Disiembre

Xuʼ van bakʼintike vokol chkaʼibetik smelolal li kʼusi chal Vivliae o xuʼ van mu jechuk tstakʼ j-orasiontik Jeova ti kʼu yelan ta jkʼantike. Ta skoj taje, xuʼ van oy kʼusi mu xa xkaʼibetik-o smelolal. Mi muʼyuk ta jsabetik skʼoplale, ta xkʼunib li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk muʼyuk xa lek chkil jbatik-o xchiʼuk li Jeovae (Sant. 1:7, 8). Jech xtok, xuʼ van mu xa jpat koʼontontik yuʼun li kʼusi jmalaojtik chtal ta tsʼakale. Li jtakbol Pabloe laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal ankla li spatobil koʼontontike (Ebr. 6:19). Li anklae jaʼ chkoltavan sventa mu xnik ta ikʼ li varkoe xchiʼuk ti mu smaj sba ta tone. Taje jaʼ noʼox me chtun mi lek tsots tsakal ta varko li kadenae. Kʼalal oy kʼusi xijnaʼet yuʼune, chkʼunib batel li xchʼunel koʼontontike jech kʼuchaʼal chlaj batel li kadena mi lik kuxinuke. Mi lik yichʼ kontrainel li buchʼu oy kʼusi xnaʼet-oe, xuʼ mu xa xchʼun li kʼusi jamal yaloj tspas Jeova ta jelavele. Vaʼun, mi chʼay li xchʼunel koʼontontike, muʼyuk xa kʼusi jpatoj-o koʼontontik. ¿Mi xijmuyubaj to van mi jech xijnaʼete? w21.02 30 par. 14, 15

Mas xa ox van ta 70 sjabilal kʼalal lokʼ batel ta Ur xchiʼuk yutsʼ yalal li Abraane (Jen. 11:31–12:4). Te van sien jabil naki ta karpanaetik xchiʼuk xtal xbat noʼox li ta yosilal Kanaane. Cham kʼalal 175 xa ox sjabilale (Jen. 25:7). Akʼo mi jech, muʼyuk xa laj yil kʼalal laj yuʼuninik yosilal Kanaan li snitilulaltak jech kʼuchaʼal albat yuʼun Jeovae. Jech xtok, muʼyuk xa laj yil kʼalal laj yichʼ vaʼanel li jteklum smalaoje, jaʼ xkaltik, li Ajvalilal yuʼun Diose. Pe li Vivliae xi chalbe skʼoplal kʼalal chame: «Ep xa ox sjabilal xchiʼuk lek la skʼupin li xkuxlejale» (Jen. 25:8). Akʼo mi ep kʼusi la snuptan, muʼyuk kʼunib li xchʼunel yoʼontone xchiʼuk la smala ti xkoltaat yuʼun li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun ti kuch yuʼune? Yuʼun ta skotol ora chabiat yuʼun li Jeovae xchiʼuk lek laj yamigoin sbaik (Jen. 15:1; Is. 41:8; Sant. 2:22). Li voʼotik eke jmalaojtik li jteklum ti oy lek sbatsʼi nakleb jech kʼuchaʼal li Abraane (Ebr. 11:10). Mu xa persauk jmalatik chichʼ vaʼanel, yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose lik xa spas mantal ta vinajel ta 1914 (Apok. 12:7-10). Jaʼ xa noʼox ta jmalatik ti sventain tal li balumile. w20.08 4, 5 par. 11, 12

¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jchikintatik lek li kʼusi chal yantike? Jaʼ ti bikʼit xkakʼ jbatike xchiʼuk ti oyuk smalael kuʼuntike. Kalbetik oxibuk srasonal ti kʼu yuʼun skʼan xkakʼtik persae. Baʼyel, tskoltautik sventa mu chopoluk kʼusi jnoptik ta stojolal li yantike. Xchibal, chkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik li kermanotaktike xchiʼuk li kʼusitik tspasike, vaʼun mas to chkʼuxubaj ta koʼontontik. Yoxibal, xuʼ van jkoltatik-o sventa xakʼik venta ti kʼu yuʼun jech chaʼi sbaike. Bakʼintike, jaʼ to chkaʼitik kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal oy buchʼu chkalbetike. Junantik ermanoetike vokol chaʼiik yalel ti kʼu yelan chaʼi sbaik ta skoj li kʼusi snuptanojike, ti kʼu yelan xkuxlejalike o li stalelalike. Xuʼ van mu ta aniluk xalbutik kʼu yelan chaʼi sbaik li kermanotaktike, yuʼun baʼyel skʼan spat yoʼontonik ta jtojolaltik. Pe mi oy smalael kuʼuntik jech kʼuchaʼal tspas li Jeovae, tspat yoʼontonik ta jtojolaltik xchiʼuk chchapbutik ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Mi jech la spasike, skʼan jchikintabetik lek. w20.04 15, 16 par. 6, 7

Jaʼ mas oy choy ti bu lek yukʼumale xchiʼuk ti bu oy sveʼelike. Li jtsakchoyetike, ¿mi oy noʼox yorail sventa xbat stsakik li choye? Jkʼeltik kʼusi laj yal jun ermano ti te nakal ta jun lum joyol ta nab ta Pacificoe. La stak ta ikʼel jun misionero sventa xbatik ta tsakchoy. Xi laj yal li misioneroe: «Xkil jbatik okʼom las 9 ta sob». Pe xi la stakʼ li ermanoe: «Mu jechuk maʼ taje. Yuʼun skʼan jkʼeltik lek kʼusi ora mas oy choy, maʼuk ti kʼusi ora lek chkaʼitike». Li ermanoetik ta baʼyel siglo eke la skʼelik lek kʼusi ora xchiʼuk bu xuʼ staik mas krixchanoetik. Jech kʼuchaʼal liʼe, li yajchankʼoptak Jesuse te la xcholik mantal ta templo, ta snail tsobobbailetik, ta naetik xchiʼuk ta chʼivit (Ech. 5:42; 17:17; 18:4). Li voʼotik eke skʼan xkojtikintik lek li kʼusitik nopem xaʼiik spasel ti bu ta jcholtik mantale, skʼan jeltik ti kʼu yelan ta jcholtik mantale, ti bu chijbate xchiʼuk ti kʼusi ora xuʼ jtatik mas krixchanoetike (1 Kor. 9:19-23). w20.09 4 par. 8, 9

