Maliferensi gha Uteŵeti na Umoyo Wachikhristu—Kabuku ka Maungano
SEPUTEMBALA 5-11
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 1 MATHEMBA 9-10
“Lumbani Yehova Chifukwa cha Vinjeru Vyake”
w99-E 7/1 30 ¶6
Ulendo Uwo Ukaŵa Wakuzirwa Chomene
Fumukazi yikati yafika kwa Solomoni, yikamba kumuyezga na “mafumbo yakutindika.” (1 Mathemba 10:1) Lizgu Lachihebere ilo lagwiliskirika ntchito apa lingang’anamulikaso kuti “ntharika.” Kweni fundo iyi yikung’anamura kuti fumukazi iyi yikamufumbanga Solomoni mafumbo ghapusu panji ghambura kuzirwa yayi. Pa Salimo 49:4, lizgu lenelili Lachihebere likugwiliskirika ntchito pakuyowoya za mafumbo ghakuzirwa ghakukhwaskana na kwananga, nyifwa na chiwombolero. Fumukazi ya ku Sheba yikwenera kuti yikadumbiskananga na Solomoni vinthu vyandimba pakuyezga vinjeru vyake. Baibolo likuti: Wakayowoya “nayo vyose ivyo vikaŵa mu mtima wake.” Ndipo Solomoni, “wakazgora mafumbo ghake ghose. Pakaŵavya chinthu chinonono chakuti themba likatondeka kuyilongosolera.”—1 Mathemba 10:2b, 3.
w99-E 11/1 20 ¶6
Para Ŵanthu Ŵali na Mtima Wakupeleka
Fumukazi yikati yazizikika na ivyo yikawona na kupulika, yikajiyuyura ndipo yikazgora kuti: “Mbakukondwa ŵateŵeti ŵako awo ŵakwimilira pamaso pako nyengo zose, kupulika vinjeru vyako.” (1 Mathemba 10:4-8) Fumukazi yikati ŵateŵeti ŵa Solomoni mbakukondwa chifukwa chakuŵa waka mu nyumba ya uthemba yayi, kweni mbakutumbikika chifukwa chakuti nyengo zose ŵakapulikanga vinjeru vyakufuma kwa Chiuta ivyo Solomoni wakaŵa navyo. Fumukazi ya ku Sheba ntchakuwonerapo chiwemi ku ŵanthu ŵa Chiuta mazuŵa ghano awo ŵakukondwa na vinjeru vya Mlengi na Mwana wake, Yesu Khristu.
w99-E 7/1 30-31
Ulendo Uwo Ukaŵa Wakuzirwa Chomene
Fumukazi ya ku Sheba yikazizwa chomene na vinjeru vya Solomoni kweniso usambazi wa uthemba wake mwakuti “yikati waka pwaza!” (1 Mathemba 10:4, 5) Ŵanji ŵakuti mazgu agha ghakung’anamura kuti fumukazi “yikatondeka kuthuta.” Kaswiri munyake wakusachizga kuti fumukazi yikafenta. Mphake kuti ŵanthu ŵakusachizga nthena, chifukwa fumukazi yikazizikika chomene na ivyo yikawona na kupulika. Iyo yikati ŵateŵeti ŵa Solomoni mbakukondwa chifukwa ŵakapulikanga vinjeru vya themba ndipo fumukazi iyi yikatumbika Yehova pakuŵika Solomoni pa chitengo. Paumaliro fumukazi yikapeleka vyawanangwa kwa themba golide ilo pasono lingakwana ndalama za madola 40,000,000. Solomoni nayo wakapeleka vyawanangwa kwa fumukazi “chilichose icho yikakhumba na chilichose icho yikapempha.”—1Ma 10:6-13.
SEPUTEMBALA 26–OKUTOBALA 2
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 1 MATHEMBA 15-16
“Kasi Namwe Muli Ŵachikanga nga Umo Asa Wakachitira?”
it-1-E 184-185
Asa
Nangauli nyengo zinyake Asa wakachitanga vinthu mwambura mahara kweni mikhaliro yiwemi iyo wakaŵa nayo na kukana kusopa kwautesi vikaluskanga ivyo wakabudiskanga. Ntheura nayo njumoza mwa mathemba yakugomezgeka ya Yuda. (2Mi 15:17) Vyaka 41 ivyo Asa wakawusa, ndivyo ni vyaka ivyo mathemba 8 ya Israyeli yakawusa kusazga pamoza: Yerobowamu, Nadabu, Basha, Ela, Zimuri, Omuri, Tibini (uyo wakalamulirako kachigaŵa ka Israyeli mwakususkana na Omuri), na Ahabu. (1Ma 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Asa wakati wafwa, mwana wake Yehoshafati wakaŵa themba.—1Ma 15:24.
