Fevrero

¿Kʼuxi tstsʼaki «yabtelal» ta jtojolaltik ti chkuch kuʼuntike? Veno, kʼalal yakal ta jnuptantik jtosuk vokolile yikʼaluk van xkakʼtik venta ti skʼan to smalael kuʼuntike, ti oyuk ta koʼontontik stojel ta vokole o ti masuk to xijkʼanvane (Sant. 1:4). Vaʼun kʼalal chkuch kuʼuntike, jaʼ me tskoltautik ta stsʼitesel lek li talelaletik taje xchiʼuk mas to me chijlekub li yajtsʼaklomutik Kristoe. Ta skoj ti ta jkʼantik ti xlekub batel li jtalelaltike, mu me jnoptik ti jaʼ lek mu xa jchʼunbetik smantal Jeova sventa x-echʼ noʼox li jvokoltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi yakal chkakʼtik persa ta stsalel li kʼusi chopol ta jnoptike mu me xkakʼtik akʼo stsalutik. Jaʼ lek kalbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta slokʼesel li kʼusi chopol ta jnoptike. Jech xtok, ¿mi oy junuk avutsʼ avalal ti tskontrainot ta skoj ti chatun ta stojolal Jeovae? ¡Mu me xalubtsaj! Jpʼeluk avoʼonton ti xatun-o batel ta stojolal li Jeovae. Mi muʼyuk chalubtsaje, mas to me chapat avoʼonton ta stojolal li Jeovae. Vuleso me ta ajol liʼe: sventa lek xilutik li Diose, skʼan me xkuch kuʼuntik (Rom. 5:3-5; Sant. 1:12). w16.04 2:15, 16

Li Jeovae parejo noʼox chilutik jkotoltik akʼo mi jelel jtsʼunbaltik, jlumaltik xchiʼuk stalel jkuxlejaltik. Jaʼ laj yakʼ ti jeleluk li krixchanoetike sventa kʼupiluk sba xvinaj xchiʼuk ti labaluk sbae. Jaʼ yuʼun muʼyuk me lek mi chʼabal jbalil chkaʼi jbatik ta skoj ti jelel stalel jkuxlejaltike (Rom. 10:12). Pe muʼyuk me lek ti jaʼ mas lek chkil li jlumaltike, yuʼun jaʼ ta jtoy-o jbatik yuʼun xchiʼuk xiʼel me stikʼutik ta politika. Jaʼ jech kʼot ta pasel ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, muʼyuk lek laj yilik yan ermanoetik ta skoj ti yan-o slumalike (Ech. 6:1). Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xuʼ xkakʼtik venta mi oy jutukuk ta koʼontontik li toybail ta skoj jlumaltike? Jnoptik avaʼi ti chalbutik kʼu yelan akʼo jpastik jtosuk abtelal junuk ermano ti yan-o slumale, ¿mi muʼyuk ta jchʼuntik ta skoj ti ta jnoptik ti mas lek ti kʼu yelan ta jpas li voʼotike? Mi jeche, jvules me ta joltik li mantal toj tsots skʼoplal chal li teksto avie. w16.04 4:12, 13

Li Jesuse la xchol batel «li lekil aʼyejetik ta sventa Ajvalilal yuʼun Dios[e]», vaʼun tskʼan ti jechuk spasik batel li yajchankʼoptak eke. ¿Mi oy van junuk organisasion ti yakal chcholik mantal «ta skotol jteklumetike»? Oy ta melel, jaʼ li stestigotak Jeovae (Mat. 28:19). Jun pale ti ayem ta naklej ta epal lumetike la sjakʼbe stestigotak Jeova ti kʼusi aʼyejal chcholike, xi laj yale: «Bol krixchanoetik ta jyalel, yuʼun xi la stakʼ skotolik li buchʼutik la jakʼbee: ‹Jaʼ li lekil aʼyejetik ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose›». Pe ta melele, maʼuk «bol krixchanoetik» li stestigotak Jeovae. Yuʼun lek tsobolik ta skoj ti jaʼik li melel yajtsʼaklomtak Kristoe (1 Kor. 1:10). Li aʼyej chalike koʼol tajek kʼuchaʼal chal Li Jkʼel osil ta toyole. Yakal chalbe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Jeovae. Jaʼ yuʼun, kʼalal chlokʼ jujun velta li revista taje chichʼ pasel imprimir jutuk mu 59 miyon ta lik ta 254 jeltos kʼopetik. Jaʼ li vun ti mas pukbil ta spʼejel Balumile. w16.05 2:6

Jnoptik avaʼi ti ta jkʼan chij-och ta prekursor regulare. Pe sventa xkʼot ta pasel kuʼuntike skʼan van jutukajestik li kʼusi oy kuʼuntik sventa masuk jcholtik mantale. Vaʼun xuʼ van xlik jnoptik mi xijmuyubaj van ta skoj ti mas xa jutuk jtakʼintike xchiʼuk ti mas xa jutuk kʼusitik x-ayan kuʼuntik mi lik tunkutik ta prekursore. Ta melel, li Vivliae muʼyuk bu chalbutik ti persa skʼan xij-och ta prekursor sventa xijtun ta stojolal li Jeovae, yuʼun xuʼ tukʼ xijtun batel ta stojolal kʼuchaʼal jcholmantal noʼox. Akʼo mi jech, laj onoʼox yal Jesus ti ep bendision ta jtatik mi ta sjunul koʼonton chkil jvokoltik ta skoj li Ajvalilal yuʼun Diose (Luk. 18:29, 30). Jech xtok, li Vivliae chalbutik ti kʼupil sba chil Jeova kʼalal chlokʼ ta koʼontontik chkakʼbetik ‹matanale›. Maʼuk noʼox, yuʼun tskʼan ti xkakʼbetik yipale xchiʼuk ti xijmuyubajuk noʼox xijtun ta stojolale (Sal. 119:108, Ch). ¿Mi mu jechuk ti jaʼ tskoltautik mi la jnopbetik lek skʼoplal li tekstoetik taje xchiʼuk ti xkalbetik li Jeovae? Jaʼ, yuʼun te chkakʼtik venta kʼusi tsnop xchiʼuk ta me xakʼbutik bendision mi jech la jpastike. w16.05 3:13

