LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • ijwyp nkhani 55
  • Kasi Ndine Wakuzizipizga?

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Kasi Ndine Wakuzizipizga?
  • Ivyo Ŵachinyamata Ŵakufumba
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • Kasi kuzizipizga ni vichi?
  • Chifukwa wuli mukwenera kuzizipizga?
  • Kasi mungachita wuli kuti muzizipizgenge?
  • Kuzizipizga
    Wukani!—2019
  • Kasi Mungachita Wuli Para Vinthu Vyasintha?
    Wukani!—2016
  • Umo Mungawovwilira Ŵana Para Ŵatondeka Kuchita Makora Chinthu Chinyake
    Vyakovwira Mabanja
  • Ivyo Mungachita Para Mukukhala Kwamwekha
    Nkhani Zinyake
Wonani Vinyake
Ivyo Ŵachinyamata Ŵakufumba
ijwyp nkhani 55
Munyamata uyo wakusintha kawonekero pakwamba wakuwoneka wambura kukondwa paumaliro wakuwoneka wakukondwa chifukwa chakuti wazizipizga.

IVYO ŴACHINYAMATA ŴAKUFUMBA

Kasi Ndine Wakuzizipizga?

Kasi ndimwe ŵakuzizipizga? Kasi vinthu vyakulondezgapo ivi vili kumuchitikiranipo . . .

  • nyifwa ya wakutemweka winu?

  • matenda ghambura kukonda munkhwara?

  • soka la chilengiwa?

Ŵakuchita kafukufuku ŵakuti ni masuzgo ghakuru pera yayi agho ghakukhumba kughazizipizga. Nanga ghangaŵa masuzgo ghachokoghachoko ghangamulwariskani. Lekani ntchakuzirwa kuŵa munthu wakuzizipizga, kwali mwasangana na suzgo lichoko panji likuru.

  • Kasi kuzizipizga ni vichi?

  • Chifukwa wuli mukwenera kuzizipizga?

  • Kasi mungachita wuli kuti muzizipizgenge?

  • Ivyo Ŵanyinu Ŵakuyowoya?

Kasi kuzizipizga ni vichi?

Kuzizipizga nkhumarana na masuzgo na kuleka kusuzgika maghanoghano para vinthu vyasintha pa umoyo. Ŵanthu ŵakuzizipizga nawo ŵakusangana na masuzgo nga umo viliri na munthu waliyose, ndipouli, ŵakumanara nalo suzgo na kulutilira kuŵa ŵankhongono.

Vithuzi vyakulongora makuni ghaŵiri gha mkama. 1. Lagoŵeka apo kukuputa chimphepo. 2. Lanyoloka chimphepo chati chamara.

Ngani ni umo khuni likugoŵekera para kuli chimphepo cha nkhongono kweni paumaliro likuzanyolokaso para chimphepo chaleka, namwe mungazizipizga para mwasangana na masuzgo

Chifukwa wuli mukwenera kuzizipizga?

  • Chifukwa waliyose wakusangana na masuzgo. Baibolo likuti: “Awo ŵakuluska pa chiphalizgano mbaluŵiro pera chara, panji ŵavinjeru pera kuŵa na vyakurya, . . . pakuti nyengo na vyakuchitika vyamabuchi vikuwira wose.” (Mupharazgi 9:11). Kasi tikusambirapo vichi apa? Nanga ni ŵanthu ŵawemi nawo ŵakusuzgika nakuti vili nthena chifukwa chakuti ŵachita chinthu chinyake chiheni yayi.