Ivyo Tasambira
w98-E 9/15 21-22
Kasi Chiuta Ngwanadi kwa Imwe?
Mwachiyelezgero, ŵerengani za uchimi uwo ukuyowoya za viheni ivyo vikeneranga kuchitika para munthu wangazengaso msumba wa Yeriko ndipo wonaniso umo uchimi uwu ukafiskikira. Pa Joshuwa 6:26 pakuti: “Joshuwa wakayowoya chilapo ichi: ‘Watembeke pamaso pa Yehova munthu uyo wakwamba kuzengaso msumba wa Yeriko uwu. Para wakuzenga fawundeshoni yake, waziyengemo mwana wake wakwamba kubabika, ndipo para wakuŵika milyango, waziyengemo kwangu wake.’” Uchimi uwu ukafiskika pamanyuma pa vyaka 500. Pa 1 Mathemba 16:34 tikuŵazga kuti: “Mu mazuŵa [gha Themba Ahabu] Hiyeli Mubeteli wakazengaso Yeriko. Pakuzenga fawundeshoni yake wakaziyamo Abiramu mwana wake wakwamba, ndipo pakuŵika milyango wakaziyamo Segubu kwangu wake, kuyana na mazgu agho Yehova wakayowoya mwa Joshuwa mwana wa Nuni.” Ni Chiuta waunenesko pera uyo wangayowoyerathu ivi na kuwona vikufiskika.
OKUTOBALA 10-16
Ivyo Tasambira
w97-E 11/1 31 ¶2
Chakuwonerapo pa Nkhani Yakujipeleka na Kugomezgeka
Ŵateŵeti ŵanandi mazuŵa ghano ŵakulongora mzimu wakuyana waka pa nkhani ya kujipeleka. Ŵanandi ŵakusida “minda,” vinthu ivyo vikuŵawovwira kusanga vyakukhumbikwa pa umoyo, na chilato chakuti ŵakapharazge makani ghawemi ku vigaŵa vyakutali panji kukateŵetera pa Beteli. Ŵanji ŵasamukira ku vyaru vinyake kuti ŵakawovwire pa mulimo wa vyakuzenga uwo ukuchitika mu gulu la Yehova. Ŵanji ŵakuzomera kuchita nanga ni milimo iyo yikuwoneka kuti njapasi. Kweni kwa Yehova palije uyo wakuchita mulimo wapasi. Yehova wakuwonga chomene wose awo ŵakumuteŵetera na mtima wose, ndipo wazamuŵatumbika chomene chifukwa cha mzimu wawo wakujipeleka.—Mrk 10:29, 30.
OKUTOBALA 17-23
MAZGU GHA CHIUTA MBUSAMBAZI | 1 MATHEMBA 21-22
“Yezgani Yehova pa Umo Wakuchitira na Mazaza Ghake”
it-2-E 21
Yehova wa Mawumba
Apo Joshuwa wakawona mungelo kufupi na Yeriko na kumufumba usange wakaŵa ku chigaŵa cha Israyeli panji ŵalwani, mungelo uyu wakazgora kuti, “Yayi, kweni niza nga karonga wa nkhondo ya Yehova.” (Jos 5:13-15) Ntchimi Mika yikaphalira Themba Ahabu na Yehoshafati kuti: “Nkhawona Yehova wakhala pa chitengo chake ndipo mawumba ghose ghakuchanya ghakimilira pafupi nayo, ku woko lake lamalyero na kumazere.” (1Ma 22:19-21) Mazgu ghakuti “Yehova wa mawumba” ngakwenelera nadi chifukwa ŵangelo ŵali kugaŵika mu magulumagulu, nga ŵakerubi, ŵaserafi, na ŵangelo (Yes 6:2, 3; Ge 3:24; Chiv 5:11) Kweniso ŵangelo ŵali kugaŵika makora mwakuti Yesu wakati pali “viwuru vya ŵangelo vyakujumpha 12” ivyo vikatenge vizenge kwa iyo wapemphenge. (Mt 26:53) Mu pempho ilo Hezekiya wakapempha wovwiri kwa Yehova, iyo wakamuchema kuti ‘Yehova wa mawumba, Chiuta wa Israyeli, uyo wakukhala pa chitengo pachanya pa ŵakerubi.’ Wakwenera kuti wakayowoya nthena chifukwa chakuti wakawona likasa la phangano na ŵakerubi awo ŵakaŵa pachanya pake, ivyo vikimiranga chitengo cha Yehova kuchanya. (Yes 37:16; yaniskani na 1Sa 4:4; 2Sa 6:2.) Muteŵeti wa Elisha uyo wakachita wofi wakakhozgeka na munthondwe wa mboniwoni iyo wakawona apo mapiri yose agho ghakazingilizga msumba uwo Elisha wakakhalanga ghakazura “na mahachi na magileta ghankhondo gha moto.”—2Ma 6:15-17.
it-2-E 245
Utesi
Yehova Chiuta ‘wakalekelera upusikizgi ku ŵanthu awo ŵakutemwa utesi kuti ŵapuluskike’ “mwakuti ŵagomezge utesi” m’malo mwa makani ghawemi ghakuyowoya za Yesu Khristu. (2Te 2:9-12) Fundo iyi yikulongosorekaso makora pa nkhani yakukhwaskana na Themba la Israyeli Ahabu. Ntchimi zitesi zikamusimikizgira Ahabu kuti vyamumwendera makora ku nkhondo ku Ramoti-giliyadi, apo ntchimi ya Yehova Mikaya yikayowoya kuti Ahabu vyamumwendera makora yayi. Nga umo vikavumbukwira mu mboniwoni kwa ntchimi Mikaya, Yehova wakazomerezga mungelo kuŵa “mzimu wakupusika” mu mulomo wa ntchimi za Ahabu. Apa mungelo uyu wakagwiliskira ntchito nkhongono zake pa ntchimi izi, mwakuti zileke kuyowoya unenesko, kweni ziyowoye ivyo zeneko zakhumba kweniso ivyo Ahabu wakakhumbanga kupulika. Nangauli Ahabu wakachenjezgekerathu, kweni iyo wakasankha kupusikika na ntchimi izi ndipo wakaziyamo umoyo wake.—1Ma 22:1-38; 2Mi 18.
OKUTOBALA 31–NOVEMBALA 6
Ivyo Tasambira
it-2-E 697 ¶2
Ntchimi
“Ŵana ŵa Zintchimi.” Nga umo buku la Gesenius’ ilo likulongosora chiyowoyero cha Chihebere, likulongosolera (Oxford, 1952, p. 418), lizgu Lachihebere lakuti ben (mwana wa) panji lakuti benehʹ (ŵana ŵa) lingang’anamura “gulu la ŵanthu awo ŵakuchita vyakuyana panji ŵanthu wose (panji fuko panji gulu lakuyanako).” (Yaniskani na Ne 3:8, apo “yumoza wa awo ŵakasazganga mafuta ghakununkhira” wakuzunulika kuti “mwana wa awo ŵakasazganga mafuta ghakununkhira.”) Ntheura mazgu ghakuti “ŵana ŵa zintchimi,” ghangang’anamura masambiro gha ŵanthu awo ŵachemeka kuŵa ntchimi panji gulu lakukolerana la zintchimi. Gulu la zintchimi la nthena ili ndilo Baibolo likuzunura kuti likaŵa ku Beteli, Yeriko, na Giligala. (2Ma 2:3, 5; 4:38; yaniskani na 1Sa 10:5, 10.) Samuyeli ndiyo wakadangiliranga gulu ilo likaŵa ku Rama (1Sa 19:19, 20), ndipo vikuwoneka kuti Elisha nayo wakaŵa na udindo wakuyana waka mu nyengo yake. (2Ma 4:38; 6:1-3; yaniskani na 1Ma 18:13.) Baibolo likuyowoya kuti ŵakajizengeranga ŵekha malo ghakukhalamo ndipo pakuzenga ŵakagwiliskiranga ntchito vinthu vyakubwereka, ndipo fundo iyi yikulongora kuti ŵakakhalanga umoyo wambura kukhumba vinandi. Nangauli ŵakakhaliranga lumoza mu tunyumba twawo, na kulyera lumoza chakurya, kweni waliyose wakapikanga mulimo wakuchita na kufuma kukachita mulimo wawo wakukhwaskana na zintchimi.—1Ma 20:35-42; 2Ma 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.