Li vokoliletik chalbe skʼoplal jvuntike maʼuk noʼox me jech tsnuptanik li kerem tsebetike, yuʼun jech ta jnuptantik ek. Jkotoltik onoʼox skʼan jpakbetik skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike, ti jnaʼtikuk spajesel li kʼusi tskʼan koʼontontike, ti mu xijlaj ta loʼlael yuʼun li jchiʼiltaktike, ti mu jchiʼintik li buchʼutik chopolike xchiʼuk ti mu jchʼay koʼontontik li ta kʼusitik chopole. Manchuk mi jaʼ sventa kerem tsebetik li vunetik taje, ta me skoltautik ek sventa stsal kuʼuntik li kʼusitik taje xchiʼuk yan vokoliletik. Jaʼ yuʼun mu me jnoptik ti muʼyuk chtun kuʼuntik li vunetik taje, yuʼun te lokʼem tal ta Vivlia. Jech oxal jkotoltik me xuʼ jtabetik sbalil. Li jeltos vunetik oy kuʼuntike maʼuk noʼox skoltaoj kerem tsebetik sventa stsal yuʼunik li vokolil tsnuptanike, yuʼun jaʼ skoltaoj xtok sventa xchʼiik ta mantal xchiʼuk ti xnopajik ta stojolal Jeovae. Taje ta me stabeik sbalil ek li buchʼutik oy xa sjabilalike (Ecl. 12:13). w16.05 5:15, 16

«Ti Ajvalil Dios cuʼuntique, jun noʼox, muʼyuc yan». ¡Tspat tajek koʼontontik maʼ taje! Kʼalal jech laj yaʼi li j-israeletike jaʼ akʼbat stsatsal yoʼontonik sventa xkuch yuʼunik li vokolil tsnuptanik kʼalal ch-ochik xa batel li ta Albil Balumile. Jaʼ me jech chakʼ stsatsal koʼontontik ek yoʼ xkuch kuʼuntik li mukʼta tsatsal vokolile, ti junuk noʼox koʼontontik li ta Paraisoe xchiʼuk ti jmojuk noʼox oyutike. ¿Mi xkaʼibetik lek smelolal ti «jun noʼox» li Dios kuʼuntike? Mi jeche, jaʼuk noʼox me xkichʼtik ta mukʼ. Jkʼantik me xchiʼuk jpasbetik me yabtel ta sjunul koʼontontik, ta sjunul jnopbentik xchiʼuk ta sjunul kipaltik. Kakʼbetik me yipal ti junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li kermanotaktike xchiʼuk jmojuk me oyutik. Mi jech ta jpastike, lek me chilutik li Jesuse xchiʼuk xi me chalbutike: «Laʼik li voʼoxuk ti akʼbiloxuk bendision yuʼun Jtote, laʼ uʼuninik li Ajvalilal ti chapanbil xa onoʼox ta aventaik kʼalal lik tal stsʼunbal krixchanoetike» (Mat. 25:34). w16.06 3:2, 20

Toj chopol kʼalal ta jtoy jbatike, yuʼun chʼabal noʼox jmul chkaʼi jbatik xchiʼuk mu xa kʼunutikuk ta patel. ¿Mi oy jech jnuptanojtik ek? ¿Mi oy buchʼu la syayijes koʼontontik o ti laj kichʼtik pojbel li kʼusi jbainojtik ta tsobobbaile? ¿Kʼu yelan laj kaʼi jbatik? ¿Mi lik van jtoy jbatik? ¿O mi jaʼ van tsots skʼoplal laj kaʼitik ti jchapan jkʼoptik xchiʼuk li kermanotaktike xchiʼuk ti tukʼuk-o koʼontontik ta stojolal li Jeovae? (Sal. 119:165; Kol. 3:13). Mi yakal ta jpas jmultik ta mukule xuʼ xlik jpʼajtik li tojobtaseletik chakʼbutik Jeovae. Vaʼun mas xa me ta ora chijtsʼuj ta mulil (Ecl. 8:11). Jaʼ jech la snuptan jun ermano ti nopem xa ox xaʼi skʼelel pornografiae, xi laj yale: «Lik jchopol kʼoptaik li moletike». Ti kʼusitik tskʼele jaʼ xa chchibajesat-o ta mantal. Vinaj onoʼox ti kʼusi yakal tspas ta mukule xchiʼuk laj yichʼ koltael. Melel onoʼox chaʼa, jkotoltik jpasmulilutik. Pe mi chlik jchopol kʼoptatik li buchʼu chakʼbutik tojobtasele xchiʼuk mi chlik kaltik ti chʼabal jmultike, ti jaʼ muʼyuk ta jkʼanbetik perton li Jeovae xchiʼuk ti skoltautike, yikʼaluk yakal xa me chyijub li koʼontontike. w16.06 2:5, 6

