XCHIBAL SVENTA KORINTIOS
1 Voʼon Pabloun, yajtakbolun Kristo Jesus ti jech tskʼan yoʼonton Diose. Voʼon xchiʼuk li kermanotik Timoteoe,+ sventa li stsobobbail Dios ti te oy ta Korinto xchiʼuk sventa skotol li buchʼutik chʼul ti te oyik ta sjunul Akayae:+
2 Oyuk slekil yutsil oʼontonal xchiʼuk jun oʼontonal ta atojolalik ti jaʼ chakʼ li Jtotik Dios xchiʼuk li Kajvaltik Jesukristoe.
3 Ichʼbiluk ta mukʼ li Dios ti jaʼ Stot li Kajvaltik Jesukristoe,+ jaʼ li Totil ti kʼuxutik tajek ta yoʼontone+ xchiʼuk jaʼ li Dios ti tspat koʼontontik ta skotole,+ 4 ti tspat koʼontontik ta skotol prevaetik*+ ta jnuptantike sventa jpatbetik yoʼonton ek+ li buchʼu chil kʼusiuk noʼox prevaile,* jaʼ ta jpatbetik-o yoʼonton li spatobil oʼontonal laj yakʼbutik Diose.+ 5 Jech kʼuchaʼal ep chkil jvokoltik ta sventa li Kristoe,+ jaʼ jech ep spatobil koʼontontik ta jtatik ta stojolal li Kristo xtoke. 6 Jaʼ yuʼun, mi ta jnuptantik prevaetike,* jaʼ sventa spatobil avoʼontonik xchiʼuk jaʼ sventa akolebalik; mi yakal chkichʼ patbel koʼontonkutike, jaʼ sventa spatobil avoʼontonik, yuʼun jaʼ ch-abtej ta atojolalik sventa xkuch avuʼunik li vokolil ti jech chkilkutik eke. 7 Jpatoj koʼontonkutik ta jyalel ti tukʼ-o chavakʼ abaike, yuʼun jech kʼuchaʼal yakal chavil avokolike jaʼ jech chata spatobil avoʼontonik xtok.+
8 Ermanoetik, ta jkʼankutik ti akʼo xanaʼik ti laj kil tsots jvokolkutik ta yosilal Asiae,+ laj kil tajek jvokolkutik ti mu xa stsʼik ta kipal jtukutik laj kaʼikutike, ti te xa chichamkutik-o laj kaʼikutike.+ 9 Ta melel, chkichʼkutik milel laj kaʼikutik. Taje jaʼ sventa mu jpat koʼontonkutik ta jtukutik, ti jaʼuk akʼo jpat koʼontonkutik ta stojolal Dios+ ti chchaʼkuxes animaetike. 10 Akʼo mi toj echʼ xa noʼox tsots jech kʼuchaʼal li lajelale, la skoltaunkutik xchiʼuk jech-o tskoltaunkutik batel; jpatoj lek koʼontonkutik ta stojolal xtok ti jech-o tskoltaunkutik batele.+ 11 Xuʼ xakoltaunkutik ek mi chakʼanik vokol ta jtojolalkutike.+ Yuʼun mi ep buchʼutik tspasik orasione, ta jtakutik koltael ta skoj ti chichʼ takʼel li kʼusi chichʼ kʼanele. Vaʼun, ep buchʼutik tstojik ta vokol ta skoj ti chkichʼkutik koltaele.+
12 Yuʼun ti kʼusi ximuyubajkutik-oe jaʼ ti sak jol koʼontonkutike, ti chʼulunkutik xchiʼuk ti mu jnaʼ xiloʼlavankutik li ta balumil liʼe, pe mas to jech la jpaskutik ta atojolalik, pe maʼuk ta skoj spʼijil krixchanoetik,+ jaʼ ta skoj li slekil yutsil yoʼonton Diose. 13 Li kʼusi la jtsʼibaboxuk tale jaʼ noʼox li kʼusi stakʼ xavaptaike* xchiʼuk ti xavaʼibeik smelolale; jaʼ yuʼun oy ta koʼonton ti jechuk-o xavaʼibeik smelolal skotol li kʼusitik taje,* 14 jech kʼuchaʼal oy jayvoʼuk avaʼiojbeik xa onoʼox smelolal eke, ti xamuyubajik ta jtojolalkutike, jaʼ jech ximuyubajkutik ta atojolalik ek li ta skʼakʼalil Kajvaltik Jesuse.
15 Ta skoj ti jpatoj koʼonton yuʼun taje, ta ox xbat jkʼeloxuk baʼyel sventa xkuxetuk avoʼontonik yan velta,* 16 vaʼun mi echʼ xa ox jkʼeloxuke, chibat ta Masedonia, mi te xa ox oyun ta Masedoniae, chisut tal yan velta ti bu oyoxuke sventa xachiʼinikun batel jtuchʼuk be mi libat ta Judeae.+ 17 Vaʼun chaʼa, mu ta aniluk la jnopbe smelolal kʼalal oy ox ta koʼonton taje, ¿mi mu jechuk? O ¿mi yuʼun van jech ta jpas kʼuchaʼal tskʼan bekʼet sventa xi chkale: «Xuʼ kʼuxi un», pe tsʼakal xi chkale: «Moʼoj kʼuxi un»? 18 Xuʼ xapat avoʼontonik ta stojolal Dios ta sventa li kʼusi laj avichʼik albele, yuʼun maʼuk ti «xuʼ» xichikutike, vaʼun ti «moʼoj» xichikutik ta tsʼakale. 19 Yuʼun li Xnichʼon Dios ti jaʼ Jesukristo ti voʼonkutik la jcholbotkutik skʼoplale, jaʼ xkaltik, voʼon, Silvano* xchiʼuk Timoteo,+ maʼuk ti «xuʼe» ti ta tsʼakal «moʼoje», yuʼun ti «xuʼe» jaʼ jech skotol ora «xuʼ» li Jesuse. 20 Yuʼun mu ventauk kʼuk yepal li kʼusi yaloj Diose, jaʼ jech «xuʼ» kʼotem ta stojolal li Jesuse.+ Jaʼ yuʼun, ta stojolal Jesus «jechuk» xijchi ta stojolal Dios,+ jaʼ yuʼun jaʼ ta jventatik ti chichʼ albel smukʼulal Diose. 21 Pe jaʼ chal Dios ti yuʼununkutik xchiʼuk ti yuʼunoxuk Kristoe xchiʼuk ti jaʼ stʼujojutik li Diose.+ 22 Yakʼoj seyo ta jtojolaltik xtok+ xchiʼuk yakʼojbutik chʼul espiritu+ ta koʼontontik ti jech kʼuchaʼal prental* ta sventa li kʼusi chtal ta tsʼakale.
23 Vaʼun, jamal chkal ta stojolal Dios ti jaʼ sventa mu chopoluk tajek xavaʼi abaik ti jech muʼyuk to kʼotemun ta Korintoe, yuʼun akʼo xchapanun Dios mi mu jechuk li kʼusi chkale. 24 Maʼuk skʼan xal ti yuʼun jventainojkutik li xchʼunel avoʼontonike,+ yuʼun jchiʼil noʼox jbatik ta abtel sventa xkuxetuk noʼox avoʼontonik, yuʼun jaʼ ta skoj xchʼunel avoʼontonik ti tukʼ-o oyoxuke.
2 Jnopoj ti muʼyuk xa chkakʼ yatel avoʼontonik mi bat jkʼeloxuk yan veltae. 2 Yuʼun mi chkakʼ yatel avoʼontonike, ¿buchʼu van chakʼ muyubajkun? Jaʼ noʼox chakʼbun jmuyubajel li buchʼu laj kakʼbe yatel yoʼontone. 3 Jaʼ yuʼun, la jtsʼiba li kʼusi la jpase, yuʼun mi libate, mu xakʼbeikun yatel koʼonton li buchʼutik skʼoplal jaʼ chakʼbeikun jmuyubajele; yuʼun jpatoj koʼonton ti chakʼ amuyubajel akotolik li kʼusi chakʼbun jmuyubajel eke. 4 Tsots tajek jvokol, chkat tajek koʼonton xchiʼuk xmalmun yaʼlel jsat la jtsʼibaboxuk tal li jkartae, pe maʼuk sventa chkakʼ yatel avoʼontonik,+ jaʼ sventa xanaʼik ti kʼu to yepal jkʼanojoxuke.
