Mayo

Kʼalal kʼox toʼox li Jesuse, la xchʼunbe smantal li stot smeʼe. Muʼyuk la stoy sba mi jaʼuk la snop ti mas xa ep kʼusi snaʼ kʼuchaʼal li Jose xchiʼuk Mariae. Ta sjunul yoʼonton la spas li kʼusi sbainoj ta skoj ti jaʼ bankilal keremile. Sventa skolta li yutsʼ yalale, laj yakʼ ta yoʼonton xchanel li yabtel stote. Li Jose xchiʼuk Mariae xuʼ van laj yalbeik Jesus ti ta skʼelobil juʼelal ayane xchiʼuk ti oy kʼusitik laj yal anjeletik ta stojolale (Luk. 2:8-19, 25-38). Pe mu baluk noʼox laj yaʼi li Jesuse, yuʼun laj yakʼ ta yoʼonton xchanel stuk li Tsʼibetike. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun kʼalal chex kerem toʼox li Jesuse, li jchanubtasvanejetik ta Jerusalene «toj labal sba chaʼiik [...] ta skoj ti lek xaʼibe smelolale xchiʼuk ti kʼu yelan tstakʼe» (Luk. 2:46, 47). Akʼo mi kʼajomal toʼox 12 sjabilal, snaʼoj xa onoʼox lek ti jaʼ Stot li Jeovae (Luk. 2:42, 43, 49). w20.10 29 par. 13, 14

Ti jchʼunojtik ti chaʼkuxi li Jesuse jaʼ srasonal ti kʼu yuʼun jchʼunojtik ti oy chaʼkuxesele. Kʼalal laj yalbe skʼoplal chaʼkuxesel li jtakbol Pabloe, oy kʼusi baʼyel oxtos laj yalbe skʼoplal: «Ti cham ta skoj jmultik li Kristoe», «ti laj yichʼ mukele» xchiʼuk «ti laj yichʼ chaʼkuxesel ta yoxibal kʼakʼal jech kʼuchaʼal chal li Tsʼibetike» (1 Kor. 15:3, 4). ¿Kʼusi chakʼ kiltik ti cham li Jesuse, ti laj yichʼ mukele xchiʼuk ti chaʼkuxie? Li j-alkʼop Isaiase laj yal ti Mesiase chichʼ «tupʼbel skʼoplal xkuxlejal li ta balumil ti bu oy li kʼusitik kuxajtike» xchiʼuk ti «jmoj xchʼenal chichʼ akʼel xchiʼuk li buchʼutik toj chopolike». Pe xi to laj yale: «Ta xkuchbe batel smul epal krixchanoetik». ¿Kʼu yelan kʼot ta pasel yuʼun Jesus taje? Jaʼo kʼalal laj yakʼ xkuxlejal sventa spojutike (Is. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8). Ta skoj ti cham, ti laj yichʼ mukel xchiʼuk ti chaʼkuxi li Jesuse, jaʼ srasonal kuʼuntik ti xuʼ jchʼuntik ti xuʼ xijkol lokʼel li ta skʼob mulil xchiʼuk ta lajelale xchiʼuk ti xuʼ jkʼeltik yan velta li buchʼutik chamem kuʼuntike. w20.12 2, 3 par. 4-6; 5 par. 11

Nopolik noʼox chchol mantal ta snail tsobobbail yuʼun judaetik li jtakbol Pabloe. Jun veltae, la xcholbe mantal judaetik ta Tesalonika xchiʼuk «oxib savado rasonaj» xchiʼukik «ta sventa li Tsʼibetike» (Ech. 17:1, 2). Ta skoj ti jaʼ juda vinik li Pabloe, lek tajek chaʼi ti te chkʼot ta snail tsobobbaile (Ech. 26:4, 5). Snaʼoj kʼu yelan xkuxlejal li judaetike, jaʼ yuʼun jun noʼox yoʼonton la xcholbe mantal (Filip. 3:5). Li Pabloe bat ta Atenas kʼalal laj yichʼ nutsel lokʼel ta Tesalonika xchiʼuk ta Bereae. Kʼalal te xa ox oye, «lik rasonajuk xchiʼuk judaetik ta snail tsobobbail xchiʼuk li yan krixchanoetik ti yichʼojik ta mukʼ Diose» (Ech. 17:17). Pe kʼalal bat ta chʼivite, jaʼ xa la xcholbe mantal jfilosofoetik xchiʼuk jyanlumetik ti jaʼ to sba velta laj yaʼiik li kʼusi laj yale. Xi laj yalbeik li Pabloe: «Muʼyuk bu kaʼiojkutik-o li kʼusitik chavale» (Ech. 17:18-20). w20.04 9 par. 5, 6

Mu jnoptik ti mu xa xijelutik-oe. Jvules ta joltik ti chijchʼayutik jkotoltike, pe xuʼ me lek xilutik Jeova ta skoj li slekil yutsil yoʼonton xchiʼuk ti laj yakʼ xkuxlejal Jesus sventa spojutike (Efes. 1:7; 1 Juan 4:10). Li kermanotaktik ti jaʼ kutsʼ kalaltik ta mantale xuʼ spat koʼontontik kʼalal chtun kuʼuntike. Li stukike xuʼ spat koʼontontik xchiʼuk chchikintabutik (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Li Joy ti jaʼ jun ermana ti yakʼoj persa stsalel li chibajele xi chale: «Skoltaojikun tajek li ermanoetike. Jaʼ svinajeb ti chchikinta j-orasion li Jeovae. Skoltaojikun sventa jpatbe yoʼonton li buchʼutik chat yoʼontonike». Veno, mu skotoluk velta chilik ermanoetik ti ta jkʼantik patbel koʼontontike. Jaʼ yuʼun, skʼan xlokʼ ta koʼontontik skʼanbel koltael junuk ermano o ermana ti yij ta mantale. w20.12 23, 24 par. 7, 8