Sventa masuk to xkamigointik li Jesuse, skʼan jchʼuntik li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun li s-organisasion Jeovae. Mi ta jchʼuntik kʼusi chalik li buchʼutik vaʼanbilik sventa tskʼel chchabiutike, mas me chkamigointik Jesus ti jaʼ Jolil ta tsobobbaile (Efes. 4:16). Kalbetik junuk skʼelobil. ¿Kʼusi yakal tspas s-organisasion Jeova yoʼ lekuk xichʼ tunesel li salonetike? Jmoj xa tstsob sbaik junantik tsobobbailetik. Ti jech tspasike, jaʼ mu xa masuk yichʼoj lajesel takʼin. Junantik ermanoetike jal xa te oyik li ta stsobobbailike xchiʼuk nopem xa xaʼiik ti kʼu yepal tstsob sbaike. Pe albatemik ti xbat tunikuk ta yan tsobobbaile. ¡Solel xmuyubaj yuʼunik Jesus ti chchʼunik mantale! w20.04 24 par. 14

Li ajvalil ta norte xchiʼuk ajvalil ta sure yakal-o tstsak sbaik ta kʼop sventa xakʼik ta ilel buchʼu junukal ti mas xuʼ yuʼun ta spʼejel balumile. Kʼalal echʼ xa ox li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li Unión Soviética xchiʼuk li lumetik ti jmoj sjolike lik sventainik epal lumetik ta Europa. Ta skoj taje, li ajvalil ta sure tsots skʼoplal laj yil ti stsob yajsoltarotak xchiʼuk yantik lume, ti yichʼoj ojtikinel kʼuchaʼal OTAN. Li chib ajvalil taje ep slajesoj stakʼinik sventa xakʼik ta ilel buchʼu mas lek chapal yajsoltaroik xchiʼuk yabtejebik sventa paskʼop. Skoltaojik xtok li buchʼutik tstsak sbaik ta kʼop ta África, Asia xchiʼuk ta América Latina sventa stsal sbaik li chaʼvoʼ ajvalil taje. Achʼtik toe, li Rusia xchiʼuk li lumetik ti jmoj sjolike mas xa stsakoj tal yipik. Jech xtok, stunesojik komputadora sventa stsakik ta kʼop li ajvalil ta sure. Li chib ajvalile stunesojik programaetik ta komputadora sventa sokesbe sba yabtelik yoʼ xchʼay-o stakʼinik xchiʼuk ti sok skʼoplal kʼu yelan ch-ajvalilajike. Li ajvalil ta nortee yakal-o tstsak ta kʼop li steklumal Dios jech kʼuchaʼal laj yal li Daniele (Dan. 11:41). w20.05 13 par. 5, 6

Kʼalal jaʼo kuxi li j-alkʼop Isaiase, xi laj yalbe steklumal li Jeovae: «Li jun antse, ¿mi xuʼ van xchʼay ta sjol li yol ti chchuʼun toe [...]? Akʼo mi oy antsetik ti jech chchʼay ta sjol li yolike, li voʼone mi jaʼuk onoʼox ta jchʼayot ta jol» (Is. 49:15). Akʼo mi mu masuk tskoʼoltas sba kʼuchaʼal jun meʼil li Jeovae, pe jaʼ jech la spas. Sventa xakʼ ta ilel Jeova ti skʼanoj tajek li yajtuneltake, laj yalbe skʼoplal ti kʼu yelan xil sbaik jun meʼil xchiʼuk li yalabe. Jutuk mu skotoluk li meʼiletike jaʼ jech chaʼi sbaik kʼuchaʼal jun ermana ti Jasmín sbie: «Kʼalal chachuʼuntas li aneneʼe, muʼyuk chjel-o ti kʼu yelan chavil aba xchiʼuke». Li Jeovae chakʼ venta kʼalal muʼyuk xa chchol mantal xchiʼuk muʼyuk xa chkʼot ta tsobajel junuk skerem o stsebe. Ep ermanoetik tsutik tal li ta tsobobbaile xchiʼuk ta sjunul koʼontontik ta jchʼamtik. Li Jeovae oy ta yoʼonton ti sutik tale, jaʼ jech ta jkʼantik ek (1 Ped. 2:25). w20.06 18 par. 1-3

¿Mi oy matanaletik ti mu xkiltike? Oy, junantike jaʼ mas to ep sbalil. Kʼalal laj yal Mantaletik ta Vits li Jesuse, te laj yalbe skʼoplal kʼulejal ta vinajel ti toj ep sbalil ti jaʼ xkom to li takʼine. Xi to laj yale: «Ti bu oy akʼulejale jaʼ te oy li avoʼonton eke» (Mat. 6:19-21). Kʼalal oy kʼusi ep sbalil chkiltike, chlokʼ ta koʼontontik saʼel. Mi lek xkil jbatik xchiʼuk Diose, yakal me jtsob jkʼulejaltik ta vinajel. Li kʼulejal taje muʼyuk buchʼu xuʼ sokes o xelkʼan jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse. Li jtakbol Pabloe chalbutik ti jaʼuk te batem-o «jsatik ta sventa li kʼusitik mu xkiltike» (2 Kor. 4:17, 18). ¿Kʼusi jaʼ skʼoplal li kʼulejal ti mu xkiltike? Jtose jaʼ li bendisionetik yaloj chakʼbutik Dios ta achʼ balumile. ¿Mi ta jtojtik ta vokol li kʼusitik mu xkil ta jsatike? w20.05 26 par. 1, 2