5 Mi oy buchʼu yakʼoj at-oʼontone,+ maʼuk voʼon laj yakʼbun yatel koʼonton, yuʼun voʼoxuk laj yakʼboxuk yatel avoʼontonik —pe mu jkʼan xkalbe mas skʼoplal taje—. 6 Lek xa noʼox jech li mantal laj yichʼ akʼbel li vinike, ti jutuk mu skotolikuk laj yakʼbeik mantale, 7 jaʼ yuʼun chaʼa, ta slekil avoʼontonik xavakʼik ta perton xchiʼuk patbeik yoʼonton li vinik taje+ sventa mu xlubtsanat* ti chat tajek yoʼontone.+ 8 Jaʼ yuʼun, chkalboxuk mantal ti akʼbeik yil ti akʼanojike.+ 9 Ti jech la jtsʼibaboxuk tal li jkartae jaʼ sventa chkakʼ venta mi chachʼunik skotol li mantale. 10 Mi chapasik ta perton buchʼuuk noʼox ti kʼusiuk noʼox ta spasboxuke, ta jpas ta perton ek. Ta melel, li kʼusi kakʼoj ta pertone (mi yuʼun oy kʼusi kakʼoj ta pertone) jaʼ sventa xatabeik sbalil ta sat li Kristoe, 11 sventa mu sloʼlautik* li Satanase,+ yuʼun xkojtikinbetik lek li smanyae.*+
12 Jaʼ yuʼun, kʼalal likʼot ta Troas+ sventa jchol li lekil aʼyejetik sventa Kristo xchiʼuk kʼalal laj kichʼ jambel jun tiʼ na sventa li Kajvaltike, 13 muʼyuk bu jun koʼonton ta skoj ti muʼyuk bu te la jta li kermano Titoe.+ Jech oxal, la jkʼoponik komel, laje libat ta Masedonia.+
14 ¡Pe koliyal chkalbetik Dios ti jaʼ koʼol tsbeiltasutik xchiʼuk Kristo sventa xkichʼtik lekil kʼoptael ta skotol li krixchanoetike xchiʼuk lek xmuet ta buyuk noʼox kuʼuntik* li yojtikinel Diose! 15 Sventa li buchʼu yakal chkolike xchiʼuk sventa li buchʼu yakal chchamike xijmuet ta stojolal Dios sventa li Kristoe; 16 sventa li buchʼu chchamike smuil xa lajelal chaʼiik ti ch-ikʼvan batel ta lajelale,+ sventa li buchʼu chkolike smuil xa kuxlejal chaʼiik ti ch-ikʼvan batel ta kuxlejale. ¿Buchʼu van lek chapal sventa li kʼusitik taje? 17 Li voʼonkutike maʼuk jchonolajelunkutik ta buyuk noʼox ta sventa* skʼop Dios+ jech kʼuchaʼal tspas epal krixchanoetike, yuʼun melel kʼusi chkalkutik ta skoj ti jaʼ yajtsʼaklomunkutik li Kristoe, jech, takbilunkutik yuʼun Dios xchiʼuk skʼelojunkutik Dios ti jech ta jpaskutike.
3 ¿Mi yuʼun van lek xa chkalbe jba jkʼoplalkutik ta atojolalik yan velta? ¿O mi yuʼun van chakʼanik chkakʼ jvunkutik ti lek xa chal jkʼoplalkutik jech kʼuchaʼal tspas junantik krixchanoetike? ¿O mi voʼoxuk van skʼan xavakʼik jvunalkutik? 2 Voʼoxuk kʼotemoxuk ta jvunkutik+ ti tsʼibabil ta koʼontonkutike, ojtikinbil xchiʼuk kʼelbil ta skotol krixchanoetik. 3 Yuʼun chavakʼ ta ilel atukik ti svunoxuk Kristo ti voʼonkutik jtsʼibaojkutik ta atojolalik kʼuchaʼal jtunelunkutike,+ maʼuk ta tinta tsʼibabil, ta xchʼul espiritu jun kuxul Dios tsʼibabil, maʼuk ta pechpech ton tsʼibabil,+ ta oʼontonal tsʼibabil.+
4 Pe ta sventa taje jpatoj koʼontonkutik ta stojolal Dios ta sventa li Kristoe. 5 Maʼuk yakal chkalkutik ti ta jtojolalkutik lek tajek chapalunkutik ta spasel li abtelal taje, yuʼun jaʼ koliyal Dios ti jech ta jpaskutike,+ 6 jaʼ li buchʼu lek xchapanojunkutik sventa xikʼotkutik ta jtunel ta sventa li achʼ tratoe,+ maʼuk ta tsʼibabil mantal,+ ta chʼul espiritu; yuʼun li tsʼibabil mantale chal ti chijchame,+ yan li chʼul espiritue chakʼ kuxlejal.+
7 Jech oxal, li Mantal ti chakʼ lajelal xchiʼuk ti laj yichʼ tsʼibael ta letra li ta tonetike,+ ti oy smukʼulal vul ti muʼyuk bu xuʼ yuʼunik skʼelbel sat Moises li xnichʼnab Israel ta skoj li smukʼulal ta sate,+ li mukʼulal taje chichʼ lajesel, 8 jech oxal mi oy toʼox smukʼulal li Mantale, mas to me oy smukʼulal+ li kʼusi tspas li chʼul espiritue.+ 9 Yuʼun mi ayan smukʼulal+ li tsʼibabil mantal ti chal ti chijchame,+ ¡mas to me oy smukʼulal li kʼusi tspas tukʼilale!+ 10 Jech, laj yichʼ pojbel smukʼulal li kʼusi oy toʼox smukʼulal echʼ kʼuk sjalile, jaʼ la spoj li kʼusi mas oy smukʼulale.+ 11 Yuʼun mi oy smukʼulal och tal+ li kʼusi chichʼ lajesele, ¡mu xa noʼox albajuk smukʼulal li kʼusi te oy-oe!+
12 Jech oxal, ta skoj ti jech oy spatobil koʼontontike,+ jamal chijkʼopoj, 13 mu jechuk ta jpastik kʼuchaʼal la spas Moises kʼalal la xpix ta pokʼ sat+ sventa mu xilik li xnichʼnab Israel li kʼusi chkʼot ta pasel mi laj yichʼ lokʼesel li kʼusi chichʼ lajesele. 14 Pe mak snopbenik.+ Yuʼun kʼalal to avi muʼyuk jolbil-o li xpix satik ta voʼne kʼalal chichʼ kʼelel li voʼneal tratoe,+ yuʼun jaʼ noʼox xuʼ xichʼ jolel ta stojolal li Kristoe.+ 15 Jech, yuʼun jech-o kʼalal to avi ti pixil-o yoʼontonik+ kʼalal chichʼ kʼelel li tsʼibetik yuʼun Moisese.+ 16 Pe chlokʼ xpix kʼalal tsutik ta stojolal li Jeovae.*+ 17 Yuʼun li Jeovae* jaʼ jun kuxlejal ti mu xvinaje;+ xchiʼuk kolemik li buchʼutik yichʼojbeik li xchʼul espiritu Jeovae.*+ 18 Muʼyuk pixil jsat jkotoltik, yuʼun jechutik kʼuchaʼal nen ti chojobaj kuʼuntik li smukʼulal Jeovae.* Kʼalal jaʼo jech ta jpastike, jaʼo chkichʼtik kʼatajesel sventa xijkʼot kʼuchaʼal slokʼol, chijxojobaj-o batel mas jech kʼuchaʼal li Jeova* ti jaʼ jun kuxlejal ti mu xvinaj ta kʼelele.*+
4 Jaʼ yuʼun, ta skoj li kʼuxubinel kichʼojkutike, jtaojkutik li abtelal liʼe, muʼyuk chilubtsajkutik; 2 ti kʼusie, laj xa kiktakutik spasel li kʼusitik kʼexlalik sbae, li kʼusitik mukul skʼoplale, ti muʼyuk chiloʼlavankutike, muʼyuk ta jsokeskutik li skʼop Diose,+ jaʼ noʼox chkakʼkutik ta naʼel li kʼusitik melele xchiʼuk lek jkʼoplalkutik ta sat Dios ta sventa sjol yoʼonton skotol krixchanoetik.+ 3 Mi yuʼun pixil skʼoplal li lekil aʼyejetik ta jcholkutike, jaʼ pixil skʼoplal ta stojolal li buchʼutik yakal chlajike, 4 jech, ta stojolal li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletik ti makbil snopbenik+ yuʼun li dios sventa li balumil liʼe*+ yoʼ mu xjelav xojobal+ li slekil yutsil lekil aʼyejetik ta sventa li Kristo ti jaʼ slokʼol Diose.+ 5 Yuʼun maʼuk yakal chkalbe jba jkʼoplal jtukutik, jaʼ chkalbekutik skʼoplal Jesukristo ti jaʼ Kajvaltike xchiʼuk ti kʼotemunkutik ta amosoik ta skoj li Jesuse. 6 Yuʼun jaʼ Dios ti xi laj yale: «Sakubuk osil li ta ikʼal osile».+ Jech xtok, sakubtasoj koʼontonkutik sventa xakʼ xojobal+ li slekil yutsil yojtikinobil Dios ta stojolal li Kristoe.
7 Akʼo mi jech, akʼbilunkutik li abtelal tsots skʼoplal liʼe akʼo mi jechunkutik kʼuchaʼal kʼib patbil ta achʼel*+ ti noj ta kʼulejal+ sventa maʼukuk kuʼunkutik xkʼot li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe, yuʼun likem tal ta stojolal Dios.+ 8 Ep ta tos kʼu yelan ta jta jvokolkutik, pe maʼuk ti tstsalunkutike; mu xa jnaʼ kʼusi ta jpaskutik, pe maʼuk skʼan xal ti solel mu xa stakʼ bu xilokʼkutike;*+ 9 chkichʼkutik kontrainel, pe muʼyuk chkichʼkutik iktael;+ chkichʼkutik jipel ta lum, pe muʼyuk chkichʼkutik lajesel.+ 10 Skotol ora stsʼik kuʼun ta jbekʼtalkutik li tsatsal vokolil jech kʼuchaʼal la stsʼik li Jesuse+ sventa xvinaj ta jbekʼtalkutik li xkuxlejal Jesus eke. 11 Voʼonkutik ti kuxulunkutike jkʼelojbekutik sat skotol ora lajelal+ ta skoj li Jesuse sventa te xvinaj xkuxlejal Jesus ek li ta jbekʼtalkutik ti snaʼ xchame. 12 Jaʼ yuʼun, yakal ch-abtej lajelal ta jtojolalkutik, yan li voʼoxuke yakal ch-abtej kuxlejal ta atojolalik.
