Fevrero

Li Jeovae oy ta yoʼonton ti lekuk noʼox oy skotol li yajtuneltake. Nopol oy ta jtojolaltik xchiʼuk snaʼoj kʼalal chibajemutike (Sal. 145:18, 19). Jkʼeltik kʼuxi la skolta li j-alkʼop Eliase. Li tukʼil yajtunel Dios taje jaʼo kuxi kʼalal tsots kʼusi la snuptan li jteklum Israele. Li yajkontratak Diose laj yakʼbeik tajek svokol li yajtuneltake xchiʼuk oy tajek ta yoʼontonik tsmilik li Eliase (1 Rey. 19:1, 2). Li Eliase la snop ti stuk xa noʼox kuxule, jaʼ yuʼun la svul-o tajek yoʼonton (1 Rey. 19:10). Oy kʼusi la spas ta anil li Jeovae: la stak batel jun yaj-anjel sventa xalbe ti mu stukuk oye xchiʼuk ti oy to yan j-israeletik ti tukʼ yakʼoj sbaike (1 Rey. 19:5, 18). Li Jesuse ta slekil yoʼonton laj yalbe yajtsʼaklomtak ti tsta ep yutsʼ yalalik ta mantale (Mar. 10:29, 30). Li Jtotik Jeova ta vinajele jamal yaloj ti tskolta li buchʼutik chtun ta stojolale (Sal. 9:10). w21.06 8, 9 par. 3, 4

Li kʼusi chkakʼtik ta chanel ta Vivliae jaʼ te chakʼ ta ilel ti mu jechuk li kʼusi chakʼik ta chanel li yan relijionetike. Jaʼ yuʼun, ep buchʼutik chmak-o yokik. Li jbabeetik ta relijione chakʼik ta chanel ti chichʼik kastigo yuʼun Dios ta kʼatinbak li buchʼutik chopolike, vaʼun jaʼ xiʼemik-o li krixchanoetike. Pe li voʼotike jamal chkaltik ti maʼuk jeche, yuʼun li Jeovae jaʼ jun Dios ti snaʼ xkʼanvane. Li yan relijionetike chakʼik ta chanel xtok ti oy la jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame. Pe ti meleluke, mu persauk xkichʼtik chaʼkuxesel jechuke. Jaʼ yuʼun, li voʼotike chkaltik ti mu jechuk chal li Vivliae. Epal relijionetik xtoke xchʼunojik ti jaʼ chal Dios li kʼusi ta jnuptantike, pe li voʼotike chkakʼtik ta chanel ti ta jnop jtuktik mi chijtunutik ta stojolal Dios. Taje jutuk mu skotoluk velta jaʼ chkap-o sjolik li jnitvanejetik ta relijione. Mi akʼanoj li mantale, skʼan xachʼun li kʼusi chal Diose (Juan 8:45, 46). Mu jechuk xapas kʼuchaʼal la spas Satanase. Tukʼ xavakʼ aba xchiʼuk mu xavalopatin komel li kʼusi achʼunoje (Juan 8:44). Li Diose tskʼan ti akʼo jchanbetik stalelal li Jesuse. Jaʼ yuʼun, xi chalbutike: «Pʼajik li kʼusi toj chopole; napʼan abaik ta stojolal li kʼusi leke» (Rom. 12:9; Ebr. 1:9). w21.05 10, 11 par. 10, 11