Li kʼusi akʼbat xchanik yuʼun Moises li j-israeletike, tsatsubtasbat xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk xkuxuxet to laj yaʼiik jech kʼuchaʼal jpets nichim kʼalal xchajajet chkʼot voʼ ta sbae. ¿Kʼusi xuʼ jpastik yoʼ jechuk xaʼi sba ek li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivliae? Kʼalal ta jcholbetik mantal krixchanoetik ta jupʼej na o ta buyuk noʼoxe, kakʼbetik yilik ta Vivlia kʼusi sbi li Diose. Xuʼ jtunestik jvuntik, videoetik xchiʼuk jpajinatik ta Internet ti jaʼ chalbe skʼoplal li Jeovae. Skotoluk ora kalbetik skʼoplal li Jtotik ta vinajele xchiʼuk ti kʼu yelan stalelale, mi jaʼo te oyutik ta kabteltik, ta eskuela o lokʼemutik ta xanbal. Kalbetik yantik li kʼusi snopoj tspas ta jtojolaltik xchiʼuk ta sventa li balumile, vaʼun jaʼ jech tsnaʼik ti kʼanbilik tajek yuʼun li Jtotik ta vinajele. Kʼalal chkalbetik skʼoplal li Jeovae, yakal me ta jkolta jbatik ta xchʼultajesbel li sbie xchiʼuk ta jpakbetik skʼoplal ti yichʼoj chopol kʼoptaele. Xkuxet-o yoʼonton krixchanoetik kʼalal ta jcholbetik mantale (Is. 65:13, 14). w20.06 10 par. 8, 9

¿Kʼusi talelaletik skʼan oyuk kuʼuntik yoʼ jkoltatik li buchʼutik tskʼan tsutik tal ta stojolal Jeovae? Jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik li lokʼolkʼop ta sventa li chʼayemal kereme (Luk. 15:17-24). Vul xchʼulel ta tsʼakal li kereme xchiʼuk la snop ti tsut batel ta snae. Li totile bat snup ta be ta anil li skereme xchiʼuk la smey sventa xakʼbe yil ti muʼyuk sjipoj ta yoʼontone. Ta skoj ti chopol tajek chaʼi sba li kereme, xi laj yalbe li stote: «Mu xa jta-o ti chapʼisun ta anichʼone». Li totile kʼuxubaj ta yoʼonton ti jech albat yuʼun li skereme xchiʼuk ti sutesoj yoʼontone. Laj yal mantal ti spasik mukʼta veʼel xchiʼuk ti xichʼbeik tal jlikuk natil kʼuʼil ti bu mas leke. Jamal xvinaj ti jaʼo xnichʼon laj yil ti skʼanoj tajeke. Li Jeovae jaʼ jech stalelal kʼuchaʼal li totil ta lokʼolkʼope. Skʼanoj li kermanotaktik ti yiktaoj sbaik ta mantale xchiʼuk oy ta yoʼonton ti sutik tal ta stojolale. Mi la jchanbetik stalelal li Jeovae, xuʼ xijkoltavan sventa sutik tal. Jaʼ yuʼun, skʼan oyuk smalael kuʼuntik, kaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik xchiʼuk jnaʼuk xijkʼanvan. w20.06 25, 26 par. 8, 9

Li Jesuse laj yal ti oy junantik «xkuxet noʼox yoʼonton» chchʼamik li mantale, pe laj yal xtok ti chkʼunib xchʼunel yoʼontonik mi oy kʼusi la snuptanike (Mat. 13:3-6, 20, 21). Yikʼaluk van mu xaʼibeik smelolal ti ta onoʼox snuptan svokolik li yajtsʼaklomtak Kristoe (Mat. 16:24). O xuʼ van tsnopik ti puro lekilal chilike. Pe li avie, ta onoʼox xkil jvokoltik. Xuʼ van oy kʼusi ta jnuptantik ta anil ti muʼyuk xa xijmuyubaj-o yuʼune (Sal. 6:6; Ekl. 9:11). Jutuk mu jkotoltikuk jpʼel ta koʼontontik ti melel li kʼusi jchʼunojtike. ¿Kʼuxi chvinaj taje? Yuʼun muʼyuk chkiktatik-o mantal akʼo mi oy kʼusi chopol spasbutik junuk ermano o mi oy la saʼ smule (Sal. 119:165). Mas to tstsatsub xchʼunel koʼontontik kʼalal oy kʼusi ta jnuptantike, maʼuk ti chkʼunib-oe (Sant. 1:2-4). Skʼan oyuk kʼusi jpastik sventa jechuk-o tsots li xchʼunel koʼontontike. w20.07 8 par. 1; 9 par. 4, 5

Kʼalal mu to ta jkʼel Jvivliatike, jkʼanbetik koltael Jeova sventa jtabetik sbalil li kʼusi ta jkʼeltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi ta jkʼan ta jnaʼtik kʼuxi ta jtsaltik jtosuk jvokoltike, jkʼanbetik vokol Jeova sventa skoltautik ta stael beiltaseletik ti jtunel kuʼuntike (Filip. 4:6, 7). Li Jeovae yakʼoj jmotontik ti jkʼelojtikuk xa yilel li kʼusi ta jnoptike. Sventa meleluk xa xkiltik li kʼusitik chal ta Vivliae, jnopbetik skʼoplal li kʼusi yakal chkʼot ta pasele xchiʼuk voʼotikuk xa yilel li buchʼu chalbe skʼoplale. Kakʼtik persa ti jkʼelojtikuk xa yilel li kʼusi laj yil li buchʼu te chalbe skʼoplal ta Vivliae xchiʼuk jechuk xkaʼi jbatik ti kʼu yelan laj yaʼi sbae. Jech xtok, jnopbetik skʼoplal. Taje jaʼ skʼan xal ti kʼun ta jkʼelbetik batel skʼoplal li kʼusi ta jchantike xchiʼuk ti jkʼeltik kʼusi xuʼ xchanubtasutike. Mi jech ta jpastike, jaʼ tskoltautik sventa xkiltik li jujutos kʼusi chkʼot ta pasele xchiʼuk ti xkaʼibetik smelolal sjunul li loʼile. Kʼalal muʼyuk ta jnopbetik skʼoplale, xkoʼolaj kʼuchaʼal skaptak veʼlil ti muʼyuk to meltsanbile. Pe kʼalal ta jnopbetik lek skʼoplale, xkoʼolaj kʼuchaʼal skaptak veʼlil ti jkapojtik xa ta lakanel ti jun to smuile. w21.03 15 par. 3-5

