Te bin ya xjuʼ ya apas teme maʼyuk bayal atakʼin

Ta swenta te chameletik te bin ya xkʼax te ya sjin jilel spisil, te política sok te guerraetik ayniwan awiloj awokol ta skaj te maʼyuk bayal te takʼine. Melelnix-a te kʼalal maʼyuk jtakʼintik ya yakʼ estrés, pero te consejoetik ya yakʼ te Biblia ya skoltayotik o ya yakʼbotik kiltik bin ya xjuʼ ya jpastik teme maʼyuk bayal jtakʼintike.

1. Mame xa amel awoʼtan te kʼalal ya xjelon te akuxlejale.

Te bin ya yal te Biblia: «Quiloj bin-utʼil ay [...], teme ay bin ay cuʼun o teme maʼyuc bin ay cuʼun» (Filipenses 4:12).

Manchukme maʼyukix bayal atakʼin jich bin-utʼil ta nail, ya mel awoʼtan bin-utʼil ay te akuxlejal ta ora ini. Jich yuʼun te jaʼat sok te afamilia ya xjuʼ ya asitintayik te bin-utʼil ay te akuxlejalik ta ora ini.

¿Aybal jun koltayel te ya yakʼ te Gobierno te ya xjuʼ ya awichʼe? Teme aye, kʼaname, melel maba spisil-ora ay te koltayeletik-abi.

2. Pajal xa akoltay aba sok te afamilia.

Te bin ya yal te Biblia: «Ta banti mayuc jʼacʼ-oʼtanil ya xchʼay te bin ya yichʼ chahpanel; pero lec ya xcʼoht ta loqʼuel teme ay tsobol jʼacʼ-oʼtaniletique» (Proverbios 15:22).

Albeya skʼoplal sok te ajoy sok te awal anichʼnab. Teme jich ya apase, ya xkʼot ta yoʼtanik te bin yak ta kʼoel ta pasel sok jich ya skʼan ya spasik te bin ya xjelon ta akuxlejalik. Teme spisil te familia ya spasik tulan yuʼun ya skʼejikxan te takʼin sok te ma jichuknax ya slajinik, jich maba ora ya xlaj te takʼin.

3. Ila te jayeb ya alajin.

Te bin ya yal te Biblia: Najkana abaik «ta spasel cuenta» (Lucas 14:28).

Kʼalal maʼyuk bayal takʼin, jaʼ mukʼxan skʼoplal te ya jnaʼtik banti ya xlaj spisil te takʼin. Jaʼ yuʼun, ila te jayeb ya alajin. Ta sbabial, tsʼibaya ta jun lista te jayeb takʼin ay awuʼun ta jujun u. Ta patil, tsʼibaya te jayeb takʼin ya alajin ta jujun u sok te bin ya aman, manchukme ya anaʼ te ya xjelon. Te jayeb takʼin ya alajin ta jujun u, jaʼnix jich tsʼibaya te jayeb takʼin ya akʼejik yuʼun ya atuuntesik teme ay bin ajkʼnax kʼot ta pasel, jich bitʼil chamel o yantikxan.

Pasa awil ini: Kʼalal ya apas te lista, mame xchʼay ta awoʼtan yotsesel te bintik ya aman te jich yilel te maʼyuk skʼoplal, chamnaxwan awoʼtan yuʼun te ya awil te bayal atakʼin ya alajin yuʼun. Jich bitʼil te kʼalal la yil te jayeb ya slajin te stakʼin, jtul winik la sta ta ilel te ta jujun jaʼbil bayal takʼin ya slajin ta smanelnax chicle.

4. Ilawil te bin ya xtuunxan awuʼun.

Te bin ya yal te Biblia: «Yuʼun jich ya anaʼik stsael te bintik mukʼxan skʼoplal» (Filipenses 1:10, TNM).

