Enero

Li Jesuse lek tsots yoʼonton laj yal li kʼusi tspas li jbabeetik ta relijione. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yal ti jaʼ jloʼlavanejetik li jfariseoetik ta skoj ti jaʼ mas batem ta yoʼontonik ti kʼu yelan tspok skʼobike, maʼuk ti chchabi stot smeʼike (Mat. 15:1-11). Akʼo mi kap tajek sjolik li jbabeetik ta relijione, li Jesuse laj yal-o batel li kʼusi melele xchiʼuk ti oy kʼusitik muʼyuk lek chakʼik ta chanele. Muʼyuk laj yal ti lek chil skotol relijionetik li Diose. Yuʼun laj yal ti ep buchʼutik chbat ta sbelel lajelale, pe jaʼ jutuk li buchʼutik chbatik ta sbelel kuxlejale (Mat. 7:13, 14). Jamal laj yal ti oy buchʼutik chalik ti chtunik ta stojolal Diose, pe mu jechuk. Jaʼ yuʼun, xi pʼijubtasvane: «Chabio me abaik lek ta stojolal li jloʼlavanej j-alkʼopetik ti chijetik xa spasoj sbaik yilele, pe ti jechik kʼuchaʼal jtiʼvanej loboetik li ta yutil yoʼontonike. Ta sventa yabtelik chavojtikinik» (Mat. 7:15-20). w21.05 9 par. 7, 8

Li Anae kʼanbil tajek yuʼun smalal ti jaʼ jun jlevi vinik ti Elkana sbie. Oy yan yajnil li Elkana ti Penina sbie, pe jaʼ mas kʼanbil li Anae. Akʼo mi jech, «li Peninae oy yalabtak, pe li Anae chʼabal yalabtak». «Li Anae jujulikel chlabanat yuʼun li yan yajnil smalale», jaʼ yuʼun «solel naka xa okʼel tspas xchiʼuk mu xa xveʼo». Li Vivliae muʼyuk chal mi la spak skʼoplal li Anae. Li kʼusi noʼox la spase jaʼ ti laj yalbe Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae xchiʼuk spatoj yoʼonton ti chkoltaate (1 Sam. 1:2, 6, 7, 10). ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Anae? Mi oy buchʼu tskʼan ti jtsal jbatik xchiʼuke, teuk me ta joltik ti voʼotik ta jnop jtuktik mi ta jkʼan jech ta jpastike. Mu me jlikestik kʼop, jaʼ mas lek oyuk kʼusi jpastik sventa junuk noʼox koʼontontik (Rom. 12:17-21). Akʼo mi mu xjel stalelal li jun krixchanoe, li voʼotike junuk noʼox koʼontontik. w21.07 17 par. 13, 14

Ta skoj ti la xpichʼ oʼonta takʼin li Judas Iskariotee, toj echʼ noʼox chopol ti kʼu yelan laj yakʼ ta kʼabal li Jesuse, pe maʼuk toʼox jech stalelal (Luk. 6:13, 16). Li Jesuse spatoj toʼox yoʼonton ta stojolal li Judase, yuʼun laj yakʼbe sbain snakʼel li takʼin ti tstunesik sventa cholmantale. Ep ta velta albatik yuʼun Jesus ti skʼel sbaik sventa muʼyukuk kʼusi xpichʼ oʼontaike (Mar. 7:22, 23; Luk. 11:39). Pe muʼyuk la stsak ta venta li Judase, yuʼun ta tsʼakale lik elkʼajuk. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ milel li Jesuse, vinaj ti chpichʼ oʼonta takʼin li Judase. Li Simon ti ip toʼox ta leprae la stak ta ikʼel ta sna li Jesus xchiʼuk yajchankʼoptake, ti te oyik li Maria xchiʼuk li xvix ti Marta sbie. Kʼalal jaʼo chveʼike, li Mariae lik smalbe ta sjol Jesus jun muil aseite ti toyol tajek stojole. Li jchankʼopetike chopol laj yilik ti jech la spase, yuʼun laj van snopik ti jaʼuk lek ti yichʼuk tunesel sventa cholmantal li takʼine. Pe li Judase ilin, «yuʼun jaʼ jun j-elekʼ» ti tskʼan chelkʼan li takʼin te skʼejojik ta kaxae (Juan 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk. 22:3-6). w21.06 18 par. 12, 13

¿Mi toj ep kʼusitik jbainojtik spasel ti mu xa spas kuʼuntik skotol chkaʼitike? Jaʼ jech laj yaʼi sba ek li jtakbol Pabloe, yuʼun laj yal ti la svul yoʼonton ta stojolal skotol li tsobobbailetike (2 Kor. 11:23-28). ¿Mi muʼyuk xa xijmuyubaj ta skoj ti tsots iputike? Li Pabloe chopol laj yaʼi sba ta skoj ti mu stakʼ slokʼes li «chʼix ta [sbekʼtale]», jaʼ van ti oy kʼusi ip chaʼie (2 Kor. 12:7-10). ¿Mi chibajem chkaʼi jbatik ta skoj ti jmulavilutike? Jaʼ jech laj yaʼi sba bakʼintik li Pablo eke. Laj yal ti toj abol sba ta skoj ti toj vokol laj yaʼi spasel li kʼusi leke (Rom. 7:21-24). Akʼo mi toj ep kʼusitik la snuptan li Pabloe, jech-o tun ta stojolal Jeova. ¿Kʼusi koltaat-o? Akʼo mi snaʼoj ti jmulavil noʼoxe, xchʼunoj lek ti tstabe sbalil li pojelale. w21.04 21, 22 par. 7, 8

