Kuliskani Luso nga ni Musambizgi

KASI cilato ca usambizgi winu ncivici? Usange mwazomerezgeka kuŵa mupharazgi wa Ufumu sono-sono apa, mwakuwonekerathu muli na khumbo la kusambira umo mungacitiskira sambiro la Baibolo la panyumba, cifukwa cakuti Yesu wakapereka mulimo ku ŵarondezgi ŵake kuti ŵapange ŵasambiri. (Mat. 28:19, 20) Usange mukumanya kale mulimo uwu, mutepanji cilato cinu ncakuti muŵe wakukora mtima comene para mukuyezga-yezga kuwovwira ŵanji. Usange ndimwe mupapi, mwaunenesko mukukhumba kuti muŵe musambizgi uyo wangaciska ŵana kuti ŵajipereke kwa Ciuta. (3 Yoh. 4) Usange ndimwe murara panji mukukhumba kuti muzakaŵe yumoza wa iwo, mutepanji mukukhumba kuti muŵe muyowoyi wa pa wumba uyo wangawovwira ŵategherezgi kuti ŵamanye makora Yehova na ntowa zake. Ni mwauli umo mungafiskira vilato ivi?

Sambirani kufuma kwa Musambizgi Murara, Yesu Kristu. (Luka 6:40) Nanga pangaŵa apo Yesu wakayowoyanga na wumba mu mpepete mwa lupiri panji ku ŵantu ŵacoko apo ŵakendanga mu ntowa, ivyo wakayowoyanga ndiposo na ntowa iyo wakayowoyeranga vikakondweska comene ŵantu. Yesu wakapampuska maghanoghano na mitima ya ŵategherezgi ŵake, ndipo ŵakalongosoranga vintu mu ntowa yiweme yakuti ŵapulikiske ndiposo umo ŵangagwiriskilira ncito cimanyisko ico. Kasi mungafiska vintu ivi?

Tamirani mwa Yehova

Luso lwa Yesu lwa kusambizga likaruta pantazi cifukwa ca ubwezi uweme uwo ŵakaŵa nawo na Ŵadada ŵake ŵakucanya ndiposo cifukwa ca vitumbiko vya mzimu wa Ciuta. Kasi imwe mukuromba kwa Yehova na mtima wose kuti wamovwirani kucitiska sambiro la Baibolo la panyumba mwakukora mtima? Usange ndimwe mupapi, kasi mukuromba urongozgi wa Ciuta para mukusambizga ŵana winu? Kasi mukuromba na mtima wose para mukukhumba kunozgekera nkani panji kucitiska maungano? Kugomezga pa Yehova kwa nga ni uku kuzamovwirani kuti muŵe musambizgi wakukora mtima.

Kuthemba pa Yehova kukuwonekaso para mukugomezga Mazgu ghake, Baibolo. Mu lurombo lwake pa zuŵa la umaliro la umoyo wake wa pacaru capasi, nga ndi muntu mukongorekwa, Yesu wakayowoya ku Ŵadada ŵake kuti: “Ine ndaŵapa mazgu ghinu.” (Yoh. 17:14) Nangauli Yesu wakaŵa na cimanyisko cinandi, iye kuti wakayowoyanga vintu mwa iye yekha cara. Iye nyengo zose wakayowoyanga ivyo Ŵadada ŵake ŵakamusambizga, mwanteura wakatilekera ciyerezgero cakuti tirondezge. (Yoh. 12:49, 50) Mazgu gha Ciuta ghali na nkongono za kukhuŵirizga kacitiro ka vintu ka ŵantu, maghanoghano na maranguruko. (Heb. 4:12) Para mukukura mu cimanyisko ca Mazgu gha Ciuta na kusambira kucigwiriskira ncito makora mu uteŵeti wa m’munda, muzamukuliska luso lwa kusambizga ulo likuguzira ŵantu kwa Ciuta.—2 Tim. 3:16, 17.