Ila te alista yuʼun te jayeb atakʼin sok te jayeb ya alajin, ilawil te bin ma xjuʼ ya aman-nix yuʼun jich maba ya alajin bayal te atakʼin. Ilbeya skʼoplal ini:

Carro. Teme ay cheʼoxeb acarro, ¿yabal xjuʼ ya achon junuk? Teme ay jun acarro te kʼax toyol stojol, ¿yabal xjuʼ ya aman jun te pekʼelxan stojol? O, ¿yabal xjuʼ ya achon te acarro sok jaʼ ya xjajch atuuntes te bicicleta o ya atoj apasaje?
Te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-a. ¿Yabal xjuʼ te ya awijkitay stojel o stuuntesel te Cablevisión o Internet? ¿Aybal te pekʼelxan stojol? Jich bitʼil, ¿aybal jun biblioteca te banti ya yakʼik ta majanel libroetik te yichʼoj audio?
Te bintik ya jtuuntestik. Ilbeyaik skʼoplal sok te afamilia te bin-utʼil ya atuuntesik te jaʼ, te luz sok te gas. Jich yilel te maʼyuk skʼoplal te ya jtupʼtik te luz o te maba jaluk ya x-atinotik, pero ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ma bayaluk ya jlajintik takʼin.
Weʼelil. Pasa te aweʼel ta ana, mame xa aman te aweʼel. Nopa nailuk te bin ya aweʼik. Teme lek ya awile bayal xa aman, teme ayto jil te weʼelil, tuuntesa ta yan buelta. Pasa jun lista yuʼun te bin ya aman. Jaʼ xa aman te weʼelil te ma toyoluk stojol sok mame xa aman te bin ma snojesbat achʼujte. ¿Aybal anopoj te ay bin ya atsʼun ta ana?
Kʼuʼul pakʼal. Mana akʼuʼ apakʼ jaʼnax teme ma lekukix ya awile, mame jaʼuknax yuʼun te ay yachʼil lokʼeliktoe. Jaʼme xa aman te akʼuʼ apakʼ teme pekʼel stojol sok te lek ta ilel. Teme kʼepel takijtesa ta kʼajkʼal te akʼuʼ apakʼ. Teme jich ya apase maba ya alajin luz tey ta máquina te ban ya jtakijtes jkʼuʼ jpakʼtik.
Te bin ya aman ta pajel chaʼbej. Te kʼalal ay bin ya akʼan ya aman, jojkʼoybey aba: «¿Aybal stojol kuʼun? ¿Yuʼun-nixbal ya xtuun kuʼun-a?». ¿Yabal xjuʼ ya atuuntesxan junuk tiempo te bintik ay awuʼun ta yutil ana, te acelular, te atablet, carro o yantikxan yuʼun maba ya aman yachʼil? Jaʼnix jich, ¿yabal xjuʼ ya achon te abiluk te maba ya atuuntesix? Teme jich ya apase ma bayaluk ya alajin atakʼin sok jich ya ata jtebuk atakʼin.

Pasa awil ini: Teme repentanax ya xko te atojol o ya xlaj te atakʼin, jaʼniwan yorail te ya ajelontes te bin kʼayemat ta smanel te toyajtik stojol sok te ya yutsʼinat, jich bitʼil te may, te trago o te ixtaʼ ta takʼin. Teme jich ya apase maba bayal ya alajin te atakʼin sok ya xlekub te akuxlejal.

5. Ilawil te bin ya yal te Biblia.

Te bin ya yal te Biblia: «Tseʼelnaxme yoʼtanik te machʼatik ya snaʼik te ya skʼan ya snopik te skʼop Diose» (Mateo 5:3, TNM).

Te Biblia ya skoltayotik ta yilel te bin-utʼil ya skʼan ya kiltik te takʼin, melel jich ya yal: «Ha mahquilal te pʼijil-oʼtanil, ha nix hich ha mahquilal te taqʼuine, pero ha lec xan a te pʼijil-oʼtanil, yuʼun ya yaʼbe scuxlejal te machʼatic yichʼojique» (Eclesiastés 7:12). Te pʼijil oʼtanil ya jtatik ta Biblia. Bayal ants winiketik yilojik teme ya stʼunik te bin ya yal te Biblia ya xkoltayotik yuʼun jich ma bayal ya smel yoʼtanik te kʼalal maʼyuk stakʼinik (Mateo 6:31, 32).