13 Ta skoj ti koʼol oy ta koʼontonkutik li xchʼunel oʼontonal jech kʼuchaʼal ti xi tsʼibabil skʼoplale: «Laj kakʼ xchʼunel koʼonton, jaʼ yuʼun likʼopoj» ti xie,+ jech laj kakʼ xchʼunel koʼontonkutik ek, jaʼ yuʼun chikʼopojkutik, 14 yuʼun jnaʼojkutik ti buchʼu la xchaʼkuxes Jesuse jech chchaʼkuxesunkutik ek xchiʼuk jmoj tsvaʼanutik ta stojolal.+ 15 Jaʼ sventa alekilalik skotol li kʼusitik taje sventa x-epaj to batel mas li slekil yutsil oʼontonale, yuʼun yantik x-epaj batel li buchʼutik yakal tstojik ta vokol ta sventa li smukʼulal Diose.+
16 Jaʼ yuʼun, mu me xijlubtsaj. Akʼo mi yakal chlaj batel li jpat jxokontik ta skoj ti krixchanoutike, jujun kʼakʼal yakal ch-achʼub batel li jnopbentik xchiʼuk koʼontontike. 17 Yuʼun akʼo mi jlikel noʼox xchiʼuk mi muʼyuk tsots li vokolile,* lek chbat jkʼoplaltik yuʼun ti mas to toj mukʼ skʼoplale xchiʼuk te oy-o sbatel osil;+ 18 yuʼun maʼuk te batem jsatik ta sventa li kʼusitik xkiltike, jaʼ te batem jsatik ta sventa li kʼusitik mu xkiltike.+ Yuʼun li kʼusitik xkiltike snaʼ xlaj, pe li kʼusitik mu xkiltike te oy-o sbatel osil.
5 Yuʼun jnaʼojtik mi laj yichʼ lajesel li jnatik liʼ ta balumile, li karpana liʼe,+ oy yan jnatik ti te chlik talel ta stojolal Diose, jpʼej na ti te oy-o sbatel osil ta vinajel ti mu pasbiluk ta skʼob jun krixchanoe.+ 2 Chkat koʼontontik ta melel li ta na* liʼe, yuʼun oy tajek ta koʼontontik stael li jnatik ta vinajel* ti chpixutik kʼuchaʼal jkʼuʼ jpokʼtike+ 3 sventa mu tʼanaluk xkichʼtik tael mi la jlaptike. 4 Yuʼun voʼotik ti liʼ to oyutik ta karpanae chkat koʼontontik xchiʼuk kʼux chkaʼi ta koʼontontik; maʼuk ti ta jkʼan ta jlokʼtik li karpana liʼe, yuʼun jaʼ ta jkʼan ta jlaptik li yane+ sventa xichʼ bikʼel yuʼun kuxlejal li kʼusi snaʼ xchame.+ 5 Jaʼ yuʼun, jaʼ Dios li buchʼu la xchapanutik ta sventa taje,+ laj yakʼbutik chʼul espiritu jech kʼuchaʼal prental* ta sventa li kʼusi chtal ta tsʼakale.+
6 Jaʼ yuʼun chaʼa, lek jpatoj koʼontontik xchiʼuk jnaʼojtik ti nom oyutik ta stojolal Kajvaltik ta skoj ti jaʼ to jnatik li jbekʼtaltike,+ 7 yuʼun ta xchʼunel koʼontontik chijxanav, maʼuk ta skoj li kʼusi chkil ta jsatike. 8 Pe jpatoj lek koʼontontik, jaʼ mas lek ti nomuk oyutik ta stojolal li jbekʼtaltike xchiʼuk ti jmoj xijnaki xchiʼuk li Kajvaltike.+ 9 Jaʼ yuʼun chaʼa, akʼo mi jmoj chijnaki xchiʼuk li Kajvaltike o mi nom oyutik ta stojolal, jaʼ oy ta koʼontontik ti akʼo xchʼamutike. 10 Yuʼun te vaʼal chijkʼot* jkotoltik ta chapanobbail yuʼun Kristo sventa xkichʼtik tojbel ta jujuntal li kʼusitik la jpastik kʼalal oy toʼox jbekʼtaltike, mi lek o mi chopol li kʼusi la jpastike.+
11 Jaʼ yuʼun chaʼa, yakal-o chkakʼbekutik xchʼun krixchanoetik ta skoj ti xkojtikinkutik kʼu yelan ta xiʼtael li Kajvaltike, pe li voʼonkutike ojtikinbilunkutik xa lek ta stojolal li Diose. Pe ta jkʼan xtok ti lekuk ojtikinbil xikʼotkutik ta stojolal li ajol avoʼontonike. 12 Yan velta xtok, muʼyuk ti lek xa chkalbe jba jkʼoplal jtukutik ta atojolalike, jaʼ noʼox ta jtijkutik avoʼontonik sventa xamuyubajikuk ta jtojolalkutik sventa xuʼuk avuʼunik stakʼbel li buchʼutik jaʼ noʼox xtoyet chaʼi sbaik ta skoj li spat xokonik+ ti maʼuk xmuyubajik-o li kʼusi oy ta yoʼontonike. 13 Yuʼun mi likem jchuvajkutike,+ jaʼ sventa Dios, pe jaʼ ta aventaik mi talem jchʼulelkutike. 14 Jaʼ tsujunkutik li kʼanelal yuʼun Kristoe, yuʼun li kʼusi jpʼel ta koʼontonkutike jaʼ liʼe: jun noʼox vinik cham ta stojolal skotol krixchanoetik,+ taje tsots skʼoplal ta skoj ti chamem toʼox skotolike; 15 xchiʼuk cham ta stojolal skotolik sventa mu xa ta sventauk stuk xkuxi li buchʼu kuxule,+ jaʼ xa kuxiuk ta stojolal li buchʼu cham ta stojolalike xchiʼuk ti laj yichʼ chaʼkuxesele.
16 Pe liʼ ta ora xchiʼuk ta jelavele, mu xa jechuk chkilkutik li krixchanoetik jech kʼuchaʼal chkilkutik toʼoxe.+ Ti kʼu toʼox yelan la jnopkutik ta stojolal Kristoe jaʼ ta skoj ti kʼu toʼox yelan laj kilkutike, pe ta melel muʼyuk xa bu jech ta jnopkutik li avie.+ 17 Xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼusi achʼ pasbil mi oy buchʼu jmoj oy xchiʼuk li Kristoe;+ laj xa skʼoplal li kʼusitik mol xae, ¡kʼelavilik!, naka achʼik xa li kʼusitik vul ta lokʼele. 18 Likem talel ta stojolal Dios skotol li kʼusitike, yuʼun jaʼ stuk laj yakʼ ta stojolal Kristo ti chchaʼta yav ti kʼu yelan xkil jbakutik xchiʼuke,+ jech xtok, yakʼoj kabtelkutik ta yalel batel li lekil aʼyejetik ta sventa li jun oʼontonale,+ 19 jaʼ xkaltik, ta stojolal Kristo ti chchaʼta yav ti kʼu yelan xil sba Dios xchiʼuk li krixchanoetike,+ muʼyuk bu chchapbe li smulike+ xchiʼuk spatoj yoʼonton ta jtojolalkutik ti xuʼ xkalkutik batel li lekil aʼyejetik ta sventa li jun oʼontonal taje.+
20 Jaʼ yuʼun, kʼotemunkutik ta xkʼexol Kristo,+ voʼon yajkʼopojelunkutik,+ xkoʼolaj kʼuchaʼal chtakvan ta ikʼel Dios ti jaʼ tstunesunkutike. Jaʼunkutik xkʼexol Kristo ti xi ta jkʼankutik vokole: «Akʼo xchaʼta yav ti kʼu yelan xavil abaik xchiʼuk li Diose». 21 Li Diose laj yakʼ ta matanal sventa jmulkutik+ li buchʼu muʼyuk spasoj smule yoʼ jaʼ ta stojolal ti xuʼ tukʼ jkʼoplalkutik ta stojolal li Diose.+
6 Ti jech koʼol chi-abtejkutik xchiʼuk Diose,+ ta jkʼan ta jtijkutik avoʼontonik ek ti mu me jechuk noʼox xachʼambeik slekil yutsil yoʼonton mi muʼyuk bu chapasik li kʼusi tskʼane.+ 2 Yuʼun xi chale: «Laj kaʼibot kʼalal jaʼo yorail chichʼamvane xchiʼuk la jkoltaot kʼalal jaʼo yorail chikoltavane».+ ¡Kʼelavilik! Jaʼ xa tajek yorail chʼamel li avie. ¡Kʼelavilik! Jaʼ xa skʼakʼalil koltael li avie.