Tumbikani Yehova

Kuŵa musambizgi wakurondezga Kristu kuti cikung’anamura kuyowoya waka nkani mwakukondweska cara. Mbunenesko kuti ŵantu ŵakazizwa na “mazgu gha ucizi” gha Yesu. (Luka 4:22) Kweni ncifukwa wuli Yesu wakayowoyanga mwakukondweska? Cilato cake cikaŵa cakutumbika Yehova, kuti cikaŵa cakuti wajirongore ku ŵantu kuti ŵamurumbe iye mwene cara. (Yoh. 7:16-18) Ndipo wakaromba ŵarondezgi wake kuti: “Kungweruka kwinu kuŵale pantazi pa ŵantu, mwakuti ŵawone milimo yinu yiweme, ndipo ŵacindike Ŵawiskemwe ŵa kucanya.” (Mat. 5:16) Unjirikizgi uwu ukwenera kukhozga umo tikusambizgira. Tikwenera kutceŵa cilicose ico cingatimbanizga cilato ici. Mwanteura para tikunozgekera ivyo tamuyowoya panji umo tamuyowoyera, tingacita makora kujifumba kuti, ‘Kasi ici camukhozgera kurumba Yehova, panji camupangiska ŵantu kughanaghanira comene za ine?’

Mwaciyerezgero, ntarika, na viyerezgero vyanadi vingaŵa vyakovwira comene pa kusambizga. Ndipouli, para mukurongosora ntarika yitali panji cakukumana naco citali, mbwenu fundo ya unjirikizgi yingawoneka cara. Mwakuyana waka, kuyowoya tunkani uto tukukondweska waka kukutimbanizga cilato ca uteŵeti withu. Ndipo cakufumapo cake ca kuyowoya tunkani twanteura uto cikuŵa cakuti, musambizgi uyo wakujiwoneska waka ku ŵantu mu malo mwakufiska cilato ceneko ca masambiro gha Ciuta.

“Pimani Makora”

Kuti muntu waŵe musambiri muwemi, iye wakwenera kupulikiska makora ivyo vikusambizgika. Iye wakwenera kupulika unenesko na kumanya umo ukupambanirana na vigomezgo vinyake. Kumanya kupambaniska kukovwira muntu kuti wamanyisiske makora vintu.

Mwakuwerezga-werezga Yehova wakaphalira ŵantu ŵake ‘kupima makora’ pakati pa ico ncakupatulika na ico ncambura kupatulika. (Lev. 10:9-11) Iye wakayowoya kuti awo ŵazamuteŵetera mu tempele lwake lwa uzimu ŵakwenera kusambizga ŵantu “kupambana kwake pakati pa vituŵa na vyambura kupatulika.” (Ezek. 44:23) Buku la Zintharika ndakuzara na mpambano pakati pa urunji na uheni, pakati pa vinjeru na uzereza. Nanga vingaŵa vintu ivyo nvyakuyana vingaŵa vyakupambanako. Mpostole Paulos wakasanga mpambano pakati pa muntu murunji na muntu muweme, nga ni umo pali kulembekera pa Ŵaroma 5:7. Mu buku la Ŵahebere, iye wakarongora umo uteŵeti wa usofi wa Kristu wuliri wakuzirwa kuruska uwo Aroni wakacitanga. Mwanadi, nga ni umo wakalembera John Amos Comenius: “Kusambizga kukung’anamura kurongosora mpambano ya vintu mwakuyana na vilato vyake, kapangikiro, na ciyambi. . . . Mwanteura, uyo wakupambaniska makora vintu wakusambizgaso makora.”

Mwa ciyerezgero, tiyowoye kuti mukusambizga yunji za Ufumu wa Ciuta. Usange muntu uyo wakumanya cara ico Ufumu ukung’anamura, mungamulongosolera ivyo Baibolo likuyowoya mwakupambaniska na ghanoghano lakuti Ufumu ukung’anamura waka maghanoghano gha muntu. Panji mungalongosoraso umo Ufumu ukupambanirana na maboma ghakuwusika na ŵantu. Ndipouli ku ŵantu awo ŵakumanya kale unenesko uwu, imwe mukwenera kurongosora cimanyisko cakusazgikira. Mungalongosora umo Muwuso wa Mesiya ukupambanirana na Muwuso wa Yehova, wakulembeka pa Salmo 103:19, panji ‘ufumu uwo Mwana wa Ciuta wakutemwa,’ wakuyowoyeka pa Ŵakolose 1:13, panji ‘urongozgi’ wakuyowoyeka pa Ŵaefeso 1:10, NW. Kuyowoya mwakupambaniska vintu kungawovwira ŵategherezgi winu kuti ŵapulikiske makora visambizgo vya Baibolo.