Li jtakbol Pabloe xuʼ ox van xi la snope: «¿Kʼu chaʼal ti likʼot ta yajtsʼaklom Kristoe? Ti yanuk kʼusi la jnop jpase muʼyuk liʼ tikʼilun ta chukel jechuke». Jech xtok, xuʼ ox van te xkapet-o sjol ta stojolal li krixchanoetik ta yosilal Asia ta skoj ti la xchʼak sbaik ta stojolale xchiʼuk ti mu xa spat yoʼonton ta stojolal li yan yamigotake. Pe taje mu jechuk la spas. Akʼo mi snaʼoj ti chichʼ xa milele, jaʼ mas tsots skʼoplal laj yil ti stoybe skʼoplal Jeovae. Jech xtok, la skʼel kʼuxi xuʼ spatbe-o yoʼonton li yermanotake xchiʼuk nopolik noʼox la skʼopon Jeova ta skoj ti spatoj yoʼonton ta stojolale. Maʼuk la snopilanbe tajek skʼoplal li buchʼutik iktaat komele, jaʼ noʼox la stoj ta vokol ti kʼanbil yuʼun li yan yamigotake xchiʼuk ti koltaate. Jech-o la xchan li Skʼop Dios xtoke (2 Tim. 3:16, 17; 4:13). Li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yaʼie jaʼ ti snaʼoj ti kʼanbil yuʼun li Jeova xchiʼuk Jesuse. w21.03 18 par. 17, 18

Li ta sjabilaltik siene, ep buchʼutik ochik talel ta tsobobbail ti tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Kristoe. Muʼyuk xa laj yakʼik ta chanel li kʼusi melele, yuʼun jaʼ la spukik batel li jecheʼ chanubtaseletike. Jech oxal, li ta sjabilaltik sien kʼalal ta 1870, muʼyuk toʼox jun steklumal ta balumil li Jeovae. Lik chʼiuk batel kʼuchaʼal chopol tsʼiʼlel li yajtsʼaklomtak Kristo ti naka noʼox tskuy sbaike, vaʼun lik chʼayuk batel li melel yajtuneltak Diose (Mat. 13:36-43). Tsots skʼoplal ti teuk ta joltik taje, yuʼun li ta kapitulo 11 ta Daniele chakʼ kiltik ti maʼuk skʼoplal ajvalil ta norte xchiʼuk ajvalil ta sur li buchʼutik ajvalilajik ta sjabilaltik sien kʼalal ta 1870. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun li vaʼ orae, muʼyuk toʼox jun steklumal Dios ti xuʼ stsakik ta kʼope. Pe li ta sjelavel 1870, ayan yan velta li ajvalil ta norte xchiʼuk ajvalil ta sure. w20.05 3 par. 5

Li j-alkʼop Joele laj yal ti chichʼ lajesel ta kʼulubetik li yosilal Israele, ti xkechet chichʼ lajesel skotole (Joel 1:4). Kalojtik toʼox tal ti jaʼ skʼoplal steklumal Dios li kʼulubetike, yuʼun muʼyuk buchʼu xuʼ spajesatik yoʼ xcholik li mantale xchiʼuk chakʼbeik svokol li lume, jaʼ xkaltik, li buchʼutik ventainbilik yuʼun li jnitvanejetik ta relijione. Pe mi la jkʼeltik sjunul li albil kʼope, te chkakʼtik venta ti skʼan jeltik ti kʼu yelan chkaʼibetik smelolale. Xi laj yal ta jamal Jeova ta Joel 2:20: «Nom to bu ta jnutsboxuk batel li avajkontraik ta nortee [jaʼ xkaltik, li kʼulubetike]». Li stestigotak Jeovae yakal chcholik mantal xchiʼuk tspasik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Ti jaʼikuk li kʼulubetike, ¿mi sta-o ti nom to bu tsnutsatik batel yuʼun li Jeovae? (Esek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20). Li Diose jaʼ noʼox tsnuts batel li buchʼu chilbajin o li kʼusi xuʼ xakʼbe svokol steklumale, pe mu jechuk tspasbe li yajtuneltake. w20.04 2, 3 par. 3-5

¿Kʼu van yelan chkaʼitik mi mu noʼox stakʼbutik ta anil yileluk j-orasiontik li Jeovae? Li Santiagoe laj yal ti jechuk-o jkʼanilanbetik li Diose, yuʼun muʼyuk chtavan xaʼi, muʼyuk ch-ilin kʼalal te ta jkʼanilanbetik jpʼijiltike. Li Jtotik Jeovae ta sjunul yoʼonton chakʼ jpʼijiltik sventa xkuch kuʼuntik li prevaetike (Sal. 25:12, 13). Xil li jvokoltike, xaʼibe smelolal xchiʼuk tskʼan tskoltautik. ¿Mi mu jechuk ti chakʼ jmuyubajeltik taje? Pe ¿kʼuxi chakʼ jpʼijiltik li Jeovae? Jaʼ li ta Skʼope (Prov. 2:6). Jaʼ yuʼun, skʼan jchantik li Vivliae xchiʼuk li vunetik oy kuʼuntike. Pe mu me baluk noʼox ti ep xa kʼusi jchanojtike, skʼan xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼ Jeovae. Xi laj yal li Santiagoe: «Pasik me li kʼusi chal skʼop Diose, maʼuk ti jecheʼ noʼox chachikintaike» (Sant. 1:22). Kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼ Diose, mas lek koʼontontik, lek xijtojob snopel xchiʼuk chijkʼuxubinvan (Sant. 3:17). Li talelaletik taje jaʼ tskoltautik sventa ta muyubajeluk noʼox stsʼik batel kuʼuntik li prevaetike. w21.02 29 par. 10, 11