Jnopbetik skʼoplal liʼe: sventa lek xamigoin sbaik chaʼvoʼ krixchanoetike, skʼan jmojuk kʼusi spasik xchiʼuk ti xalbe sbaik li kʼusi tsnopike, ti kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk li kʼusitik snuptanojike. Pe xuʼ van jaʼ mas vokol chkaʼitik ti xkamigointik li Jesuse. Jun srasonale jaʼ ti muʼyuk kilojbetik sat li Jesuse. Jaʼ jech kʼot ta stojolal epal yajchankʼoptak Kristo li ta baʼyel sigloe. Jaʼ yuʼun, xi laj yalanbe li jtakbol Pedroe: «Akʼanojik manchuk mi muʼyuk bu laj avilik. Avakʼoj xchʼunel avoʼontonik ta stojolal manchuk mi muʼyuk te akʼelojik» (1 Ped. 1:8). Xuʼ xkamigointik Jesus akʼo mi muʼyuk kilojbetik sat. Yan srasonale jaʼ ti mu xuʼ jkʼopontik li Jesuse. Akʼo mi jaʼ ta sbi Jesus ta jpastik orasion, maʼuk jaʼ ta jtatik ta kʼoponel, yuʼun jaʼ ta jkʼopontik li Jeovae. Mu onoʼox skʼan Jesus ti jaʼuk jkʼopontike. Yuʼun kʼalal ta jpastik orasione, jaʼ jech chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk jaʼ noʼox stuk skʼan xkichʼtik ta mukʼ (Mat. 4:10). Akʼo mi jech, xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Jesuse. w20.04 20 par. 1-3

Li j-anilajeletik ta voʼneal Gresiae chakʼik-o persa ch-anilajik akʼo mi lubemik o mi oy kʼusi kʼux chaʼiik. Ta yipal stuk tspasik xchiʼuk jaʼ chkoltaatik ti kʼu yelan xchanojik tale. Li voʼotik eke chkichʼtik chanubtasel sventa xkuch kuʼuntik li anilajele. Pe ¿mi ta kipal jtuktik chij-anilaj batel? Moʼoj, yuʼun te likem tal ta stojolal Jeova li kipaltike xchiʼuk jech-o chakʼbutik batel. ¡Jpat koʼontontik ta stojolal, yuʼun yalojbutik ti chchanubtasutik xchiʼuk tskoltautik sventa tsotsukutik-oe! Ep kʼusitik la snuptan li jtakbol Pabloe: labanel, kontrainel, mu xa xuʼ yuʼun laj yaʼi bakʼintik xchiʼuk la snuptan jtos svokol ti xkoʼolaj kʼuchaʼal chʼix ta sbekʼtal laj yaʼie (2 Kor. 12:7). Pe mu xiuk la snope: «Jecheʼ xa chkakʼ jvokol». Moʼoj, yuʼun laj yakʼbe yil Jeova ti spatoj yoʼonton ta stojolale (2 Kor. 12:9, 10). Ta skoj taje, koltaat-o yuʼun li Jeovae. w20.04 29 par. 13, 14

Jaʼ jun matanal ti xuʼ koʼol xij-abtej xchiʼuk Jeova, Jesus xchiʼuk anjeletike (2 Kor. 6:1). Jmoj chij-abtej xchiʼukik kʼalal chijlokʼ ta cholmantale. Xi laj yalbe sba skʼoplal Pablo xchiʼuk li yan ermanoetike: «Jchiʼil jbakutik ta abtel xchiʼuk li Diose» (1 Kor. 3:9). Kʼalal chijlokʼ ta cholmantale, jmoj chij-abtej xchiʼuk li Jesus eke. Kʼalal laj yalbe yajchankʼoptak ti akʼo xbat spasik «ta jchankʼop li krixchanoetik ta skotol jteklumetike», xi to laj yalanbee: «Te ta jchiʼinoxuk-o» (Mat. 28:19, 20). ¿Kʼuxi ti jmoj chij-abtej xchiʼuk li anjeletike? Jaʼ tsbeiltasutik kʼalal ta jcholbetik lekil aʼyej sventa sbatel osil «li buchʼutik te nakalik ta sba balumile» (Apok. 14:6). Toj ep sbalil ti chkichʼtik koltaele. Kʼalal ta jcholtik mantale, oy buchʼutik lek chchikintaik xchiʼuk chkʼot ta yoʼontonik (Mat. 13:18, 23). Pe ¿buchʼu chkoltavan yoʼ xkʼot ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike? Jaʼ laj yalbe skʼoplal Jesus li ta teksto avie. w20.05 30 par. 14, 15

Ta smiyonal xa noʼox utsʼ alaletik xchʼakoj sbaik. Pe oy utsʼ alaliletik ti akʼo mi jmoj nakalike, xuʼ van jech tspasik ti mu xojtikin sbaike. Jun li buchʼu tskolta li utsʼ alalile xi chale: «Li meʼile, li totile xchiʼuk li alab nichʼnabiletike xchʼakoj sbaik, yuʼun jaʼ noʼox batem yoʼontonik ta komputadora, ta tavleta, ta telefono o ta videojuegoetik. Akʼo mi jmoj nakalik, pe mu xojtikin sbaik». Mu jkʼantik ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal taje. Moʼoj, yuʼun maʼuk noʼox skʼan xkakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontik ta stojolal li kutsʼ kalaltike, skʼan jechuk xkiltik ek li kermanotaktike (Rom. 12:10). ¿Kʼusi jaʼ li xkʼuxul oʼontonale? Li ta griego kʼope, jaʼ chalbe skʼoplal li kʼanelal chkaʼitik ta stojolal li kutsʼ kalaltik ti jech chkiltik kʼuchaʼal jmelel amigotike. Taje jaʼ jech skʼan jkʼantik li kermanotaktike, yuʼun jaʼ kutsʼ kalaltik ta mantal. Mi oy xkʼuxul koʼontontike, jaʼ jech ta jkolta jbatik sventa jmoj xijtun ta stojolal Jeova (Mik. 2:12). w21.01 20 par. 1, 2