Li Jesuse snaʼoj ti chat-o yoʼonton yajchankʼoptak ta skoj ti kʼusi tslajesike, ti kʼusi chuchʼike xchiʼuk ti kʼusi tslapike. Pe li kʼusi oy ta yoʼonton li Jesuse jaʼ ti xaʼibeikuk smelolal yajchankʼoptak ti skʼan mu svul yoʼontonik ta skoj li kʼusitik chtun yuʼunike. Yuʼun snaʼoj ti xuʼ xchʼaybat-o yoʼontonik mi tsvul tajek yoʼontonik ta sventa li kʼusi chtun yuʼunike, vaʼun jaʼ muʼyuk xa tstsakik ta mukʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale. Ta melel, oy tajek ta yoʼonton yajchankʼoptak li Jesuse, jech oxal, kʼalal laj yal li Mantaletik ta Vitse chanib to velta laj yalbe ti mu svul-o yoʼontonik ta skoj li kʼusitik chtun yuʼunike (Mat. 6:27, 28, 31, 34). Snaʼoj ti ta onoʼox xtun kuʼuntik skotol taje. Jech xtok, snaʼoj «ti chtal tsots vokolil» li ta ‹slajebal kʼakʼale›, jaʼ yuʼun mas to vokol chkaʼitik (2 Tim. 3:1). Ta melel, toj ep krixchanoetik ti chʼabal yabtelike xchiʼuk mas xa toyolik ta manel li kʼusitik chtun kuʼuntik avie. Ta epal lumetike oy krixchanoetik ti toj povreike, jaʼ yuʼun jutuk tajek li kʼusi tslajesike o bakʼintike chʼabal mi jsetʼuk. Pe jech xtok, li Jesuse snaʼoj ti jaʼ ‹mas tsots skʼoplal li jkuxlejaltike xchiʼuk li jbekʼtaltike, ti jaʼ mu sta li jveʼeltik xchiʼuk li jkʼuʼ jpokʼtike›. w16.07 1:8, 9

Ta skoj ti mu xchʼunbe kuʼuntik skotol smantaltak li Jeovae, mu jtatik-o ti chakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta jtojolaltike. Li kʼusi jtatik-oe jaʼ ti xijchame. Xi onoʼox laj yal li ajvalil Salomone: «Ta melel muʼyuc bochʼo liʼ ta banamil ti batsʼi ven tuqʼue ti me jutuc mu sta smule» (Ecl. 7:20). Jaʼ jechtik laj yal ta mas tsʼakal li jtakbol Pablo eke, ‹jpasmulilutik jkotoltik, mu jtabetik li smukʼulal Diose› xchiʼuk «li stojol [jmultike] jaʼ li lajelale» (Rom. 3:23; 6:23 sbavokʼal). Skʼanojutik tajek jkotoltik li Jeovae. Jaʼ yuʼun la stak tal sventa xcham ta jtojolaltik li jun noʼox Xnichʼone. Taje jaʼ mas to te vinaj li slekil yutsil yoʼontone (Juan 3:16). Xi laj yal Pablo ta sventa li Jesuse: «Chkiltik avi ti laj xa yichʼ skorona ta sventa mukʼulal xchiʼuk ta sventa ichʼel ta mukʼ ta skoj ti laj yil svokol ta lajelale, ta sventa slekil yutsil yoʼonton Dios la spas preva lajelal sventa skotol li krixchanoetike» (Evr. 2:9). Jaʼ jech, «li matanal chakʼ Diose jaʼ kuxlejal sbatel osil ta stojolal li Kristo Jesus ti jaʼ Kajvaltike» (Rom. 6:23 xchaʼvokʼal). w16.07 3:3, 4

Stalel onoʼox ti chijnupune. Pe, ¿kʼuxi lik talel li nupunele xchiʼuk kʼu yuʼun? Mi laj kaʼibetik smelolal taje, jaʼ tskoltautik sventa jechuk xkiltik kʼuchaʼal chil Dios li nupunele xchiʼuk li kʼusitik lek ta jtatik yuʼune. Kʼalal pasat yuʼun Dios li Adane, akʼbat jun yabtel, albat ti akʼo xakʼbe sbi li chonbolometike. Vaʼun laj yakʼ venta Adan ti muʼyuk ‹yajkoltaobbaile›. Jaʼ yuʼun li Diose laj yakʼ vayuk li Adane, vaʼun la slokʼesbe jun xchʼilteʼ. Laje jaʼ la stunes sventa spasbe yajnil li Adane. Vaʼun jaʼ jech lik talel li nupunele (Gén. 2:20-24). Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, jaʼ jun matanal yakʼoj Jeova li nupunele. Ta mas tsʼakale, la xchaʼal Jesus li kʼusi laj yal Jeova ta nichimaltik Edene, xi laj yale: «Ta xikta stot xchiʼuk smeʼ li vinike, yuʼun ta xnapʼi ta yajnil, vaʼun tspas ta jun sbekʼtalik li chaʼvoʼike» (Mat. 19:4, 5). Kʼalal pasbat yajnil yuʼun Jeova li Adane tunesbat jun xchʼilteʼ. Jaʼ yuʼun skʼan xaʼibeik lek smelolal ti oy ta yoʼonton Jeova ti jmojuk-o oyike. Yuʼun li Jeovae mu skʼan ti xchʼak-o sbaik li nupultsʼakaletike, mi jaʼuk ti saʼ jayvoʼuk snup xchiʼilike. w16.08 1:1, 2