Ta skoj ti la saʼ smul li Adan ti jaʼ toʼox jun tukʼil vinike, muʼyuk xa chkuxi sbatel osil. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal li xnichʼnabtak eke. Jaʼ yuʼun, li Adane sta-o xcham ta skoj ti lokʼ ta yoʼonton stuk li kʼusi la spase. Pe ¿kʼusi chkʼot ta stojolal li xnichʼnabtake? Li stukike muʼyuk smulik (Rom. 5:12, 14). ¿Mi oy van kʼusi stakʼ pasel sventa xichʼik pojel li ta lajelale? Oy. Kʼalal oy xa ox kʼuk sjalil yechʼel ti la saʼ smul li Adane, li Jeovae laj yakʼ ta ilel kʼu yelan tspoj ta mulil xchiʼuk ta lajelal li snitilulale (Jen. 3:15). Koliyal li pojelale, xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk Jeova akʼo mi jmulavilutik xchiʼuk chichʼ akʼbel slajeb li kʼusitik spasoj tal li Diabloe (1 Juan 3:8). Jech xtok, chkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae, ti spas ta jun paraiso li balumile. w21.04 14 par. 1; 19 par. 17

Kʼot epal krixchanoetik li ta Jerusalene, jelajtik slumalik xchiʼuk skʼopik. Oy kʼusi toj labal sba kʼot ta pasel li vaʼ kʼakʼale: jlom judaetike lik kʼopojikuk ta skʼopik li krixchanoetik taje. Pe li kʼusi mas toj labal sbae jaʼ li kʼusi laj yalik li judaetike xchiʼuk li kʼusi albatik yuʼun li jtakbol Pedroe. Jtos li kʼusi laj yalbe smelolale jaʼ ti xuʼ xkolik mi chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li Jesukristoe. Kʼot ta yoʼontonik li kʼusi albatike, jaʼ yuʼun xi la sjakʼbeike: «¿Kʼusi skʼan jpaskutik?». Xi takʼbatik yuʼun li Pedroe: «Ichʼik voʼ ta jujuntal» (Ech. 2:37, 38). Toj yan sba yutsil li kʼusi kʼot ta pasele: te van oxmil krixchanoetik laj yichʼik voʼ, vaʼun kʼotik ta yajtsʼaklom Kristo. Li vaʼ orae, jaʼ te lik talel li abtelal laj yal komel Jesus ti xichʼ pasel ta yajtsʼaklom li krixchanoetike xchiʼuk jech-o yakal chichʼ pasel li avie. w21.06 2 par. 1, 2

Bakʼintike, vokol ta tael buchʼu chkakʼbetik estudio. Junantik krixchanoetike xuʼ van mu skʼan xchikintaik li kʼusi chkaltike o xuʼ van chopol chilik ti ta jcholtik mantale. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa xijmuyubaj-o? Teuk ta joltik ti ta anil noʼox xuʼ xjel xkuxlejal li ­krixchanoetike. Li buchʼutik muʼyuk toʼox ta yoʼontonik mantale xuʼ van chakʼik venta ta tsʼakal ti chtun yuʼunik ti xbeiltasatik yuʼun Diose (Mat. 5:3). Junantik krixchanoetik ti mu toʼox skʼanik li jvuntike lik yichʼik estudio ta tsʼakal. Jech xtok, jnaʼojtik ti jaʼ Yajval Abtel li Jeovae (Mat. 9:38). Li stuke tskʼan ti jechuk-o oy kʼusi jtsʼuntik xchiʼuk ti xkatʼestike, pe jaʼ chakʼ chʼiuk. Akʼo mi muʼyuk buchʼu chkakʼbetik estudio li avie, tspat koʼontontik ti ep sbalil chil Jeova ti chkakʼtik persa skoltael li krixchanoetike, maʼuk tskʼel kʼu yepal vunetik ta jpuktik o jayib j-estudiotik. w21.07 6 par. 14  

Li Jeovae yakʼoj ti akʼo xkil kalab jnichʼnabtike xchiʼuk ti jkoltatik sventa skʼanik xchiʼuk ti xtunik ta stojolale. Li Jeovae laj yakʼbe sjuʼel li anjeletik sventa oyuk kʼusi labal sba spasike, pe muʼyuk laj yakʼ ti akʼo xil xnichʼnabike. Jaʼ yuʼun, li totil meʼiletike skʼan stojik ta vokol ti oy yalab xnichʼnabike. Jaʼ oy ta sbaik stukʼibtasel xchiʼuk ti xalbeik mantal jech kʼuchaʼal tskʼan Jeovae (Deut. 6:5-7; Efes. 6:4). Sventa xichʼik koltael li totil meʼiletike, oy kʼusitik slokʼesoj li s-organisasion Jeova ti lokʼemik ta Vivliae, jech kʼuchaʼal vunetik, videoetik, kʼejojetik xchiʼuk mantaletik ta Internet. Li Jeova xchiʼuk Jesukristoe skʼanojik tajek li alab nichʼnabiletike (Luk. 18:15-17). Kʼalal spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova li totil meʼiletike xchiʼuk ti chakʼik persa sventa xkʼuxubin li yalab xnichʼnabike, lek tajek chil li Jeovae. Mi jech tspas li totil meʼiletike, tskolta yalab xnichʼnabik sventa xkʼotik ta yutsʼ yalal Jeova ta sbatel osil. w21.08 5 par. 9  