Mi laj kakʼtik venta ti lik xa jtoy jbatik o ti oy kʼusi yakal ta jpichʼ oʼontatike, ¿mi xuʼ to jel jtalelaltik? Xuʼ, yuʼun li jtakbol Pabloe laj yal ti xuʼ xijatavutik lokʼel li ta spetsʼtak Satanase (2 Tim. 2:26). Teuk ta joltik ti jaʼ mas tsots sjuʼel li Jeova kʼuchaʼal li Satanase, jaʼ yuʼun xuʼ skoltautik lokʼel li ta spetsʼe. Jaʼ onoʼox mas lek ti mu xkakʼ jbatik ta yakel yuʼun li Satanase. Tspas me kuʼuntik mi tskoltautik li Diose. Jaʼ yuʼun, jkʼanbetik koltael Jeova jujun kʼakʼal sventa xakʼ kiltik mi jaʼ xa jech jtalelaltik ek (Sal. 139:23, 24). Kakʼtik persa sventa mu syakutik, yuʼun ta smilal xa noʼox jabil yakal chyakvan talel li Satanase. Pe poʼot xa chichʼ chukel xchiʼuk ta xichʼ lajesel ta j-echʼel (Apok. 20:1-3, 10). ¡Ta jkʼantik xa tajek ti xkʼot ta pasel taje! Pe yoʼ to mu xkʼot ta pasele, kichʼ jpʼijiltik sventa mu xijtsʼuj li ta spetsʼtake. Kakʼtik persa sventa mu xlik jtoy jbatik xchiʼuk ti mu kʼusi jpichʼ oʼontatike. Kakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel liʼe: «Kontrainik li Diabloe, vaʼun chjatav lokʼel ta atojolalik». w21.06 19 par. 15-17

Li Jeovae xmuyubaj tajek kʼalal oy buchʼu chchʼun li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti chlik yalbe li yantike (Prov. 23:15, 16). Ta melel, xmuyubaj tajek kuʼuntik ta skoj li kʼusi yakal chkʼot ta pasel avie. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta septiembre ta 2019 kʼalal ta agosto ta 2020 laj yichʼ akʼel 7,705,765 estudio akʼo mi jaʼo yakal li tsatsal chamele. Ta skoj taje, laj yichʼik voʼ 241,994 krixchanoetik. Vaʼun, li stukike chakʼik chanubtasel ta Vivlia xchiʼuk tskoltaik yan krixchanoetik yoʼ xkʼotik ta yajchankʼop Kristo (Luk. 6:40). Ta melel, xmuyubaj kuʼuntik Jeova kʼalal ta jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Skʼan onoʼox xkakʼ kipaltik sventa jkoltatik li jun krixchano yoʼ xlik skʼan li Jeovae, pe ta me skoltautik Jeova yoʼ jkolta jbatik ta spasel ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike. ¿Mi xuʼ xkakʼ ta koʼontontik slikesel xchiʼuk yakʼel junuk estudio? Xuʼ van labal to sba chkaʼitik li kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi laj kalbetik ti xuʼ xkakʼbetik estudio li buchʼutik xkojtikintike. w21.07 6, 7 par. 14-16

Li Davide ep laj yakʼ stakʼin xchiʼuk li kʼusitik x-ayan yuʼun sventa xichʼ vaʼanel li temploe (1 Kron. 22:11-16). Mi oy xa ajabilal xchiʼuk mi mu xa xuʼ avuʼun xakolta aba svaʼanel li naetik ti bu chichʼ ichʼel ta mukʼ Diose, xuʼ xakoltavan kʼalal chavakʼ matanal takʼin ti bu kʼalal xuʼ avuʼune. Jech xtok, albo li buchʼutik mas kerem tsebik to li kʼusitik achanoj talele. Li jtakbol Pablo eke laj yakʼ ta ilel ti oy slekil yoʼontone. Laj yalbe Timoteo ti akʼo xbat chiʼinatuk kʼalal nom butik ay xchol mantale xchiʼuk laj yakʼbe yil kʼu yelan chchol mantal xchiʼuk chchanubtasvan (Ech. 16:1-3). Koliyal ti chanubtasat yuʼun Pablo li Timoteoe, kʼot ta lekil jchanubtasvanej ta mantal (1 Kor. 4:17). Te une, la xchanubtas batel li yantik eke. w21.09 12 par. 14, 15