  • Kuzizipizga kungamuvikilirani. Mulara wa pa sukulu yinyake ya sekondale wakati: “Ŵana ŵa sukulu ŵanandi ŵakwizanga ku ofesi kwane uku mbakukhuŵara chifukwa chakuti ŵatondeka mayeso panji munthu munyake waŵayowoyera uheni pa Intaneti. Nangauli iyi yingawoneka kuŵa nkhani yichoko kweni ŵana ŵa sukulu awo ŵakumanya yayi umo ŵachitira na suzgo lawo ŵangamba kusuzgika chomene maghanoghano.”a

  • Kuzizipizga kungamovwirani sono na para mwazakaŵa ŵalara. Pakuyowoyapo vya vinthu vyakukhuŵazga ivyo tikusangana navyo, Dr Richard Lerner wakalemba kuti: “Para pasono mukufiska kumarana na vinthu ivyo vyamukhuŵazgani, muli na vilato panji mukusanga nthowa za umo mungavifiskira mbwenu vinthu vizamumusuzgani yayi kunthazi.”b

Kasi mungachita wuli kuti muzizipizgenge?

  • Masuzgo ghinu mughawonenge mwakwenelera. Mupambaniskenge pakati pa masuzgo ghakurughakuru na masuzgo ghachoko. Baibolo likuti: “Chindere chikulongora luŵiro ukali wake, Kweni wakuchenjera wakusulako waka msinjiro.” (Zintharika 12:16) Ntheura mungahangayikanga waka na suzgo lililose yayi.

    “Ŵanyane ku sukulu, ŵakadandaulanga na vinthu vyambura kuzirwa nga kuti ni vyakuzirwa chomene. Ndipo ŵanyawo ŵa pa intaneti ŵakaŵaphaliranga kuti ŵakuchita makora kudandaura kweni ivi vikapangiskanga kuti suzgo lawo likure chomene,kweniso kuti ŵaleke kusanga nthowa ya umo ŵangamazgira suzgo lawo.”—Joanne.

  • Sambirani kwa ŵanthu ŵanyake. Ntharika yinyake ya mu Baibolo yikuti: “Nga umo chisulo chikunolera chisulo chinyake, ndimo munthu nayo wakunolera mubwezi wake.” (Zintharika 27:17) Tingasambirako vinandi ku ŵanthu awo ŵali kuzizipizgapo kale masuzgo ghakuru.

    “Para mukuchezga na ŵanthu ŵanyake, muzamusanga kuti ŵali kujumpha mu masuzgo ghanandi ghakuru kweni pasono vinthu vili makora waka kwa iwo. Ŵafumbani ivyo vikaŵawovwira kuti ŵazizipizge suzgo lawo.”—Julia.

  • Zikirani. Baibolo likuti: “Murunji wakuwa kankonde na kaŵiri na kuwukaso, kweni muheni wakuwiskika pasi para soka lamwizira.” (Zintharika 24:16) Pakutora nyengo kuti munthu wazomerezge kuti vinthu vyachitika umo wakhazgiranga, ntheura mungazizwanga yayi usange mwambaso kwenjerwa. Chakuzirwa chomene ntchakuti “muwukeso.”

    “Usange munthu wamalarana na suzgo linyake pakutora nyengo kuti wambeso kujipulika makora. Nawona kuti para nyengo yajumphapo vinthu vikwambaso kwenda makora.—Andrea.

  • Muwongenge. Baibolo likuti: “longorani kuti muli ŵakuwonga.” (Ŵakolose 3:15) Nanga vingaŵa kuti mwasangana na suzgo likuru wuli, kweni nyengo zose pakuŵa vinthu ivyo mungalongora kuti ndimwe ŵakuwonga. Mwachiyelezgero ghanaghanirani vinthu vitatu ivyo mukuwonga pa umoyo winu.

    “Para mwasangana na suzgo ntchipusu kuyowoya kuti chifukwa wuli suzgo ili lawira ine?’ kweni munthu wakuzizipizga wakukhalira waka kughanaghana vya masuzgo ghake yayi. Wakuwona masuzgo ghake mwakwenelera ndipo wakuwonga vinthu ivyo wali navyo kweniso wakuŵikapo mtima pa vinthu ivyo wangafiska.”—Samantha.

  • Mukholwenge. Mpositole Paulosi wakati: “Nasambira kukhorwa na vinthu ivyo nili navyo.” (Ŵafilipi 4:11) Paulosi wakaŵavya nkhongono zakumazgira masuzgo agho wakasangananga nagho. Iyo wakamanya waka icho wangachita para wasangana na suzgo. Ntheura lekani Paulosi wakaŵa wakukhorwa.