Kʼalal chijkoltavan jkotoltik li ta tsobobbaile xuʼ xchʼiik ta mantal li buchʼu chichʼik estudioe xchiʼuk ti xichʼik voʼe. Skotol li jcholmantaletike xuʼ skolta sbaik sventa xchʼi batel mas li tsobobbaile. Jun prekursora xi chale: «Oy jun loʼil ti chal ti skʼan ep buchʼu xkoltavan sventa xichʼ tsʼitesel jun olole. Jaʼtik jech chkʼot ta pasel kʼalal chichʼ pasel ta yajtsʼaklom Kristo li jun krixchanoe. Yuʼun skʼan skolta sba sjunul tsobobbail sventa xkʼot ta yoʼontonik li mantale». Li totil meʼiletike, li utsʼ alalile, li amigoiletike xchiʼuk li maestroetike tskolta sbaik sventa lekuk xchʼi talel li jun olole, tspatbeik yoʼonton xchiʼuk oy kʼusitik tsotsik skʼoplal chakʼbeik xchan. Li jcholmantaletik eke xuʼ skoltaik li buchʼutik chichʼik estudio sventa xichʼik voʼe, taje xuʼ jech spasik kʼalal chtojobtasvanik, kʼalal tspatbeik yoʼonton xchiʼuk mi lek chakʼ ta ilel stalelalike (Prov. 15:22). Mi oy buchʼu chkakʼbetik estudioe, ¿kʼu yuʼun lek ti xkoltaat yuʼun yantike? Yuʼun ep buchʼu xuʼ xkoltaat yoʼ xchʼi ta mantal. w21.03 8 par. 1-3

Oy kʼusi skʼan jkʼel-o jbatik ta bikʼit ta mukʼ: jaʼ mi chijtun xa yilel ta stojolal Jeova, pe ti oy kʼusi chopol ta jpastike. Li jtakbol Juane laj onoʼox yal ti mu xuʼ xijtun ta stojolal Dios mi chijmulivaje (1 Juan 1:6). Mi ta jkʼantik ti lekuk xilutik li Jeovae, skʼan lekuk xkakʼ ta ilel jtalelaltik skotol ora. Muʼyuk kʼusi xuʼ jmukbetik li Jeovae, yuʼun «lek chajal ta sat» skotol (Ebr. 4:13). Li krixchanoetike lek noʼox chilik li spasel mulile, pe skʼan mu jchanbetik. Kʼalal jaʼo kuxi li Juane, xi toʼox chalik li jvalopatinej mantaletike: «Xuʼ xkamigointik Dios akʼo mi jpastik li kʼusi chopol chile». Ep buchʼutik jech tsnopik li avi eke. Chalik ti xchʼunojik Diose, pe muʼyuk tstsakik ta venta li kʼusi chopol chile, jech kʼuchaʼal ta sventa li chiʼinejbail ta vayele. Li krixchanoetike chalik ti maʼuk chopol li kʼusi mulil chil Jeovae. w20.07 22 par. 7, 8

¿Mi ta jpakbetik skʼoplal kermanataktik kʼalal chtun yuʼunik koltaele? Jnopbetik skʼoplal liʼe: ep ta velta likem xa tsobajel chkʼot jun ermana ti muʼyuk ochem ta mantal smalale xchiʼuk chlokʼ noʼox batel ta anil kʼalal chlaj tsobajele. Jech xtok, nom staj chikʼ batel li yalabe. Vaʼun, junantik ermanoetike chchopol kʼoptaik xchiʼuk tsnopik ti skʼan mas tsots xakʼ sba ta stojolal smalale. Pe ti melel xkaltike, tspas ti bu kʼalal xuʼ yuʼune. Mu xuʼ spas skotol li kʼusi xal yoʼontone xchiʼuk maʼuk tsnop stuk li kʼusi xuʼ spas ta stojolal yalabe. Mi ta jkʼupil kʼoptatik ta skoj li kʼusi tspase xchiʼuk mi chkalbetik batel yantike, xuʼ van xjel li kʼusi tsnopik ta stojolale. Li moletike snaʼojik ti yichʼoj ta venta Jeova li kʼusitik chichʼ pasel ta stojolal li ermanaetike (Sant. 1:27). Jaʼ yuʼun, skʼan xchanbeik stalelal Jesus xchiʼuk ti snaʼuk x-ochik ta rasone. Sventa jechuk spasike, skʼan mu jpʼeluk xa xalik, jaʼ lek oyuk slekil yoʼontonik xchiʼuk ti xaʼibeik smelolal kʼalal oy kʼusi chichʼ pasele (Mat. 15:22-28). Jun yoʼonton chaʼi sba ermanaetik kʼalal chichʼik koltaele. w20.09 24 par. 17 ;25 par. 19