Mi jmoj tsobol chtajinik li jun ekipo ta basketbol o ta futbole, lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼunik, jaʼ mu jechuk mi xchʼakoj sbaike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xchʼak sba li koʼontontike? Kʼalal chijtun ta stojolal Jeovae, skʼan ti jmojuk x-abtej li kʼusi ta jnoptike, li kʼusi ta jkʼantike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Teuk ta joltik ti jaʼ xa xlaj-o Satanas ti xchʼak sba li koʼontontike. Tskʼan ti vokoluk xkaʼitik xchʼunbel smantal Jeova ta skoj li kʼusi chopol tskʼan koʼontontike. Pe skʼan ti ta sjunuluk koʼontontik xijtun ta stojolal li Jeovae (Mat. 22:36-38). Mu jambetik sbe Satanas yoʼ xchʼak li koʼontontike. Xiuk jkʼanbetik vokol Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Davide: «Pasbun ta jun koʼonton sventa jxiʼta li abie». Skʼan xkakʼ ta ilel ta jkuxlejaltik ti ta melel kichʼojbetik ta mukʼ li sbi Diose. ¿Kʼuxi? Jaʼ mi ta jtsaktik ta venta ta jsetʼ juteb li kʼusi ta jpastike akʼo mi mu masuk tsots skʼoplal yileluk. Mi jech la jpastike, jtatik-o ti stestigo Jeova chkichʼtik albele (Prov. 27:11). Vaʼun, xuʼ me ta sjunul koʼonton xkaltik li kʼusi laj yal j-alkʼop Mikease: «Sbatel osil chijxanavutik ta sbi li Jeova Dios kuʼuntike» (Mik. 4:5). w20.06 13 par. 17, 18

Kʼalal tstsakvan ta kʼop li ajvalil ta norte xchiʼuk li ajvaliletik ta spʼejel balumile, tstsan-o skʼakʼal yoʼonton li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune xchiʼuk jaʼ te tslikes li paskʼop ta Armajedone (Apok. 16:14, 16). Vaʼun, «chkʼot slajeb xchiʼuk muʼyuk buchʼu chkoltaat» li ajvalil ta norte xchiʼuk li yantik ajvaliletik ti te skʼoplalik li ta Gog ta yosilal Magogue (Dan. 11:45). Oy yan versikulo ta Daniel ti chakʼ kiltik kʼuxi chkichʼtik pojel xchiʼuk kʼuxi chichʼ lajesel li ajvalil ta norte xchiʼuk li lumetik ti jmoj sjolike (Dan. 12:1). ¿Kʼusi skʼan xal li versikulo taje? Li Ajvalil Jesuse Miguel chichʼ albel sbi xtok. Kʼalal och ta Ajvalil ta vinajel ta 1914, jaʼo te lik skolta tal li steklumal Diose. Poʼot xa tajek «chtots tal» li Miguele, jaʼ xkaltik, chtal slajes yajkontratak li ta paskʼop ta Armajedone. Li paskʼop taje jaʼ chakʼbe slajeb li «yorail vokolil ti muʼyuk bu jech kʼotem ta pasel» laj yalbe skʼoplal Daniele (Apok. 6:2; 7:14). w20.05 15, 16 par. 15-17

Kʼalal jaʼo mosoinbil li Josee, muʼyuk kʼusi stakʼ spas ta skoj li kʼusi yakal tsnuptane. Jech xtok, muʼyuk kʼusi stakʼ spas kʼalal jaʼo te tikʼil ta chukele. ¿Kʼusi la spas sventa mu jaʼuk xakʼ ta yoʼonton li svokole? Jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton spasel lek li yabtele, maʼuk li kʼusi mu spas yuʼune. Mas tsots skʼoplal laj yil ta xkuxlejal li Jeovae. Vaʼun, lek bat ta pasel li kʼusitik la spase (Jen. 39:21-23). Li kʼusi la snuptan li Josee tsvules ta joltik ti xuʼ van oy kʼusitik chopol tspasbutik li krixchanoetike. Xuʼ van oy kʼusi chopol spasbutik li kermanotik eke. Mi jaʼ jech ta xkiltik kʼuchaʼal mukʼta ton li Jeovae xchiʼuk kʼuchaʼal jlekil nakʼobbailtike, muʼyuk me chijyal ta lum mi jaʼuk chkiktatik ti chijtun ta stojolale (Sal. 62:6, 7; 1 Ped. 5:10). Kʼalal vaychinaj li Josee, jchʼiel toʼox. Jamal xvinaj ti spatoj lek yoʼonton ta stojolal kerem tsebetik li Jeovae. Li avi kʼakʼale, oy epal kerem tsebetik ti jaʼ jech xchʼunel yoʼontonik kʼuchaʼal li Josee. Junantike tikʼilik ta chukel akʼo mi chʼabal smulik, pe tukʼ-o yakʼoj sbaik (Sal. 110:3). w20.12 16 par. 3; 17 par. 5, 7

Li jtakbol Pedro xchiʼuk Juane jaʼ jun matanal laj yilik ti laj yichʼik kontrainel ta skoj ti tstsʼakliik Jesus xchiʼuk ti chakʼik ta chanel li kʼusitik laj yale (Ech. 4:18-21; 5:27-29, 41, 42). Li ermanoetik taje muʼyuk kʼusi chopol spasojik ti xuʼ xkʼexavik-oe. Akʼo mi muʼyuk tsakbilik ta venta, jaʼ mas la skoltaik yantik ti jaʼ mu jechuk la spasik li yajkontraike. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun junantike la stsʼibaik livroetik ta Vivlia ti yakal-o tskolta krixchanoetik xchiʼuk ti chakʼbe spatobil yoʼontonike. Li Ajvalilal ti laj yalbeik skʼoplal xtoke yakal xa chventainvan ta vinajel xchiʼuk jutuk xa skʼan sventainutik ek (Mat. 24:14). Jech xtok, li vaʼ ermanoetik ti tukʼ laj yakʼ sbaike te xa ch-ajvalilajik ta vinajel. Pe jaʼuk li tsatsal ajvalil ti kontrainatike sakchʼay skʼoplal xchiʼuk chamemik xa. Xkaltik noʼox ti xchaʼkuxiike, jaʼ chventainatik yuʼun li Ajvalilal ti laj yalbeik skʼoplal li ermanoetike (Apok. 5:10). w20.07 15 par. 4