¿Kʼusi chakʼ jchantik li jchankʼop Apolos xchiʼuk li jtakbol Pabloe? Xchaʼvoʼalik lek xojtikinik li kʼusi chal Tsʼibetike, lek xtojobik ta chanubtasvanej xchiʼuk lek ojtikinbilik. Jech xtok, ep buchʼutik spasojik ta yajchankʼop Kristo, pe maʼuk skontra chil sbaik (Ech. 18:24). Kʼalal echʼ xa ox kʼuk sjalile, li Pabloe la skʼanbe Apolos ti akʼo sut batel yan velta li ta Korintoe (1 Kor. 16:12). Li Apolose lek la stunes li kʼusi xtojob spasele, yuʼun la xchol mantal xchiʼuk la stsatsubtas li yermanotake. Xuʼ xkaltik xtok ti bikʼit yakʼoj sba li Apolose. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Akila xchiʼuk Prisilae «laj yalbeik smelolal ta sventa li sbe Diose», pe muʼyuk chopol laj yaʼi li Apolose (Ech. 18:24-28). Li jtakbol Pabloe snaʼoj ti oy kʼusitik lek tspas li Apolose, pe muʼyuk la snop ti yakal xa tstsalate. Kʼalal la stsʼibabe batel karta li ermanoetik ta Korintoe, te chvinaj ti bikʼit yakʼoj sba li Pabloe xchiʼuk ti snaʼ xrasonaje (1 Kor. 3:4-6). w21.07 18 par. 15-17

Ta skoj ti lokʼ ta yoʼonton stukik li Adan xchiʼuk Eva ti la stoy sbaik ta stojolal Diose, mu xa staik-o ti xkʼotik ta yutsʼ yalale. Pe ¿li yalab xnichʼnabik une? Ta skoj ti skʼanojutik li Jeovae, laj yakʼ chamuk Xnichʼon yoʼ xkʼot ta yutsʼ yalal li buchʼutik chchʼun mantale (Juan 3:16). Koliyal taje, kʼot ta xnichʼnab Dios li 144 mil krixchanoetik ti tukʼ chakʼ sbaike (Rom. 8:15-17; Apok. 14:1). Li avie, ta smiyonal xa noʼox ­krixchanoetik yakal tspasik li kʼusi tskʼan Diose. Mi kuch yuʼunik li ­slajeb preva kʼalal mi nel li jmil jabile, xuʼ xkʼotik ta yutsʼ yalal Jeova (Sal. 25:14; Rom. 8:20, 21). Yuʼun «Jtotik» xa chalbeik li Jeovae (Mat. 6:9). Jech xtok, li buchʼutik chchaʼkuxiik tale xuʼ xchanik ek li kʼusi chkʼanbatik yuʼun Jeovae. Mi la xchʼunbeik smantale, xuʼ me xkʼotik ta yutsʼ yalal ek. w21.08 5 par. 10, 11  

Ta epal jabil jaʼ mas tsots skʼoplal laj yil cholmantal li jtakbol Pabloe. La xchol mantal «ta yeloval krixchanoetik xchiʼuk ta jujupʼej na» (Ech. 20:20). Li Pabloe mu tʼujbiluk yorail la xchol mantal o mu junuk noʼox kʼakʼal ta xemana, yuʼun ta kʼusiuk noʼox ora la xchol mantal. Jun velta kʼalal la smala xchiʼiltak li ta Atenase, la xcholbe mantal li ­krixchanoetik ti tsots skʼoplal yabtelike. Vaʼun, lek kʼusi kʼot ta pasel (Ech. 17:16, 17, 34). Kʼalal jaʼo tikʼil ta chukele, la xcholbe mantal li buchʼutik la staanan ta kʼoponele (Ech. 28:16-24; Filip. 1:13, 14). Li Pabloe lek la stunes li skʼakʼale. Nopem xaʼi oy buchʼutik chalbe ti xbat chiʼinatuk ta cholmantale. Kʼalal bat ta sba velta ta misioneroale, laj yikʼ batel li Juan Markose; ta xchibal veltae laj yikʼ batel li Timoteoe (Ech. 12:25; 16:1-4). Li Pabloe laj yakʼ persa la xchanubtasan sventa snaʼik kʼuxi tslikesik tsobobbailetik, ti lekuk xchabiik li ermanoetike xchiʼuk ti lekuk xtojobik ta chanubtasvaneje (1 Kor. 4:17). w22.03 27 par. 5, 6   