Junantik krixchanoetike chalik ti kʼalal oy xchʼunel koʼontontike, jaʼ skʼan xal ti oy kʼusi ta jchʼuntik akʼo mi muʼyuk sprevail kuʼuntike, pe mu jechuk chal li Vivliae. Li Vivliae chal ti kʼalal chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta stojolal li kʼusitik mu xkiltike, jech kʼuchaʼal li Jeova, Jesus xchiʼuk li Ajvalilal ta vinajele, skʼan ti oyuk lek sprevaile (Ebr. 11:3). Xi chal jun bioquímico (li buchʼu chchanbe skʼoplal kʼu yelan pasbil li kʼusitik kuxajtike) ti kʼot ta stestigo Jeovae: «Oy lek sprevail li kʼusi jchʼunojkutike xchiʼuk ta jtsakutik ta venta li kʼusi xchanojbe skʼoplal li siensiae». Vaʼun chaʼa, mi oy lek sprevailtak ti chakʼ kiltik ti oy jun Jpasvaneje, ¿kʼu yuʼun ep buchʼutik mu xchʼunik ti jaʼ la spas Dios li kʼusitik oye? Jaʼ ta skoj ti muʼyuk bu saʼojbeik skʼoplal stukike. Xi chal Robert ti jaʼ xa stestigo Jeova avie: «Ta skoj ti muʼyuk chakʼik ta chanel ta eskuela ti oy buchʼu la spasutike, la jnop ti jaʼ jeche. Pe kʼalal kichʼoj xa ox 22 jabile, laj yakʼbeikun kil ta Vivlia ti oy lek sprevailtak ti jaʼ la spas Dios skotol li kʼusitik oye». w21.08 15 par. 4, 5

Kʼalal ta jchantik li Vivliae o kʼalal chkaʼitik kʼu yelan akʼbatemik bendision li yantike, te chkiltik ti toj lek yoʼonton li Jeovae. Pe jaʼ to chkaʼibetik lek smelolal mi la jpastik preva jtuktik li slekil yoʼontone. Kalbetik junuk skʼelobil. Jnoptik noʼox ti ta jkʼan chijtun ta stojolal Jeova ta tsʼakal orae, pe skʼan van jutukajestik li kʼusitik oy kuʼuntike. Jnaʼojtik ti laj yal Jesus ti chakʼbutik Jeova li kʼusi chtun kuʼuntik mi baʼyel laj kakʼ ta jkuxlejaltik li Ajvalilal yuʼune, pe muʼyuk van kilojtik-o ta jkuxlejaltik taje (Mat. 6:33). Ta skoj ti jchʼunojtik ti chkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jesuse, ta jtsʼin jtakʼintik xchiʼuk mas xa jutuk chij-abtej sventa jaʼuk mas jal jcholtik mantal. K’alal jech ta jpastike, chkakʼtik venta ti chakʼ kʼusitik chtun kuʼuntik li Jeovae xchiʼuk jaʼ jech ta jpastik preva ti toj lek yoʼontone. w21.08 26 par. 2

¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Ep jnitvanejetik ta relijione xmuyubaj noʼox chchʼamik li jkʼulejetike, li buchʼutik lek chanunajemike xchiʼuk li buchʼutik lek ojtikinbilik ta slumalike akʼo mi muʼyuk chakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal Vivliae. Pe spʼajojutik li voʼotike akʼo mi jun koʼonton chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk chkakʼtik persa ti ta jpastik li kʼusi chal Vivliae. Muʼyuk tsots jkʼoplal chilutik li yan krixchanoetike. Li Pabloe laj onoʼox yal ti jaʼ tstʼuj Dios li buchʼutik muʼyuk stu ch-ilat yuʼun li krixchanoetike (1 Kor. 1:26-29). Li Jeovae ep tajek sbalil chil skotol li yajtuneltake. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu sloʼlautik li kʼusi tsnop krixchanoetike? (Mat. 11:25, 26). Mu xachibaj-o ta sventa li kʼusi tsnop krixchanoetik ta jtojolaltike. Teuk ta ajol ti jaʼ tstunes Jeova li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk ti tskʼan tspasbeik li kʼusi tskʼan yoʼontone (Sal. 138:6). Nopbo skʼoplal xtok ti stunesojutik tal Jeova sventa xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼontone akʼo mi muʼyuk pʼijutik chil li yan krixchanoetike o ti muʼyuk lek chanunajemutike. w21.05 8 par. 1; 9 par. 5, 6

Li jtakbol Pabloe la stoj ta vokol kʼalal laj yichʼ koltaele. Bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk muʼyuk la spʼaj li koltael akʼbat yuʼun li ermanoetike (Filip. 2:19-22). Voʼoxuk ti oy xa ajabilalike, ep ta tos kʼuxi xuʼ xatojik ta vokol li kʼusi tspas li buchʼutik mas kerem tsebik to ta atsobobbailike. Mi chalboxuk ti xuʼ xbat xchiʼinoxuk kʼalal oy bu chabatike, kʼalal chabatik ta manole o kʼalal oy kʼusi yan tsots skʼoplal chapasike, mu xapʼajik xchiʼuk tojik ta vokol. Teuk ta ajolik ti jaʼ jech chakʼboxuk ta ilel Jeova ti skʼanojoxuke. Xuʼ van jaʼ te xlik avamigoin-o abaik. Jechuk-o xakoltaik sventa xchʼiik ta mantal xchiʼuk albeik ti xamuyubajik ti ep chkoltavanik li ta tsobobbaile. Chʼakbeik yorail sventa xavalbeik li kʼusi akuxlebinojike. Mi jech chapasike, jaʼ jech chavakʼik ta ilel ti chatojbeik ta vokol Jeova ti yikʼoj talel ta steklumal li buchʼu kerem tsebik toe (Juan 6:44; Kol. 3:15; 1 Tes. 5:18). w21.09 12 par. 12, 13