Spatoj tajek yoʼonton Abraan ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Diose, jaʼ yuʼun xkoʼolaj ti te xa skʼeloj yilel li buchʼu Tʼujbil sventa spas mantal li ta Ajvalilal yuʼun Diose. Jaʼ yuʼun, xi laj yalbe judaetik li Jesuse: «Li atotik Abraane xkuxet tajek yoʼonton ta skoj ti spatoj yoʼonton chil li kʼusitik ta jpase, vaʼun laj onoʼox yil xchiʼuk la sta xkuxetel yoʼonton» (Juan 8:56). Snaʼoj lek Abraan ti te tsakal skʼoplal snitilulaltak li ta Ajvalilal svaʼanoj Jeovae. Jech xtok, jpʼel ta yoʼonton tsmala ti xkʼot ta pasel li kʼusi albat yuʼun Diose. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Abraan ti jaʼ smalaoj «li jteklum» o li Ajvalilal svaʼanoj Jeovae? Xtal xbat noʼox ta naklej xchiʼuk muʼyuk la spas ta jmoj sjol xchiʼuk junuk ajvalil. Jech xtok, muʼyuk la skʼan ti xlik pasvanuk ta mantale. La smala li kʼusi albat yuʼun Diose xchiʼuk la xchʼunbe-o smantal. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti tsots tajek xchʼunel yoʼontone. w20.08 3 par. 4, 5

Li Jeovae yaloj ti muʼyuk buchʼu xi chal li ta Paraisoe: «Toj ipun» (Is. 33:24). Li Diose tspasbe ta achʼ sbekʼtal li buchʼutik chamemike xchiʼuk muʼyuk xa ip tsutik tal. Jaʼ noʼoxe, maʼuk ti tukʼ xa chchaʼkuxiik tale. Yuʼun ti jechuke, muʼyuk van ch-ojtikinatik yuʼun li yutsʼ yalale. Yileluke, ta kʼunkʼun chijtukʼib batel jkotoltik li ta Jmil Jabile. Mi tsuts li Jmil Jabile, li Jesuse jaʼ xa chakʼbe ta skʼob Stot li Ajvalilale. Li vaʼ orae, tsutsem xa ox lek yabtel li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk skoltaoj xa ox krixchanoetik sventa xtukʼibik (1 Kor. 15:24-28; Apok. 20:1-3). Nopo noʼox kʼu yelan chavaʼi aba mi laj avilbe sat yan velta li buchʼutik chamem avuʼune. ¿Mi ta van xatseʼin o mi cha-okʼ ta muyubajel? ¿Mi chlik van akʼejinta Jeova ta skoj ti xkuxet tajek avoʼontone? Li kʼusi jpʼel skʼoplale jaʼ ti mas to chlik akʼan li kuni Totik Jeova xchiʼuk Jesus ta skoj ti chaʼkuxesvanike. w20.08 16, 17 par. 9, 10

Li jtakbol Pabloe la stijbe yoʼonton ermanoetik yoʼ skʼelik mi xuʼ tojol kerem tseb xkomik sventa xtunik mas ta stojolal Jeova (1 Kor. 7:8, 9). Li Pabloe maʼuk ti mas jutuk sbalil laj yil li tojol kerem tsebetike. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Yuʼun la stʼuj Timoteo sventa epuk kʼusi sbain akʼo mi tojol kerem (Filip. 2:19-22). Jaʼ yuʼun, mu lekuk ti xiuk jnoptike: «Li ermano leʼe sta-o o mu sta-o ti oyuk kʼusi sbaine, yuʼun nupunem xa o tojol kerem to» (1 Kor. 7:32-35, 38). Li Jesus xchiʼuk Pabloe muʼyuk laj yalik ti persa skʼan xijnupun o ti tojol kerem tseb xijkome. Vaʼun chaʼa, ¿kʼu yelan skʼan xkiltik li ermanoetik ti nupunemik o ti muʼyuke? Toj lek kʼusi laj yal li revista La Atalaya ta 1 yuʼun oktuvre ta 2012, xi chale: «Jaʼ jun matanal mi nupunemot o mi muʼyuk toe. [...] Li Jeovae muʼyuk abol sba chil li tojol kerem tsebetike o ti chat noʼox yoʼontonik chil ta skoj ti muʼyuk snup xchiʼilike». Jaʼ yuʼun, kichʼtik ta mukʼ li ermanoetik ta tsobobbail ti muʼyuk nupunemike. w20.08 28 par. 8, 9

Li ta junantik lume, li krixchanoetike lek chaʼiik xchikintael li mantale, yuʼun jaʼ chpatbat-o yoʼontonik. Pe ta yantik lumetike, jutuk tajek oy ta yoʼontonik xchanbel skʼoplal Dios o li Vivliae. ¿Kʼu yelan li krixchanoetik ta aterritorioe? Mu ventauk kʼu yelan chaʼiik, li Jeovae oy ta yoʼonton ti jechuk-o jcholtik mantal jaʼ to mi «liʼ noʼox kʼalal», xie. Li Jeovae stʼujojbe xa yorail kʼusi ora tstsuts li kabteltik ta cholmantale, «vaʼun ta xtal li slajebe» (Mat. 24:14). Li Jesuse laj yal li kʼusitik chkʼot ta pasel li ta slajebal kʼakʼale xchiʼuk ti kʼu yelan stalelal li krixchanoetike. Jech xtok, laj yal ti xuʼ smakutik ta cholmantal taje. Jaʼ yuʼun, xi laj yale: «Vikʼiluk-o me asatik» (Mat. 24:42). Kʼalal jaʼo kuxi li Noee, li krixchanoetike muʼyuk la xchikintaik kʼusi laj yal ta skoj ti oy kʼusi chʼay-o yoʼontonike. Li avi eke, ep kʼusi xuʼ xchʼay-o koʼontontik (Mat. 24:37-39; 2 Ped. 2:5). Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼ ta koʼontontik spasel li abtelal yakʼojbutik Jeovae. w20.09 8 par. 1, 2, 4