Mwakuwerezga-werezga Yesu wakagwiriskiranga ncito luso ulu pakusambizga. Iye wakapambaniska kapulikiskiro ako ŵantu ŵakaŵa nako ka Dango la Moses na cilato ceneko ca Dango ili. (Mat. 5:21-48) Iye wakapambaniska ng’anamuro leneco la kujipereka kwa Ciuta na kacitiro kaupusikizgi ka Ŵafarisi. (Mat. 6:1-18) Wakapambaniskaso mzimu wa awo ‘ŵakuyuzga-yuzga’ ŵanji na mzimu wakujipereka uwo ŵasambiri ŵakeneranga kurongora. (Mat. 20:25-28) Pa cakucitika cinyake, nga ni umo pali kulembekera pa Mateyu 21:28-32, Yesu wakaromba ŵategherezgi ŵake kuti ŵapambaniske ŵekha pakati pa kujikhungurufya na kulapa kweneco. Ici cikutirongozgera ku fundo yinyake ya kuzirwa ya kasambizgiro kaweme.

Khuŵirizgani Ŵategherezgi Kughanaghana

Pa Mateyu 21:28 tikuŵazga kuti Yesu ŵakamba kuyowoya mwakufumba fumbo kuti: “Kweni mukuti wuli?” Musambizgi muweme kuti wakuyowoya waka fundo panji kuzgora mafumbo cara. M’malo mwake iye ŵakukhuŵirizga ŵategherezgi ŵake kukuliska luso lwa kughanaghana. (Zinth. 3:21; Rom. 12:1) Ici cikucitika mwakufumba mafumbo. Nga ni umo Yesu wakacitira pa Mateyu 17:25, peneapo wakafumba kuti: “Ukuti uli, Simone? ŵakaronga ŵa mu caru ŵakupokera kwa njani msonko panji mthulo? ku ŵana ŵaŵo, panji ku Ŵayeni?” Fumbo la Yesu lakupangiska muntu kuti warangurukepo likamovwira Petros kuti wamanye makora cilato cakupereka msonko wa tempele. Mwakuyana waka, pakuzgora mwanarumi uyo wakafumba kuti, ‘kasi mzengezgani wane ndi njani?’ Yesu wakapambaniska kacitiro ka musofi na Mulevi, na kala ka Musamariya. Ndipo wakafumba fumbo ili: ‘Pa ŵantu aŵa ŵatatu ndi nju uyo wakaŵa mzengezgani wa muntu uyo wakawira mu ŵaskoghi?’ (Luka 10:29-36) Apa tikuwona kuti m’malo mwakuti Yesu wazgore waka fumbo la mutegherezgi wake, iye wakacitiska kuti mwanarumi yura ŵajizgore yekha.—Luka 7:41-43.

Kufika pa Mtima

Musambizgi uyo wakumanya ng’anamuro leneco la Mazgu gha Ciuta wakumanya kuti kusopa kwa unenesko nkusungilira waka pa mtima fundo zinyake cara, panji nesi kurondezga waka marango ghanyake. Iko kukuzikika pa ubwezi uweme na Yehova ndiposo kumanya makora ntowa zake. Mtima ukunjizgikamo mu kusopa kwa nga ni uku. (Dute. 10:12, 13; Luka 10:25-27) Mu malemba, lizgu lakuti “mtima” kanandi likung’anamura nkaro ya muntu, kusazgapo vintu vya nga ni vilato, citemwa, maranguruko, na nkongono ya kuciska.

Yesu wakamanyanga ivyo vyayowoyeka pacanya apa, cifukwa ŵantu ŵakulaŵiska kawonekero ka kuwaro, kweni Ciuta wakulaŵiska mu mtima. (1 Sam. 16:7) Tikwenera kumuteŵetera Ciuta cifukwa ca citemwa, kuti tikumuteŵetera na cilato ca kukondweska ŵanyithu cara. (Mat. 6:5-8) Ku lwande linyake, Ŵafarisi ŵakacitanga vintu vinandi kuti ŵamanyikwe. Iwo ŵakadidimizgira comene pa kurondezga vintu vyakukhwaskana na Dango ndipo ŵakakhumbanga kuti ŵantu ŵarondezge marango ghawo na ghawo agho ŵakasazgirako. Kweni ŵakatondeka kurongora mu umoyo wawo mikhaliro iyo ntena yikaŵamanyikwiskanga kuti ŵakusopa nadi Ciuta uyo wakayowoyanga kuti ŵakumusopa. (Mat. 9:13; Luka 11:42) Nangauli Yesu wakasambizga kuti kupulikira Ciuta nkhwakukhumbikwa, kweni kuzirwa kwa kupulikira kwanteura uko kukuwoneka na ivyo viri mu mtima. (Mat. 15:7-9; Mrk. 7:20-23; Yoh. 3:36) Tizamufiska vinandi para tikurondezga ciyerezgero ca Yesu pa kasambizgiro kithu. Ncakuzirwa kuti tiwovwire ŵantu kusambira ivyo Ciuta wakukhumba kwa iwo. Kweni ncakuzirwaso kuti ŵamanye na kumutemwa Yehova nga ni muntu mwakuti mikhaliro yawo yirongorenge kuti ŵali pa ubwezi na Ciuta waunenesko.