Maʼuk noʼox la xcholbe mantal epal krixchanoetik li Jesuse. Yuʼun ep ta velta la xchanubtas ta jujuntal xtok. Pe kʼalal chchiʼinan ta loʼil li krixchanoetike lek onoʼox yoʼonton laj yakʼ ta ilel. Jun skʼelobile jaʼo kʼalal la xchiʼin ta loʼil jun ants ti ay slup yaʼal ti te nopol xil li jteklum Sikare (Juan 4:5-30). Jun velta xtoke la xchiʼin ta loʼil jun jtsobpatan ti Mateo Levi sbie, vaʼun li Jesuse xi laj yalbee: «Laʼ tsʼakliun». Li Mateoe la xchʼam li takel ta ikʼel taje. Ta tsʼakale, li Mateoe laj yikʼ ta veʼel ta sna li Jesuse xchiʼuk yan krixchanoetik. Vaʼun te la xchiʼin ta loʼil epal krixchanoetik li Jesuse (Mat. 9:9; Luk. 5:27-39). Jun vinik ti Natanael sbie oy toʼox kʼusitik chopol laj yal ta stojolal li krixchanoetik ta Nasaret ti jaʼ te slumal li Jesuse. Akʼo mi jech, lek onoʼox yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Jesuse. Ta skoj taje jel li kʼusi snopoj toʼox ta stojolal li Jesuse xchiʼuk ayan ta yoʼonton yojtikinel mas (Juan 1:46-51). ¿Kʼusi chakʼ jchantik li Jesuse? Jaʼ ti chchikintaik krixchanoetik kʼusi chkalbetik mi chkakʼtik ta ilel slekil koʼontontike. Jech jchanubtastik ek li buchʼutik achʼik toe sventa mas skʼupinik li cholmantale. w16.08 4:7-9

Ta skoj ti mu xa xchapaj chaʼi skʼopik li nupultsʼakaletike, chkʼot ta nopel yuʼunik ti jaʼ mas lek ti chchʼak sbaik o tsutes-o sbaike. Pe li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti maʼuk tajimol ti chchʼak sbaike. Laj to xchaʼal li kʼusi laj yal Dios ta sventa li nupunele xchiʼuk xi to laj yale: «Ti kʼusi spasoj ta jun li Diose muʼyuk buchʼu xuʼ xchʼak» (Mat. 19:3-6; Gén. 2:24). Lek xvinaj ti oy ta yoʼonton Jeova ti yikʼojuk-o sbaik li nupultsʼakaletike (1 Kor. 7:39). Ta onoʼox me xchapanutik Jeova ta skoj li kʼusitik ta jpastike. Taje jaʼ me tskoltautik sventa aniluk noʼox jchapan jkʼoptik kʼalal muʼyuk to tsatsajeme. w16.08 2:10, 11

Skʼan me vikʼiluk lek jsatik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼo xuʼ xtal stsakutik ta kʼop kajkontratik kʼalal chʼayem koʼontontike o kʼalal chʼabal kipaltike. Kʼalal chal Vivlia ti ‹tsaluk me avuʼunik li kʼusi chopol›, xie, jaʼ skʼan xal ti xuʼ kuʼuntik stsalel li kʼusi chopole. Pe mi mu jchabi jbatike xchiʼuk mi lijlubtsaj ta stsalel li Satanase, li sbalumile xchiʼuk li kʼusi vokol chkaʼitik yiktaele, ta me stsalutik un bi. Jaʼ yuʼun mu me xijlubtsaj, mu me xijchibaj xchiʼuk mu me x-alub kok jkʼobtik (1 Ped. 5:9). Mi ta jkʼan chkuch kuʼuntike, skʼan me teuk ta joltik ti kʼu yuʼun skʼan xkakʼbetik yipale. Yuʼun chkakʼbetik yipal ta skoj ti ta jkʼan lekuk xilutik li Diose. Xi chal Evreos 11:6: «Li buchʼu chnopaj ta stojolal Diose skʼan xchʼun ti oye xchiʼuk ti ch-akʼbat smotonik li buchʼutik ta sjunul yoʼonton tsaʼike». Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, mi ta jkʼan chakʼbutik bendision li Jeovae skʼan me tsots xkakʼbetik yipal (Ech. 15:17). w16.09 2:4,5

Li Vivliae jaʼ me tskoltautik yoʼ lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik sventa jkʼupil kʼoptatik li Diose. Akʼo mi jech, ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike jaʼ te chvinaj ti kʼu yelan ta jkʼupintike. Kʼalal ta jman jkʼuʼ jpokʼtike mu xkoʼolaj kʼuchaʼal skʼuʼ spokʼ yantik ta skoj ti jelel kʼu yelan ta jkʼupintike. Pe skʼan me lekuk chukʼbil, ti muʼyuk jateme xchiʼuk ti lekuk noʼox sba xvinaje. Jech xtok, skʼan me jtsaktik ta venta ti kʼusi ta jpastik sventa jechuk jlap li jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk ti muʼyuk chopol chilik ti bu nakalutike. Ta melel, toj vokol ta tael li jkʼuʼ jpokʼtik ti lek noʼox sba xvinaje. Yuʼun jaʼ mas chchonik li kʼusitik achʼ to chlokʼanuk tale. Jech oxal li antsetike skʼan me xchʼakbeik skʼakʼalil xchiʼuk xakʼ yipalik sventa mu jaʼuk saʼik li tsekiletik, faldaetik o vestidoetik ti toj bikʼit o ti toj komkom xvinaje, ti skʼel lek ti kʼu yelan li skʼuʼ tsmanike, li xchilike o yan kʼusitik. Jaʼ jech skʼan spas li viniketik eke, skʼan me mu jaʼuk smanik li sakoetik xchiʼuk vexiletik ti mu xa lekuk xvinaje. ¿Kʼu yuʼun toj ep sbalil ti jechuk jpastike? Baʼyuke, jaʼ ta skoj ti chil kermanotaktik ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk mas me jun yoʼontonik kʼalal chilik ti lek noʼox sba kʼu yelan xvinaj li jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk ti alakʼ sbae. Xchibale, jaʼ ti ta jkʼupil kʼoptatik li Jtotik ta vinajel ti skʼanojutik tajeke. Taje jaʼ mas tsots skʼoplal ti jkʼupil kʼoptatik li Jeovae, jaʼ muʼyuk tsots skʼoplal mi muʼyuk ta jlaptik jlikuk kʼuʼil ti lek tajek chkiltike. w16.09 3:15, 16

Jaʼ me chkoltaat kalab jnichʼnabtik sventa snopbeik lek skʼoplal kʼalal ta jtunestik skʼelobiltake. Jaʼ chkoltaatik ta yaʼibel lek smelolal li kʼusi chchanike, ti xkom ta sjolike xchiʼuk ti xmuyubajikuk noʼox kʼalal chchanike. Jtunestik skʼelobiltak xtok sventa xkakʼbetik xchan kalab jnichʼnabtik ti tukʼ snaʼ xkʼopoj li Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ jkʼelbetik skʼoplal li kʼusi chal li teksto avie. Pe mu jaʼuk noʼox xkalbetik smelolal ti jaʼ laj yal Jeova li teksto taje. Skʼan jkoltatik sventa snopbeik lek skʼoplal. Kalbetik ti muʼyuk van xchʼunoj krixchanoetik li vaʼ kʼakʼal ti ta jech noʼox tʼuyul li Balumile, yuʼun persa la oy kʼusi kajal-o li kʼusitik x-ayane. Ta skoj ti chʼabal toʼox teleskopio o avionetik ti chbat ta yan planetaetike, mu snaʼik ti muʼyuk kʼusi kajal-o li Balumile. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti tukʼ snaʼ xkʼopoj li Vivliae yuʼun jaʼ Skʼop li Jeovae, manchuk mi voʼne xa laj yichʼ tsʼibael (Neh. 9:6). w16.09 5:9, 12

Mi oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ta stojolal li Xnichʼone, maʼuk noʼox me oy ta koʼontontik snaʼel ti kʼusi la spasik ta jtojolaltike xchiʼuk ti kʼusi tspasik ta mas tsʼakale. Moʼoj, yuʼun ta sjunul koʼontontik ta jkʼan chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi chakʼik jchantike xchiʼuk ta jkʼan ta jkoltatik yan krixchanoetik sventa xchanik ek. Mi ta jkʼan chijkuxi sbatel osil li ta achʼ balumile, skʼan me tsotsuk-o lek li xchʼunel koʼontontike. Li xchʼunel oʼontonale xkoʼolaj kʼuchaʼal jtekʼ uni teʼ. Sventa lekuk noʼox yoxe xchiʼuk ti xchʼie, skʼan me xkakʼolanbetik yaʼlel sventa mu xtakij. Jaʼ me jech li xchʼunel koʼontontik eke, skʼan me oyuk kʼusi jpastik sventa lekuk tsots xchʼi batel (Tito 2:2; 2 Tes. 1:3; Luk. 22:32; Evr. 3:12). w16.10 4:4, 5

Kʼalal chukatik batel ta Babilonia li Daniel xchiʼuk li yamigotake, sujatik ta xchanel ti kʼu yelan xkuxlejal li jbabiloniaetike xchiʼuk ti akʼo xlik yichʼik ta mukʼ li diosetik tee. ¿Kʼuxi sujvanik? Laj yakʼbeik xchan li skʼopike xchiʼuk la sjelbeik li sbiike (Dan. 1:3-7). Li sbi akʼbat Daniele tsakal skʼoplal xchiʼuk li sbi sdiosik ti mas tsots skʼoplal ta Babiloniae, Bel sbi. Yuʼun li kʼusi van oy ta yoʼonton ajvalil ta Babiloniae jaʼ ti xchʼun Daniel ti jaʼ mas tsots sjuʼel li sdiose, ti jaʼ la mu sta li Jeovae (Dan. 4:8). Li Daniele albat ti jaʼ akʼo slajes li sveʼel ajvalil ta Babilonia ti lek mue. Pe oy kʼusi jpʼel ta yoʼonton tspas li Daniele, jaʼ ti chchʼunbe smantal li Diose (Dan. 1:8). Tsots lek xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeova manchuk mi ta yan lum oy. ¿Kʼusi laj yut? La skʼelbe lek skʼoplal li chʼul livroetik ti tsʼibabil ta evreo kʼope (Dan. 9:2). Kʼalal te xa ox van 70 jabiluk skʼotel ta Babilonia li Daniele, jaʼ jech-o ta evreo kʼop ch-albat li sbie (Dan. 5:13). w16.10 2:7, 8

Li Jesuse lik stunes tal ta 1919 «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa skolta li steklumal Dios ta yaʼibel smelolal li Vivliae xchiʼuk ti xchʼunbeik smantale (Mat. 24:45-47). Kʼalal ta jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivliae, jaʼ me jech sak, jmoj xchiʼuk jun yoʼonton li tsobobbaile. Jech oxal, xi jakʼbe jbatike: «¿Mi tukʼ van chkakʼ jba ta stojolal li Jesuse xchiʼuk ta jchʼun li mantaletik chal talel li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile?». Li Vivliae chal ti lek chapal li yajtuneltak Jeova ta vinajele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Ezequiele akʼbat yil ti te tikʼil ta skareta li Jeovae xchiʼuk ti anil tajek chanav jaʼ ti bu jotukal skʼan xbat li Jeovae (Ezeq. 1:4-28). Li Kristo xchiʼuk li anjeletike poʼot xa me slajesik li chopol balumile. Jaʼ jech skotolik chichʼik ta mukʼ li Jeovae, li sbie xchiʼuk li sderecho sventa ch-ajvalilaje. w16.11 3:9, 10

Jech kʼuchaʼal la spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, li voʼotik eke ta jtsob jbatik sventa jchantik li Skʼop Diose xchiʼuk ti jpatbe jba koʼontontik ta jujuntale (1 Kor. 14:31). Li ermanoetik ti jal xa tunemik tal ta stojolal Jeovae skʼanik me patbel yoʼontonik. Kalbetik skʼoplal Josue, ti tʼujat yuʼun Jeova sventa sbeiltas li j-israeletik kʼalal jutuk xa ox skʼan x-ochik li ta Albil Balumile. Li Josuee jal xa ox tunem talel ta stojolal Jeova, akʼo mi jech, xi albat yuʼun Jeova li Moisese: «Albo mantal li Josuee. Patbo yoʼnton; tsatsubtasbo yoʼnton, yuʼun jaʼ xa chicʼ jelovel scotol li achiʼiltaque. Jaʼ chacʼbe ta scʼobic scotol li osil ti leʼ chaqʼuel batele» (Deut. 3:27, 28). ¿Kʼu yuʼun skʼan patbel yoʼonton li Josuee? Yuʼun ep ta velta tspasik kʼop ta tsʼakal li j-israeletike xchiʼuk oy onoʼox chchʼayik li ta paskʼope (Jos. 7:1-9). Jaʼ jech li avi eke, skʼan patbel yoʼonton li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun tsots tajek ch-abtejik sventa xchabiik li steklumal Diose (1 Tes. 5:12, 13). w16.11 1:12, 13

Li Jchanolajeletik ta Vivliae laj yakʼik venta ti mu baluk noʼox ti xalbeik yutsʼ yalalik, yamigoik xchiʼuk li buchʼutik jmoj srelijion xchiʼukik ti mu xa kʼusi skʼanik ta sventa li jecheʼ relijione. Moʼoj, yuʼun skʼan chalbeik skotol krixchanoetik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jun jchonbail ants li Mukʼta Babiloniae. Jaʼ yuʼun, li ta disiembre ta 1917 xchiʼuk li ta slikebaltik 1918, li uni jaymil jchanolajeletik ta Vivliae xmuyubajik la spukik batel lajuneb miyon ta lik tratado ti xi sbie: La caída de Babilonia. Li tratado taje jaʼ te jamal laj yalik li jecheʼ chanubtasel chakʼik ta chʼulnaetike. Li jbabeetik ta relijione ilinik tajek. Pe muʼyuk xmakatik-o li Jchanolajeletik ta Vivlia sventa xcholik-o batel li mantale, yuʼun jpʼel-o yoʼontonik ti jaʼ chchʼunbeik «smantal kʼuchaʼal ajvalil li Diose, maʼuk li krixchanoetike» (Ech. 5:29). Skotol li kʼusitik laj kaltik taje, chakʼ kiltik ti muʼyuk x-ochik ta skʼob mukʼta Babilonia li yajtsʼaklomtak Kristo li ta Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile. Ta melel, yakal xa chkolik lokʼel li ta jecheʼ relijione xchiʼuk yakal tskoltaik yantik sventa jech spasik ek. w16.11 5:2, 4

¿Buchʼutik van skʼoplalik taje? Xuʼ van jaʼ ta jnoptik ta anil ti jaʼ skʼoplalik li buchʼutik jaʼik yajtsʼaklom Kristoe xchiʼuk li buchʼutik maʼukike. Pe li Pabloe jaʼ laj yalbe skʼoplal li yajtsʼaklomtak Kristo «ti takbiloxuk ta ikʼel sventa chʼul lakʼotik» xi skʼoplalike (Rom. 1:7). Jaʼ yuʼun, li buchʼutik ‹chakʼ snopbenik ta stojolal li bekʼete› xchiʼuk li buchʼutik ‹chakʼ snopbenik ta stojolal chʼul espiritue› jaʼik yajtsʼaklomtak Kristo. Li jtakbol Pabloe laj yal ti kʼalal maʼuk toʼox jchʼunolajele ‹kuxul toʼox kʼuchaʼal tskʼan li bekʼete› jech kʼuchaʼal li yan yajtsʼaklomtak Kristoe (Rom. 7:5). Yuʼun jaʼ toʼox tspasik ‹li kʼusi tskʼan sbekʼtalike›. Jech oxal li buchʼutik «kuxulik kʼuchaʼal tskʼan bekʼete» jaʼ tspasik li kʼusi chopol tskʼan yoʼontonike. w16.12 2:5, 7

Bakʼintike ta jvul-o koʼontontik li kʼusitik jpasojtik ta voʼnee. Jech laj yaʼi sba bakʼintik ek li ajvalil David kʼalal tsvules ta sjol li smul spasojane. Kʼalal chalbe skʼoplal li kʼusitik spasoje, chal ti tsvul-o yoʼontone xchiʼuk ti ch-alub-o chaʼi sbae (Sal. 38:3, 4, 8, 18). Pe oy kʼusi toj lek kʼot ta nopel yuʼun li Davide, xuʼ jech jpastik li voʼotik eke. La spat yoʼonton ta stojolal Jeova ti chkʼuxubinate xchiʼuk ti akʼat ta pertone (Sal. 32:2, 3, 5). Bakʼintik xtoke xuʼ van ta jvul-o koʼontontik li kʼusi xuʼ xkʼot ta jtojolaltik avie. Kʼalal la stsʼiba Salmo 55 li Davide jaʼo chiʼ tajek, yuʼun tskʼan ox chmilat (Sal. 55:2-5). Pe koliyal ti spatoj yoʼonton ta stojolal Jeovae tsal yuʼun li kʼusi tsvul-o yoʼontone. Ta sjunul yoʼonton la skʼanbe Jeova ti akʼo xkoltaate. Pe muʼyuk smeyoj skʼob kom kʼalal jech la spase, oy kʼusi la spas ek sventa stsal yuʼun li svokole (2 Sam. 15:30-34). Xuʼ jchanbetik xtok li kʼusi la spas Davide. Mu me xkakʼ ti akʼo sventainutik li vul oʼontonale, jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa stsal kuʼuntik li jvokoltike xchiʼuk jpat koʼontontik ti tskoltautik li Jeovae. w16.12 3:14, 15

Li Davide la xchʼam li tukʼibtasel akʼbat yuʼun li yaj-alkʼop Jeova ti Natan sbie. Li David eke laj yalbe Jeova li smule. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti tskʼan lek ch-ilat yuʼun Jeova yan veltae (Sal. 51:1-17). Muʼyuk bu xakʼ ti xat-o tajek yoʼonton ta skoj ti jaʼ ta smul laj yaʼie, moʼoj, yuʼun solel jaʼ jech laj yichʼ-o yoʼonton, vaʼun, muʼyuk xa bu spas jech smul yan velta. Jaʼ yuʼun ta tsʼakale, pas ta jun vinik ti tsots xchʼunel yoʼonton kʼalal to ti chame xchiʼuk jaʼ jech tsvulesat ta sjol yuʼun li Jeovae (Evr. 11:32-34). ¿Kʼusi ta jchantik ta stojolal li Davide? Mi oy la jpastik tsatsal mulile, skʼan me jsutes koʼontontik ta melel, ti xkalbetik li Jeovae xchiʼuk jkʼanbetik ti xakʼbutik pertone (1 Juan 1:9). Skʼan me xkalbetik moletik ta tsobobbail xtok, yuʼun jaʼ xuʼ skoltautik sventa lekuk xkil jbatik yan velta xchiʼuk li Jeovae (Sant. 5:14-16). Jchʼamtik me li koltael chakʼ Jeovae. Jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ti chakʼbutik pertone. Kichʼuk-o me koʼontontik mi la jpas jmultike xchiʼuk junuk me koʼontontik xijtun-o ta stojolal li Jeovae (Evr. 12:12, 13). w17.01 1:13, 14

¿Kʼusi jaʼ li toybaile? Jaʼ ti ta jpastik li kʼusi muʼyuk jderechotik spasele o muʼyuk albilutik ti akʼo jpastike o xuʼ van chichʼ pasel ta skoj li toybaile o ta skoj ti muʼyuk smalael kuʼuntike. Ta skoj ti jpasmulilutike oy van jech jpasojtik junuk velta jkotoltik. Pe mi nop xkaʼitik spasel jeche, ta me jchopol kʼoptatik li Jeovae, jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li Saule. Xi chal li ta Salmo 119:21: «Voʼot chataqʼui li jtoybaetique». ¿Kʼu yuʼun jech chal? Muʼyuk lek ti ta jtoy jbatike. ¿Kʼu yuʼun? Baʼyele, yuʼun jaʼ skʼan xal ti mu xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae, ti jaʼ li Jdiostike xchiʼuk li Ajvalil kuʼuntike. Xchibale, yuʼun kʼalal ta jpastik li kʼusi muʼyuk jderechotik ta jpastike xuʼ me jech xlik-o kʼop kuʼuntik xchiʼuk li yantike (Prov. 13:10). Yoxibale, jaʼ ti chijkomutik ta kʼexlal kʼalal mi laj yakʼik venta yantik ti jtoyba laj kakʼ ta ilel jtalelaltike (Luk. 14:8, 9). Jaʼ yuʼun oy srasonal ti chalbutik Jeova ti bikʼit xkakʼ jbatike. w17.01 3:4, 5

Kʼot ta jpasmulil li Adane, xchiʼuk mu xa xuʼ xchanbe lek stalelal li Jeovae. La xchʼayik li kʼupil sba matanal akʼbatike, ti jaʼ xa ox chuʼuninik ek li xnichʼnabtake. Li kʼusi noʼox la sjelubtasbee, jaʼ li mulil xchiʼuk lajelale (Rom. 5:12). Jech xtok, la spojbe smoton xnichʼnabtak ti xuʼ xkuxiik ta sbatel osile. Maʼuk noʼox, yuʼun mu xa xuʼ xil yalab xnichʼnabik ti tukʼike. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal skotol li krixchanoetike. Li Satanase jaʼ te lik sloʼla-o talel skotol krixchanoetik kʼalal laj yakʼ akʼo skontrainik Dios li Adan xchiʼuk Evae (Juan 8:44). Akʼo mi la stoy sbaik li baʼyel jtot jmeʼtike jech-o skʼanoj krixchanoetik li Jeovae. Yuʼun li stuke oy-o tajek ta yoʼonton ti xijkʼot ta yamigoe xchiʼuk mi jsetʼuk skʼan ti xijchame (2 Ped. 3:9). Jaʼ yuʼun oy kʼusi la xchapan ta anil sventa xuʼ xkʼot ta yamigo li krixchanoetike. Li kʼusi la xchapane la stsak ta venta noxtok li smantaltake (Juan 3:16). w17.02 1:12-14

¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jchʼiestik ti bikʼit chkakʼ jbatike? Jaʼ ti jkʼeltik li slekil talelal yantike, jech kʼuchaʼal tspas li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun tskoltautik ti jech ta jpastike? Yuʼun maʼuk noʼox ti ta jkʼantik ti lek ichʼbilutik ta mukʼe o ti xkalbetik li kʼusi xuʼ spas li yantike, mas lek jkʼantik tojobtasel xchiʼuk jchʼamtik li kʼusi chalbutik ermanoetike. Jech noxtok, kʼalal jaʼ ta jkʼelbetik slekil talelal li kermanotike, ta me xijmuyubaj kʼalal chichʼik akʼbel yabtelik ti tsots skʼoplale. Ta me xkalbetik koliyal Jeova ti jmoj chijtunutik xchiʼuk li kermanotaktike (1 Ped. 5:9). Kʼalal ta jchantik ti kʼu yelan lek chil kʼusitik li Jeovae, xuʼ me lek kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik jech kʼuchaʼal lek chile. Jech xtok, mi chijchanunaj, ta jpastik orasion xchiʼuk chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike, li jol koʼontontike ta me stsatsub xchiʼuk ta me jnoptik baʼyel ta sventa li yantike (1 Tim. 1:5). Mi jech ta jpastike, li Jeovae chal ti tskoltautik sventa xijkʼot ta lekil yajtsʼaklom Kristoe xchiʼuk ti jech-o jchʼiestik ti bikʼit chkakʼ jbatike (1 Ped. 5:10). w17.01 4:17, 18

Skʼan xkichʼtik ta mukʼ skotol li kermanotaktike. Li buchʼutik mas staik-o xkichʼtik ta mukʼe jaʼ li ermanoetik ti tsbeiltasik li tsobobbaile, jech kʼuchaʼal li moletik ta tsobobbaile, li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe, li buchʼutik chtunik ta Komite sventa Betele xchiʼuk li buchʼutik chtunik li ta Jtsop Jbeiltasvaneje. Skotol li ermanoetik taje jaʼ chchabiik li steklumal Diose. Li Vivliae chal ti jaʼ matanaletik li ta tsobobbaile (Efes. 4:8). Jaʼ yuʼun oy srasonal ti xkichʼtik ta mukʼe akʼo mi jelel stsʼunbalik o slumalik, mi lek chanunajemik xchiʼuk mi oy stakʼinik o mi muʼyuk. Lek tajek ta chanbel stalelalik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe. Yuʼun lek laj yichʼik ta mukʼ li buchʼu tsbeiltasatike, jaʼ jech ta jpastik ek li voʼotike. Pe jech xtok, maʼuk ti yan xa sba tajek kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ ti xkoʼolaj xa kʼuchaʼal anjeletik chkiltike. Moʼoj, yuʼun chkichʼtik ta mukʼ ta skoj ti tsots tajek ch-abtejike xchiʼuk ta skoj ti bikʼit yakʼoj sbaike (2 Kor. 1:24; Apok. 19:10). w17.03 1:13

Kʼalal echʼ xa ox vaxakib jabil xchamel li Jesuse, lik ajvalilajuk ta Judea li Erodes Agripa 1. Pe ti kʼu yelan la spas stalelale mu xkoʼolaj tajek kʼuchaʼal li Jesuse. Jun veltae la spas jun mukʼta tsobajel, vaʼun jaʼ «la slap li kʼuʼil sventa ajvalile». Kʼalal laj yil xchiʼuk laj yaʼi krixchanoetik ti kʼu yelan chkʼopoje, xi lik avanikuke: «¡Yechʼomal ye jun dios, maʼuk yechʼomal ye jun krixchano!». Toj lek laj yaʼi kʼusi albat li Erodese. Pe «ta anil noʼox yayijesat yuʼun li yaj-anjel Jeovae, yuʼun maʼuk laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ li Diose; lik tiʼatuk ta xuvit xchiʼuk cham» (Ech. 12:21-23). Jamal xvinaj ti maʼuk tʼujat yuʼun Jeova sventa xkʼot ta jbeiltasvaneje. Yan li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti jaʼ tʼujbil yuʼun li Jeovae xchiʼuk persa onoʼox laj yichʼ ta mukʼ Jeova ta skoj ti jaʼ noʼox stuk Bankilal Jbeiltasvanej li ta steklumale. Li Jeovae mu skʼan ti jun chibuk noʼox jabil xkʼot ta Jbeiltasvanej yuʼun steklumal li Jesuse. Kʼalal chaʼkuxi xa oxe, xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Akʼbil jventain skotol li kʼusitik ta vinajel xchiʼuk ta sba balumile», xchiʼuk xi to laj yal xtoke: «¡Kʼelo avilik!, te ta jchiʼinoxuk-o skotol kʼakʼal jaʼ to kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 28:18-20). w17.02 3:20, 21