Li Satanase «oy tajek skʼakʼal yoʼonton», jaʼ yuʼun mu stakʼ jnoptik ti muʼyuk chakʼ jvokoltike (Apok. 12:12). Poʼot xa xkichʼtik akʼel ta preva jkotoltik. Jutuk xa skʼan xtal «mukʼta tsatsal vokolil ti muʼyuk bu jech kʼotem-o ta pasel kʼalal lik tal li balumil kʼalal to avie» (Mat. 24:21). Li vaʼ orae, xuʼ van skontrainutik li kutsʼ kalaltike xchiʼuk xuʼ van xal ajvalil ti mu xa stakʼ jpas kabteltike (Mat. 10:35, 36). Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi ta jchanbe kʼusi la spas li ajvalil Asa xchiʼuk mi ta jpat koʼonton ti tskoltaun Jeova xchiʼuk ti chchabiune?» (2 Kron. 14:11). Li Jeovae tskʼan ti lekuk chapalutik ta skoj li kʼusi poʼot xa xtale, jaʼ yuʼun yakal tstsatsubtas li xchʼunel koʼontontike. Svaʼanoj «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa xakʼ jveʼeltik ta yorail noʼox ti jaʼ tskoltautik sventa tsotsukutike (Mat. 24:45). Pe voʼotik oy ta jbatik ti jtsatsubtastik lek li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeovae (Ebr. 10:38, 39). w20.09 18 par. 16-18

Sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan Jeovae, xuʼ stunes xchʼul espiritu yoʼ spas ta mantal li buchʼutik oy yabtelike. Li krixchanoetike tspasik be voʼ sventa skʼejpʼunik batel yok ti bu xal yoʼontonike. Jaʼ noʼox jech ek, li Jeovae xuʼ stunes xchʼul espiritu sventa sjelbe o skʼejpʼunbe xkaltik li kʼusi tsnop ajvaliletik yoʼ xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone. Kʼalal jech tspase, li j-abteletike oy kʼusitik chlokʼ ta yoʼontonik spasel ti tstabe sbalil li steklumal Diose (koʼoltaso xchiʼuk Esdras 7:21, 25, 26). ¿Kʼusi xuʼ jpastik li voʼotike? Bakʼintike, li ajvaliletik xchiʼuk «li buchʼutik tsots yabtelike» oy kʼusi tsnopik ti xuʼ xjel-o ti kʼu yelan ta jpas kabteltike. Kʼalal jech chkʼot ta pasele, xuʼ jpastik orasion ta stojolalik (1 Tim. 2:1, 2; Neem. 1:11). Jech kʼuchaʼal la spasik li ermanoetik ta baʼyel sigloe, tsots ta jkʼanbetik vokol Dios sventa skolta li ermanoetik ti tikʼilik ta chukele (Ech. 12:5; Ebr. 13:3). w20.11 15 par. 13, 14

Xijmuyubaj van tajek mi voʼotik laj kakʼbetik estudio ti buchʼu laj yichʼ voʼe (1 Tes. 2:19, 20). Li yajtsʼaklom Kristo ti jaʼtik to yichʼoj voʼe maʼuk noʼox lek skʼoplal chkom yuʼun li buchʼu chanubtasate, yuʼun lek skʼoplal chkom xtok li tsobobbaile (2 Kor. 3:1-3). Xijmuyubaj tajek ti kʼu yelan echʼem talel li chanib jabile, yuʼun li ta jujun ue, laj yichʼ akʼel te van 10 miyon estudio ta spʼejel balumil. Ti vaʼ sjalil xtoke, laj yichʼik voʼ te van mas ta 280 mil krixchanoetik jujun jabil. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li yan estudianteetik sventa xichʼik voʼe? Li Jeovae oy smalael yuʼun xchiʼuk yakʼojbe to yorail sventa xkʼotik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Pe muʼyuk xa jal, jaʼ yuʼun ta jkʼan ta jkoltatik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa ta anil xa noʼox xchʼiik ta mantal xchiʼuk ti xichʼik voʼe (1 Kor. 7:29 sbavokʼal; 1 Ped. 4:7). w20.10 6 par. 1, 2

Li ajvalil Saule muʼyuk la xchʼunbe smantal Jeova. Kalal tal albatuk mantal yuʼun li j-alkʼop Samuele, muʼyuk jamal laj yal li smule. Laj yal ti muʼyuk toj chopol li kʼusi la spase xchiʼuk laj yakʼbe smulin li yantike (1 Sam. 15:13-24). Taje oy xa onoʼox jech spasoj li Saule (1 Sam. 13:10-14). Lik stoy sba ta skoj ti muʼyuk la xchabi li yoʼontone. Ta skoj ti muʼyuk la sjel li kʼusi tsnope, albat mantal yuʼun li Jeovae xchiʼuk muʼyuk xa lek ilat. Xuʼ xi jakʼbe jbatik sventa mu jechuk xkʼot ta jtojolaltik kʼuchaʼal li Saule: «¿Mi ta jpak jkʼoplal sventa mu xkakʼ ta jkuxlejal li tojobtaseletik ta jchan ta Vivliae? ¿Mi ta jnop ti muʼyuk mas chopol mi muʼyuk ta jchʼun mantale? ¿Mi jaʼ chkakʼbe smulin yantik li kʼusi ta jpase?». Mi oy jech ta jpastike, skʼan me jel li jtalelaltike xchiʼuk li kʼusi ta jnoptike. Mi mu jechuk la jpastike, xuʼ xlik jtoy jbatik, vaʼun mu xa skʼan xamigoinutik li Jeovae. w20.11 20 par. 4, 5