Junantik krixchanoetike chalik ti muʼyuk buchʼu la spasutik ta skoj ti jaʼ noʼox chchʼunik li kʼusi chilike. Pe ti kʼusi melele, jaʼ ti oy kʼusitik xchʼunojik akʼo mi mu xilik. Jech kʼuchaʼal liʼe, xchʼunojik ti oy li ikʼe, yuʼun oy lek sprevailtak yuʼunik. Kʼalal chalbe skʼoplal xchʼunel oʼontonal li Vivliae, chal ti oy lek sprevailtak ti chakʼ kiltik ti ta melel oy li kʼusitik mu xvinaj ta kʼelele (Ebr. 11:1). Sventa jkʼelbetik skʼoplal li sprevailtake, skʼan jchʼak jkʼakʼaltik xchiʼuk xkakʼ kipaltik. Pe ep buchʼutik mu skʼan skʼelbeik skʼoplal, jaʼ yuʼun chalik ti chʼabal Diose. Junantik sientifikoetike xchʼunojik xa ti jaʼ la spas vinajel balumil li Dios ta skoj ti la skʼelbeik sprevailtak ti jaʼ jeche. Pe yantike mu xchʼunik ti oy jun Jpasvanej ta skoj ti muʼyuk chichʼ albel skʼoplal ta universidade. Akʼo mi jech, oy junantik sientifikoetike laj xa yojtikinik Jeova xchiʼuk skʼanojik xa. Jkotoltik skʼan xkakʼtik persa sventa jtsatsubtastik-o li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Dios, mu ventauk mi lek chanunajemutik o muʼyuk. w21.08 14 par. 1; 16, 17 par. 6, 7

Li Jesuse laj yal jun lokʼolkʼop ta sventa jun chʼayemal kerem yoʼ xakʼ kiltik ti lek snaʼ xakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton li Jeovae. Li kerem taje lokʼ batel ta sna xchiʼuk «laj yixtolan skotol li kʼusitik oy yuʼune, yuʼun muʼyuk xa noʼox spajeb li kʼusitik la spase» (Luk. 15:13). Ta mas tsʼakale, laj yikta li xchopol kuxlejale, la sbikʼtajes sba, vaʼun sut batel ta sna. ¿Kʼusi la spas li stote? Xi laj yal li Jesuse: «Kʼalal nom to skʼan xkʼote, taat ta ilel yuʼun li stote, kʼuxubaj ta yoʼonton xnichʼon li totile, bat snup ta be ta anil, la smey xchiʼuk la skʼunil tsʼutsʼ». Li totile muʼyuk la xkʼexlaltas li skereme, yuʼun laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton, laj yakʼ ta perton xchiʼuk laj yakʼ ti sutuk talel yan velta li ta snae. Ep kʼusitik chopol la spas li kereme, pe ta skoj ti la sutes yoʼontone, akʼat ta perton yuʼun li stote. Li jkʼuxubinvanej totil ta lokʼolkʼope jaʼ skʼoplal li Jeovae. Kʼalal jech laj yal li Jesuse, laj yakʼ ta aʼiel ti Jeovae oy ta yoʼonton chakʼ ta perton li buchʼutik tsutes yoʼontonik ta melele (Luk. 15:17-24). w21.10 8 par. 4; 9 par. 6

Li avi kʼakʼale, ep jnitvanejetik ta relijione yakʼojik persa sventa mu xichʼ ojtikinbel li sbi Diose. Kʼalal sjelubtasojik li Vivlia ta yan kʼopetike, stupʼojbeik li sbi Diose xchiʼuk junantike yalojik ti mu stakʼ xalik kʼalal oy kʼusi tspas ta srelijionike. Pe jamal xvinaj ti jaʼ noʼox li stestigotak Jeova chichʼbeik ta mukʼ li sbi Diose. Mi junuk relijion jech chakʼ ta ojtikinbel sbi Dios kʼuchaʼal ta jpastike. Chkakʼtik tajek persa sventa xvinaj ti jaʼutik stestigotak Jeovae (Is. 43:10-12). Li Vivlia Skʼop Dios sventa Achʼ Balumile te chalbe sbi Jeova ti butik stupʼojik li yan jelubtasej kʼopetike xchiʼuk jpukojtik mas ta 240 miyon ta lik. Jech xtok, ta jpastik vunetik ta mas ta jmil jeltos kʼopetik ti bu chalbe skʼoplal li sbi Jeovae. w21.10 20, 21 par. 9, 10