3 Mu jutebuk kʼusi ta jkʼan ta jmakutik-o* akanil sventa mu xichʼ tabel jutebuk spaltail* li kabtelkutike;+ 4 ti kʼusie, chkakʼkutik ta ilel ti yajtunelunkutik Dios+ ta skoj ti ep chkuch kuʼunkutike, ta skoj li tsatsal vokolile, ta skoj ti oy kʼusi chtun kuʼunkutike, ta skoj ti oy kʼusi vokol ta jnuptankutike,+ 5 ta skoj ti chkichʼkutik majele, ta skoj ti chkichʼkutik chukele,+ ta skoj kʼop, ta skoj li tsatsal abtelale, ta skoj ti oy jayibuk akʼobal muʼyuk chivaykutike, ta skoj ti muʼyuk jveʼelkutike,+ 6 ta skoj ti sak jkuxlejalkutike, ta skoj li yojtikinobile, ta skoj ti oy smalael kuʼunkutike,+ ta skoj slekil oʼontonal,+ ta skoj chʼul espiritu, ta skoj ti chikʼanvankutik ta melele,+ 7 ta skoj ti melel kʼusi chkalkutike, ta skoj li sjuʼel Diose;+ ta skoj ti xkoʼolaj jtsakoj ta jbatsʼikʼobkutik*+ xchiʼuk ta jtsʼetkʼobkutik* kabtejebkutik yoʼ jpaskutik li kʼusi tukʼe, 8 ta skoj ti ichʼbilunkutik ta mukʼe xchiʼuk ta skoj ti muʼyuk ichʼbilunkutik ta mukʼe, ta skoj ti muʼyuk lek kʼusi chalik ta jtojolalkutike xchiʼuk ta skoj ti lek kʼusi chalik ta jtojolalkutike. Akʼo mi melel likʼopojkutik, jech laj kichʼkutik pasbel kʼuchaʼal jun jloʼlavanej; 9 akʼo mi lek ojtikinbilunkutik, jech laj kichʼkutik pasbel kʼuchaʼal li buchʼu muʼyuk ojtikinbile; jech laj kichʼkutik pasbel kʼuchaʼal li buchʼu sta-o xchame. Akʼo mi jech, ¡kʼelavilik!, kuxulunkutik;+ chkichʼkutik kastigo,* pe maʼuk skʼan xal ti chichamkutik-oe,+ 10 jechunkutik kʼuchaʼal li buchʼu mu xa x-echʼ yuʼun at-oʼonton chaʼie, pe skotol ora xkuxet koʼontonkutik, jechunkutik kʼuchaʼal povre, pe ep kʼusitik lekik chkakʼbekutik li yantike, jechunkutik kʼuchaʼal li buchʼu mu kʼusi oy yuʼune, pe oy kuʼunkutik skotol.+
11 Jkorintoetik, jamoj kekutik sventa jamal jchiʼinotkutik ta loʼil xchiʼuk jkʼanojotkutik tajek akotolik.* 12 Muʼyuk bu ta jalankutik ti kʼuxoxuk ta koʼontonkutike,+ yan li voʼoxuke chajalanik ti kʼuxunkutik ta avoʼontonike. 13 Jaʼ yuʼun, sventa xatojbunkutike —jech chkalboxuk kʼuchaʼal jnichʼnab—, chʼieso ta avoʼontonik ek li kʼanelale.+
14 Mu me xapasik ta jun xchiʼuk li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike.+ ¿Mi yuʼun xkoʼolaj xchiʼuk tukʼilal li choplejale?+ ¿O mi xkoʼolaj xchiʼuk sakil osil li ikʼal osile?+ 15 Jech xtok, ¿mi yuʼun xkoʼolaj xchiʼuk Kristo li Beliale?*+ ¿O mi xkoʼolaj* xchiʼuk jchʼunolajel* li buchʼu maʼuk jchʼunolajele?+ 16 Jech xtok, ¿kʼusi tspas ta stemplo Dios li santoetike?+ Yuʼun voʼotik kʼotemutik ta stemplo li jun kuxul Diose;+ jech kʼuchaʼal xi laj yal li Diose: «Te chinaki xchiʼukik,+ jech xtok, te chixanav xchiʼukik, voʼon chikʼot ta Sdiosik, vaʼun chkʼotik ta jteklumal».+ 17 «Jech oxal, lokʼanik ti bu oyike xchiʼuk chʼako abaik —xi li Jeovae—,* mu xa xapikik li kʼusi ibal sbae»;*+ «vaʼun ta jchʼamoxuk».+ 18 «‹Vaʼun, voʼon chikʼot ta atotik,+ voʼoxuk chakʼotik ta jkeremtak xchiʼuk ta jtsebetak›,+ jech chal Jeova* ti Buchʼu skotol xuʼ yuʼune».
7 Jaʼ yuʼun, ta sventa li kʼusitik albilutik skʼoplale,+ kuni kʼanbil chiʼiltak, jsakubtas jbatik ta sventa li kʼusi tsokes jbekʼtaltike xchiʼuk li kʼusi oy ta jnopbentike+ sventa mas chʼul xijkʼot mi ta jxiʼtatik* li Diose.
2 Akʼbun jutebuk kavilkutik li ta avoʼontonike.+ Muʼyuk buchʼu chopol kʼusi jpasojbekutik, muʼyuk buchʼu jsokesojkutik, muʼyuk buchʼu kilbajinojkutik.+ 3 Maʼuk sventa jsaʼ amulik ti jech chkalboxuke. Yuʼun baʼyel laj kalboxuk ti oyoxuk ta koʼontonkutike sventa koʼol xijcham xchiʼuk koʼol xijkuxi. 4 Jamal ta jkʼoponoxuk. Oy ep kʼusitik ximuyubaj-o avuʼunik. Xpatet tajek koʼonton, xkuxet noʼox koʼonton akʼo mi oy jvokolkutik.+
5 Ta melel, muʼyuk bu xkuxet chaʼi jbekʼtalkutik kʼalal likʼotkutik ta Masedoniae,+ yuʼun ep ta tos kʼu yelan la jta jvokolkutik, oy paskʼop li ta spate, oy xiʼel li ta yut xtoke. 6 Pe li Dios ti tspatbe yoʼonton li buchʼu chat tajek yoʼontonike+ jaʼ la spatbun koʼontonkutik kʼalal vul li Titoe; 7 pe maʼuk noʼox ti vul ta jtojolalkutike, yuʼun jaʼ ta skoj ti xpatet tal yoʼonton avuʼunike, yuʼun kʼalal sut tale, laj yalbunkutik ti oy tajek ta avoʼontonik chakʼelikune, ti chavat avoʼontonik xchiʼuk ti oyun tajek ta avoʼontonike; jaʼ yuʼun mas to xkuxet-o tajek koʼonton.
8 Jaʼ yuʼun, akʼo mi laj kakʼ yatel avoʼontonik ta skoj li jkartae,+ muʼyuk bu chopol chkaʼi jba. Akʼo mi chopol toʼox laj kaʼi jba li ta slikebale (laj kakʼ venta ti muʼyuk bu jal laj yakʼ yatel avoʼontonik li karta taje), 9 xkuxet koʼonton li avie, pe maʼuk ta skoj ti laj kakʼ yatel avoʼontonike, jaʼ ta skoj ti la asutes avoʼontonik kʼalal laj avat avoʼontonike. Yuʼun laj avat avoʼontonik jech kʼuchaʼal tskʼan yoʼonton li Diose sventa mu xavil avokolik ta jkojkutik. 10 Yuʼun mi chkat koʼontontik jech kʼuchaʼal tskʼan Diose, jaʼ tskoltautik sventa jsutes koʼontontik ti jaʼ chikʼutik batel ta kolebal ti muʼyuk bu chopol chkaʼi jbatik yuʼune;+ pe mi chkat koʼontontik ta sventa balumile, jaʼ chakʼ lajelal. 11 Yuʼun ¡kʼelavilik, anil xa noʼox laj avat avoʼontonik jech kʼuchaʼal tskʼan Diose!, jech oxal oy kʼusi laj avakʼ avipik spasel, jech, muʼyuk xa amul lakʼotik, jech, cha-ilinik xa yuʼun li choplejale, jech, chaxiʼik xa, jech, oy xa kʼusi lek chakʼanik, jech, ta sjunul xa avoʼonton chavakʼ avipalik sventa xajel li apaltailike.*+ Ta skotol li kʼusitik taje laj avakʼik ta ilel ti sakoxuke.* 12 Akʼo mi la jtsʼibaboxuk li kartae, maʼuk la jtsʼibabe li buchʼu chopol kʼusi la spase+ xchiʼuk maʼuk la jtsʼibabe li buchʼu chopol kʼusi pasbate, jaʼ sventa vinajuk ta sat Dios ti laj avakʼ avipik spasel li kʼusi laj kalkutike. 13 La jta spatobil koʼontonkutik ta skoj taje.