Kerem tseb, nopo buchʼu chatun ta stojolal. Skʼan xavakʼ venta atuk buchʼu jaʼ li Jeovae, li kʼusi oy ta yoʼontone xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ jech xapase (Rom. 12:2). Vaʼun, chnop avuʼun atuk li kʼusi mas tsots skʼoplale: ti xatun ta stojolal Jeovae (Jos. 24:15). Mas to chlik akʼan Jeova xchiʼuk tstsatsub xchʼunel avoʼonton mi nopolik noʼox chachan lek li Vivliae. Akʼo ta avoʼonton spasel li kʼusi tskʼan Jeovae. Li sbalumil Satanase chal ti chijmuyubaj mi ta jtunestik li kʼusi xijtojob spasel sventa x-epaj li kʼusi oy kuʼuntike. Pe li buchʼutik jech spasojike «ep tajek staoj svokolik ti toj kʼuxe» (1 Tim. 6:9, 10). Yan mi chachikinta li kʼusi chal Jeovae xchiʼuk mi jaʼ mas tsots skʼoplal chavaʼi spasbel li kʼusi tskʼan yoʼontone, lek chbat akuxlejal xchiʼuk lek li kʼusitik chapase (Jos. 1:8). w20.10 30 par. 17, 18

Kʼalal la xchol mantal li Jesus ta baʼyel sigloe, la spatbe yoʼonton li krixchanoetike. Laj yalbe yajchankʼoptak ti jechuk-o xcholik mantal «kʼalal to ta namal balumil» (Ech. 1:8). Pe ¿mi spas van yuʼun ta yip stukik? Mi jsetʼuk, skʼan ti xkoltaatik yuʼun li chʼul espiritu ti jaʼ «li jkoltavanej» laj yal Jesuse (Juan 14:26; Sak. 4:6). Li ta Pentekostes ta sjabilal 33, laj yichʼik chʼul espiritu li yajchankʼoptak Jesuse. Vaʼun, lik noʼox xcholik mantal xchiʼuk mu ta sjaliluke, ta smilal xa noʼox krixchanoetik la xchʼamik mantal (Ech. 2:41; 4:4). Jech xtok, muʼyuk xiʼik kʼalal laj yichʼik nutsele. La skʼanbeik koltael Jeova xchiʼuk xi la spasik orasione: «Koltao sventa oyuk stsatsal yoʼontonik xalik batel akʼop li amosotake». «Vaʼun ventainbil kʼot skotolik yuʼun li chʼul espiritue xchiʼuk tsots yoʼonton» laj yalik batel li skʼop Diose (Ech. 4:18-20, 29, 31). w20.10 21 par. 4, 5

¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik lek ti chaʼkuxesat yuʼun Jeova li Jesuse? Yuʼun oy epal krixchanoetik laj yilik kʼalal chaʼkuxiem xa oxe (1 Kor. 15:5-7). Kʼalal laj yalbe skʼoplal Pablo li buchʼutik laj yilik Jesus kʼalal chaʼkuxiem xa oxe, jaʼ baʼyel laj yalbe skʼoplal li Sefase, jaʼ xkaltik, li jtakbol Pedroe. Oy yan jchankʼopetik laj yalik ti laj yil Pedro kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse (Luk. 24:33, 34). Jech xtok, li jtakboletike laj yilik. Laje, li Jesuse «laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal mas ta voʼob sien ermanoetik», jaʼo van kʼalal la stsob sbaik ta Galilea ti te chalbe skʼoplal li ta Mateo 28:16 kʼalal ta 20. Jech xtok, «laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal Santiago» ti jaʼ van xchaʼitsʼine. Li vaʼ orae, muʼyuk toʼox xchʼunoj mi jaʼ ta melel Mesias li Jesuse (Juan 7:5). Jaʼ to la xchʼun kʼalal chaʼkuxiem xa ox laj yile. Kʼalal la stsʼiba skarta li Pablo ti tetik van ta sjabilal 55, labal sba ti ep toʼox buchʼu kuxajtik ti laj yilik ti chaʼkuxiem xa ox li Jesuse. Jaʼ yuʼun, li buchʼutik mu xchʼunik leke xuʼ xchiʼinik ta loʼil li krixchanoetik taje. w20.12 3 par. 5, 7, 8

Mu kʼunuk sventa xijmuyubaj kʼalaluk tsots iputike, mas to mi jaʼ jun chamel ti muʼyuk xa xpoxile. Jkʼanbetik koltael li Jeovae. Akʼo mi muʼyuk xa chpoxtautik ta skʼelobil juʼelal, xuʼ spat koʼontontik xchiʼuk chakʼ kipaltik sventa xkuch batel kuʼuntik (Sal. 94:19). Sventa spas taje, xuʼ van tstunes ermanoetik yoʼ skoltautik kʼalal oy kʼusi skʼan pasel ta jnatike. Jech xtok, xuʼ stijbe yoʼonton ermanoetik sventa spasik orasion ta jtojolaltik. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ svules ta joltik li kʼusitik tspat koʼontontik ti te oy ta Skʼope, jech kʼuchaʼal ti ta jkʼupintik jun kuxlejal ti bu chʼabal xa kʼusi kʼuxe xchiʼuk ti chʼabal xa chameletike (Rom. 15:4). Pe xuʼ van xijchibaj ta skoj ti mu xuʼ jcholtik mantal jech kʼuchaʼal oy ta koʼontontike. Jun ermana ti Laurel sbie 37 jabil laj yichʼ tsakanel ta jun makina sventa xichʼ ikʼ. Jech xtok, tabat kanser, ep ta velta laj yichʼ operasion xchiʼuk ipaj ta jaytos chameletik ta snukulil ti chʼabal xpoxile. Akʼo mi jech, muʼyuk paj ta xcholel mantal. La xcholbe mantal doktoretik xchiʼuk li buchʼutik chkʼotik li ta snae. Te van 17 ta voʼ krixchanoetik la skolta sventa xkʼotik ta stestigo Jeova. w20.12 24 par. 9; 25 par. 12