Li j-alkʼop Daniele bikʼit-o laj yakʼ sba, jaʼ yuʼun skotol ora la skʼanbe koltael li Jeovae. Jun veltae, tunesat yuʼun Dios sventa xalbe smelolal li xvayich Nabukodonosore. Muʼyuk la saʼ smukʼulal stuk li Daniele, jaʼ laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ li Jeovae, yuʼun snaʼoj ti maʼuk ta spʼijil stuk li kʼusi la spase (Dan. 2:26-28). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Mi tskʼupil kʼoptautik ermanoetik ta skoj li mantal la jelubtastike o mi lek kʼusi chkʼot ta pasel kuʼuntik ta cholmantale, jkʼeltik ti jaʼuk skʼupil kʼoptaik li Jeovae. Teuk ta joltik ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas kuʼuntike xchiʼuk ti jaʼ la skoltautik yoʼ spas kuʼuntik taje (Filip. 4:13). Mi jech ta jpastike, jaʼ me yakal ta jchanbetik stalelal li Jesus ti skotol ora la spat yoʼonton ta stojolal Jeovae (Juan 5:19, 30). Muʼyuk la snop ti tspojbe yabtel li Stote. Xi chal Filipenses 2:6: «Muʼyuk bu la snop ti tskʼan tspoj abtelale, jaʼ xkaltik, ti tskʼan tskoʼoltas sba jech kʼuchaʼal li Diose». Te ta sjol ti oy noʼox spajeb li yabtel yichʼoje, chichʼbe ta mukʼ li yabtel Stote xchiʼuk chakʼ sba ta ventainel. w20.08 11 par. 12, 13

Junantik li buchʼutik yakalik ta anilajel sventa kuxlejale oy kʼusi yakal tsnuptan ta xkuxlejalik ti mu xakʼik venta li yantike o ti mu xaʼibeik smelolale. Mi mu xa epuk kʼusi spas kuʼuntik ta skoj li kʼusitik yakal ta jnuptantike xchiʼuk mi mu xaʼibeik smelolal chkiltik li yantike, xuʼ me skoltautik li sloʼilal Mefibosete (2 Sam. 4:4). Kuch yuʼun kʼalal muʼyuk tukʼ kʼusi pasbat yuʼun li ajvalil Davide. ¿Mi lokʼ van ta saʼel yuʼun li kʼusitik la snuptane? Moʼoj xchiʼuk muʼyuk xkap-o sjol. Ep tajek sbalil laj yil li kʼusitik oy yuʼune. La svules ta sjol kʼalal kʼuxubinat yuʼun li Davide (2 Sam. 9:6-10). Muʼyuk la snakʼ skʼakʼal yoʼonton kʼalal muʼyuk tukʼ kʼusi pasbat yuʼun li ajvalile. ¿Mi ilin van ta stojolal David xchiʼuk Jeova ta skoj li kʼusi la snuptane? Muʼyuk, yuʼun jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton skoltael li ajvalil ti jaʼ svaʼanoj Jeovae (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30). Sventa jchanbetik stalelal li Mefibosete, li Jeovae laj yakʼ ti teuk tsʼibabil xkom ta Vivlia li kʼusitik la spase (Rom. 15:4). w20.04 26 par. 3; 30 par. 18, 19

Xuʼ van oy misioneroetik, prekursor espesialetik o prekursor regularetik li ta jtsobobbailtike. Chcholik mantal xchiʼuk tspasik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike. Akʼo mi jutuk kʼusi x-ayan yuʼunik li ermanoetik taje, li Jeovae ep kʼusitik yakʼojbe skʼupinik (Mar. 10:29, 30). Ep tajek sbalil chkaʼitik xchiʼuk kichʼojtik ta kʼux ti te jchiʼuktik li vaʼ ermanoetike. Pe ¿mi jaʼ noʼox oy sbalilik ta tsobobbail li ermanoetik ti yichʼojik tʼujel ta chʼul espiritu xchiʼuk li buchʼutik chtunik ta tsʼakal orae? Mu jechuk. Ep sbalilik ta tsobobbail ek li jcholmantaletike xchiʼuk tsots skʼoplal ch-ilatik yuʼun li Jeovae (Rom. 10:15; 1 Kor. 3:6-8). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jtos abtelal chichʼ pasel ta tsobobbail ti tsots skʼoplale jaʼ ti jpastik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4). Jaʼ jech yakʼoj ta yoʼontonik spasel skotol li jcholmantaletike akʼo mi yichʼojik voʼ o mi muʼyuk (Mat. 24:14). w20.08 21 par. 7, 8

Jech kʼuchaʼal chal li teksto avie, tskoltautik Jesus kʼalal chkil jvokoltike. Yuʼun jkotoltik chkil onoʼox jvokoltik. Kʼalal oy buchʼu chcham kuʼuntike, xuʼ van mu junchibuk noʼox kʼakʼal chkat koʼontontik, xuʼ van oy jayibuk jabil ti kʼux-o chkaʼitike. Yantik xtoke ep kʼusitik tsnuptanik ta skoj ti oy xa sjabilalike. Junantik xtoke vokol ch-echʼ yuʼunik kʼakʼal ta skoj ti ipik ta at-oʼontone. Akʼo mi jech, chkuch batel kuʼuntik, yuʼun jnaʼojtik ti te xchiʼinojutik «skotol kʼakʼal» li Jesuse manchuk mi tsots jvokoltik (Mat. 11:28-30). Li Skʼop Diose jamal chalbutik ti tstunes yaj-anjeltak Jeova sventa skoltautike (Ebr. 1:7, 14). Kalbetik junuk skʼelobil. Li anjeletike tskoltautik kʼalal ta jcholbetik mantal li krixchanoetik «ta skotol lumetik, nitilulaletik, jeltos kʼopetik xchiʼuk ta skotol jteklumetik» (Apok. 14:6; Mat. 24:13, 14). w20.11 13, 14 par. 6, 7