Pe maʼuk noʼox ti xpatet koʼontonkutike, yuʼun mas ximuyubajkutik ta skoj ti xkuxet yoʼonton li Titoe, yuʼun siket yoʼonton avuʼun akotolik. 14 Yuʼun mi ximuyubaj yuʼun ta atojolalike, muʼyuk bu kakʼoj jba ta kʼexlal; jech kʼuchaʼal melelik skotol li kʼusitik laj kalbotkutik avaʼiike, jaʼ jech melel ti ximuyubajkutik ta stojolal li Tito eke. 15 Jech xtok, toj mukʼ li xkʼuxul yoʼonton ta atojolalik kʼalal chvul ta sjol ti kʼu yelan chachʼunik mantal akotolike,+ yuʼun lek laj avichʼik ta mukʼ kʼalal ay skʼeloxuke. 16 Xkuxet koʼonton ta skotol li kʼusitik chapasike, yuʼun jpatoj lek koʼonton ta atojolalik.*
8 Avie, oy ta koʼontonkutik ti akʼo xanaʼike, kermanotak, ti laj xa yichʼik akʼbel slekil yutsil yoʼonton Dios li tsobobbailetik ta Masedoniae.+ 2 Akʼo mi jaʼo oyik ta vokolil ta skoj li prevae, laj yakʼik ta ilel ti xkuxet noʼox yoʼontonike xchiʼuk laj yakʼik ta ilel slekil yoʼontonik manchuk mi toj povreik. 3 Yuʼun jaʼ jech laj yakʼik ti kʼu yepal xuʼ yuʼunike,+ voʼon jamal chkal ti jeche, yuʼun mas to laj yakʼik ti bu kʼalal xuʼ yuʼunike,+ 4 lokʼ ta yoʼonton stukik la skʼanbunkutik vokol, yuʼun jaʼ jun matanal chilik kʼalal oy kʼusi chakʼ ta slekil yoʼontonik xchiʼuk ti teuk skʼoplalik li ta abtelal sventa skoltaik li buchʼutik chʼule.+ 5 Pe maʼuk noʼox jech kʼot ta pasel ti kʼu yelan jnopojkutike, yuʼun baʼyel laj yakʼ sbaik ta stojolal li Kajvaltike, laje ta jtojolalkutik ti jech kʼuchaʼal tskʼan yoʼonton li Diose. 6 Ta jtijbekutik yoʼonton Tito+ ti akʼo stsutses stsobel li kʼusitik chavakʼ ta slekil avoʼontonik ti jaʼ la slikes stsobele. 7 Jech kʼuchaʼal ch-epaj li kʼusitik oy avuʼunike, li xchʼunel avoʼontonike, li akʼopojelike, li yojtikinobil avuʼunike, ti oy kʼusi chavakʼ avipik spasele, ti kʼu yepal jkʼanojotkutike, jechuk me epajuk ek li matanal chavakʼ ta slekil avoʼontonike.+
8 Maʼuk jun mantal ti vaʼ yelan chkalboxuke, jaʼ noʼox ta jkʼan chanaʼik ti yakʼoj ta yoʼontonik ta yakʼel li yantik eke xchiʼuk ti akʼo vinajuk ti ta melel chakʼanvanike. 9 Yuʼun li voʼoxuke xavojtikinbeik li slekil yutsil yoʼonton Kajvaltik Jesukristoe, yuʼun manchuk mi jkʼulej toʼox, pas ta povre ta akojik,+ ti jech pas ta povree jaʼ sventa xapasik ta jkʼulej.
10 Xi chkal li kʼusi ta jnope:+ taje jaʼ sventa alekilalik, yuʼun oy xa ta jun jabil ti maʼuk noʼox la alikesik spasele, yuʼun laj avakʼik ta ilel ti jech oy ta avoʼontonik spasele. 11 Li avi une chaʼa, akʼo ta avoʼontonik stsutsesel xtok li kʼusi la alikesik ta sventa li kʼusitik chatsobike, jaʼ jech xapasik ti kʼu yelan xuʼ avuʼunike. 12 Yuʼun mi baʼyel oy ta koʼontontik li kʼusi chkakʼtike, lek chʼambil chkʼot li kʼusi oy kuʼuntike,+ maʼuk li kʼusi muʼyuk kuʼuntike. 13 Maʼuk jech oy ta koʼonton ti mas kʼun chaʼiik spasel li yantike ti voʼoxuk mas tsots chavaʼiik spasele; 14 pe sventa koʼoluk xichʼ pasele, li sovrail avuʼunik avie jaʼ akʼo stsʼakubtasbe li kʼusi skʼan to yuʼun yantike sventa jaʼ stsʼakubtas li kʼusi skʼan to avuʼunik li sovrail yuʼunik eke sventa koʼol xkʼot. 15 Jech kʼuchaʼal xi onoʼox tsʼibabile: «Muʼyuk bu spas sovrail yuʼun li buchʼu ep yuʼune xchiʼuk muʼyuk bu skʼan to yuʼun li buchʼu jutuk yuʼune».+
16 Li avi une, chkalbekutik koliyal Dios ti jech laj yakʼbe ta yoʼonton Tito+ ti oyoxuk ta yoʼonton jech kʼuchaʼal oyoxuk ta koʼontonkutik eke. 17 Maʼuk noʼox lek la xchʼam li kʼusi laj kalbekutike, yuʼun xmuyubaj tajek xtok ta sventa li kʼusi laj kalbekutike, lokʼ ta yoʼonton stuk ti chbat skʼeloxuke. 18 Jmoj ta jtakkutik talel xchiʼuk jun ermano ti lek skʼoplal ta skotol tsobobbailetik sventa li lekil aʼyejetike. 19 Pe maʼuk noʼox taje, yuʼun vaʼanbil yuʼun tsobobbailetik xtok ti akʼo xchiʼinunkutik ta xanbal sventa li abtelal ta yakʼel li matanal taje ti ta slekil oʼontonal chichʼ pasel ti jaʼ sventa smukʼulal li Kajvaltike xchiʼuk ti jaʼ sprevail ti ximuyubaj chikoltavankutike. 20 Jaʼ jech muʼyuk buchʼu tsta jpaltailkutik* ta sventa li matanal akʼbil ta slekil oʼontonal ti jaʼ kichʼojkutik ta ventae.+ 21 Yuʼun ‹ta jtukʼulankutik lek skotol li kʼusitike, maʼuk noʼox ta stojolal Jeova,* yuʼun jech ta jpaskutik ta stojolal li krixchanoetik xtoke›.+
22 Jech xtok, jmoj ta jtakkutik talel xchiʼukik jun kermanotik ti kakʼojkutik venta ti baxbol ta abtele, pe li avie mas to baxbol ta skoj ti spatoj yoʼonton ta atojolalike. 23 Pe mi oy kʼusi chakʼan chanaʼik ta sventa li Titoe, naʼik ti jaʼ jchiʼil ta abtele xchiʼuk ti jaʼ jkoltavanej sventa alekilalike; o mi oy kʼusi chakʼan chanaʼik ta sventa li yan kermanotike, naʼik ti jaʼik jtakboletik li ta tsobobbaile xchiʼuk jaʼik smukʼulal Kristo. 24 Jaʼ yuʼun, akʼbeik yil ti akʼanojike+ xchiʼuk akʼbeik yil li tsobobbailetik ti kʼu yuʼun ximuyubajkutik ta atojolalike.
9 Pe ta sventa skoltael li buchʼutik chʼule,+ mu toj persauk chkil ti xkalboxuk ta jkartae, 2 yuʼun jnaʼoj ti oy tajek ta avoʼontonike, jaʼ yuʼun ximuyubaj chkalbe akʼoplalik li jmasedoniaetike, yuʼun oy xa ta jun jabil ti chapaloxuk xa lek voʼoxuk ti te oyoxuk ta Akayae xchiʼuk jaʼ mas ep buchʼutik atijojbeik yoʼonton ti ta sjunul avoʼonton avakʼojbeik yipal ti chakoltaik li yantike. 3 Pe ta jtak batel li ermanoetike sventa mu altikuk chkʼot ti ximuyubaj laj kalkutik akʼoplalike, yuʼun ta jkʼankutik ti chapalukoxuk lek jech kʼuchaʼal laj kalkutike. 4 Yuʼun mi moʼoje, mi likʼotkutik xchiʼuk jmasedoniaetik xchiʼuk mi chʼayal avoʼontonik tstaoxuke, ta kʼexlal chikomkutik ta skoj ti jpatoj tajek koʼontonkutik ta atojolalike xchiʼuk ta kʼexlal chakomik ek. 5 Jech oxal, la jtijbe yoʼonton li ermanoetik ti baʼyel akʼo xbat skʼeloxuke xchiʼuk ti baʼyel xichʼ chapanel li matanal albil xa skʼoplale sventa chapaluk xa kʼuchaʼal matanal ta slekil oʼontonal, maʼukuk ti persa kʼanbile.
6 Jech kʼuchaʼal liʼe, li buchʼu jutuk noʼox tstsʼune jutuk noʼox tstsobbe sat xtok; yan li buchʼu ep tstsʼune ep tstsobbe sat xtok.+ 7 Ta jujuntal akʼik ti kʼu yepal chlokʼ ta avoʼontonike, mu me xchibetuk avoʼonton xavakʼik o mu me sujbiluk chavaʼi abaik,+ yuʼun kʼanbil yuʼun Dios li buchʼu xkuxet noʼox yoʼonton chakʼe.+
8 Jech xtok, xuʼ yuʼun Dios ti akʼo epajuk ta atojolalik li slekil yutsil yoʼontone, vaʼun oy-o me avuʼunik li kʼusi chtun avuʼunike xchiʼuk ep me kʼusi x-ayan avuʼunik xtok ta sventa skotol li lekil abtelale.+ 9 (Jech kʼuchaʼal xi tsʼibabile: «Mu pʼisbiluk noʼox* ti kʼu yelan la spuke; laj yakʼbe li povreetike; te oy-o sbatel osil li stukʼilale».+ 10 Jech, li buchʼu ep tajek chakʼbe bekʼ tsʼunobil li jtsʼunolajele xchiʼuk ti chakʼbe pan slajese chakʼboxuk xchiʼuk tspʼolesboxuk li bekʼ tsʼunobil sventa xatsʼunolajike, jech xtok, tskoltaoxuk sventa ep kʼusi lek chkʼot ta pasel ta skoj ti tukʼ li kʼusitik chapasike). 11 Ep tajek laj yakʼboxuk bendision Dios sventa x-epaj li kʼusi chavakʼike, vaʼun li krixchanoetike tstojbeik ta vokol Dios ta skoj li matanal chavakʼik ti chkakʼbekutik yantike; 12 yuʼun ti kʼu yelan chichʼ pasel li abtelal liʼe maʼuk noʼox sventa chichʼ akʼbel li kʼusitik chtun yuʼun li buchʼutik chʼule,+ yuʼun jaʼ sventa oyuk ep krixchanoetik stojbeik ta vokol Dios li abtelal chichʼ pasel liʼe. 13 Tsmuyubtaik Dios li stukike, yuʼun li koltael chavakʼike+ jaʼ te chvinaj ti chachʼunik li kʼusi jamal chavalik sventa li lekil aʼyejetik ta sventa li Kristoe; 14 ti jech tskʼanbeik vokol Dios ta atojolalike jaʼ jech chakʼik ta ilel ti skʼanojoxuk ta skoj ti toj echʼ xa noʼox li slekil yutsil yoʼonton Dios oy ta atojolalike.