Li ta sjabilaltik 56, oy epal krixchanoetik ti la xjochik batel ta spat templo ta Jerusalen li Pabloe xchiʼuk tskʼan ox tsmilik. Li ta yokʼomale, ikʼat batel ta Sanedrin, vaʼun jutuk xa ox mu milat yuʼun li yajkontratake (Ech. 21:30-32; 22:30; 23:6-10). Xuʼ van xi la sjakʼbe sba li Pabloe: «¿Kʼu to sjalil ti jech ta jtsʼik jvokole?». Ta melel, skʼan oyuk buchʼu xkoltaat. ¿Kʼuxi yichʼ koltael li Pabloe? Kʼalal laj yichʼ chukele, ay kʼoponatuk yuʼun li Jesuse, xi albate: «¡Tsotsuk avoʼonton! Yuʼun jech kʼuchaʼal lek tsʼakal yakal chaval batel jkʼoplal ta Jerusalene, jaʼ jech skʼan xaval batel jkʼoplal ta Roma xtok» (Ech. 23:11). Jaʼ koltaat-o li kʼusi albate. Li Jesuse la skʼupil kʼopta Pablo ta skoj ti la xchol mantal ta Jerusalene xchiʼuk laj yalbe ti lek chkʼot ta Roma sventa te xbat xchol mantale. Kʼalal jech albate, jun van tajek yoʼonton laj yaʼi sba jech kʼuchaʼal jun uni neneʼ ti petbil yuʼun stote. w20.11 12 par. 1; 13 par. 3, 4

«Xkoʼolaj kʼuchaʼal s-anklail jkuxlejaltik li spatobil koʼontontik» chakʼ li Ajvalilal yuʼun Diose ti jaʼ chakʼ ti junuk noʼox koʼontontik akʼo mi ep kʼusitik ta jnuptantik li avie. Jaʼ nopbo skʼoplal ti yaloj ta jamal Jeova ti chkʼot jun kʼakʼal ti chchʼay ta joltik skotol li kʼusitik chopol la jnuptantike (Is. 65:17). Nopo ti te xa oyot li ta achʼ balumile ti bu jun xa koʼontontike xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopol ta jnuptantike (Mik. 4:4). Yan ti kʼusi xuʼ xapas sventa teuk ta ajol li spatobil avoʼontone jaʼ ti xavalbe batel yantike. Jaʼ yuʼun, cholo mantal ti bu kʼalal xuʼ avuʼune xchiʼuk paso ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike. Mi jech chapase, xuʼ jech-o xapat avoʼonton ta sventa li kʼusi amalaoje (Ebr. 6:11). Kʼalal mas xa nopol li slajebal kʼakʼale, mas chkil jvokoltik xchiʼuk mas kʼusi ta jvul-o koʼontontik. Sventa stsal kuʼuntik li jvokoltike, skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeova, maʼuk ti jpat koʼonton ta jtuktik noʼoxe. Kakʼtik ta ilel ta jtalelaltik ti jchʼunojtik lek li kʼusi jamal yaloj Jeova liʼe: «Jaʼ chkʼot ta avipalik mi tsʼijiloxuk noʼoxe xchiʼuk mi apatoj avoʼontonik ta jtojolale» (Is. 30:15). w21.01 7 par. 17, 18

Li Santiago 5:11 chal xtok ti snaʼ xkʼuxubinvan li Jeovae ti jaʼ jun stalelal ti kʼupil sba chkiltike (Eks. 34:6). Jtos ti kʼu yelan chakʼ ta ilel ti oy xkʼuxul yoʼontone jaʼ ti ch-akʼvan ta pertone (Sal. 51:1). Pe maʼuk noʼox me ch-akʼvan ta perton kʼalal chal Vivlia ti oy xkʼuxul yoʼontone, yuʼun li xkʼuxul yoʼontone ta yutil to yoʼonton chlokʼ talel xchiʼuk jaʼ chtijbat yoʼonton sventa skolta li buchʼu yakal chil svokole. Li Vivliae chalbutik ti oy tajek ta yoʼonton tskoltautik li Jeovae, ti x-echʼ to yepal chaʼi kʼuchaʼal jun meʼil ta stojolal li yole (Is. 49:15). Kʼalal chkil jvokoltike, li xkʼuxul yoʼonton Jeovae jaʼ chtijbat yoʼonton sventa skoltautik (Sal. 37:39; 1 Kor. 10:13). Xuʼ me jchanbetik xkʼuxul yoʼonton Jeova kʼalal chkakʼtik ta perton li kermanotaktik kʼalal oy kʼusi chopol tspasbutike xchiʼuk ti mu jnakʼ skʼakʼal koʼontontike (Efes. 4:32). Pe ti bu mas chkakʼ ta ilel xkʼuxul koʼontontike jaʼo kʼalal ta jkoltatik mi chil svokolike. Jaʼ jech ta jchanbetik stalelal Jeova ti toj echʼ xa noʼox snaʼ xkʼanvane (Efes. 5:1). w21.01 21 par. 5

Skʼan ta spʼisoluk noʼox x-abtej li jun jolil ta utsʼ alalile. Teuk me ta sjol ti skʼan xakʼbe yutsʼ yalal li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantale xchiʼuk ti junuk noʼox yoʼontonik yuʼune. Jech xtok, skʼan xchanubtasvan xchiʼuk xtukʼibtasvan. Li Jeovae chchanubtasutik xchiʼuk tstukʼibtasutik, yuʼun tskʼan ti lek xbat jkuxlejaltike (Ebr. 12:7-9). Li Jesus eke la xchanbe stalelal Stot, yuʼun ta slekil yoʼonton la xchanubtas xchiʼuk la stukʼibtas li buchʼutik tspasan ta mantale (Juan 15:14, 15). Tsots chal mantal, pe oy slekil yoʼonton xtok (Mat. 20:24-28). Snaʼoj ti jmulavilutike xchiʼuk ti oy onoʼox kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntike (Mat. 26:41). Li malalil ti chchanbe stalelal Jeova xchiʼuk Jesuse te oy ta sjol ti maʼuk tukʼil krixchanoetik li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe xchiʼuk muʼyuk xkʼakʼet yoʼonton ta stojolalik (Kol. 3:19). Li kʼusi mas lek xuʼ spase jaʼ ti teuk ta sjol li beiltasel chal ta Galatas 6:1 ti ta slekiluk yoʼonton stukʼibtasan li yutsʼ yalale xchiʼuk teuk ta sjol ti jpasmulil eke. Jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, skʼan xakʼ ta ilel ta stalelal li kʼusi chakʼ ta chanele. w21.02 6, 7 par. 16-18

Kʼalal laj yakʼ ta matanal Xnichʼon li Jeovae, la smanbe xkuxlejal skotol li ermanoetik ta tsobobbail xchiʼuk li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li Jesuse (Mar. 10:45; Ech. 20:28; 1 Kor. 15:21, 22). Ta skoj ti jaʼ cham ta jtojolaltik li Kristoe, jaʼ vaʼanat yuʼun Jeova sventa jaʼ xkom ta jolil li ta tsobobbailetike. Jaʼ yuʼun, li Jesuse yichʼoj yabtel sventa xal mantal kʼu yelan skʼan spas stalelalik skotol li krixchanoetike, li utsʼ alaliletike, li ermanoetik ta tsobobbaile xchiʼuk ta skʼel ti akʼo xchʼunike (Gal. 6:2). Pe maʼuk noʼox ti naka mantal chakʼe, yuʼun tsmakʼlinutik xchiʼuk chkʼuxubinutik ta jujuntal (Efes. 5:29). Li ermanaetik ti chchʼunik li beiltasel chakʼ ermanoetik ti jaʼ vaʼanbilik yuʼun li Kristoe jaʼ jech chakʼik ta ilel ti chichʼbeik ta mukʼ li yabtel Kristoe. Li ermanoetike chakʼik ta ilel ti xaʼibeik smelolal li kʼusi xchapanoj Jeova kʼalal tstsakik ta venta li ermanaetike. Kʼalal skotol ermanoetik chichʼik ta mukʼ li kʼusi xchapanoj Jeova ta sventa li buchʼu oy yabtelike, oy me jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Li kʼusi mas leke jaʼ ti jech chkichʼtik-o ta mukʼ li jkʼanvanej Totil kuʼuntik Jeovae. w21.02 18, 19 par. 14-17

Jun veltae, li David xchiʼuk sviniktake laj yiktaik komel yutsʼ yalalik sventa xbatik ta paskʼop. Taje jaʼo kʼalal snakʼoj sbaik sventa mu xtaatik yuʼun li Saule. Kʼalal jaʼo lokʼemik batele, tal yajkontraik li ta steklumalike xchiʼuk ikʼbat batel li yutsʼ yalalike. Ta skoj ti lek xtojob ta paskʼop li Davide, xuʼ ox van oy kʼusi la snop tspas ta anil sventa xbat spoj talel li buchʼutik chukbilik batele. Pe mu jechuk la spas, yuʼun jaʼ la skʼanbe koltael li Jeovae. Xi la sjakʼbee: «¿Mi chbat jnuts li j-elekʼetike?». Albat yuʼun Jeova ti akʼo xbat snutse xchiʼuk ti lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune (1 Sam. 30:7-10). ¿Kʼusi chakʼ achan taje? Kʼano tojobtasel kʼalal oy kʼusi chanop chapase. Kerem tseb, ichʼbo ye atot ameʼ o li moletik ta tsobobbail ti jal xa tunemik ta stojolal Jeovae, yuʼun lek xuʼ stojobtasoxuk. Li Jeovae jaʼ svaʼanoj li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk spatoj yoʼonton ta stojolalik, jaʼ yuʼun pato avoʼonton ta stojolalik ek. Yuʼun jaʼ jun «matanal» yakʼojbe li tsobobbaile (Efes. 4:8). Mi chachanbe ti kʼu yelan chtunik ta stojolal Jeova xchiʼuk mi chachikinta li tojobtaseletik chakʼboxuke, lek me kʼusi chbat ta nopel avuʼun. w21.03 4 par. 10, 11

Mi mu xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike xijkoʼolaj kʼuchaʼal li jun vinik ti laj yalbe skʼoplal Jesus ti la smeltsan sna ta ba jiʼtike. Tsots abtej, pe jecheʼ echʼ svokol. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi tal tsatsal voʼ xchiʼuk mi noj li ukʼume, chjin li snae (Mat. 7:24-27). Jaʼ jech ek, mi muʼyuk chkakʼ ta jkuxlejaltike, jecheʼ me ch-echʼ jvokoltik. Yuʼun mi la jnuptantik preva o mi laj kichʼtik kontrainele, mu xkuch kuʼuntik ta skoj ti muʼyuk tsots li xchʼunel koʼontontike. Yan mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike, mas lek li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike, mas jun koʼontontik xchiʼuk mas tsots xchʼunel koʼontontik (Is. 48:17, 18). Sventa tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova kʼalal oy jvokoltike, tsots skʼoplal ti jpasilantik orasione xchiʼuk ti jchanilan Jvivliatike. Skʼan mu xchʼay ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti jtoybetik skʼoplal li Jeovae. Jpʼeluk me ta koʼonton jchʼuntik ti muʼyuk chiktautik li Jeovae xchiʼuk muʼyuk buchʼu chmakat ta be sventa skʼanutik (Ebr. 13:5, 6). w21.03 15 par. 6; 18 par. 20