Li kʼusi ta jkʼantike jaʼ ti xaʼibe smelolal kaj-estudiotik ti jaʼ yakal chchanubtasat yuʼun li Skʼop Diose (1 Tes. 2:13). ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik? Jtijbetik yoʼonton yoʼ xal kʼusi tsnop ta sventa li kʼusi yakal chchan batele. Mu skotoluk velta voʼotik jchapbetik smelolal li tekstoetike, mas lek kalbetik ti akʼo xchapbe smelolal junantik eke. Jkoltatik yoʼ snaʼ kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chal Vivliae. Oyuk kʼusitik jakʼbetik yoʼ xal kʼusi tsnop xchiʼuk kʼu yelan chaʼi sba ta sventa li kʼusi chal junuk versikuloe (Luk. 10:25-28). Xiuk jakʼbetike: «¿Mi oy junuk stalelal Jeova chakʼ avil li ta versikulo liʼe?», «¿Kʼuxi xuʼ xatabe sbalil li kʼusi chal ta Vivlia liʼe?», «¿Kʼu yelan chavaʼi aba ta sventa li kʼusi la achane?». Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xkʼot ta yoʼonton li kʼusi chchane xchiʼuk ti xakʼ ta xkuxlejale, maʼuk ti ep kʼusi chchane. Kakʼtik ti jaʼuk xkʼopoj Skʼop Dios kʼalal ta jchanubtastike. Skʼan bikʼit xkakʼ jbatik yoʼ xijtojob mas ta chanubtasvaneje. w20.10 15 par. 5, 6

Xuʼ jpat koʼontontik ti ta yorail noʼox tstsuts li cholmantale. Jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel kʼalal jaʼo kuxi li Noee. Li Jeovae laj yakʼ ta ilel ti oy lek yorail yuʼun li kʼusi tspase. Kʼalal skʼan toʼox van 120 jabil xtal li Nojelal ta voʼe, li Jeovae kak xa onoʼox la stʼujbe yorail. Kʼalal echʼ xa ox jayibuk jabile, laj yalbe Noe ti akʼo spas li arkae. Te van 40 o 50 jabil ti tsots abtej li Noee. Jech xtok, muʼyuk laj yikta sba ta xcholel mantal akʼo mi mu skʼan xchikintaik li krixchanoetike. Jech la spas jaʼ to ti kʼuxi laj yal Jeova ti x-ochik ta arkae. Vaʼun, kʼalal kʼot yoraile, li Jeovae «la smakbe stiʼ li arkae» (Jen. 6:3; 7:1, 2, 16). Jutuk xa skʼan spajes cholmantal li Jeovae. Vaʼun, tslajesbe skʼoplal li sbalumil Satanase xchiʼuk chakʼ talel tukʼilal li ta balumile. Yoʼ to mu xkʼot ta pasel taje, jchanbetik stalelal Noe xchiʼuk yan yajtuneltak Dios ti muʼyuk yakʼoj xkux li skʼobike. Kakʼ ta koʼontontik li cholmantale, oyuk smalael kuʼuntik xchiʼuk tsotsuk xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kʼusitik yaloj tspase. w20.09 13 par. 18, 19

Ti chʼabaluk buchʼu yichʼoj yabtele, muʼyuk smelolal kʼu yelan oyutik xchiʼuk muʼyuk xijmuyubaj. Jech kʼuchaʼal liʼe, mu jnaʼtik jechuk buchʼu junukal ta jchʼunbetik smantal kʼalal jelel li kʼusi chichʼ nopele xchiʼuk mu jnaʼtik buchʼu junukal tspas jechuk li kʼusi kʼot ta nopele. Pe mi toj lek ti oy buchʼutik yakʼojanbe yabtel li Diose, ¿kʼu yuʼun oy antsetik ti chichʼik utilanele? Jaʼ ta skoj ti oy viniketik ti mu xchʼunbeik smantal Jeovae xchiʼuk jaʼ lek chaʼiik spasel ti kʼu yelan nopem xaʼiik ta slumalike. Oy jlom xtok ti chutilan yajnilik sventa staik li kʼusi lek chaʼi stukike. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy viniketik toj tsots tspas ta mantal yajnilik sventa ichʼbilik ta mukʼ xaʼi sbaik o sventa xakʼbeik yil yantik ti yuʼun vinik xaʼi sbaike. Tsnopik ti manchuk mi mu stakʼ suj yajnilik sventa xkʼanatike, pe oy kʼusitik stakʼ spasik sventa xiʼtaatik. Jaʼ yuʼun, tsibtas yajnilik sventa xchʼunbat smantalik. Ta skoj ti jech stalelal li viniketike, li antsetike muʼyuk xa sbalil chaʼi sbaik xchiʼuk muʼyuk xa ichʼbil ta mukʼ chaʼi sbaik. Kontra chil Jeova ti vaʼ yelan tspasike (Efes. 5:25, 28). w21.02 3 par. 6, 7

Xkuxet avoʼonton chavaʼi aba mi chakʼopon Jeova kʼalal jaʼo oy avokoltake. Mi jech la apase, chata «li jun oʼontonal yuʼun Dios ti toj echʼ xa noʼox lek ti jaʼ mu sta li snopben krixchanoetike» (Filip. 4:6, 7). Li Jeovae tstunes li xchʼul espiritu sventa mu masuk jvul koʼontontike (Gal. 5:22). Albo Jeova ta orasion skotol li kʼusi oy ta avoʼontone. Jamal albo li kʼusi chavil-o avokole xchiʼuk ti kʼu yelan chavaʼi aba yuʼune. Mi oy kʼusi stakʼ pasele, kʼanbo apʼijil Jeova sventa xanaʼ kʼusi chapas xchiʼuk kʼanbo avipal sventa spas avuʼun. Pe mi mu xa stakʼ kʼusi pasele, kʼanbo Jeova ti akʼo skoltaot sventa mu xa xavul tajek avoʼontone. Mi lek jamal li kʼusi la jkʼanbetik ta j-orasiontik li Jeovae, ta me xkakʼtik lek venta kʼuxi tstakʼbutik. Mu xijchibaj mi mu stakʼ ta ora li j-orasiontike. Li Jeovae tskʼan ti jamaluk xkaltike xchiʼuk ti jechuk-o jpastike (Luk. 11:8-10). w21.01 3 par. 6, 7