Li Jeovae skʼanoj li kermanotaktike. Pe ta skoj ti jelel stalel jkuxlejaltik o ti jelel kʼu yelan lijchʼi talele, xuʼ van vokol chkaʼitik ti xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li kermanotaktike. Jkotoltik oy kʼusitik xuʼ jpastik ti xuʼ van chopol chaʼiik li yantike o ti xuʼ jyayijesbetik yoʼontonike. Pe mi ta jkʼan kermanotik kʼuchaʼal skʼanoj Jeovae, xijmuyubaj noʼox xchiʼuk li kutsʼ kalaltik ta mantale (Efes. 5:1, 2; 1 Juan 4:19). Li buchʼu oy xkʼuxul yoʼontone tskʼel kʼuxi xuʼ skoltaan xchiʼuk tspatbe yoʼonton. Ti kʼu yelan laj yil krixchanoetik li Jesuse jaʼ te laj yakʼ ta ilel ti kʼux ta yoʼonton krixchanoetik li Jeovae (Juan 5:19). Li Vivliae chal ti «kʼalal laj yil li epal krixchanoetike, kʼuxubaj ta yoʼonton, yuʼun yayijem sbekʼtalik laj yil xchiʼuk tanpukik, xkoʼolaj kʼuchaʼal chijetik ti chʼabal jchabivanej yuʼunike» (Mat. 9:36). Maʼuk noʼox kʼuxubaj ta yoʼonton krixchanoetik li Jesuse, yuʼun la xpoxtaan li buchʼutik ipike, la skolta li buchʼutik tsots ch-abtejike xchiʼuk li buchʼutik tsots chil svokolike (Mat. 11:28-30; 14:14). w21.09 22 par. 10, 11

Skʼanojutik li Jeovae. Li jtakbol Pabloe xi la stsʼibae: «Lek tajek chkʼuxubinvan li Diose». Kʼalal jech laj yale, jaʼo yakal chalbe skʼoplal ti Diose chakʼbe xkuxlejalik ta vinajel li junantik yajtuneltak ti maʼuk tukʼil krixchanoetike (Efes. 2:4-7). Pe li Diose maʼuk noʼox chakʼbe yil xkʼuxul yoʼonton li buchʼutik chbatik ta vinajele. Xi laj yal li Davide: «Li Jeovae toj lek yoʼonton ta stojolal skotol xchiʼuk lek jamal xvinaj xkʼuxul yoʼonton ta skotol li kʼusitik spasoje» (Sal. 145:9). Ta skoj ti skʼanojutik li Jeovae, chakʼbutik ta ilel xkʼuxul yoʼonton kʼalal sta-o chile. Li Jesuse snaʼoj ti lek tajek chaʼi yakʼel ta ilel xkʼuxul yoʼonton li Jeovae. Kʼalal skʼan toʼox xtal ta balumile, ta smilal xa noʼox jabil te la xchiʼin ta vinajel li Stote (Prov. 8:30, 31). Ep ta velta laj yil kʼuxi laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton li jmulavil krixchanoetike (Sal. 78:37-42). Kʼalal la xchanubtas li yantike, ep ta velta laj yal ti oy tajek xkʼuxul yoʼonton li Stote. w21.10 8, 9 par. 4, 5

Li Jeovae tsots yechʼomal ye laj yal tal ta vinajel ti tstoybe skʼoplal li sbie. Ti kʼu sjalil la xchol mantal li Jesuse, laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ li sbi Stote (Juan 17:26). Jaʼ yuʼun, sta-o ti ta sjunul yoʼonton tstunesbeik sbi Dios li melel yajtsʼaklomtak Kristoe xchiʼuk ti xakʼik ta ojtikinele. Kʼalal jaʼtik toʼox lik li stsobobbail yajtsʼaklom Kristo li ta baʼyel sigloe, «laj yakʼ sat Dios ta sba velta ta stojolal jyanlumetik sventa te tslokʼes talel jun jteklum ta sventa li sbie» (Ech. 15:14). Li yajtsʼaklomtak Kristo taje xmuyubajik tajek ti tstunesbeik li sbi Diose xchiʼuk ti xakʼik ta ojtikinele. La stunesbeik li sbi Jeova li ta cholmantale xchiʼuk kʼalal la stsʼibaik li Vivliae. Jaʼ jech laj yakʼik ta ilel ti jaʼik jun jteklum ta sventa li sbi Diose (Ech. 2:14, 21). Jaʼ jech li avi eke, li stestigotak Jeovae jaʼik jun jteklum ta sventa li sbi Jeovae. w21.10 20, 21 par. 8-10