    “Nawona kuti para nasangana na suzgo kanandi nkhuchita vinthu mwambura kughanaghanirapo. Kweni sono nkhukhumba kuti niwonenge vinthu mwakwenelera. Ivi viwovwirengeso ŵanthu ŵanyake.”—Matthew.

  • Lombani. Baibolo likuti: “Katundu wako umuthwikiske Yehova, ndipo wakovwirenge. Wazomerezgenge chara kuti murunji wawe.” (Salimo 55:22). Lurombo ntchinthu chakuti chikovwira waka munthu kujipulikako makora yayi. Nkhuyowoyeskana na Mlengi, uyo “wakumupwelelerani.”—1 Petrosi 5:7.

    “Nkhwenera kulimbana na masuzgo ghane panekha yayi. Ntheura para nkhulomba za masuzgo ghane kufumira pasi pamtima kweniso kumuwonga chifukwa cha kunitumbika, vikunovwira kuti nileke kughanaghanira waka vya masuzgo ghane. Lurombo ndakuzirwa chomene!”—Carlos.

Ivyo Ŵanyinu Ŵakuyowoya

Sarahi.

“Pakuti ndise ŵambura kufikapo, tose tikwananga tikunanga kamoza pera yayi kweni zuŵa lililose. Pa nkhani iyi palije icho tingachitapo, ntheura nthowa yiwemi nkhuzizipizga na kusambirapo kanthu pa ivyo tikabuda. Pamanyuma, para tazakasanganaso na suzgo lakuyana waka, tingazakajifumba kuti ‘kasi ulendo uwu ningachita wuli na suzgo ili?’”—Sarahi.

Isabelle.

“Limoza mwa malemba agho nkhutemwa nda Mateyu 6:27, apo Yesu wakafumba kuti: ‘“Ni njani wa imwe uyo chifukwa cha kwenjerwa wangasazgirako ora limoza ku umoyo wake?” nyengo zinyake nkhughanaghanira chomene vya masuzgo agho ningazakasangana nagho munthazi kweni kuchita nthena kukunipangiska kuti nifipenge mtima chomene. Ntheura nkhuyezga kughanaghanira za vinthu ivyo vikuchitika nadi. Chifukwa kughanaghanira vinthu vyakuti ningavisintha yayi kulije phindu lililose.”—Isabelle.

Kuweleramo: Kasi mungachita wuli kuti muzizipizgenge?

  1. 1. Masuzgo ghinu mughawonenge mwakwenelera. Mupambaniskenge pakati pa masuzgo ghakurughakuru na masuzgo ghachoko.

  2. 2. Sambirani kwa ŵanthu ŵanyake. Fumbani ŵapapi ŵinu panji munthu mulara uyo mukumugomezga uyo wali kuzizipizgapo kale masuzgo.

  3. 3. Zikirani. Para mwasangana na masuzgo pakutora nyengo kuti vinthu vyambeso kwenda makora, ntheura mungazizwanga yayi usange mwambaso kwenjerwa.

  4. 4. Muwongenge Nanga vingaŵa kuti mwasangana na suzgo likuru wuli, kweni nyengo zose pakuŵa vinthu viwemi ivyo mungalongolerapo kuti ndimwe ŵakuwonga.

  5. 5. Mukholwenge. Tingachita kusankha yayi masuzgo agho tikwenera kukumana nagho, kweni tingasankha ivyo tingachita para tasangana na masuzgo.

  6. 6. Lombani. Lurombo ni nthowa yakuyowoyeskerana na Mlengi winu, uyo “wakumupwelelerani.”—1 Petrosi 5:7.

a Kufuma mu buku la Disconnected, lakulembeka na Thomas Kersting.

b Kufuma mu buku la The Good Teen—Rescuing Adolescence From the Myths of the Storm and Stress Years.

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani