Marso

Li Jeftee kontrainat yuʼun li xchiʼiltak ta vokʼele xchiʼuk li moletik ta Israele. Ta skoj ti itʼix yoʼontonik ta stojolale xchiʼuk ti chopol ch-ilate, nutsat lokʼel li ta yosile (Juec. 11:1-3). Akʼo mi jech, kʼalal tal kʼanbatuk vokol yuʼun li moletik ta Israele, ta ora la xchʼun batel (Juec. 11:4-11). Yuʼun li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yaʼi li Jeftee jaʼ ti xichʼ pakbel skʼoplal li sbi Jeovae. Ta skoj ti jaʼ jech jpʼel yoʼonton laj yakʼ sbae la stabe sbalil xchiʼuk li xchiʼiltake (Evr. 11:32, 33). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Jeftee? Veno, ¿kʼusi van ta jpastik mi oy buchʼu chopol kʼusi la spasbutike o ti chchibajes koʼontontike? Mi jaʼ ta jchanbetik stalelal li Jeftee, muʼyuk me bu tsmakutik ta spasbel yabtel Jeova, manchuk mi kʼux chkaʼitik. Jech xtok, muʼyuk me bu chkikta jbatik ta tsobajeletik xchiʼuk muʼyuk me bu chkikta jbatik ta xchiʼinel ta loʼil li kermanotaktike. Jaʼ mas lek ti jechuk jchʼunbetik smantal Jeova kʼuchaʼal la spas Jeftee. Mi jech ta jpastike jaʼ me tskoltautik sventa stsal kuʼuntik li kʼusitik chopol ta jnuptantike xchiʼuk jaʼ me tskoltautik sventa lekuk ta chanel li jtalelaltike (Rom. 12:20, 21; Kol. 3:13). w16.04 1:7, 9, 10

Toj tsots me skʼoplal ti xkuchuk kuʼuntik kʼalal to ta slajebe. Jnopbetik skʼoplal jkotuk varko ti yakal chmutʼij yalel ta voʼe. Mi mu skʼan xchamik li krixchanoetik tee, skʼan me xnuxinajik lokʼel ta tiʼ nab xchiʼuk skʼan me mu xlubtsajik. Jaʼ jech ek, mi ta jkʼan chijkuxi li ta Paraisoe, skʼan me xkuch kuʼuntik kʼalal to ta slajeb. Skʼan me xiuk xkaltik kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe: «Muʼyuk chilubtsajkutik» (2 Kor. 4:16). Jech kʼuchaʼal la spat yoʼonton ta stojolal Jeova li Pabloe, jaʼ jech jpatoj koʼontontik ek ti tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik kʼalal to ta slajebal li Jeovae. Xi la stsʼiba li Pabloe: «Yakal ta jtsaltik ta skoj li buchʼu skʼanojutike. Yuʼun jnaʼoj lek ti mi jaʼuk lajelal, mi jaʼuk kuxlejal, mi jaʼuk anjeletik, mi jaʼuk ajvaliletik, mi jaʼuk li kʼusitik oy avie, mi jaʼuk li kʼusi jaʼ to chtale, mi jaʼuk li kʼusi oy sjuʼele, mi jaʼuk li kʼusi toyole, mi jaʼuk li kʼusi ta olone, mi jaʼuk jtosuk li kʼusitik meltsanbil ti xuʼ xchʼakutik lokʼel li ta kʼanelal yuʼun Dios ti te oy ta stojolal Kristo Jesus ti jaʼ Kajvaltike» (Rom. 8:37-39). w16.04 2:17, 18

Jkʼanbetik me Jeova ti akʼo xakʼ jpʼijiltik yoʼ mu jtikʼ jbatik li ta politikae xchiʼuk ti jaʼuk jpastik li kʼusi lek chil kʼalal ta jnuptantik jtosuk vokolile. Mi tikʼilot ta chukel o ti chavichʼ kastigo ta skoj ti tukʼ avakʼoj abae, kʼanbo me Jeova ti akʼo xakʼ stsatsal avoʼonton sventa xapakbe skʼoplal li kʼusi achʼunoje xchiʼuk ti xkuch avuʼune (Ech. 4:27-31). Sventa xakʼ stsatsal koʼontontike yakʼojbutik li Vivliae. Jaʼ yuʼun jnopbetik me skʼoplal jayibuk tekstoetik ti jaʼ tskoltautik sventa mu jtikʼ jbatik li ta politikae. Jkomes ta joltik li tekstoetik taje, yuʼun jaʼ me tskoltautik mi laj kichʼtik pojbel li Jvivliatike. Jech xtok, kʼalal ta jchantik li Vivliae jaʼ me tskoltautik sventa xakʼ lek yibel ta koʼontontik li kʼusi yaloj tspas Dios ta tsʼakale. Mi jech ta jpastike jaʼ me tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li kontrainele (Rom. 8:25). Jtʼujtik jayibuk versikulo ta Vivlia ti oy tajek ta koʼontontik ti xkʼot ta pasele, vaʼun jnoptik ti te xa oyutik ta paraiso sventa jkʼupintike. w16.04 4:14, 15

Li jbeiltasvanejetik ta relijione muʼyuk chcholbeik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. Kʼalal chalbeik skʼoplale, ep buchʼutik chalik ti jaʼ noʼox la te oy ta yoʼontonike (Luk. 17:21). Muʼyuk chchanubtasik krixchanoetik ti jaʼ jun Ajvalilal ta vinajele, ti jaʼ ch-ajvalilaj li Jesukristoe, ti jutuk xa skʼan xakʼbe slajeb li jvokoltike xchiʼuk li kʼusitik chopole (Apok. 19:11-21). Jaʼ noʼox chalbeik skʼoplal Jesus li ta skʼinal Svokʼel Ninyoe (Navidad) xchiʼuk li ta Kʼin Kuxele. Mu snaʼik li kʼusitik tspas Jesukristo kʼalal mi lik sventain li Balumile. Mu xaʼibeik smelolal xtok kʼu yuʼun skʼan xcholik li mantale. Kʼalal ta jcholtik mantale maʼuk ta skoj ti ta jkʼantik takʼine xchiʼuk ti ta jmeltsantik alakʼik sba naetike. Li Vivliae chal ti maʼuk me sventa spasel kanal takʼin li Skʼop Diose (2 Kor. 2:17). Jech oxal, kʼalal ta jcholbetik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose maʼuk ta skoj ti ta jkʼan ta jpastik kanal takʼine (Ech. 20:33-35). w16.05 2:7, 8

Jnoptik avaʼi ti lek chkiltik jlikuk kʼuʼil ti muʼyuk van lek chil li ermanoetike. Jech xtok, jnaʼojtik ti muʼyuk chal Vivlia ti mu stakʼ jlaptik li kʼuʼil taje. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi van tsnop li Jeovae? Xi chal li Vivliae: «Lekuk noʼox me smeltsan sba ta skʼuʼ spokʼik li antsetike, oyuk me smelolalik xchiʼuk akʼo me yichʼ spʼijilik, maʼuk me ti yan xa sba kʼu yelan chpechʼ sjolik ti ta oro o ta perla tonetik o ta kʼuʼil pokʼil ti toj toyolik stojole, ti kʼusi mas leke jaʼ ti jaʼuk me jech spasik jech kʼuchaʼal tspasik li antsetik ti yichʼojik ta mukʼ Diose» (1 Tim. 2:9, 10). Li mantal taje skʼan me xchʼunik ek li viniketike. Ta melel, jkotoltik li yajtunelutik Jeovae maʼuk ta jpastik li kʼusi tskʼan koʼonton jtuktik ta sventa li jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk ti kʼu yelan ta jmeltsan jbatike, yuʼun ta jtsaktik ta venta li kʼusi tsnop yantike. Mi bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk mi jkʼanoj li kermanotaktike, jaʼ me tstij koʼontontik yoʼ jtsaktik ta venta li kʼusi tsnopike, yuʼun mu jkʼantik ti chopol xaʼi sba kuʼuntike (1 Kor. 10:23; Filip. 3:17). w16.05 3:14

Kʼalal la stoy sba ta stojolal Jpasvanej yuʼun li Adane, maʼuk xa xnichʼon ilat yuʼun li Jeovae. Akʼo mi jech, ep li xnichʼnabtak Adane laj yakʼ sbaik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Jeovae (Evr. 12:1). Bikʼit laj yakʼ sbaik sventa xchʼunbeik smantal li Jpasvanej yuʼunike. Vaʼun jaʼ jech laj yakʼik ta ilel ti tspʼajik li Satanase, ti jaʼ tskʼanik ti jaʼuk Stotik li Jeovae xchiʼuk ti jaʼuk Jpatvanej yuʼunike (Juan 8:44). Ti kʼu yelan tukʼ yoʼonton laj yakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae, jaʼ tsvules ta joltik li kʼusi chal li teksto avie. Li yajtunelutik Jeovae, chkakʼ kipaltik ta xchanbel li stalelalike, ti bikʼit chkakʼ jbatik ta xchʼunbel smantal li Jpasvanej kuʼuntike. Jaʼ jun matanal chkaʼitik ti jaʼ Jtotik li Jeovae xchiʼuk ta jkʼantik ti jaʼuk Jpatvanej kuʼuntike. Jech oxal, skʼan xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi lek jtakʼ patel chil Jeova sventa xipas ta kʼupil sba pʼin? ¿Mi yakal to chichʼik patel yuʼun Jeova chkil li kermanotake?». w16.06 1:2, 3

Poʼot xa me xijkʼot li ta achʼ balumile, jaʼ yuʼun chkiltik preva ta skoj li xchʼunel koʼontontike. Skʼan me jkʼeltik kʼu yelan ta melel li xchʼunel koʼontontike. Jnoptik ta sventa liʼe: ¿Kʼu yelan chkaʼitik li kʼusi laj yal Jesus ta Mateo 6:33? Xiuk jakʼbe jbatike: «Li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼune xchiʼuk ti kʼusi tsots skʼoplal chkaʼie, ¿mi jamal chakʼ ta ilel ti jchʼunoj lek li kʼusi laj yal Jesuse? ¿Mi xuʼ noʼox van chkaʼi ti mu xikʼot bakʼintik ta tsobajel o ta cholmantal sventa jpas kanal mase? ¿Kʼusi van ta jpas mi chkichʼ sujel sventa xi-abtej mase? ¿Mi jaʼ chkakʼ akʼo spatun li sbalumil Satanase xchiʼuk ti xkikta mantal yuʼune?». Jnoptik avaʼi ta sventa liʼe. Kalbetik skʼoplal jun ermano ti mu skʼan xchʼunbe smantal Jeova ta sventa li buchʼutik chchiʼinane, ta sventa li buchʼutik lokʼemik ta tsobobbaile o ta sventa li chʼayob oʼontonale. Xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jaʼ van jech chkʼot ta jtojolal?». Mi yakal xa chyijub koʼonton chkaʼitike, skʼan me jkʼeltik noʼox ta anil kʼu yelan oy li xchʼunel koʼontontike. Jech oxal, kʼalal ta jchantik jujun kʼakʼal li Jvivliatike jaʼuk me sventa jkʼeltik lek li kʼusi oy ta koʼontontike. w16.06 2:8, 9

Li ta spʼejel Balumile oy jun organisasion ti stuk noʼox jeche, jaʼ li stestigotak Jeova ti skʼanojik tajek Diose xchiʼuk ti chtunik ta stojolale. Akʼo mi oy spaltailik, chbeiltasatik yuʼun Jeova ta xchʼul espiritu. Juteb toʼox tajek yajtuneltak Jeova li ta 1914. Pe laj yakʼbe bendision li cholmantal tspasike. Jaʼ yuʼun, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik lik xchanik li Vivliae xchiʼuk kʼotik ta stestigo Jeova. Taje yalojbe xa onoʼox skʼoplal Dios li kʼusi chkʼot ta pasele, jech kʼuchaʼal chal li teksto avie. Xi to laj yale: «Vuʼun li Mucʼul Diosune, ta xcacʼ cʼotuc ta pasel ta ora noʼox cʼalal me la sta scʼacʼalile». Jamal lek xvinaj ti yakal chkʼot ta pasel avi li albil kʼop taje. Xkoʼolaj kʼuchaʼal jun mukʼta lum li steklumal Jeovae. Ta melel, oy epal mukʼta lumetik ta spʼejel Balumil ti mas jutuk yajvale, ti jaʼ mas epik li stestigotak Jeovae. w16.06 4:1, 2

Li Jesuse snaʼoj ti jpʼel skʼoplal tsmakʼlin krixchanoetik li Jeovae, yuʼun tsmakʼlin xtok li mutetike (1 Ped. 5:6, 7). Pe jech kʼuchaʼal li uni mutetike, mu me stakʼ ti teuk noʼox xijchʼajete. Skʼan me xij-abtej sventa jtsʼun li kʼusi ta jlajestike o ti jpastik kanal sventa jmantike. Vaʼun li Jeovae chakʼbutik bendision kʼalal chkakʼbetik yipale. Jech xtok, manchuk mi chʼabal lek jtakʼintik o chʼabal lek jveʼeltik, ta onoʼox me xakʼbutik skotol taje. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ stijbe yoʼonton yantik sventa xakʼbutik li kʼusi oy yuʼunike. Jech xtok, li Jeovae chakʼbe bu xuʼ xnaki li uni mutetike. Yuʼun yakʼojbe spʼijil sventa spas yuni tasik xchiʼuk yakʼojbe li kʼusitik tstunesik sventa spas li stasike. Jaʼ jech tskoltautik ek li Jeovae, tskʼel bu xuʼ lek xijnaki xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Kʼalal laj yal Jesus li kʼusi chal li teksto avie, jaʼ van yakal tsnopbe skʼoplal ti chakʼ xkuxlejal ta jtojolaltike (koʼoltaso xchiʼuk Lukas 12:6, 7). Jaʼ jech, kʼalal cham li Jesuse maʼuk cham ta stojolal li mutetike o ta stojolal yan chonbolometik, moʼoj, yuʼun cham ta jtojolaltik sventa jta jkuxlejaltik sbatel osil (Mat. 20:28). w16.07 1:11-13

¿Kʼu yuʼun ti jpasmulilutik xchiʼuk ti chijchame? Li Vivliae chal ti jaʼ ta smul Adan «ti tspas talel mantal li lajelal» ta jtojolaltike. Ta skoj ti jaʼ xnichʼnabutik li vinik taje, jaʼ tspasutik ta mantal li mulile xchiʼuk chijcham jkotoltik (Rom. 5:12, 14, 17). Pe xuʼ me mu spasutik ta mantal mi mu jkʼantike. ¿Kʼuxi xuʼ spas kuʼuntik taje? Jaʼ ti xkakʼ xchʼunel koʼontontik ti cham ta jtojolaltik li Jesuse. Kʼalal jech ta jpastike, jaʼ me jech chkakʼ sventain jkuxlejaltik li slekil yutsil yoʼonton Diose (Rom. 5:20, 21). Akʼo mi jpasmulilutik to, xuʼ me mu spasutik ta mantal mi mu jkʼantike. Jaʼ yuʼun kʼalal oy kʼusi chopol ta jpastike, ta jkʼanbetik ti akʼo xakʼutik ta perton li Jeovae. ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil mi jaʼ tsventain jkuxlejaltik li slekil yutsil yoʼonton Diose? Xi laj yalbe smelolal li jtakbol Pabloe: «Li slekil yutsil yoʼonton [Diose] [...] chchanubtasutik ta spʼajel li kʼusi chopole xchiʼuk li kʼusitik tskʼan koʼontontik ta balumile, ti oyuk lek jchʼuleltik xijkuxie, ti tukʼutikuke xchiʼuk ti lekuk xkichʼtik ta mukʼ Dios ta skotol li kʼusitik oy ta balumil avie» (Tito 2:11, 12). w16.07 3:5, 6

Muʼyuk lek xbat snupunel li Adan xchiʼuk Evae, yuʼun muʼyuk bu la xchʼunbeik smantal li Jeovae. Li Evae laj ta loʼlael yuʼun «li voʼneal chone», jaʼ xkaltik, li Satanase. Albat ti chjam sat mi la slobe sat li «jpets teʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec xchiʼuc cʼusi [chopole]». Jech xtok albat ti jaʼ xa tsnop stuk li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole. Pe li Evae muʼyuk bu la sjakʼbe baʼyel Adan mi xuʼ sloʼ li sat teʼ taje. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk bu yichʼoj ta mukʼ li smalale, ti jaʼ jolil ta yutsʼ yalale. Pe oy kʼusi chopol la spas li Adan eke, yuʼun la sloʼ li sat teʼ ti akʼbat yuʼun yajnile. Vaʼun jaʼ jech muʼyuk la xchʼunbe smantal li Dios eke (Apok. 12:9; Gén. 2:9, 16, 17; 3:1-6). Kʼalal jakʼbatik yuʼun Jeova li Adan xchiʼuk Eva ti kʼu yuʼun jech la spasike, li Adane laj yal ti jaʼ ta smul li yajnile. Xi la spak skʼoplal li Eva eke: «Jaʼ la sloʼlaun li chone jech la jloʼ» (Gén. 3:12, 13). ¡Batsʼi jecheʼ ta jyalel ti kʼu yelan la spak skʼoplalike! Jaʼ jech la stoy sbaik ta stojolal li Diose xchiʼuk muʼyuk la xchʼunbeik smantal. Jaʼ yuʼun albatik ti tstoj smulike. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Adan xchiʼuk Evae? Veno, mi ta jkʼan lek chbat jnupuneltike, skʼan me jchʼunbetik smantal li Jeovae xchiʼuk ti jpastik li kʼusi yakʼoj jbaintik ta jujuntale. w16.08 1:1, 4, 5

¿Kʼu yuʼun tsots chlik skʼopik li junantik nupultsʼakaletike? Junantike jaʼ ta skoj ti chopol tajek chaʼi sbaik ti muʼyuk jech kʼot ta pasel ta snupunelik kʼuchaʼal snopojik toʼoxe. Bakʼintike jaʼ ta skoj ti jelel laj yichʼik tsʼitesele o ti jelel stalelalik ta jujuntale. Bakʼintik xtoke, jaʼ ta skoj ti oy skʼopik xchiʼuk li yutsʼ yalalike, ta takʼin o ta sventa ti kʼu yelan tstsʼites li yalab xnichʼnabike. Pe toj kʼupil sba ta kʼelel ti chakʼ sbaik ta beiltasel yuʼun Dios sventa xchapan skʼopik li nupultsʼakaletike. Pe mi tsots tajek li skʼopike, skʼan me skʼanbeik koltael li moletik ta tsobobbaile. Yuʼun ep xa kʼusitik xchanoj ta xkuxlejalik xchiʼuk xuʼ xkoltaatik sventa xakʼ ta xkuxlejalik li tojobtaseletik chakʼ Diose. Mi la skʼanbeik xchʼul espiritu Jeova li nupultsʼakaletike, mu me vokoluk chaʼiik yakʼel ta xkuxlejalik li beiltaseletik ta Vivliae xchiʼuk ti xakʼik ta ilel li talelaletik chal Vivliae (Gal. 5:22, 23). w16.08 2:11-13

Akʼo mi mu noʼox xokob li Jesuse, ta xchʼak skʼakʼal xchiʼuk ep kʼusitik ta xakʼanbe xchan kʼalal chil ti oy ta yoʼonton chchikintaik li krixchanoetike. Jun veltae te kʼot epal krixchanoetik ta tiʼ nab sventa xchikintaik li kʼusi chale. Vaʼun muy ta varko xchiʼuk li Pedroe, te lik xchanubtas tal li epal krixchanoetike. Laje oy kʼusi laj yakʼbe xchan li Pedroe. La spas jun skʼelobil juʼelal sventa stsak epal choyetik. Vaʼun, jaʼo laj yalbe li kʼusi chal li teksto avie. Li Vivliae chal ti anil noʼox «la slokʼesik ta tiʼ nab li svarkoike, te laj yiktaik skotol, vaʼun la stsʼakliik batel» Jesus li Pedro xchiʼuk li buchʼutik te xchiʼinojane. Vaʼun kʼotik ta yajchankʼoptak li Jesuse (Luk. 5:1-11). Jun vinik ti Nikodemo sbie oy ta yoʼonton chchan mas ta stojolal li Jesus eke. Pe li vinik taje te ch-abtej ta snail chapanobbail ti mas tsots skʼoplal yuʼun li judaetike. Jaʼ yuʼun chiʼ mi laj yichʼ ilel ti ta skʼopon li Jesuse. Jech oxal ta akʼobaltik chbat skʼel li Jesuse. Pe ta sjunul yoʼonton la xchʼam li Jesuse, yuʼun la xchʼak skʼakʼal xchiʼuk laj yalbe li kʼusitik tsotsik skʼoplale (Juan 3:1, 2). Laj onoʼox xchʼak skʼakʼal sventa xchanubtasan ta sventa kʼusi melel li krixchanoetike xchiʼuk la stsatsubtasbe xchʼunel yoʼontonik. Li voʼotik eke skʼan me xkakʼtik persa sut jvulaʼantik li krixchanoetike, mu ventauk kʼusi ora ti tskʼanik vulaʼanele. Jchʼakbetik yorail xtok sventa jkoltatik ta yaʼibel smelolal li Vivliae. w16.08 4:10, 11

Skʼan me bikʼit xkakʼ jbatik sventa teuk ta joltik ti toj sak xchiʼuk ti jaʼ chʼul Dios li Jeovae. Teuk me ta joltik xtok ti stuk noʼox jech li mantaletik chakʼbutike. Mi bikʼit chkakʼ jbatike ta me xkakʼ ta jkuxlejaltik li smantaltake. Jech xtok, kʼalal jech jtalelaltike jaʼ me tskoltautik sventa jtsaktik ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba li yantike xchiʼuk ti kʼusi tsnopike. Skʼan lekuk xvinaj ta jkʼuʼ jpokʼtik ti jaʼ yajtunelutik Jeovae. Yuʼun manchuk mi vokol ta chʼunbel smantal li Diose, ta sjunul koʼonton ta jchʼunbetik. Ta melel, jutuk mu skotoluk li ermanoetike toj lek ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼike xchiʼuk lek stalelalik, jaʼ yuʼun staik-o kʼupil kʼoptael. Vaʼun jaʼ jech chnopaj tal yuʼunik ta mantal li krixchanoetik ti jaʼ tsta-o xkuxlejalike, tskʼupil kʼoptaik Jeova xchiʼuk ti xmuyubaj yoʼonton yuʼunike. w16.09 3:18-20

Li Jakobe jpʼel ta yoʼonton tskʼanbe sbendision li Jeovae. Laj onoʼox sta, akʼbat bendision ta skoj ti laj yakʼbe yipale (Gén. 32:24-26). Jaʼ yuʼun «Israel» akʼbat sbi, xi smelolal li sbie: «Laj atsal abaic xchiʼuc li Diose». Ta skoj ti laj yakʼbe yipale, lek ilat yuʼun li Jeovae xchiʼuk akʼbat bendision. Mi laj kakʼbetik yipale ta me jtatik bendision ek. Li yajnil Jakobe jaʼ sbi Rakel, skʼanoj tajek. Oy tajek ta yoʼonton Rakel ti xkʼot ta pasel li kʼusi albil yuʼun Jeova li smalale: ti ch-akʼbat bendision li snitilulale. Pe oy jtos svokol li Rakele, mu snaʼ x-alaj. Taje toj chopol chaʼiik kʼalal jech tsnuptanik li antsetik ta skʼakʼalil Vivliae. ¿Kʼusi la spas Rakel ta skoj li svokol ti toj kʼux chaʼie? Muʼyuk bu la snop ti muʼyuk xa chil-o yole. Moʼoj, yuʼun ep ta velta la skʼanbe Jeova li kʼusi oy ta yoʼontone xchiʼuk muʼyuk xlubtsaj. ¿Mi chikintabat van yuʼun Jeova li s-orasion ti ta sjunul yoʼonton la spase? Chikintabat. Akʼbat bendision ta tsʼakal, yuʼun laj yil yalabtak (Gén. 30:8, Ch; 30:20-24). w16.09 2:6, 7

Toj tsots me skʼoplal ti xkakʼbetik xchan kalab jnichʼnabtik ti jaʼ mas to xmuyubajik mi chakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal Vivliae (Sal. 1:1-3). Jech kʼuchaʼal liʼe, kalbetik ti akʼo snopik ti chbatik ta naklej ta jun lum ti joyol ta nabe xchiʼuk ti skʼan stʼujik batel jayvoʼuk krixchanoetik sventa jmojuk te xnakiike. Vaʼun xi jakʼbetike: «¿Kʼu yelan stalelal li krixchanoetik chatʼujik sventa junuk avoʼonton xanakiike xchiʼuk ti mu xavut abaike?». Mi laje jkʼelbetik Galatas 5:19 kʼalal ta 23 sventa xkakʼbetik yilik kʼu yelan stalelal li krixchanoetik ti lek chil Jeovae. Kʼalal jech ta jpastike, oy chaʼtos kʼusi tsots skʼoplal chkakʼbetik xchan li kalab jnichʼnabtike. Baʼyele, jaʼ ti yakal xa chchanubtasutik avi Jeova sventa junuk noʼox koʼonton xijkuxi xchiʼuk li yantike. Ta xchibale, jaʼ ti yakal xa chchanubtasutik sventa junuk koʼonton xijnaki li ta achʼ balumile (Is. 54:13; Juan 17:3). Jech xtok, stakʼ xkakʼbetik yil kalab jnichʼnabtik ti kʼuxi sjelojbe xkuxlejal ermanoetik li Vivliae. Jsabetik sloʼil xkuxlejal junuk ermano li ta revista Li Jkʼel osil ta toyole, ti bu chal «Jelbat-o xkuxlejalik yuʼun li Vivliae». w16.09 5:13, 14

Akʼo mi toj ep kʼusi skʼan pasel kuʼuntik, skʼan me jchʼakbetik yorail sventa jchan Jvivlia jtuktik xchiʼuk ti jpastik li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalaltike (Efes. 5:15). Kʼalal chijchanunaje maʼuk sventa anil xanav batel skʼelel kuʼuntik li Vivliae o li yan jvuntike o ti jaʼ noʼox sventa ta jchapan junuk jloʼiltik sventa tsobajele. Moʼoj, jaʼuk me sventa xkʼot ta koʼontontik li Skʼop Diose xchiʼuk ti jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike. Skʼan me jnoptik ti kʼuxi chtun kuʼun jtuktik li kʼusi ta jchantike, maʼuk noʼox ti kʼuxi chtun yuʼun yantike (Filip. 1:9, 10). ¿Kʼu yuʼun skʼan jechuk jpastik? Yuʼun kʼalal ta jchapan jbatik sventa cholmantal, sventa tsobajel o ta jchapan junuk jdiskursotik o junuk demostrasione muʼyuk mas ta jnoptik kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike. Jkoʼoltastik avaʼi, kalbetik skʼoplal jun jpasveʼlil. Kʼalal yuʼun xa chtaʼaj li sveʼele tspas preva baʼyel kʼalal skʼan to xlechan tale. Pe kʼalal tspas prevae muʼyuk bu chnoj-o xchʼut. Jaʼ yuʼun chaʼa, mi tskʼan lek tsots sbekʼtale, skʼan me smeltsan lek sveʼel. Jaʼ jech ek, mi ta jkʼan lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae, skʼan me jchan Jvivlia jtuktik sventa jmakʼlin jbatik ta mantal. w16.10 2:10, 11

Oy chaʼtos kʼusi skʼan xal li xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal chal Evreos 11:1. Baʼyel, «jaʼ ti oy kʼusi malabil ti chkʼot onoʼox ta pasel ta persae». Taje te smakojbe skʼoplal li kʼusitik jpatoj-o koʼontontik chkʼot ta pasel ta tsʼakale. Jech kʼuchaʼal liʼe, jpatoj koʼontontik ti chlaj skʼoplal skotol li choplejale xchiʼuk ti chtal jun achʼ balumile. Xchibal, «li xchʼunel oʼontonale [...] jaʼ slekil vinajeb ti kʼusitik onoʼox jaʼe akʼo mi mu xvinaj ta kʼelel». Jech kʼuchaʼal liʼe, akʼo mi mu xkiltik li Jeovae, li Jesukristoe, li anjeletike xchiʼuk li Ajvalilal yuʼun Dios ti te oy ta vinajele, jchʼunojtik ti oye. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jchʼunojtik lek ta melel li kʼusi yaloj tspas Diose xchiʼuk ti jchʼunojtik lek li kʼusitik mu xkiltike? Chkakʼ ta ilel ta jkuxlejaltik xchiʼuk ta jkʼopojeltik. w16.10 4:6

Jaʼ me ta jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk Jesus mi ta jkʼupil kʼoptatik li ermanoetike. Ep tajek sbalil chilik li kʼusi ta jpastik ta stojolalike, akʼo mi mu epuk xuʼ kuʼuntik spasel (Luk. 21:1-4; 2 Kor. 8:12). Jech kʼuchaʼal liʼe, li ermanoetik ti ep xa sjabilalike chakʼbeik tajek yipal sventa xbatik ta tsobajeletik xchiʼuk sventa nopoltik noʼox xlokʼik ta cholmantal. ¿Mi ta jpatbetik yoʼonton xchiʼuk ta jkʼupil kʼoptatik ta skoj li kʼusitik tspasike? Jechuk me jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Mi oy buchʼu lek kʼusi la spase jkʼupil kʼoptatik me. Kʼalal ayik ta Antiokia ta Pisidia li Pablo xchiʼuk li Bernabee, xi albatik yuʼun li bankilal jpasmantaletik ta nail tsobobbaile: «Viniketik, ermanoetik, mi oy kʼusi chavalik sventa chapatbeik yoʼonton li jteklume, alik talel». Jaʼ yuʼun li Pabloe la spatbe yoʼonton li buchʼutik te oyike (Ech. 13:13-16, 42-44). Mi ta jpatbetik yoʼonton li yantike, xuʼ van jech spatbutik koʼontontik ek (Luk. 6:38). w16.11 1:3, 15, 16

Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼitik ti te kapal jkʼoplaltik li ta s-organisasion Jeovae. Xkojtikintik xa li smantaltak Diose xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼontone, jaʼ yuʼun oy ta jbatik xchʼunbel li smantaltake. Epal krixchanoetike jaʼ toj lek chaʼiik spasel li kʼusitik chopole, pe li voʼotike skʼan jpʼajtik li kʼusi chopole jech kʼuchaʼal tspʼaj kʼusi chopol li Jeovae (Sal. 97:10). Muʼyuk bu ta jchanbetik li buchʼutik chalik ‹ti jaʼ lek li kʼusi chopole xchiʼuk ti jaʼ la chopol li kʼusi leke› (Is. 5:20). Jaʼ noʼox ta jkʼantik ti xmuyubajuk kuʼuntik li Jeovae. Jech oxal, chkakʼtik persa ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik ti sakuk noʼox li jbekʼtaltike, li jtalelaltike xchiʼuk ti sakukutik ta mantale (1 Kor. 6: 9-11). Jchʼunojtik lek ti jaʼ sventa jlekilaltik skotol li kʼusi chalbutik Jeova ta Vivliae. Jech xtok, jkʼanojtik li Jeovae xchiʼuk oy-o ta koʼontontik ti tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolale. Jaʼ yuʼun ta jchʼunbetik smantal mi jaʼo teutik ta jnatik, ta tsobobbail, ta kabteltik, ta eskuela o ta buyuk noʼox oyutik. w16.11 3:13

Li Jchanolajeletik ta Vivliae mu toʼox xaʼibeik lek smelolal kʼalal chal Vivlia ti skʼan jchʼunbetik smantal li ajvaliletike. Jaʼ yuʼun, oy onoʼox bu la skolta sbaik li ta paskʼope. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta 30 yuʼun mayo ta 1918, li ajvalil ta Estados Unidose laj yalbe mantal krixchanoetik ti akʼo spasik orasion sventa oyuk jun oʼontonale. Li revista ta inglés Li Jkʼel osil ta toyole la stijbe yoʼonton Jchanolajeletik ta Vivlia sventa jechuk spasik ek. Jlom ermanoetik xtoke laj yakʼik batel takʼin ta sventa li paskʼope xchiʼuk li yantike ochik ta soltaroetik sventa xbatik ta paskʼop. Kʼu chaʼal chkiltike, skʼan to xichʼik tukʼibtasel, pe mu jnoptik ti jaʼ ta ti skoj ochik ta skʼob li Mukʼta Babiloniae. Li kʼusi melele, jaʼ ti kʼalal jaʼo yakal li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, jutuk xa ox skʼan xkolik lokʼel li ta jecheʼ relijione (Luk. 12:47, 48). w16.11 5:9

¿Kʼu yuʼun albatik yuʼun Pablo li buchʼutik chbatik ta vinajel ti akʼo mu xkuxiik jech «kʼuchaʼal tskʼan bekʼete»? Yuʼun li yajtunel Jeovae xuʼ van jaʼ mas xa tsots skʼoplal xaʼiik li kʼusi skʼan yoʼontonike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Pabloe laj yal ti mosoinbilik yuʼun kʼusi tskʼan yoʼontonik li ermanoetik ta Romae. Xuʼ van jaʼ laj yalbe skʼoplal ti jaʼ mas batem ta yoʼontonik li chiʼinejbail ta vayele, li veʼele o yan kʼusitik tskʼanik (Rom. 16:17, 18; Filip. 3:18, 19; Jud. 4, 8, 12). Yan li ta Korintoe oy jun yajtsʼaklom Kristo ti la xchiʼin ta vayel kʼuuk sjalil li «yajnil stote» (1 Kor. 5:1). Jaʼ yuʼun, li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe skʼanik albel ta jamal ti mu xa jechuk xkuxiik ‹kʼuchaʼal tskʼan li bekʼete› (Rom. 8:5, 6). Li avi eke jaʼ jech ta jkʼantik albel ek. w16.12 2:5, 8, 9

Kalbetik buchʼu jpatoj koʼontontik ta stojolal li kʼusi ta jvul-o koʼontontike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Xuʼ tskoltautik ti kʼu yuʼun jech chkaʼi jbatik li jnup jchiʼiltike, junuk kamigotik o junuk mol ta tsobobbail. Yuʼun muʼyuk lek chbat kʼusi ta jpastik mi muʼyuk ta jkʼanbetik koltael li yantike (Prov. 15:22). Li tsobajeletike xuʼ skoltautik xtok sventa stsal kuʼuntik li vul oʼontone. Jujun xemana te chijloʼilaj xchiʼuk kermanotik ti oyutik ta yoʼontonike xchiʼuk ti tspat koʼontontike (Evr. 10:24, 25). Kʼalal ta «jtsatsubtasbe jba koʼontontik» ta jujuntale tskoltautik sventa oyuk kipaltik xchiʼuk tskoltautik sventa stsal kuʼuntik kʼusiuk vokolil (Rom. 1:12). w16.12 3:17, 18

Xuʼ van ip noʼox chkaʼi jbatik, chkat koʼontontik ta skoj yan kʼusitik xchiʼuk ti mu kʼusi stakʼ jpastike. ¿Kʼusi van xuʼ jpastik? Kakʼbetik ta yok skʼob Jeova skotol li jvokoltike, yuʼun jnaʼojtik ti oyutik ta yoʼontone (1 Ped. 5:6, 7). Kakʼbetik me yipal ta stabel sbalil li tsobajeletike xchiʼuk li yan kʼusitik chakʼbutik li s-organisasion Jeovae (Evr. 10:24, 25). ¿Kʼusi xuʼ spasik li totil meʼiletik ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Jeovae, pe ti oy yalab xnichʼnabik ti muʼyuk xa chtunik ta stojolal Diose? Li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal Samuele jaʼ xuʼ xkoltaatik-o. Li Samuele mu xuʼ suj xnichʼnabtak ti staoj xa svaʼlejik sventa tukʼ xakʼ sbaik ta stojolal li Diose (1 Sam. 8:1-3). Jaʼ yuʼun laj yakʼbe ta skʼob Jeova li svokole. Pe laj yakʼbe yipal ti tukʼ xakʼ sba ta stojolal Jeova li Samuele, ti jaʼ li Stot ta Vinajele (Prov. 27:11). Li avie oy totil meʼiletik ti jaʼ jech snuptanojike. ¿Kʼusi tspasik? Spatoj yoʼontonik ti chchʼam Jeova yan velta li buchʼutik oy kʼusi chopol la spasik mi tsutes yoʼontonik ta melele (Luk. 15:20). Pe akʼo mi jech, jaʼ chakʼ ta yoʼontonik ti tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk smalaojik ti jaʼ jech xtijbat-o yoʼontonik sventa sutik talel li ta tsobobbaile. w17.01 1:15, 16

Li buchʼu bikʼit chakʼ sbae ta onoʼox xal li kʼusi mu xtojob spasele xchiʼuk chal li kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼune. Jech xtok, oy ta yoʼonton chchikinta li kʼusi chal yantike xchiʼuk oy ta yoʼonton chchan li kʼusi mu snaʼ spasele. Toj lek chil Jeova li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike. Li Vivliae chal ti jun krixchano ti bikʼit yakʼoj sbae xojtikin sba stuk xchiʼuk snaʼoj ti oy kʼusi mu spas yuʼune o ti muʼyuk spermiso sventa spas jtosuk kʼusie. Taje jaʼ chkoltaat sventa xichʼ ta mukʼ li yantike xchiʼuk ti xkʼuxubinvane. Mi mu jkʼel jbatike, xuʼ van mu xkakʼtik venta ti chlik jtoy jbatike. ¿Kʼuxi ti jech chkʼot ta pasele? Yuʼun xuʼ van xlik jnoptik ti mas tsots jkʼoplal chkaʼitik kʼuchaʼal li yantike, taje jaʼ van ta skoj ti oy kabteltik ta tsobobbaile o ti jaʼ oy yabtel li kamigotike (Rom. 12:16). O xuʼ van mas xa tsots jkʼoplal ta jkʼantik ilel yuʼun li krixchanoetik ta sventa li kʼusitik ta jpastike (1 Tim. 2:9, 10). Xchiʼuk xuʼ van xlik kalbetik yantik li kʼusi stakʼ spasike xchiʼuk li kʼusi mu stakʼ spasike (1 Kor. 4:6). w17.01 3:6-8

Ta skoj ti yantik x-epaj li cholmantale xchiʼuk sventa masuk ep buchʼutik xaʼiik li lekil aʼyeje, tstunes kʼusitik achʼ chlokʼanuk tal li s-organisasion Jeovae. Pe li ermanoetik ti oy xa sjabilalike vokol chaʼiik yoʼ xchanik stunesel li kʼusitik taje (Luk. 5:39). Jech xtok, stalel onoʼox ti yantik chlaj yipal kuʼuntike. Jech oxal chaʼa, li buchʼutik oy xa sjabilalike toj lek ti xchanubtasik li buchʼutik mas keremike sventa xuʼ sbainik yan abtelaletik (Sal. 71:18). Li ermanoetik ti tsots kʼusi sbainojike xuʼ van mu kʼunuk chaʼiik ti jaʼ xa xakʼbeik sbain yabtelik li buchʼu mas keremike. Yikʼaluk chiʼik mi xpojbat li yabtelik ti skʼanojik tajeke. Yantik xtoke tsvul yoʼontonik, yuʼun tsnopik ti mu lekuk spas yuʼunik li buchʼutik keremik to jech kʼuchaʼal tspas stukike. Oy buchʼutik xtoke, mu noʼox xokob chaʼiik ta xchanubtasel li yantike. Jaʼ yuʼun, li buchʼutik keremetik toe skʼan me mu xchibajik mi muʼyuk to bu ch-akʼbat sbainik jtosuk abtelale. w17.01 5:3, 4

Li Jesuse kʼot ta jun tukʼil krixchano, jech kʼuchaʼal li Adan ta slikebale (Juan 1:14). Pe li Jesuse jelel echʼ kʼuchaʼal li Adane. ¿Kʼuxi ti jelele? Yuʼun li stuke la xchʼunbe li smantaltak Diose, jech kʼuchaʼal onoʼox tskʼan Jeova ti akʼo spas junuk tukʼil vinike. Akʼo mi spajebal xa noʼox li preva la snuptane laj onoʼox xchʼunbe li smantaltak Diose. Kʼalal laj yakʼ ta matanal li stukʼil kuxlejal Jesuse la spojutik lokʼel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale. Tukʼil vinik echʼ, laj yakʼ ta ilel ti tukʼ-o yoʼonton xchiʼuk ti chchʼunbe-o smantal li Diose. Skotol taje jaʼ li kʼusi la spas jechuk li Adane (1 Tim. 2:6). Li xkuxlejal ti laj yakʼ ta matanale la spoj epal viniketik, antsetik xchiʼuk ololetik sventa sta li xkuxlejalik sbatel osile (Mat. 20:28). Jech kʼuchaʼal chkiltike, toj echʼ xa noʼox tsots skʼoplal ti laj yakʼ xkuxlejal Jesus yoʼ xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Diose (2 Kor. 1:19, 20). w17.02 1:15, 16

Jnoptik avaʼi ti oy bu nom chijbate xchiʼuk ti sjunul akʼobal chijxanav batele. Manchuk mi solel ikʼ tajek ti bu chij-echʼ batele, jnaʼojtik ti ta onoʼox xkiltik sakilal osil ta yokʼomale. Jaʼ jech li jkuxlejaltik eke, xkoʼolaj kʼuchaʼal oy bu nom chijbat ti ep vokoliletik ta jnuptantike, vaʼun ti mu xa xkuch chkaʼitike. Li Jesuse jaʼ jech laj yaʼi sba ek. ¿Kʼusi van koltaat sventa xkuch yuʼun? Jaʼ «li xkuxetel oʼontonal ti te akʼbil ta yelovale» (Evr. 12:3). Sventa xkuch yuʼun li Jesuse, jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton li kʼusi tsta ta tsʼakale, pe mas to laj yakʼ ta yoʼonton li xchʼultajesbel sbi Diose xchiʼuk ti tspakbe skʼoplal li sderecho ta ajvalilale. Jech xtok, snaʼoj ti muʼyuk jal chil svokole, pe ti jaʼ te-o sbatel osil li kʼusi tsta ta vinajele. Jaʼ yuʼun chaʼa, mi solel chijcham xa yuʼun yaʼel li jvokol ta jnuptantik xchiʼuk ti kʼux chkaʼitike, teuk me ta joltik ti ch-echʼ noʼoxe. w16.04 2:10

Ep krixchanoetike muʼyuk bu chopol chaʼi sbaik kʼalal tspas smulike. Jlom xtoke mu xaʼibeik smelolal kʼusi jaʼ li mulile, ti kʼuxi ch-akʼbat svokolike xchiʼuk ti kʼusi skʼan spasik sventa xkolik lokʼel ta yok skʼob li mulile. Jaʼ yuʼun, mu xaʼibeik smelolal kʼuxi xuʼ stabeik sbalil ti cham ta jtojolaltik li Jesuse. Pe li buchʼutik tskʼan chchanik ta melel li Skʼop Diose, jaʼ chtijbat yoʼontonik ta stojel ta vokol ti la stak tal ta Balumil li Xnichʼon Jeovae, ti jaʼ sventa spojutik lokʼel li ta mulile xchiʼuk li ta lajelale. Jech xtok, chchanik ti jaʼ ta skoj ti skʼanojutik tajek Jeova xchiʼuk ti toj echʼem slekil yutsil yoʼonton ti jech la spase (1 Juan 4:9, 10). Ti bu mas laj yakʼ ta ilel ti skʼanojutik tajek li Diose xchiʼuk ti toj echʼem slekil yutsil yoʼontone, jaʼ kʼalal laj yakʼ ta matanal li Kristoe. Xkuxet to koʼontontik kʼalal chkaʼitik taje, yuʼun mi chkakʼ xchʼunel koʼontontik ti cham ta jtojolaltik li Jesuse, tspas perton jmultik li Jeovae xchiʼuk lek sak jol koʼontontik (Evr. 9:14). ¡Jaʼ jun lekil aʼyej ta melel! ¿Mi mu jechuk ti oy ta koʼonton chkalbetik skotol krixchanoetike? w16.07 4:6, 7

Chalbutik ta melel Jeova ti xuʼ xchʼay jmultik mi chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta sventa li pojelale. Li kʼusi skʼan xale, jaʼ ti xuʼ spasbutik perton jmultik ta j-echʼele (Ech. 3:19-21). Li pojelale jaʼ chakʼ ti akʼo xikʼ batel ta vinajel junantik krixchanoetik sventa xkʼot ta xnichʼnab xchiʼuk ti te xkuxiik li ta vinajele. Taje jaʼ li yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbile (Rom. 8:15-17). Ta yan xtoke, li Jeovae tstak ta ikʼel yajtsʼaklomtak Kristo ti jaʼik li ‹yan chijetike› sventa xkʼotik li ta yutsʼ yalal liʼ ta Balumile. Kʼalal tukʼil krixchanoetik xa oxe skʼan me xkuch yuʼunik li slajeb prevae. Mi tukʼ laj yakʼ sbaike ta me xkʼotik ta xnichʼnab li Jeovae (Rom. 8:20, 21; Apok. 20:7-9). Li Jeovae ta onoʼox skʼan skotol li xnichʼnabtake. Xchiʼuk koliyal li pojelale, jech me chkichʼtik-o bendisionetik ta sbatel osil. Jaʼ Jeova yakʼojbutik li matanal ti toj ep sbalil taje xchiʼuk muʼyuk buchʼu xuʼ spojbutik. w17.02 2:15, 16

Kʼalal laj yikʼutik tal ta stojolal li Jeovae snaʼoj onoʼox ti oy kʼusi chopol chbat kuʼuntik spasele. Snaʼoj lek ti oy kʼusitik vokol chkaʼitik spasele xchiʼuk snaʼoj ti xuʼ onoʼox xijtsʼuje. Akʼo mi jech, muʼyuk bu xi laj yal ta jtojolaltike: «Jaʼ lek muʼyuk bu chkamigoin jnaʼ». Ta skoj ti skʼanojutik tajek li Jeovae, oy kʼusi toj labal sba laj yakʼbutik sventa tstupʼ li jmultike: jaʼ ti laj yakʼ ta matanal li Xnichʼon ti skʼanoj tajeke (Juan 3:16). Jech oxal, kʼalal oy kʼusi chopol ta jpastike, jkʼanbetik perton li Jeovae. Vaʼun koliyal li matanal taje ta me xakʼbutik perton xchiʼuk jech-o me chkamigointik akʼo mi jech-o to jpasmulilutik (1 Tim. 1:15). w16.05 4:6, 7