ŵamuthye “Yohane.” Ŵazengezgani na ŵabali ŵakakhumbanga kuti mwana ŵamuthye zina la ŵawiske. Kweni Elizabeti wakalondezga ivyo mfumu wake wakamuphalira. Wakati: “Cara nadi! kweni wacemekenge Yohane.”—Luka 1:59-63.
8, 9. (a) Kasi kugomezgana kukukhozga wuli nthengwa? (b) Kasi mfumu na muwoli ŵangalongora wuli kuti ŵakugomezgana?
8 Nga ni Zekariya na Elizabeti, ŵakutorana mazuŵa ghano ŵakukhuŵazgika ndipo ŵakukumana na masuzgo ghanandi. Para ŵakutorana ŵakutondeka kugomezgana, nthengwa yikukhora yayi. Ŵakutorana ŵangalekerathu kugomezgana para ŵakucita myati yambura kwenelera na munthu uyo ŵandatorane nayo, kulaŵilira vithuzithuzi vyamuziro, kucita uleŵi, ndiposo vinthu vinyake ivyo vingatimbanizga nthengwa. Para ŵakutorana ŵakugomezgana yayi, citemwa cikwamba kufota. Kugomezgana kuli nga ni luŵigho ulo lukuvikilira ŵakutorana ku vinthu viheni ivyo vingananga nthengwa yawo. Ntheura, para mfumu na muwoli ŵakugomezgana, ŵakukhala makora ndipo ŵakufwatukirana, kweniso ŵakutemwana comene. Kugomezgana nkhwakuzirwa nadi.
9 Yehova wakaphalira Adamu kuti: “Mwanalume tiwasidenge wiske na nyina na kubatikana na muwoli wake.” (Gen. 2:24) Kasi mazgu agha ghakung’anamuraci? Para munthu watora panji kutengwa, ubwezi uwo ukaŵa pakati pa ŵabali ndiposo ŵanthu ŵanyake ukwenera kusintha. Waliyose mu nthengwa wakwenera kuŵika pakwamba munyake. Ŵakwenera yayi kuŵika pakwamba vyakukhumba vya ŵabwezi panji ŵabali ŵawo na kuzerezga mbumba yawo. Ŵaleke kuzomerezga ŵapapi kunjilirapo pa ivyo ŵasankha panji pa ivyo ŵapambana. Ŵakutorana ŵakwenera kubatikana. Uwu ni ulongozgi wa Ciuta.
10. Nchivici cingawovwira ŵakutora kuti ŵagomezganenge?
10 Kugomezgana nkhwakuzirwa comene nanga ni mu mbumba izo ŵakupambana visopa. Mudumbu uyo mfumu wake ni Kaboni yayi, wakati: “Nkhuwonga comene Yehova cifukwa ca kunisambizga umo ningajilambikira kwa mfumu wane na kumucindika comene. Cifukwa ca kugomezgana takhala mu nthengwa vilimika 47, ndipo tikutemwana na kucindikana.” (1 Kor. 7:10, 11; 1 Pet. 3:1, 2) Ntheura, woneseskani kuti munyinu wa mu nthengwa wajipulikenge kuti ngwakuvikilirika. Kwizira mu ivyo mukuyowoya na kucita, longorani kuti pa caru cose ca pasi mfumu panji muwoli winu ngwakuzirwa comene kwa imwe. Lekani kuzomerezga waliyose panji cilicose kuti cimupatuskani. (Ŵazgani Zintharika 5:15-20.) Ron na muwoli wake Jeannette ŵakhala mu nthengwa vilimika vyakujumpha 35, ndipo ŵakati: “Cifukwa cakuti tikucita mwakugomezgeka ivyo Ciuta wakukhumba, ndise ŵakukondwa ndipo nthengwa yithu yikwenda makora.”
Kukolerana Kukukhozga Nthengwa
11, 12. Kasi Akwila na Prisila ŵakakolerananga wuli (a) pa nyumba, (b) ku nchito, ndiposo (c) pakucita milimo Yacikhristu?