15 Jaʼuk akʼo yichʼ tojbel ta vokol Dios ta skoj ti mu xa noʼox xlaj ta alel li matanal muʼyuk tojbil chakʼe.
10 Jaʼ yuʼun, voʼon ti Pabloune ta jkʼanboxuk vokol ta skoj xmanxoal xchiʼuk slekil yoʼonton Kristo,+ voʼon ti bikʼit chkakʼ jba kʼalal te jkʼelojbe jba jsatike,+ pe ti tsots koʼonton kʼalal nom oyune.+ 2 Kʼalal te oyun ta atojolalike, ta jkʼan vokol ti mu tsotsuk koʼonton xkakʼ jbae xchiʼuk ti mu tsotsuk mantal chkakʼbe li buchʼutik chalik ti jech ta jnopkutik jech kʼuchaʼal tsnop li krixchanoetike. 3 Akʼo mi jech kuxulunkutik jech kʼuchaʼal li krixchanoetike, maʼuk jech ta jpaskutik kʼop jech kʼuchaʼal tsnop krixchanoetike. 4 Yuʼun li abtejebaletik ta jpaskutik-o kʼope maʼuk sventa bekʼet,+ yuʼun jaʼ tsatsal abtejebaletik ti jaʼ yakʼojbunkutik Dios+ sventa tslilin li kʼusitik tsots yibeltake. 5 Yuʼun yakal ta jlilinkutik li kʼusi mu meleluk chichʼ nopele xchiʼuk li kʼusitik chmakvan ti skontrainoj li yojtikinobil Diose;+ ta jchukutik skotol xtok li kʼusi chichʼ nopel sventa xchʼunbe smantal li Kristoe; 6 jech xtok, chapalunkutik sventa chkakʼbekutik kastigo li buchʼu mu xchʼunik mantale,+ pe jaʼo chichʼ pasel kʼalal mi laj xa ox achʼunik skotol li mantaletike.
7 Ta spat xokon noʼox chakʼelbeik sbalil li kʼusitike. Mi oy buchʼu spatoj lek yoʼonton ti uʼuninbil yuʼun Kristoe, akʼo snopbe lek smelolal yan velta liʼe: jech kʼuchaʼal uʼuninbil yuʼun li Kristoe, jech uʼuninbilunkutik ek. 8 Xkaltik noʼox mi xitoyet xa chkaʼi jba jutuk ta skoj li kabtelkutik yakʼoj Kajvaltik sventa xavichʼik tsatsubtasel ti maʼuk sventa xavichʼik jinesele,+ muʼyuk bu ta kʼexlal chikom. 9 Yuʼun mu jkʼan ti ta jsibtasoxuk yilel li ta jkartatake. 10 Yuʼun xi chalike: «Oy lek sbalil xchiʼuk oy lek yip li skartatake, pe kʼun noʼox xvinaj xchiʼuk muʼyuk sbalil skʼopojel kʼalal liʼ jkʼelojbetik sate». 11 Li buchʼutik jech taje akʼo snopbe skʼoplal liʼe: li kʼusi chkal ta jkartakutik kʼalal nom oyunkutike jaʼ jech ta jpaskutik xtok ti kʼalal te oyunkutike.+ 12 Li voʼonkutike mu jkʼan jechunkutik jech kʼuchaʼal junantik ti tstoy sbaike xchiʼuk muʼyuk ta jkoʼoltas jbakutik xchiʼukik ti jaʼ noʼox lek chalbe sba skʼoplal stukike.+ Yuʼun kʼalal jaʼ noʼox jech tskʼel sbaik jech kʼuchaʼal tsnop stukike xchiʼuk kʼalal te noʼox tskoʼoltas sba stukike, muʼyuk kʼusi chaʼibeik smelolal.+
13 Li voʼonkutike ximuyubajkutik, pe jaʼ noʼox ti bu kʼalal smakoj li kabtel akʼbilunkutike, yuʼun jaʼ noʼox ti bu kʼalal xchʼakojbunkutik Dios li kabtelkutike, ti te to kʼot ta atojolalike.+ 14 Ta melel, jaʼ noʼox ta jpas kabtelkutik ti bu kʼalal smakoje akʼo mi mu xa xikʼotkutik ta atojolalik yilel, pe voʼonkutik baʼyel likʼotkutik ta atojolalik sventa li lekil aʼyejetik ta sventa li Kristoe.+ 15 Jaʼ ximuyubajkutik-o li kʼusitik yakal ta jpaskutike, maʼuk li kʼusitik yakal tspas yantike. Oy ta koʼontonkutik ti akʼo chʼiuk batel mas li xchʼunel avoʼontonike sventa mas xatsakik ta mukʼ li kabtel jpasojkutike. Taje jaʼ sventa jpaskutik-o batel mas li kabtelkutike 16 xchiʼuk sventa jcholbekutik lekil aʼyejetik li lumetik ti mas to nom xkom ti bu oyoxuke, yoʼ maʼuk ximuyubajkutik yuʼun li kʼusitik tspas yantik ti bu lek xa onoʼox laj yabtelanike. 17 «Akʼo mukʼuk skʼoplal ta stojolal Jeova* li buchʼu tskʼan mukʼ skʼoplale».+ 18 Maʼuk lek ilbil li buchʼu lek chalbe sba skʼoplal stuke,+ jaʼ lek ilbil li buchʼu lek ch-albat skʼoplal yuʼun Jeovae.*+
11 Ta jkʼan ti akʼo xatsʼikbeikun mi mu jnaʼ lek snopel chavilike. ¡Pe ta melel, yakal xa onoʼox chatsʼikbeikun! 2 Yuʼun oyoxuk ta koʼonton jech kʼuchaʼal oyoxuk ta yoʼonton li Diose, yuʼun laj kakʼ ke ti chkakʼ nupunanik xchiʼuk jun noʼox vinike, ti jechoxuk kʼuchaʼal jun tojol tseb ti chkakʼoxuk ta stojolal li Kristoe.+ 3 Pe chixiʼ ti jech xavichʼik loʼlael jech kʼuchaʼal manya loʼlaat yuʼun kiletel chon li Evae,+ ti sokes anopbenike, ti muʼyuk xa tukʼ chavakʼ abaike xchiʼuk ti muʼyuk xa sakoxuk jech kʼuchaʼal tskʼan li Kristoe.+ 4 Ta skoj li kʼusitik yakal chkʼot ta pasele, ta anil chachʼamik mi oy buchʼu chtal xcholboxuk skʼoplal Jesus ti mu jechuk kʼuchaʼal ta jcholkutike o mi cha-albatik yan nopbenal ti mu jechuk kʼuchaʼal achʼamojike o mi chcholboxuk yan lekil aʼyejetik ti mu jechuk kʼuchaʼal achʼamojike.+ 5 Yuʼun ta skotol li kʼusitike muʼyuk bu bikʼit jkʼoplal likʼot yuʼunik li pʼijil jtakboletik avuʼunike.+ 6 Yuʼun manchuk mi mu xitojob ta kʼopojel,+ oy lek yojtikinobil kuʼun; taje lek jamal xvinaj xchiʼuk ta buyuk noʼox chkakʼkutik ta ilel.
7 ¿Mi yuʼun van la jpas jmul ti la jbikʼtajes jba sventa xavichʼik toybel akʼoplalik ta skoj ti ta moton la jcholboxuk ta sjunul koʼonton li lekil aʼyejetik yuʼun Diose?+ 8 Laj yil svokolik kuʼun li yan tsobobbailetik kʼalal la jchʼambeik li matanaletik* laj yakʼik ti voʼoxuk laj kakʼboxuke;+ 9 akʼo mi jech, muʼyuk buchʼu laj kakʼbe yikats kʼalal oy kʼusi tun kuʼun kʼalal te oyun ta atojolalike, yuʼun ep laj yakʼbeikun kʼusitik chtun kuʼun li ermanoetik ti likemik tal ta Masedoniae.+ Ta melel, laj onoʼox jkʼel jba sventa mu xkakʼ avikatsik xchiʼuk jech ta jpas-o batel.+ 10 Ti jech yajtsʼaklomun Kristoe ximuyubaj-o chkakʼ ta ilel+ li ta yosilal Akayae. 11 ¿Kʼu yuʼun jech la jpas taje? ¿Mi yuʼun van muʼyuk jkʼanojoxuk? Snaʼoj Dios ti jkʼanojoxuke.