Li tukʼil kʼanelal yuʼun Diose te oy-o sbatel osil. Li ta Salmo 136 te ta jtatik 26 ta velta. Xi chal li baʼyel versikuloe: «Albeik kolaval li Jeovae, yuʼun li stuke toj lek; te oy-o sbatel osil li tukʼil kʼanelal yuʼune» (Sal. 136:1). Li ta versikulo 2 kʼalal ta 26, chchaʼal li jpʼelantik kʼop liʼe: «Yuʼun te oy-o sbatel osil li tukʼil kʼanelal avuʼune». Kʼalal ta jchantik li salmo liʼe, labal sba chkiltik ti jeltos kʼu yelan chakʼbutik ta ilel tukʼil kʼanelal li Jeovae. Li jpʼelantik kʼop «yuʼun te oy-o sbatel osil li tukʼil kʼanelal yuʼune» chakʼ ta ilel ti jech-o skʼanoj steklumal li Diose. ¡Tstsatsubtas tajek koʼontontik ti muʼyuk chikta yajtuneltak li Jeovae! Yuʼun chchabi li buchʼutik chtunik ta stojolale, mas to kʼalal chil tsots svokolike. Xijmuyubaj kʼalal jnaʼojtik ti chchabiutik li Jeovae, ti tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li jvokoltike xchiʼuk ti tskoltautik sventa jechuk-o xijtun ta stojolale (Sal. 31:7). w21.11 4, 5 par. 9, 10

Kʼalal chanopbe skʼoplal ti chichʼ lajesel li jecheʼ relijionetike, ti tstsakutik ta kʼop li Gog ta Magogue xchiʼuk mi lik li Armajedone, ¿mi chaxiʼo jutuk? ¿Mi oy xajakʼbe aba mi tukʼ-o chavakʼ aba mi kʼot ta pasel taje? Mi jaʼ jeche, ta me xa skoltaot mi la akʼelbe skʼoplal li kʼusi laj yal Jesus li ta teksto avie. Xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Mu me xavat avoʼontonik. Akʼo xchʼunel avoʼontonik ta stojolal Dios». Mi tsots xchʼunel koʼontontike, muʼyuk chijxiʼo li kʼusi chtal ta mas jelavele. Sventa jtsatsubtas xchʼunel koʼontontik yoʼ xkuch kuʼuntik li kʼusitik chtal ta jelavele, lek ti jnopbetik skʼoplal kʼu yelan yakal ta jtsaltik li jvokoltik avie. Vaʼun, jaʼ te chkakʼtik venta kʼusitik ti vokol to chkaʼitik stsalele. Kʼalal tstsal kuʼuntik jtosuk vokolile, mas to tstsatsub li xchʼunel koʼontontik ti jaʼ tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li kʼusitik xuʼ jnuptantik ta jelavele. w21.11 20 par. 1, 2

Li jtakbol Pabloe la stijbe yoʼonton Timoteo xchiʼuk yan ermanoetik ti akʼo lekuk tsʼakal spas batel li yabtelike (2 Tim. 4:5). Pe mu kʼunuk chkaʼitik spasel taje. Jnopbetik skʼoplal li buchʼutik te nakalik ti bu mu xakʼik jpas kabteltike. Li ­yajtunelutik Jeovae ep kʼusitik ta jnuptantik ti xuʼ jaʼ xchibajesutike. Ep buchʼutik skʼan jal x-abtejik sventa xakʼbeik li kʼusi chtun yuʼun yutsʼ yalalike. Jaʼ yuʼun, akʼo mi oy ta yoʼontonik chcholik mas mantal, lubem xa chaʼi sbaik li ta savado xchiʼuk domingoe. Yantik xtoke muʼyuk mas chcholik mantal ta skoj ti tsakbilik ta tsatsal chamel, ti oy xa sjabilalike o ti mu xuʼ xlokʼ ta snaike. Mu ventauk li kʼusitik ta jnuptantike, li Jeovae chakʼ kipaltik sventa xkuch kuʼuntik xchiʼuk ti jechuk-o xijtun ta stojolal ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. w21.05 20 par. 1-3  

Bakʼintike, li krixchanoetike xuʼ van oy kʼusitik tsujutik spasel ti jaʼ muʼyuk xa lek chkichʼtik-o ta mukʼ li Jeovae. Oy kʼusi tsots skʼoplal skʼan jnoptik kʼalal jech ta jnuptantike. Jkʼeltik jun beiltasel ta Levitiko 19:19 ti xi chale: «Mu me xakap jlikuk kʼuʼil pokʼil ti kapbil ta jalel ta chaʼtos snaule». Li mantal akʼbat j-israeletik taje jaʼ sventa jelel xvinajik xchiʼuk li yan krixchanoetik ti te nopol nakalike. Li avi kʼakʼale, muʼyuk chopol mi ta jlaptik li kʼuʼil pokʼil ti kapbil ta jalel ta estambre, ta tsots o ta yan noetike. Pe mu me lekuk mi jaʼ ta jchanbetik stalelalik li buchʼu xchʼunojik o tspasik li kʼusi skontrainoj Vivliae. Jkʼanojtik li kutsʼ kalaltike xchiʼuk lek koʼontontik ta stojolal li krixchanoetike. Pe kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal ta jnop ta jpastike, jpʼel ta koʼonton chkakʼtik ta ilel ti jelelutik kʼuchaʼal li yan krixchanoetike. Teuk ta joltik ti skʼan xvinaj ti jaʼutik yajtunel Dios mi ta jkʼan chʼulutike (2 Kor. 6:14-16; 1 Ped. 4:3, 4). w21.12 5 par. 14; 6 par. 16