Chkichʼtik ta mukʼ Jeova kʼalal ta jkoltatik li ermanoetik ti chil svokolike. Li Jeovae laj yalbe j-israeletik ti ch-akʼbatik bendision mi tskoltaik li povreetike (Deut. 15:10). Kʼalal ta jkoltatik junuk ermano ti chil svokole, xkoʼolaj ti jaʼ chkakʼbetik smoton chaʼi li Jeovae (Prov. 19:17). Jech kʼuchaʼal liʼe, li yajtsʼaklomtak Kristo ta Filipose la stakbeik batel smoton Pablo kʼalal jaʼo tikʼil ta chukele. Vaʼun, li Pabloe laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal milbil matanal ti lek chil Dios li kʼusi la stakbeik batele (Filip. 4:18). Xiuk jnoptike: «¿Mi oy van junuk ermano ta jtsobobbail ti skʼan koltaele?». Li Jeovae lek chil kʼalal ta jtunes jkʼakʼaltik, kipaltik, kʼusitik xijtojob spasel xchiʼuk li kʼusitik oy kuʼuntik sventa jkoltatik li buchʼutik chtun yuʼunike. Mi jech ta jpastike, yakal me chkichʼtik ta mukʼ chaʼi (Sant. 1:27). Sventa xkichʼtik ta mukʼ Jeova jech kʼuchaʼal tskʼane, skʼan jtunes jkʼakʼaltik xchiʼuk kipaltik. Pe mu toj tsotsuk chkaʼitik spasel taje (1 Juan 5:3). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jkʼanojtik tajek li Jeovae xchiʼuk li kermanotaktike. w22.03 24 par. 14, 15

Mi ta jkʼan chkakʼtik ta ilel ti oy ta koʼontontik li kermanotaktike xchiʼuk ti kʼux ta koʼontontike, skʼan jnoptik li kʼusitik vokol yakal tsnuptanike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van oy junuk ermana ti tsots tsakbil ta chamele. Muʼyuk te xvulvun ta sventa li svokole, pe ta van stoj ta vokol mi laj yichʼ koltaele. ¿Mi xuʼ van jkoltatik ta smeltsanel sveʼel o ta skusel sna? O jnoptik noʼox ti oy jun ermano ti muʼyuk xa yabtele. Sventa xkoltaat-o ti kʼu sjalil chʼabal yabtele, ¿mi xuʼ van jkoltatik jutuk ta takʼin, pe ti mu xkaltik ti voʼotik laj kakʼtike? Mi ta jkʼantik ti oyuk xkʼuxul koʼontontike, mu jaʼuk to xbat jkolta kermanotaktik mi la skʼanbutike. Xuʼ voʼotik xlokʼ ta koʼontontik jech kʼuchaʼal tspas li Jeovae. Jujun kʼakʼale chakʼ lokʼuk kʼakʼal ti mu persauk ta jkʼanbetike. Li xkʼixnal xtoke tstabe sbalil skotol li krixchanoetike, maʼuk noʼox li buchʼutik snaʼ stojik ta vokole. Kʼalal chakʼbutik li kʼusitik chtun kuʼuntik li Jeovae, chakʼbutik ta ilel ti skʼanojutike. Ta melel, ¡jkʼanojtik tajek ta skoj ti lek snaʼ xtʼolpʼije! w21.09 22, 23 par. 12, 13