12 Pe oy junantik ti xtoyet xa chaʼi sbaike xchiʼuk chalik ti jaʼik la jtakboletik jech kʼuchaʼal voʼonkutike. Jaʼ yuʼun, jech ta jpas-o batel li kʼusi onoʼox ta jpase*+ sventa muʼyukuk srasonal yuʼunik ti xtoyet chaʼi sbaike. 13 Yuʼun jecheʼ jtakboletik li viniketik taje, jloʼlavanej j-abteletik, tspʼis sbaik ta yajtakboltak Kristo.+ 14 Pe mu labaluk sba taje, yuʼun li Satanas eke jech-o tspʼis sba ta jun anjel ti xojobaj noʼoxe.+ 15 Jaʼ yuʼun, stalel onoʼox ti tspʼis sbaik ta tukʼil jtuneletik li yaj-abteltak eke. Jech oxal, ti kʼu yelan tspasike jaʼ jech chichʼ slajebik.+
16 Xi chkalboxuk yan veltae: mu me buchʼu snop ti bolune. Pe mi jech chanopike, jech xachʼamikun kʼuchaʼal jun krixchano ti bole sventa xitoyet xa chkaʼi jba jutukuk ek. 17 Li kʼusi chkale maʼuk jech ta jpas jech kʼuchaʼal tspas li Kajvaltike, yuʼun kʼajomal jaʼ jech ta jpas jech kʼuchaʼal jun krixchano ti mu snaʼ lek snopele, ti xtoyet xa tajek chaʼi sba ta skoj ti spatoj yoʼonton ta stuke. 18 Ta skoj ti oy ep buchʼu xtoyet xa chaʼi sbaik jech kʼuchaʼal tspas li krixchanoetike, jech ta jkʼan xitoyet xa chkaʼi jba ek. 19 Ta skoj ti lek xanaʼ xarasonajik yilele, ta sjunul avoʼonton chatsʼikbeik li buchʼutik mu snaʼ xrasonajike. 20 Melel onoʼox, stsʼikbe avuʼunik li buchʼu tsmosoinoxuke, li buchʼu chilbajinoxuk ta sventa li kʼusitik oy avuʼunike, li buchʼu tspojboxuk li kʼusitik oy avuʼunike, li buchʼu xtoyet xa chaʼi sba ta atojolalike xchiʼuk li buchʼu tsyayijes asatike.
21 Jaʼ sventa muʼyuk ichʼbil ta mukʼ chikʼotkutik ti vaʼ yelan chkalboxuke, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼun kakʼoj jbakutik yilel.
Pe mi oy buchʼu mu xkʼexav ti kʼu yelan tspas sbae —muʼyuk jrason ti kʼu yelan chikʼopoje—, muʼyuk chikʼexav ti kʼu yelan ta jpas jba eke. 22 ¿Mi j-ebreoetik? J-ebreoun ek.+ ¿Mi j-israeletik? J-israelun ek. ¿Mi jaʼ xnichʼnabtak Abraan? Xnichʼonun Abraan ek.+ 23 ¿Mi yajtuneltak Kristo? Jaʼ jech ta jtakʼ jech kʼuchaʼal li buchʼu likem xchuvaje: jtuk noʼox ti voʼon mas x-echʼ to jkʼoplale, mas abtejemun,+ mas nopolik noʼox kichʼoj tikʼel ta chukel,+ mu xa noʼox stakʼ chapel ti jayib velta tsots laj kichʼ majele xchiʼuk ep kʼusitik laj kil ti jutuk xa mu licham yuʼune.+ 24 Voʼob to velta laj kichʼ majel yuʼun li judaetike, 39 ta moj laj kichʼ jujun velta,+ 25 oxib velta laj kichʼ jisbel vachʼ,+ jun velta li-akʼbat ton,+ oxib velta laj kil jvokol ta varko ta skoj ti lilije,+ jun akʼobal xchiʼuk jun kʼakʼal te xikajet ta oʼlol nab; 26 nopolik noʼox lixanav, kiloj xiʼel ta ukʼum, jnuptanoj j-elekʼetik, kiloj vokol ta stojolal li buchʼutik jmoj jtsʼunbalkutike,+ kiloj xiʼel ta jyanlumetik,+ kiloj xiʼel ta jteklum,+ kiloj xiʼel ta takixokol balumil, kiloj xiʼel ta nab, kiloj xiʼel ta stojolal li buchʼutik ermanoetik ta alele, 27 li-abtej xchiʼuk tsots laj kakʼ jvokol, nopolik noʼox la jtsʼik vayel jayibuk akʼobal,+ laj kil viʼnal xchiʼuk takitiʼil,+ nopolik noʼox chʼabal jveʼel,+ la jtsʼik sik xchiʼuk chʼabal lek jkʼuʼ jpokʼ.*
28 Maʼuk noʼox ta skoj li kʼusitik taje, yuʼun jujun kʼakʼal ta jvul koʼonton ta stojolal skotol li tsobobbailetik xtoke.+ 29 ¿Buchʼu ti kʼune? ¿Mi mu kʼunukun ek chaʼa? ¿Buchʼu ti tsmak* yakane? ¿Mi mu chi-ilinuk chaʼa?
30 Mi ta jkʼan xitoyet xa chkaʼi jbae, jaʼ toyetkun yuʼun li kʼusitik chakʼ ta ilel ti kʼunune. 31 Li Dios ti jaʼ Stot li Kajvaltik Jesuse, li buchʼu chichʼ muyubtael sbatel osile, snaʼoj ti muʼyuk yakal ta jut kʼope.* 32 Li ta Damaskoe, li ajvalil ti jaʼ ventainbil yuʼun li ajvalil Aretase laj yakʼ ta chabiel jteklum sventa xchukikun, 33 pe laj kichʼ jokʼanel yalel ta moch ta sventanail spat muro li ta jteklume,+ vaʼun jaʼ jech likol lokʼel ta skʼobik.
12 Skʼan xitoyet xa chkaʼi jba. Muʼyuk kʼusi sbalil, pe jaʼ chlik kalbe skʼoplal li kʼusi ilbil ta skʼelobil juʼelale+ xchiʼuk li aʼyejetik yuʼun Kajvaltike.+ 2 Xkojtikin jun vinik ti jmoj oy xchiʼuk Kristo ti oy xa ta 14 jabil ikʼat batel kʼalal to ta yoxkojal vinajele —mu jnaʼ mi xchiʼuk sbekʼtal o mi moʼoj, jaʼ noʼox Dios snaʼoj—. 3 Jech, xkojtikin li vinik taje —mu jnaʼ mi xchiʼuk sbekʼtal o mi moʼoj, jaʼ noʼox Dios snaʼoj— 4 ti laj yichʼ ikʼel batel ta paraiso xchiʼuk ti oy kʼusi laj yichʼ alel laj yaʼi ti mu x-al yuʼun xchiʼuk ti mu stakʼ xal li krixchanoetike. 5 Xitoyet xa chkaʼi jba yuʼun li vinik taje, pe muʼyuk bu xitoyet xa chkaʼi jba ta jtojolal jtuk, jaʼ noʼox xitoyet xa chkaʼi jba ta skoj ti kʼunune. 6 Pe maʼuk skʼan xal ti bolun ti xitoyetuk xa chkaʼi jbae, yuʼun melel onoʼox li kʼusi chkale. Pe ta jtsʼik jba ta spasel sventa mu stoy tajek jkʼoplal ta skoj li kʼusi chil xchiʼuk li kʼusi chaʼi ta jtojolale 7 ti jaʼ noʼox ta skoj li kʼusi laj kichʼ akʼbel kil ti toj echʼ xa noʼox labalik sbae.
Sventa mu toj echʼemuk xitoyet xa chkaʼi jbae, laj kichʼ akʼbel chʼix ta jbekʼtal,+ jun yaj-anjel Satanas jech-o la syayijesun* sventa mu toj echʼemuk xitoyet xa chkaʼi jba. 8 Oxib velta la jkʼanbe vokol Kajvaltik ti akʼo lokʼuk ta jtojolale. 9 Pe xi laj yalbune: «Lek xa-o li slekil yutsil koʼonton ta atojolale; yuʼun kʼalal kʼunoxuke, lek xa tsʼakal ch-abtej ta atojolalik li juʼele».+ Mas to ximuyubaj ti xitoyet xa chkaʼi jba ta skoj ti kʼunune sventa jech teuk oy-o ta jtojolal kʼuchaʼal karpana li sjuʼel Kristoe. 10 Jech oxal, jaʼ ximuyubaj-o kʼalal kʼunune, kʼalal chkichʼ ilbajinele, kʼalal jaʼo oy kʼusi chtun kuʼune, kʼalal jaʼo chkichʼ kontrainele xchiʼuk kʼalal jaʼo oy jvokol ta sventa Kristoe. Yuʼun jaʼo tsotsun kʼalal kʼunune.+
11 Jech jpasoj jba jech kʼuchaʼal jun bol vinik. Voʼoxuk la asujikun ti jech la jpas jbae, yuʼun lek laj avalik jkʼoplal ti jechuke. Jech xtok, ta skotol li kʼusitike muʼyuk bu bikʼit jkʼoplal likʼot yuʼunik li pʼijil jtakboletik avuʼunike akʼo mi mu kʼusi xitun-o.+ 12 Ta melel, vinaj ta atojolalik ti jtakbolune, ti tsʼikem lek kuʼune,+ la jpas senyailtak, la jpas kʼusitik labal sba xchiʼuk la jpas tsatsal skʼelobiltak juʼelal.+ 13 Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi ti voʼoxuk mas jutuk la ataik matanal kʼuchaʼal li yan tsobobbailetike? ¿Mi jaʼ ta skoj ti muʼyuk bu likʼot jech kʼuchaʼal ikatsil ta atojolalike?+ Mi jeche, akʼbeikun perton ta slekil avoʼontonik ti jech la jpase.