Xuʼ jtatik li be ti ch-ikʼvan batel ta kuxlejale, yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Voʼoxuk me kajchankʼopoxuk ta melel mi te oyoxuk-o ta stojolal li jkʼope, vaʼun chavojtikinik li kʼusi melele xchiʼuk jaʼ chakʼ akolebalik li kʼusi melele» (Juan 8:31, 32). Lek tajek ti maʼuk la atsʼakli batel li epal krixchanoetike, yuʼun jaʼ la asaʼ li kʼusi melele. Lik achan lek li Skʼop Dios sventa xachan kʼu yelan li smantaltake xchiʼuk la atsʼet chikinta li kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesuse. La achan ti oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo jpʼajtik li chanubtaseletik chalik li jecheʼ relijione xchiʼuk laj avikta spasel li kʼinetik xchiʼuk kostumbreetik ti likemik tal ta jecheʼ chanubtaseletike. Jech xtok, laj avakʼ venta ti vokol ta pasel bateltik li kʼusi tskʼanbutik Jeovae xchiʼuk ti xkiktatik spasel li kʼusi muʼyuk lek chile (Mat. 10:34-36). Pe muʼyuk xalubtsaj ta skoj ti akʼanoj li Jtotik ta vinajele. Li Jeovae xmuyubaj tajek ta atojolal (Prov. 27:11). w21.12 22 par. 3; 23 par. 5

Oy kʼusi xuʼ lek jchanbetik li Moisese. Kʼalal oy xa ox kʼusi chopol la spase, la xchʼam li tojobtasel akʼbat yuʼun Jeovae. Jun veltae, kap tajek sjol, vaʼun muʼyuk xa laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ li Jeovae. Ta skoj taje, muʼyuk och li ta Albil Balumile (Num. 20:1-13). Kʼalal laj yalbe Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae, xi albate: «Mu xa jkʼan xavalbun skʼoplal taje» (Deut. 3:23-27). Muʼyuk xchibaj-o li Moisese, yuʼun la xchʼam li kʼusi albat yuʼun Jeovae. Ta skoj taje, tunesat-o yuʼun Jeova sventa sbeiltas li jteklum Israele (Deut. 4:1). Li Moisese toj lek ta chanbel stalelal, yuʼun la xchʼam li tukʼibtasel akʼbat yuʼun Jeovae, tukʼ-o tun batel ta stojolal akʼo mi muʼyuk la sta li kʼusi tskʼan oxe. Lek me chbat jkuxlejaltik mi ta jchanbetik stalelal li buchʼutik tukʼ laj yakʼ sbaik jech kʼuchaʼal li Moisese (Prov. 4:11-13). Epal ermanoetike jaʼ jech spasojik. w22.02 11 par. 9, 10  

Ta slajebtik li sjabilal 32, li yamigo Jesus ti Lasaro sbie ipaj xchiʼuk cham (Juan 11:3, 14). Li Jesuse skʼanoj tajek li Lasaroe xchiʼuk li xchiʼiltak ta vokʼel ti Maria xchiʼuk Marta sbiike. Kʼalal laj yaʼi Marta ti ta be xa xtal li Jesuse, bat snup ta be ta anil. Xi van chat tajek yoʼonton laj yalbee: «Kajval, ti liʼuk onoʼox oyote, muʼyuk xcham jechuk li jmuke» (Juan 11:21, 32, 33). Kʼalal laj yil ti chat tajek yoʼontonik li Maria xchiʼuk Martae, lik okʼuk ek. Mi oy buchʼu chamem avuʼune, li Jeovae snaʼoj ti kʼu yelan chavaʼi abae. Li Jesuse «jaʼ slekil kʼelobil ti kʼu yelan li Diose» (Ebr. 1:3). Kʼalal okʼe, te laj yakʼ ta ilel ti kʼu yelan chaʼi sba li Stote (Juan 14:9). Mi chavul avoʼonton ta skoj ti oy buchʼu chamem avuʼune, xuʼ me jpʼel ta avoʼonton ti maʼuk noʼox yakʼoj venta li Jeovae, yuʼun kʼux ta xaʼi ek. Tskʼan chpoxta li avoʼontone (Sal. 34:18; 147:3). w22.01 15 par. 5-7

¿Kʼusitik sbalil ta jtabetik mi ta jchʼakbetik yorail sventa jchiʼintik ta loʼil li Jeovae, mi ta jchikintatik li kʼusi chalbutike xchiʼuk mi ta jnopbetik skʼoplale? Baʼyel, mas lek kʼusitik chkʼot ta nopel kuʼuntik. Li Vivliae chal ti «buchʼu jaʼ chchiʼin li buchʼutik pʼijike chpʼijub ek» (Prov. 13:20). Xchibal, mas chijtojob ta chanubtasvanej. Kʼalal chkakʼtik estudioe, jaʼ mas tsots skʼoplal chkaʼitik ti xnopaj ta stojolal Jeova li kaj-estudiotike. Kʼalal mas chijnopaj ta stojolal Jeovae, mas ta jkʼantik xchiʼuk mas ta jnaʼtik kʼuxi ta jchanubtastik li kaj-estudiotik sventa skʼanik eke. Jaʼ jech kʼot ta stojolal li Jesuse. Kʼalal laj yalbe skʼoplal li Stote, vinaj ti skʼanoj tajeke. Jaʼ yuʼun, li yajchankʼoptake la skʼanik li Jeova eke (Juan 17:25, 26). Yoxibal, mas to tstsatsub li xchʼunel koʼontontike. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jkʼanbetik Jeova ti akʼo sbeiltasutike, ti spat koʼontontike o ti skoltautike. Kʼalal tstakʼbutike, mas to tstsatsub li xchʼunel koʼontontike (1 Juan 5:15). w22.01 30 par. 15-17