Mwaunenesko, kuti ŵantu ŵasange candulo kufuma mu kusambizga kwa nga ni uku, iwo ŵakwenera kurongora ivyo viri mu mitima ghawo. Yesu wakakhuŵirizga ŵantu kusanda vilato vyawo na malanguruko ghawo. Pakunyololera kaghanaghaniro kaheni, iye wakafumbanga ŵategherezgi ŵake cifukwa ico ŵakaghanaghaniranga, kuyowoya panji kucita vintu mwa ntowa yanteura iyo. Kuti ŵaleke kusuzgika, Yesu wakakolezganiska fumbo lake na fundo, ciyerezgero, panji kacitiro keneako kakakhuŵirizga ŵategherezgi ŵake kuti ŵapulikiske makora. (Mrk. 2:8; 4:40; 8:17; Luka 6:41,46) Ise nase tingawovwira ŵategherezgi ŵithu mwa kusacizga kuti ŵajifumbenge ŵekha mafumbo gha nga ni: ‘Kasi nkusambiraci pa cakucitika ici? Ncifukwa wuli nkucita ntena mu ukhaliro uwu?’ Panyuma pake ŵaciskani kuwona vintu nga ni umo Yehova wakuwonera.

Longosorani Covwiro Cake

Musambizgi muweme wakumanya “mtendeko wa vinjeru.” (Zinth. 4:7) Vinjeru ni luso lwakugwiriskira ncito mwamahara cimanyisko pa kumazga masuzgo, kutceŵa ngozi, kufiska vilato, na kovwira ŵanji. Ni ncito ya musambizgi kovwira ŵasambiri kucita ici, kweni mwambura kuŵapangira vyakusanka. Para mukudumbiskana marango gha mu Baibolo ghakupambana-pambana, wovwirani ŵasambiri kuti ŵaghaneghane. Mungayowoya ukhaliro uwo ukucitika zuŵa na zuŵa ndipo fumbani musambiri umo marango gha mu Baibolo agho mwasambira waka ghangamovwilira usange wangakumana na ukhaliro wakuyana na uwo mwanguyowoya.—Heb. 5:14.

Mu nkani yake pa Pentekoste wa 33 C.E., mpostole Petros wakayowoya ciyerezgero cakovwira comene ico cikakhwaska mitima ya ŵantu. (Mil. 2:14-36) Panyuma pakudumbiskana vigaŵa vitatu vya Malemba agho wumba wukagomezganga, Petros wakalongosora umo malemba agho ghangagwiriskikira ncito mu vyakucita ivyo wose ŵakavimanyanga. Nga ncakufumapo cake, wumba wukapanikizga kukhumbikwa kwa kucitapo kantu pa ivyo wukapulika. Kasi kasambizgiro kinu kakukhwaska ŵantu mwakuyana waka? Kasi mukurongosora fundo mwakufikapo na kovwira ŵantu kupulikiska cifukwa ico vintu vili nteura? Kasi mukuŵakhuŵirizga ŵategherezgi kuti ŵaghanaghanirenge umo vintu ivyo ŵakusambira vikukhwaskira umoyo wawo? Mutepanji iwo ŵangacemerezga cara kuti, “Mwa ŵanyitu ticiteci?” nga ni umo wukacitira wumba pa Pentekoste, kweni usange mwalongosora mwakukora mtima Malemba, mbwenu ŵategherezgi ŵinu ŵazamuciskika kuti ŵacite vintu mwakwenelera.—Mil. 2:37.