14 ¡Kʼelavilik! Jaʼ xa yoxibal velta chapalun sventa chbat jkʼeloxuk, pe muʼyuk bu chikʼot jech kʼuchaʼal ikatsil ta atojolalik. Yuʼun maʼuk yakal ta jsaʼ li kʼusitik oy avuʼunike,+ voʼoxuk ta jsaʼoxuk; yuʼun maʼuk tstsob stakʼin alab nichʼnabiletik+ sventa li stot smeʼike, jaʼ tstsob stakʼin totil meʼiletik sventa li yalab xnichʼnabike. 15 Ta sjunul koʼonton ta jlajes kipal ta aventaik xchiʼuk ta xkakʼ jkuxlejal* ta atojolalik.+ ¿Mi mu jechuk van skʼan xakʼanikun ek ta skoj ti solel jkʼanojoxuke? 16 Pe kʼusiuk noʼox, muʼyuk bu laj kakʼ avikatsik.+ Akʼo mi jech, chavalik ti «manyaune» xchiʼuk ti la «jloʼlaoxuke». 17 Muʼyuk bu laj kilbajinoxuk ta stojolal li buchʼutik la jtakboxuk tale, ¿mi mu jechuk? 18 La jtijbe yoʼonton li Titoe xchiʼuk jmoj la jtak batel xchiʼuk li jun ermanoe. Muʼyuk bu laj yilbajinoxuk jsetʼuk* li Titoe, ¿mi mu jechuk?+ Koʼol jnopbenkutik, ¿mi mu jechuk? Koʼol li kʼusi la jpaskutike, ¿mi mu jechuk?
19 ¿Mi jech yakal-o chanopik ti yakal-o ta jpak jkʼoplalkutik ta atojolalik ti vaʼ xa sjalile? Snaʼoj Dios ti melel xkalkutik ti yakal chkalbekutik skʼoplal li Kristoe. Voʼoxuk ti jkʼanojoxuke, jaʼ sventa atsatsubtasobilik skotol li kʼusi ta jpaskutike. 20 Yuʼun chixiʼ mi mu jechuk chkʼot jtaoxuk jech kʼuchaʼal oy ta koʼontone, ti mu jechuk xataikun ek jech kʼuchaʼal oy ta avoʼontonike, yuʼun jaʼ chopol mi oy tsakbail ta kʼope, mi oy itʼixale, mi oy kʼakʼal oʼontonale, mi muʼyuk koʼol anopbenike, mi oy buchʼu chchopol kʼopojik ta mukule, mi oy buchʼu chloʼiltavane, mi oy junantik ti xtoyet xa tajek chaʼi sbaike xchiʼuk mi oy buchʼu tslikes kʼope. 21 Xuʼ van chakʼun ta kʼexlal Jdios kʼalal chbat jkʼeloxuk yan veltae, vaʼun xuʼ van chkat koʼonton ta skoj li buchʼutik la spas smulik ta voʼnee, pe ti muʼyuk bu sutesoj yoʼontonik ta skoj li kʼusitik ibal sba* la spasike, ti mulivajike* xchiʼuk ti toj kʼexlal sba la spas stalelalike.*
13 Yoxibal xa velta chbat jkʼeloxuk. «Lek chapanbil chkʼot skotol kʼusiuk noʼox mi laj yal chaʼvoʼ o oxvoʼ testigoe».+ 2 Akʼo mi chʼabal te oyun, xkoʼolaj kʼuchaʼal te xa oyun ta xchibal velta yaʼel. Jech xtok, xi xa onoʼox chkalbe batel li buchʼutik laj xa spas smulike xchiʼuk skotol li yantik eke: mi likʼot yan velta kʼusiuk noʼox orae, persa chichʼik tukʼibtasel, 3 yuʼun li voʼoxuke chasabeik sprevail mi ta melel jaʼ yakal chkʼopoj Kristo ta jtojolal, muʼyuk bu kʼun ta atojolalik li Kristoe, tsots ta atojolalik. 4 Melel onoʼox ti laj yichʼ milel ta jtel teʼ ta skoj ti kʼune, pe kuxul ta skoj li sjuʼel Diose.+ Melel onoʼox xtok ti kʼununkutik xchiʼuke, pe jmoj chikuxikutik xchiʼuk+ ta skoj li sjuʼel Dios avichʼojike.+
5 Kʼelo-o me abaik mi lek oy li xchʼunel avoʼontonike, kʼelo-o me abaik ti buchʼuoxuk ta melele.+ ¿Mi yuʼun muʼyuk avakʼojik venta ti jmoj oyoxuk xchiʼuk li Jesukristoe? Pe muʼyuk bu jmoj oyoxuk xchiʼuk Jesukristo mi muʼyuk lek ilbiloxuke. 6 Ta melel, oy ta koʼonton ti xatsakik ta venta ti lek ilbilunkutike.
7 Li avi une, ta jkʼoponkutik Dios ta atojolalik ti mu me xapasik li kʼusitik chopole, pe maʼuk sventa ti lek ilbilunkutik-o yilele, jaʼ sventa xapasik li kʼusitik lek tajeke akʼo mi muʼyuk lek ilbilunkutik yilel li voʼonkutike. 8 Yuʼun mu stakʼ kʼusi jpaskutik jutebuk sventa jkontrainkutik li kʼusi melele, jaʼ noʼox ta jpakbekutik skʼoplal li kʼusi melele. 9 Ta melel, ximuyubajkutik kʼalal kʼununkutike, pe tsotsoxuk li voʼoxuke; li kʼusi yakal ta jkʼanbekutik Dios ta atojolalike jaʼ liʼe: tukʼibtasik yan velta li anopbenike. 10 Jaʼ yuʼun, li kʼusitik taje baʼyel la jtsʼibaboxuk tal kʼalal nom toʼox oyune sventa mu tsotsuk xkakʼ jba mi te xa ox oyun ta atojolalik ta skoj li kabtel yakʼojbun Kajvaltike,+ yuʼun jaʼ sventa stsatsubtasoxuk, maʼuk sventa skʼunibtasoxuk.
11 Ta slajebe, kermanotak, jechuk-o me xamuyubajik, jechuk-o me xatukʼibtas abaik, jechuk-o me xavichʼ patbel avoʼontonik,+ koʼoluk li kʼusi chanopike,+ junuk avoʼonton kuxianik-o;+ vaʼun te oy-o ta atojolalik li Dios ti chkʼanvane xchiʼuk ti chakʼ jun oʼontonale.+ 12 Ta chʼul tsʼutsʼeluk* me xakʼopon abaik ta jujuntal. 13 Chabanukoxuk la chal skotol li buchʼutik chʼule.
14 Li slekil yutsil yoʼonton Kajvaltik Jesukristoe, li kʼanelal yuʼun Diose xchiʼuk li chʼul espiritu ti jmoj yakal ta jtabetik sbalile te oyuk ta atojolal akotolik.
O «vokolil».
O «vokolile».
O «vokoliletike».
O jaʼ van skʼoplal «li kʼusi anaʼojik xa leke».
Literal «kʼalal to ta stsutsebe».
O jaʼ van skʼoplal «sventa chibuk to velta xatabeik sbalil».
Silas sbi xtok.
O «prentail; xkʼexol».
O «sventa mu xbikʼat».
O «mu stsalutik».
O «li kʼusi snopoje».
O «ta buyuk noʼox chvinaj kuʼuntik».
O «maʼuk sventa jpaskutik-o kanal takʼin li».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
O jaʼ van skʼoplal «tspas li s-espiritu Jeovae».
O «li kʼusitik oy avie». Kʼelo Glosario, li kʼusitik oy ta balumile.
O «jarra patbil ta achʼel».
O jaʼ van skʼoplal «maʼuk skʼan xal ti te xa chi-alubkutike».
O «prevae».
O «jnaklebtik».
O «jnaklebtik ta vinajel».
O «prentail; xkʼexol».
O «chkichʼtik akʼel ta ojtikinel».
O «jtʼabeskutik-o».
O «xchopolil».
Xuʼ van jaʼ sventa spak sutel.
O «jsurtokʼobkutik». Xuʼ van jaʼ sventa spoj sba.
O «tukʼibtasel».
O «jamojboxuk koʼontonkutik».
Te likem tal ta jpʼel kʼop ta ebreo ti jaʼ skʼan xal ‹mu kʼusi xtun-oe›. Taje jaʼ skʼoplal li Satanase.
O «O kʼusi jmoj oy yuʼunik».
O «buchʼu tukʼ».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Glosario, ibal sba.
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Glosario, xiʼtael Dios.
O «achopolilike».
O «ti muʼyuk amulike».
O jaʼ van skʼoplal «xkuxet koʼonton ta atojolalik».
O «jchopolilkutik».
Kʼelo Apendise A5.
O «Ta slekil yoʼonton».
Kʼelo Apendise A5.
Kʼelo Apendise A5.
O «koltael».
O «li kabtele».
Literal «tʼanalun».
O «tstʼabes».
O «ta jnop kʼope; chi-epal kʼopoje».
O «smajun».
Li ta griego kʼope jaʼ psykje. Kʼelo Glosario, psykje.
O «jutebuk».
Kʼelo Glosario, ibal sba.
Li ta griego kʼope jaʼ porneia. Kʼelo Glosario, mulivajel.
Li ta griego kʼope jaʼ aselgueia. Kʼelo Glosario, talelal toj kʼexlal sba.
O «butsʼeluk; tsʼutsʼuneluk».