Li Jeovae chalbutik ti akʼo jiptik lokʼel li kʼusitik chopol ta jnoptik xchiʼuk li kʼusi chopol nopem xkaʼitik spasel ta skoj ti skʼanojutik tajeke xchiʼuk tskʼan ti lek xbat jkuxlejaltike (Is. 48:17, 18). Snaʼoj ti chkil jvokoltik xchiʼuk chkakʼbetik svokol yantik mi la jpastik li kʼusi chopol oy ta koʼontontike. Kʼux chaʼi mi jech kʼot ta pasele. Junantik kutsʼ kalaltik xchiʼuk kamigotaktike xuʼ van tsnaʼleutik ta skoj ti yakal chkakʼtik persa sjelel li jtalelaltike (1 Ped. 4:3, 4). Xuʼ van xi chalike: «Oy jderechotik sventa jpastik li kʼusi tskʼan koʼontontike xchiʼuk muʼyuk buchʼu xuʼ xalbutik li kʼusi skʼan jpastike». Pe li buchʼutik muʼyuk chchʼunbeik smantal Jeovae muʼyuk kolemik ta melel, yuʼun jaʼ tspasatik ta mantal yuʼun li sbalumil Satanase (Rom. 12:1, 2). Jkotoltik skʼan jnoptik li kʼusi ta jpastike: mi jaʼ ta jlap-o li jmol talelaltik ti jaʼ tspasat ta mantal yuʼun li mulil xchiʼuk li sbalumil Satanase o mi jaʼ chkakʼtik ti akʼo sjel jtalelaltik li Jeova sventa xlekub jtalelaltik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik avie (Is. 64:8). w22.03 3 par. 6, 7

Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantik ta Vivliae, jaʼ tskoltautik sventa ta smelolaluk noʼox xkiltik li jvokoltike. Kalbetik skʼoplal jun ermana ti chamem smalale. Albat yuʼun jun mol ta tsobobbail ti jaʼ chkoltaat li sloʼilal Jobe. Kʼalal la xchane, xi la snop ta anil ta stojolal li Jobe: «Ay, Job. ¡Toj chopol li kʼusitik chanope!». Vaʼun, laj yakʼ venta ti jaʼ jech stalelal kʼuchaʼal li Jobe. Taje jaʼ koltaat-o sventa sjel li stalelale xchiʼuk jaʼ akʼbat-o yipal sventa xkuch batel yuʼun ti chamem smalale. Li Jeovae tstunes ermanoetik sventa stsatsubtasutik. Li Pabloe laj yal ti oy tajek ta yoʼonton tskʼel li yermanotak sventa koʼoluk stsatsubtasbe sba yoʼontonike (Rom. 1:11, 12). w21.05 22 par. 10, 11; 24 par. 12

Xi laj yichʼik albel li j-israeletik ta voʼnee: «Skotol li viniketik avuʼune oxib velta ta jabil skʼan xbatik ta yeloval Jeova Dios avuʼun ti bu tstʼuje» (Deut. 16:16). Skʼan toʼox xikta snaik xchiʼuk muʼyuk buchʼu chchabibat li yosilike. Pe xi albatik yuʼun li Jeovae: «Kʼalal jaʼo chamuy batel [...] sventa chbat akʼelbe sat li Jeova Dios avuʼune, muʼyuk buchʼu chpichʼ yoʼonton yuʼun li avosile» (Eks. 34:24). Li j-israeletike spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova, jaʼ yuʼun chbatik li ta kʼinetik ti chichʼ pasel jujun jabile. Taje tstabeik sbalil, yuʼun chaʼibeik lek smelolal li Smantal Diose, tsnopbeik skʼoplal ti kʼu yelan yichʼojik koltaele xchiʼuk tskʼupinik ti chchiʼinik li yan yajtuneltak Jeovae. Ta me jtabetik sbalil ek mi chkakʼtik persa chijbat ta tsobajeletike xchiʼuk chmuyubaj tajek Jeova kʼalal ta jchapan batel lek jloʼiltike. w22.03 22 par. 9

Li Jeovae laj yakʼ permiso ti akʼo xil svokol li Xnichʼon sventa lekuk chapal mi kʼot ta mero Bankilal Palee. Li Jesuse laj yaʼi ti toj vokol ta chʼunbel smantal Dios kʼalal tsots kʼusi ta jnuptantike. Ta skoj ti kʼux tajek laj yaʼi li svokole, la skʼanbe vokol Stot ti akʼo xkoltaate. Ta melel, xuʼ jchʼuntik ti xaʼibutik smelolal ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk «xuʼ skolta li buchʼutik yakal ch-akʼatik ta prevae». Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti svaʼanoj jun mero Bankilal Pale kuʼuntik ti «xijkʼuxubaj ta yoʼonton ta skoj ti kʼunutike» (Ebr. 2:17; 4:14-16; 5:7-10). Li Jeovae laj yakʼ permiso ti akʼo xil svokol Jesus sventa xakʼ ta ilel ti xuʼ tukʼ xakʼ sba li jun krixchano akʼo mi tsots tajek xil svokol. Li Satanase mu jechuk chal, yuʼun li stuke chal ti chijtun ta stojolal Dios ta skoj ti jaʼ noʼox ta jsaʼ li kʼusi ta jkʼan jtuktike. Jech xtok, chal ti muʼyuk jkʼanojtik Jeovae (Job 1:9-11; 2:4, 5). Ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sba li Jesuse, laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase. w21.04 16, 17 par. 7, 8  