Li tukʼil kʼanelal yuʼun Diose jaʼ chtijbat yoʼonton sventa xakʼ perton. Kʼalal chil Jeova ti sutesoj yoʼonton xchiʼuk ti tsjel stalelal li jun krixchanoe, li tukʼil kʼanelal yuʼune jaʼ chtijbat yoʼonton sventa xakʼ ta perton. Ta jun salmoe, li Davide xi laj yal ta stojolal li Jeovae: «Maʼuk jech spasojbutik ti kʼu yelan jmultike, mu jechuk spakojbutik sutel ti kʼu yelan sta-o li jpaltailtike» (Sal. 103:8-11). Li Davide yaʼioj ta xkuxlejal stuk ti chopol tajek chkaʼi jbatik kʼalal oy kʼusi chopol jpasojtike. Pe laj yakʼ venta xtok ti ch-akʼvan ta perton li Jeovae. ¿Kʼusi chtijbat yoʼonton Jeova sventa x-akʼvan ta pertone? Te ta jtabetik stakʼobil li ta teksto avi kʼakʼale. Jech kʼuchaʼal laj yal Davide, li Jeovae chakʼbe ta ilel tukʼil kʼanelal li buchʼutik tskʼanik pertone. Lek xchiʼuk ta jtabetik sbalil mi chopol chkaʼi jbatik mi la jsaʼ jmultike, yuʼun jaʼ tskoltautik sventa jsutes koʼontontik xchiʼuk ti jel jtalelaltike. w21.11 5 par. 11, 12

Li Jeovae skʼanoj li sbie xchiʼuk tskʼan ti xichʼuk ichʼbel ta mukʼe (Is. 42:8). Pe leʼ xa ta vakmil jabile, chopol kʼoptabil tal li sbie (Sal. 74:10, 18, 23). Li buchʼu baʼyel jech la spase jaʼ li Diablo ti jaʼ skʼan xal «jchopolkʼoptavanej», laj yalbe Adan xchiʼuk Eva ti oy la kʼusi mu x-akʼbat skʼupinik yuʼun li Diose (Jen. 3:1-5). Jech-o yichʼoj alel tal ti oy la kʼusi mu xakʼ jkʼupintik spasel li Jeovae. Li Jesuse mu skʼan ti masuk to xichʼ chopol kʼoptabel sbi li Stote, yuʼun li Jeovae jaʼ noʼox stuk oy sderecho sventa tsventain li vinajel balumile xchiʼuk jaʼ noʼox stuk ti toj lek ch-ajvalilaje (Apok. 4:11). Pe li Diabloe yakʼoj persa sventa xakʼbe snop li anjeletik xchiʼuk li krixchanoetik ti muʼyuk la sderecho ch-ajvalilaj li Diose. Pe taje jutuk xa skʼan xvinaj mi jech ta melel. Vaʼun, chichʼ ichʼel ta mukʼ Jeova kʼalal mi laj yakʼ ta ilel ti stuk noʼox jaʼ lekil ajvalile xchiʼuk ti jaʼ noʼox xuʼ xichʼ talel jun oʼontonal xchiʼuk lekilal ta balumil li Ajvalilal yuʼune. w21.07 9 par. 5, 6

Li jolil ta utsʼ alalile stalel onoʼox ti tskʼan chakʼbe sveʼelik, skʼuʼ spokʼik xchiʼuk ti bu xuʼ xnakiik li yutsʼ yalale. ¿Mi yakal chavil avokol ta takʼin? Mi jaʼ jeche, xuʼ van vokol tajek chavaʼi. Pe xuʼ oy kʼusitik xapas sventa stsatsub li xchʼunel avoʼontone. Kʼopono Jeova, chano li kʼusitik laj yal komel Jesus ta Mateo 6:25 kʼalal ta 34 xchiʼuk nopbo skʼoplal. Vuleso ta ajol li buchʼutik koltaatemik yuʼun Jeova ta skoj ti yakʼoj ta yoʼontonik spasel li kʼusitik ta sventa mantale (1 Kor. 15:58). Taje mas to chachʼun-o ti ta onoʼox skoltaot Jeova jech kʼuchaʼal skoltaoj yantik ti jaʼtik jech la snuptanik eke. Snaʼoj li kʼusi chtun avuʼune xchiʼuk snaʼoj kʼuxi chakʼbot. Kʼalal chavil kʼu yelan tskoltaot li Jeovae, mas to tstsatsub li xchʼunel avoʼontone xchiʼuk chkuch avuʼun li kʼusitik mas tsots chtal ta jelavele. w21.11 20 par. 3; 21 par. 6