Li ta tsobobbailetike, oy nupultsʼakaletik xchiʼuk junantike oy yalab xnichʼnabik. Pe oy ep ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti muʼyuk nupunemik xtoke. ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li vaʼ ermanoetike? Jechuk jnoptik kʼuchaʼal li Jesuse. Kʼalal ay ta balumile, muʼyuk nupun xchiʼuk jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton li cholmantale. Muʼyuk laj yal ti persa skʼan xnupun li jun yajtsʼaklome o ti tojol kerem tseb xkome. Pe laj yal ti oy buchʼutik chkʼot ta nopel yuʼunik ti muʼyuk chnupunike (Mat. 19:12). Laj yichʼ ta mukʼ li buchʼutik muʼyuk nupunemike. Muʼyuk la snop ti mas jutuk sbalilike o ti mu junuk yoʼontonik ta skoj ti chʼabal snup xchiʼilike. Li jtakbol Pablo eke muʼyuk nupun-o ti kʼu sjalil tun ta stojolal Diose. Mi junuk velta laj yal ti chopol mi chijnupune, yuʼun snaʼoj ti ta jujuntal ta jnoptike. w20.08 28 par. 7, 8

Li jtakbol Juane jal kuxi xchiʼuk ep kʼusitik tsots la snuptan ti xuʼ ox van kʼunib-o li xchʼunel yoʼontone. Pe laj onoʼox yakʼ persa xchʼun li kʼusi laj yal Jesuse ti te skʼoplal ti akʼo skʼan li yermanotake. Jaʼ yuʼun, li Juane spatoj yoʼonton ti kʼanbil yuʼun Jeova xchiʼuk Jesuse xchiʼuk ti ch-akʼbat yipal sventa xkuch yuʼun li vokoliletike (Juan 14:15-17; 15:10). Li Satanas xchiʼuk sbalumile muʼyuk pajtsaj yuʼunik li Juan sventa mu xakʼ ta ilel li kʼanelale, yuʼun jech-o laj yakʼ ta ilel ta skʼopojel xchiʼuk ta stalelal ti skʼanojan li yermanotake. Jech kʼuchaʼal ta skʼakʼalil Juane, li voʼotike kuxulutik li ta sbalumil Satanas ti noj ta pʼajbaile (1 Juan 3:1, 10). Li stuke oy ta yoʼonton ti mu xa jkʼantik li kermanotaktike, pe muʼyuk tspas yuʼun mi muʼyuk jech oy ta koʼontontike. Jaʼ yuʼun, jpʼeluk ta koʼontontik jkʼantik li kermanotaktike, kakʼtik ta ilel ta jkʼopojeltik xchiʼuk li ta kʼusitik ta jpastike. Mi jech la jpastike, ta me xijmuyubaj ti teutik ta yutsʼ yalal Jeovae xchiʼuk ta jkʼupintik ta melel li jkuxlejaltike (1 Juan 4:7). w21.01 13 par. 18, 19

Ta skoj ti jaʼ sventainoj balumil li Satanase, toj ep vokolil xuʼ ta jnuptantik xchiʼuk bakʼintike mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik (2 Tim. 3:1). Pe mu xijxiʼ xchiʼuk mu jvul tajek koʼontontik, yuʼun li Jeovae snaʼoj li kʼusi yakal ta jnuptantike. Kʼalal chtun kuʼuntik koltaele, chikutik lek ta sbatsʼikʼob (Is. 41:10, 13). Jpatoj lek koʼontontik ti ta skoltautik li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ chakʼ kipaltik li Skʼop sventa xkuch batel kuʼun li jvokoltike. Xuʼ te jtatik koltael ta videoetik, ta audiodramaetik, ta jvuntik xchiʼuk ta jpajinatik ta Internet ti bu chal: «Jchanbetik li xchʼunel yoʼontonike». Yuʼun jaʼ tskoltautik sventa kʼupiluk sba xkiltik li loʼiletik ta Vivliae. Kʼalal mu to ta jkʼeltik o ta jchikintatike, jkʼanbetik vokol Jeova sventa skoltautik yoʼ jtabetik sbalil ta jkuxlejaltik. Voʼotikuk xa yaʼeluk li buchʼu te chalbe skʼoplale. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi la spase xchiʼuk ti kʼu yelan koltaat yuʼun Jeova sventa xkuch batel yuʼun li svokoltake. Laj ne, kakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi la jchantike. Ta slajebe, jtojbetik ta vokol Jeova ti ep skoltaojutike. Sventa xkakʼtik ta ilele, jkʼeltik kʼu yelan xuʼ jpatbetik yoʼonton li ermanoetike xchiʼuk ti kʼu yelan xuʼ jkoltatike. w21.03 19 par. 22, 23

Xiuk xajakʼbe aba xchiʼuk anup achiʼil mi chakʼan chavil avalab anichʼnabike: «¿Mi tsotsutik ta mantal xchiʼuk mi bikʼit kakʼoj jbatik chilutik Jeova sventa xakʼ jtsʼitestik jun uni olol?» (Sal. 127:4). Pe mi oy xa avalab anichʼnabike, xiuk xajakʼbe abaike: «¿Mi chkakʼbe yil kalab jnichʼnab ti skʼan tsots xij-abteje?» (Ekl. 3:12, 13). «¿Mi chkakʼ persa sventa mu chopoluk kʼusi snuptanik?» (Prov. 22:3). Melel onoʼox ti mu kʼusi stakʼ jpastik sventa jchabitik skotol veltae. Pe xuʼ jchanubtastik sventa stsal batel yuʼunik. ¿Kʼuxi? Kakʼbetik yilik kʼuxi xuʼ saʼik beiltaseletik ta Vivlia (Prov. 2:1-6). Kalbetik junchibuk skʼelobil. Mi oy junuk kutsʼ kalaltik ti chikta komel mantale, kakʼbetik yil ta Vivlia kalab jnichʼnabtik kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti tukʼuk xkakʼ jbatike (Sal. 31:23). O mi oy buchʼu cham kuʼuntike, kakʼbetik yil junantik teksto ta Vivlia sventa stsal yuʼunik li at-oʼontone xchiʼuk ti junuk noʼox yoʼontonike (2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16). w20.10 27 par. 7