Kʼalal skʼan toʼox xichʼ voʼ li kaj-estudiotike, skʼan xkuxlebin li kʼusi chal Vivliae. Mi jech la spase, xkoʼolaj «kʼuchaʼal jun pʼijil vinik» ti laj yalbe skʼoplal Jesus ti la svaʼan sna ta sba tone xchiʼuk ti nat la sjom yalel sventa spasbe lek snaklebe (Mat. 7:24, 25; Luk. 6:47, 48). Jkoltatik yoʼ sjel xkuxlejal (Mar. 10:17-22). Li Jesuse laj yalbe jun jkʼulej vinik ti akʼo xchon skotol li kʼusitik oy yuʼune, pe snaʼoj ti mu kʼunuk chaʼi spasel jeche (Mar. 10:23). ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yalbee? Jaʼ ta skoj ti skʼanoje. Yikʼaluk van mu x-albej kuʼun li kaj-estudiotik ti skʼan xakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chchan batele, jaʼ van ta skoj ti muʼyuk to chapal chkiltike (Kol. 3:9, 10). Pe mi chkalbetik noʼox li kʼusi skʼan sjel ta xkuxlejale, ta me spas noʼox batel. Kʼalal jech ta jpastike, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel ti oy ta koʼontontike (Sal. 141:5; Prov. 27:17). w21.06 2 par. 3; 3 par. 5

Li jtakbol Pedroe laj yal ti toj lek ti jchanbetik stalelal Jesus ta skoj ti kuch yuʼun li svokole. Pe ep to kʼusitik yan xuʼ jchanbetik (1 Ped. 2:18-25). Toj lek ta chanel skotol li kʼusitik la spas Jesuse xchiʼuk li kʼusitik laj yal ti kʼu sjalil ay ta balumile. Pe ¿mi xuʼ jchanbetik stalelal Jesus ti maʼuk tukʼil krixchanoutike? Xuʼ. Manchuk mi mu jechuk tajek spas kuʼuntik kʼuchaʼal la spas Jesuse, li Pedroe laj yal ti xuʼ onoʼox jtsʼaklibetik lek li yav yoke. Mi ta jtsʼaklibetik batel yav yok ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike, ta me jchʼuntik li tojobtasel laj yal jtakbol Juan ti jech-o xijxanav jech kʼuchaʼal Jesuse (1 Juan 2:6). Chijnopaj ta stojolal Jeova mi ta jtsʼaklibetik li yav yok Jesuse. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun toj lek laj yakʼ kiltik kʼu yelan skʼan jkuxlejaltik sventa lek xilutik li Diose (Juan 8:29). Jaʼ yuʼun, xmuyubaj kuʼuntik Jeova mi la jtsʼaklibetik li yav yok Jesuse xchiʼuk xuʼ jchʼuntik ta melel ti chnopaj talel ta jtojolaltik ta skoj ti chkakʼtik persa xijkʼot ta yamigoe (Sant. 4:8). w21.04 3 par. 4-6

Li Jeovae jaʼ tskʼel li jlekil talelaltike, li kʼusitik xuʼ kuʼuntik spasele xchiʼuk tskʼan chamigoinutik. Mi tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolale, nopol oy ta jtojolaltik (Juan 6:44). Mi jchʼunojtik ti skʼanojutik li Jeovae, jaʼ tstij koʼontontik sventa xijtun ta stojolal ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike mu ventauk kʼusi ta jnuptantik. Pe mi xijchibet noʼoxe, ta xkʼunib li kipaltike (Prov. 24:10). Vaʼun, mi lijchibaj xchiʼuk mi lik jnoptik ti muʼyuk skʼanojutik Jeovae, mas me vokol chkaʼitik stsalel li kʼusitik chakʼ talel Satanase (Efes. 6:16). Junantik ermanoetike tsnopik ti muʼyuk kʼanbilik yuʼun li Jeovae, jaʼ yuʼun kʼunibem li xchʼunel yoʼontonike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi oy kʼusi chopol tal ta jnopbentike? Jlokʼestik ta anil. Kalbetik Jeova ti akʼo skoltautik sventa junuk noʼox koʼontontike, ti akʼo xchabi koʼontontik xchiʼuk jnopbentik sventa mu xa chopoluk xkaʼi jbatike (Sal. 139:23; Filip. 4:6, 7). Teuk ta joltik tu mu jtuktikuke. w21.04 20 par. 1; 21 par. 4-6

¿Mi xvul ta joltik kʼuxi lijkʼot ta stestigo Jeova? Baʼyel, xuʼ van oy buchʼu laj yalbutik «li lekil aʼyejetike», xuʼ van jaʼ jtot jmeʼtik, junuk jchiʼiltik ta abtel o ta chanun o junuk testigo ti jaʼo te echʼ xchol mantal ta jnatike (Mar. 13:10). Ta tsʼakal une, oy buchʼu la xchʼak skʼakʼal sventa xakʼbutik estudio xchiʼuk lek la xchapan sba. Vaʼun, lik jkʼantik li Jeovae xchiʼuk la jchantik ti skʼanojutik eke. Jaʼ laj yikʼutik tal ta steklumal li Jeovae. Ta skoj ti jaʼutik xa yajtsʼaklom Kristoe, jpatoj koʼontontik ti xuʼ xijkuxi sbatel osile (Juan 6:44). Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti oy buchʼu la xchanubtasutike xchiʼuk ti xuʼ xijtun ta stojolale. Ta skoj ti ochemutik xa ta mantale, xuʼ jkoltatik yantik sventa xojtikinik li mantal eke. Junantik ermanoetike mu vokoluk chaʼiik ti xcholik mantal ta naetike, pe jaʼ vokol chaʼiik yakʼel estudio. w21.07 2 par. 1, 2