Para mukuŵazga Baibolo pamoza na ŵana ŵinu, imwe mwa ŵapapi muli na mwaŵi uweme comene wakuŵasambizga kugwiriskira ncito marango gha Ciuta. (Efe. 6:4) Mwaciyerezgero, sankani malemba ghacoko kufuma mu ndondomeko yinu ya kuŵazga Baibolo ya sabata iyo, dumbiskanani ng’anamuro la ivyo mwaŵazga, ndipo jifumbani mafumbo gha nga ni agha: ‘Ni mwauli umo malemba agha ghakutirongozgera? Ni mwauli umo tingagwiriskilira ncito mavesi agha mu uteŵeti? Kasi igho ghakuvumburaci za Yehova na ntowa yake yakucitira vintu, ndipo ni mwauli umo malemba agha ghakutovwilira kuti timumanye makora Ciuta?’ Khuŵirizgani mbumba yinu kuti yiyowoyepo fundo izi mu cidumbirano ca fundo zikuru za kuŵazga Baibolo za mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta. Mwambura kukayika, mavesi agho ŵayowoyenge ni agho ŵakughakumbukira.

Rongorani Ciyerezgero Ciweme

Kuti mukusambizga na ivyo mukuyowoya pera cara kweniso ivyo mukucita. Kacitiro kinu ka vintu kakurongora ciyerezgero cakovwira ca umo mungagwiriskilira ncito vintu ivyo mukuyowoya. Iyi ni ntowa iyo ŵana ŵakusambilira. Para ŵakurondezga ŵapapi ŵawo, iwo ŵakusimikizgira kuti ŵakukhumba kuŵa nga ndiwo. Iwo ŵakukhumba kumanya umo ŵangacitira vintu ivyo ŵapapi ŵawo ŵakucita. Mwanteura, para awo mukuŵasambizga ‘ŵaŵa ŵarondezgi ŵa imwe nga ni umo imwe muli wa Kristu,’ iwo ŵakusanga vitumbiko vya kwenda mu ntowa ya Yehova. (1 Kor. 11:1) Kucita vintu ivyo Ciuta wakukhumba cikuŵa cintu cikuru mu umoyo wawo.

Ici ncikumbusko ciweme comene ca kurongora ciyerezgero ciweme. ‘Umo tiliri na makhaliro ghose ghatuŵa na kusopa-Ciuta,’ ukhaliro uwu uzamovwira kurongora awo tikuŵasambizga ciyerezgero ciweme ca umo ŵangagwiriskilira ncito marango gha Baibolo. (2 Pet. 3:11) Usange mukukhuŵirizga musambiri winu wa Baibolo kuŵazga Mazgu gha Ciuta mwakukhazikika, imwe namwe mukwenera kuŵa mucanya pakughaŵazga. Usange mukukhumba kuti ŵana ŵinu ŵasambire kurondezga marango gha Baibolo, simikizgirani kuti ŵakuwona kuti milimo yinu njakukolerana na khumbo la Ciuta. Usange mukunjirikizga mpingo kuti uŵe wa mwampu mu uteŵeti, simikizgirani kuti namwe mukutoramo cigaŵa mwakukwanira mu mulimo uwo. Para mukurondezga ivyo mukusambizga, cikuŵa cipusu kuciska ŵanji.—Rom. 2:21-23.

Kuti munyolorere kasambizgiro kinu, jifumbani kuti: ‘Para nkupereka urongozgi, kasi pakuŵa kusinta mu kacitiro, kayowoyero, panji kacitiro ka ŵakutegherezga? Pakunyolorera vintu, kasi nkupambaniska ghanoghano linyake ku linyake panji kacitiro kanyake ku kanyake? Kasi nkuwovwira wuli ŵasambiri ŵane, ŵana ŵane, panji ŵategherezgi ŵane pa ungano kuti ŵakumbukire ivyo nkuyowoya? Kasi nkuŵarongora ŵategherezgi ŵane umo ŵangagwiriskilira ncito ivyo ŵakusambira? Kasi ŵakuviwona mu ciyerezgero cane? Kasi iwo ŵakuwona kuti kugwiriskira ncito ivyo vikuyowoyeka mu nkani iyo vingakhozga ubwezi ŵawo na Yehova?’ (Zinth. 9:10) Rutirizgani kupereka pwererero ku vintu ivi apo mukuyezgayezga kukuliska maluso nga ni musambizgi. ‘Pwerererani na umo mukusambizgira. Mukhalirire mu vyeneivi; cifukwa pa kucita ceneici muti mujiponoske mwaŵene na aŵo ŵakumupulikani.’—1 Tim. 4:16.