Li pojelal laj yakʼ Jesuse stsatsubtasojbe xchʼunel yoʼonton epal yajtsʼaklomtak, jech-o xcholojik talel mantal akʼo mi tsots chichʼik kontrainel xchiʼuk jech-o kuchem talel yuʼunik li prevaetike. Kalbetik skʼoplal li jtakbol Juane, te van mas ta 60 jabil la xcholbe-o talel skʼoplal li kʼusi melel ta stojolal li Kristoe xchiʼuk ta sventa li pojelale. Yichʼoj xa ox van sien jabil kʼalal laj yichʼ chukel batel li ta lum joyol ta nab ta Patmos yuʼun li jromaetike. ¿Kʼusi jaʼ ti smule? Jaʼ ta skoj ti laj yalbe skʼoplal li Diose xchiʼuk ti jamal laj yalbe skʼoplal li Jesuse (Apok. 1:9). ¡Toj lek ta chanbel li xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti kʼu yelan kuch yuʼune! Li ta livroetik la stsʼiba Juane te laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li Jesuse xchiʼuk ti tstoj ta vokol ti laj yakʼ xkuxlejale. Te van mas ta sien ta velta laj yalbe skʼoplal li pojelal o li sbalil chichʼ tabele (1 Juan 2:2). Jamal xvinaj ti tstoj tajek ta vokol ti laj yakʼ xkuxlejal li Jesuse. w21.04 17 par. 9, 10

Li Jeovae tskʼan ti jtsaktik ta venta li buchʼutik oy kʼusi mu spas yuʼunike. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yalbe j-israeletik ti mu xchopol kʼoptaik li pakʼchikinetike o ti xalbeik ti chopol kʼusi tspasbeike. ¡Toj echʼ noʼox chopol ti jech tspasike! Ta skoj ti mu xaʼi kʼusi ch-albat li jun pakʼchikine, mu xuʼ spak skʼoplal. Li ta Levitiko 19:14, li Diose xi laj yalbe li steklumale: «Mu me xamakbe yakan li maʼsate». Xi chal jlik livroe: «Li ta yosilal Israele, li krixchanoetike chilbajinik toʼox li buchʼutik oy kʼusi mu spas yuʼunike». Xuʼ van oy buchʼu tsmakbe yakan jun maʼsat sventa xakʼbe svokol o sventa slaban. ¡Toj chopol maʼ taje! Pe kʼalal laj yal Jeova li mantal taje, jaʼ jech laj yakʼbe yil steklumal ti skʼan xkʼuxubinik li buchʼutik oy kʼusi mu spas yuʼunike. w21.12 8, 9 par. 3, 4

Li Jakobe tsvul yoʼonton, yuʼun tsnop mi snakʼoj to skʼakʼal yoʼonton li sbankile. Jaʼ yuʼun, ta sjunul yoʼonton la skʼopon Jeova. Ta tsʼakale, la stakbe batel matanaletik li Esaue (Jen. 32:9-15). Kʼalal la sta sbaik xchiʼuk li Esaue, li Jakobe jaʼ baʼyuk laj yakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ li Esaue, yuʼun vukub to velta la snijan spatan sba, maʼuk ti jkojchaʼkoj noʼoxe. Ta skoj ti bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk ti laj yichʼ ta mukʼ li sbankile, chapaj li skʼopike (Jen. 33:3, 4). Oy kʼusi chakʼ jchantik Jakob ti kʼuxi la xchapan sba sventa sta sbaik xchiʼuk sbankil xchiʼuk ti kʼu yelan la xchiʼin ta loʼile. Baʼyel, la skʼanbe Jeova ti akʼo xkoltaate. Laje, jech la spas kʼuchaʼal la skʼan ta s-orasion ti lekuk noʼox xchiʼin ta loʼil li Esaue. Vaʼun, kʼalal la xchiʼin ta loʼile, muʼyuk buchʼu laj yakʼbe ta smul ti jech oy skʼopike. Li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti xchapan skʼopik xchiʼuk li sbankile. ¿Mi xuʼ jchanbetik li kʼusi la spas Jakobe? (Mat. 5:23, 24). w21.12 25 par. 11, 12