11 Apo mpositole Paulosi wakayowoyanga za ŵabwezi ŵake, Akwila na Prisila, wakazunuranga yumoza pera yayi, kweni wose pamoza. Mbumba yakukolerana iyi, yikalongora makora ivyo Ciuta wakang’anamuranga apo wakati mfumu na muwoli ŵakwenera kuŵa “thupi limoza.” (Gen. 2:24) Nyengo zose ŵakagwiliranga lumoza nchito kweniso ŵakacitiranga lumoza milimo Yacikhristu. Mwaciyelezgero, apo Paulosi wakuluta kakwamba ku Korinte, Akwila na Prisila ŵakamutora kuti ŵakakhalenge nayo, ndipo vikuwoneka kuti kwa nyengo yitaliko wakafumiranga ku nyumba yawo pakucita uteŵeti wake. Apo ŵakaŵa ku Efeso, maungano gha mpingo ghakacitikiranga mu nyumba yawo ndipo wose ŵaŵiri ŵakavwiranga ŵaphya kuti ŵakure mwauzimu, nga umo ŵakawovwilira Apolo. (Mil. 18:2, 18-26) Mbumba yamwamphu iyi, yikati yasamira ku Roma, yikazomerezgaso kuti mu nyumba yawo mucitikirenge maungano gha mpingo. Pamanyuma ŵakaweleraso ku Efeso, ndipo ŵakakhozganga ŵabali.—Rom. 16:3-5.
12 Nyengo yinyake Akwila na Prisila ŵakapanganga mahema lumoza na Paulosi. Apa napo tikuwona kuti mbumba iyi yikaŵa yakukolerana, ndipo yikacitanga vinthu kwambura kuphalizgana panji kugazgana. (Mil. 18:3) Pakuti nyengo zose ŵakacitiranga lumoza milimo Yacikhristu, nthengwa yawo yikaŵa yakukhora na yacimwemwe. Apo ŵakaŵa ku Korinte, Efeso, na ku Roma ŵakamanyikwanga kuti mbanchito ŵamoza na Paulosi mwa Khristu Yesu. (Rom. 16:3) Nyengo zose ŵakakolerananga kuti ŵalutiske panthazi mulimo wa kupharazga Ufumu.
13, 14. (a) Ni vici ivyo vingatimbanizga kukolerana mu mbumba? (b) Kuti ŵakutorana ŵalutilire kuŵa nga ni “thupi limoza,” kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo ŵakwenera kucita?
13 Nthengwa yikukhora usange ŵakutorana ŵakukolerana. (Muph. 4:9, 10) Cacitima nchakuti, mazuŵa ghano ŵakutorana ŵanandi ŵakucitira vinthu lumoza kwa nyengo yicoko comene. Cifukwa ca nchito, ŵakukhala maora ghanandi kwambura kuwonana. Ŵanji ŵakugwira nchito kutali panji ku vyaru vinyake ndipo ŵakutumanga waka ndalama ku mbumba zawo. Nanga ni para ŵakukhala wose pa nyumba, ŵanji ŵakumalira nyengo yinandi pa Intaneti, maseŵero gha pa vidiyo, TV, kucita ivyo ŵakutemwa, panji kuseŵera. Kasi ndivyo vikucitika mu mbumba yinu? Usange ni nthena, kasi mungasintha vinthu vinyake mwakuti mucezgenge comene na mbumba yinu? Mwalekeraci kucitira lumoza milimo yinyake nga nkhuphika, kusuka mbale, panji kulima? Kasi mungawovwirana kupwelelera ŵana panji ŵapapi awo mbacekuru?
14 Cakuzirwa comene nchakuti nyengo zose mucitirenge lumoza milimo yauzimu. Mungaŵa ŵakukolerana usange mukudumbiskana lemba la zuŵa ndiposo mukuŵa na Nyengo Yakusopera ya Mbumba. Kweniso mukwenera kwendera lumoza mu uteŵeti wa m’munda. Usange mungafiska citirani lumoza upayiniya, nanga ungaŵa mwezi umoza panji cilimika cimoza. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 15:58.) Mudumbu munyake uyo wakacitirapo lumoza upayiniya na mfumu wake wakati: “Uteŵeti ukatipa mwaŵi ŵakuti tiŵirenge lumoza nyengo yinandi kweniso kuphalirana vyakusingo vyose. Pakuti tose tikaŵa na cilato ca kovwira ŵanthu kuti ŵamanye Ciuta, nkhawona kuti ndise ŵakukolerana comene. Nkhajiwonanga kuti nili pafupi na mfumu wane uyoso ni mubwezi wane muwemi.” Para mukucitira lumoza vinthu vyakuzirwa, muŵenge ŵakukolerana, ndipo nga ni Akwila na Prisila mulutilirenge kughanaghana na kucita nga ni “thupi limoza.”
Ŵikani Ciuta pa Malo Ghakwamba
15. Nchivici cikovwira kuti nthengwa yendenge makora? Longosorani.
15 Yesu wakamanyanga kuti nchakuzirwa kuŵika Ciuta pa malo ghakwamba mu nthengwa. Wakawonanga apo Yehova wakakwatiskanga ŵakutorana ŵakwamba. Wakawonaso umo Adamu na Eva ŵakaŵira ŵakukondwa apo ŵakalondezganga ulongozgi wa Ciuta. Ndiposo wakawona masuzgo agho ghakaŵapo, Adamu na Eva ŵati ŵasulako ulongozgi wa Ciuta. Ntheura, apo Yesu wakasambizganga ŵanji, wakayowoyaso ulongozgi wa Awiske uwo uli pa Genesis 2:24. Yesu wakasazgirapo fundo yakuti: “Ico Ciuta wagumanya pamoza munthu waleke kupatura.” (Mat. 19:6) Ntheura, ŵakutorana ŵakuŵa ŵakukondwa kweniso nthengwa yawo yikwenda makora para ŵakucindika Yehova kufumira pasi pa mtima. Yosefe na Mariya awo ŵakaŵa ŵapapi ŵa Yesu, ŵakacita makora pa nkhani iyi.
16. Kasi Yosefe na Mariya ŵakalongora wuli kuti ŵakaŵikanga Ciuta pa malo ghakwamba mu mbumba yawo?
16 Yosefe wakacitiranga lusungu Mariya na kumucindika. Wakati wamanya waka kuti Mariya wali na nthumbo, wakakhumbanga kucita nayo mwalusungu, nangauli mungelo wa Ciuta wakaŵa kuti wandamuphalire ivyo vikacitikira Mariya. (Mat. 1:18-20) Ŵakati ŵatorana ŵakapulikira languro la Kesare ndiposo Dango la Mozesi. (Luka 2:1-5, 21, 22) Nangauli ŵanalume pera ndiwo ŵakeneranga kuluta ku viphikiro vikuru ku Yerusalemu, kweni Yosefe na Mariya pamoza na ŵana ŵawo, wose ŵakalutanga ku viphikiro ivi cilimika cilicose. (Dute. 16:16; Luka 2:41) Ivyo mbumba iyi yikacitanga vikalongora kuti yikayezgayezganga kukondweska Yehova ndiposo kuzirwiska comene vinthu vyauzimu. Nchakuzizika yayi kuti Yehova wakasankha Yosefe na Mariya kuti ŵapwelelere Mwana wake apo wakatumika pa caru capasi.
17, 18. (a) Kasi ŵakutorana ŵangaŵika wuli Yehova pa malo ghakwamba mu nthengwa yawo? (b) Cifukwa wuli kucita nthena nkhwakuzirwa?
17 Kasi mu mbumba yinu mukuŵika Ciuta pa malo ghakwamba? Mwaciyelezgero, usange mukusankha vinthu vinyake vyakuzirwa, kasi mukupenjerezga dankha fundo za mu Baibolo, kulomba, ndiposo kupenja ulongozgi ku Ŵakhristu ŵakukhwima? Pakumazga masuzgo, kasi mukwendera maghanoghano ghinu panji gha ŵabwezi na ŵabali ŵinu? Kasi mukuyezga kulondezga masacizgo agho muzga wakugomezga wakupeleka pa nkhani ya nthengwa? Panji kasi mukulondezga mitheto yinu panji ivyo ŵanandi ŵakucita? Kasi nyengo zose mukulomba na kusambira pamoza, kudumbiskana vinthu vyauzimu ivyo mukukhumba kucita, ndiposo ivyo mbumba yinu yikuŵika pa malo ghakwamba?
18 Ray uyo wakhala vilimika 50 mu nthengwa wakati: “Umo tili kutolerana tindaŵepo na suzgo ilo tikutondeka kumazga, cifukwa tikuŵika Yehova kuŵa ‘mkusa’ wacitatu mu nthengwa yithu.” (Ŵazgani Mupharazgi 4:12.) Danny na muwoli wake Trina ŵakazomerezga fundo iyi. Ŵakati, “Nthengwa yithu yakhora, cifukwa tikuteŵetera lumoza Yehova.” Sono pajumpha vilimika 34 kufuma apo ŵakatolerana kweni ŵacali ŵakukondwa. Usange nyengo zose mukuŵika Yehova pa malo ghakwamba mu nthengwa yinu, wamovwiraninge kuti mukhalenge makora ndipo wamutumbikaninge comene.—Sal. 127:1.
Lutilirani Kucindika Nthengwa
19. Cifukwa wuli Ciuta wakambiska nthengwa iyo nchawanangwa?
19 Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵanandi ŵakughanaghana waka umo ŵangajikondweskera. Kweni ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakuwona vinthu mwakupambana. Ŵakumanya kuti Ciuta wakambiska nthengwa iyo nchawanangwa kuti wafiske khumbo lake. (Gen. 1:26-28) Adamu na Eva ŵacindikenge cawanangwa ici, mphanyi caru cose ni paradiso, cakuzura na ŵanthu ŵarunji ŵakopa Ciuta.
20, 21. (a) Cifukwa wuli tikwenera kuwona nthengwa kuŵa yakupatulika? (b) Kasi nchawanangwa wuli ico tizamudumbiskana sabata yikwiza?
20 Kwakuluska vyose, Ŵakhristu ŵakuwona nthengwa kuŵa mwaŵi wa kupira ucindami Yehova. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 10:31.) Nga umo tawonera, nthengwa yikukhora para ŵakutorana ŵakugomezgana, kukolerana, ndiposo kuŵika Ciuta pa malo ghakwamba. Ntheura, kwali tikunozgekera nthengwa, panji tikukhumba kuyikhozga, panji kuyiponoska kuti yileke kumara, cakwamba tikwenera kuwona kuti nthengwa njakupatulika ndipo Ciuta ndiyo wali kwambiska. Fundo iyi yitovwirenge kuti ivyo tikusankha vijinthenge pa Mazgu gha Ciuta. Para tikucita nthena, tikucindika nthengwa pera yayi, kweniso Yehova Ciuta.
21 Padera pa nthengwa paliso cawanangwa cinyake ico Yehova wali kutipa. Lekani mbakutorana pera yayi awo ŵakuŵa ŵakukondwa. Mu nkhani yakulondezgapo tizamusambira za cawanangwa cinyake cakufuma kwa Ciuta. Cawanangwa ici nkhuŵa wambura kutora panji kutengwa.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakutorana ŵakwenera kugomezgana?
• Cifukwa wuli kukolerana kukukhozga nthengwa?
• Kasi ŵakutorana ŵangaŵika wuli Ciuta pa malo ghakwamba?
• Kasi tingacindika wuli Yehova uyo wakambiska nthengwa?
[Vithuzithuzi pa peji 15]
Kucitira vinthu pamoza kukovwira ŵakutorana kuti ŵaŵe ŵakukolerana