Bateltike, tsloʼlautik li koʼontontike xchiʼuk chakʼ jchʼuntik ti mu kʼusi xijtun-oe o ti mu jtatik-o xkichʼtik kʼanele (1 Juan 3:19). Jaʼ yuʼun, xuʼ van ta jnoptik ti mu xtoj-o jmultik ti laj yakʼ ta matanal xkuxlejal li Jesuse. Mi oy jech laj kaʼi jbatike, teuk ta joltik ti «mas to toyol skʼoplal li Diose, jaʼ mu sta li koʼontontike». Akʼo mi ta jnoptik ti mu skʼanutik li Jtotik ta vinajel o ti mu xakʼutik ta pertone, ti melel xkaltike, jaʼ ti skʼanojutike xchiʼuk ti chakʼutik ta pertone. Sventa jchʼuntik ti skʼanojutik xchiʼuk ti chakʼutik ta pertone, skʼan jchan Jvivliatik skotol kʼakʼal, nopolikuk noʼox jpastik orasion xchiʼuk jchiʼintik li ermanoetike. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal li oxtos taje? Yuʼun mi jech ta jpastike, mas to chkojtikinbetik li stalelal Jeovae xchiʼuk chkakʼtik venta ti skʼanojutik tajeke. Mi ta jnopbetik skʼoplal jujun kʼakʼal li kʼusi chal Vivliae, tskoltautik sventa lekuk kʼusi xbat ta nopel kuʼuntik xchiʼuk ti jeltik li kʼusi ta jnoptik o ti kʼu yelan chkaʼi jbatike (2 Tim. 3:16). w21.04 23, 24 par. 12, 13

Maʼuk noʼox skʼan ep kʼusitik jchantik mi ta jkʼan tsots li xchʼunel koʼontontike. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi yakal ta jchantike. Jkʼeltik kʼusi la spas li jtsʼibajom yuʼun Salmo 77. Chat tajek yoʼonton, yuʼun la snop ti muʼyuk xa lek ilbil yuʼun Jeova xchiʼuk muʼyuk lek ilbilik ek li j-israeletike. Tsvul tajek yoʼonton ti mu xa x-och-o svayele (versikulo 2-8). ¿Kʼusi la spas? Xi laj yalbe li Jeovae: «Ta jnopbe skʼoplal skotol li avabteltake xchiʼuk ta jnopbe skʼoplal li atratotake» (versikulo 12). Snaʼoj lek li kʼusi la spas Jeova ta stojolal li steklumal ta voʼnee. Pe xi la snope: «¿Mi chʼayem xa ta sjol Dios sventa xakʼ ta ilel slekil yoʼonton o mi muʼyuk xa van chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton ta skoj li skʼakʼal yoʼontone?» (versikulo 9). Li jtsʼibajom yuʼun salmoe la snopbe skʼoplal li kʼusitik spasoj Jeova xchiʼuk li xkʼuxul yoʼonton laj yakʼ ta ilel ta voʼnee (versikulo 11). Ta skoj ti jech la spase, mas to la xchʼun ti muʼyuk chikta steklumal li Jeovae (versikulo 15). w22.01 30 par. 17, 18

¿Kʼu yelan chaʼi sba Jeova ti chamem li tukʼil yajtuneltake? Oy ta yoʼonton tskʼelbe satik yan velta (Job 14:15). Jnoptik noʼox kʼu to yepal tsnaʼ li Abraan ti jaʼ yamigoe (Sant. 2:23). O jnoptik noʼox kʼu to yepal tsnaʼ Moises ti «skʼelojbe sba satik» kʼalal chchiʼin toʼox sbaik ta loʼile (Eks. 33:11). Jech xtok, ¡oy ta yoʼonton chchikinta yan velta ti kʼu yelan chichʼ kʼupil kʼoptael ta kʼejojetik yuʼun li David xchiʼuk li yan jtsʼibajometik yuʼun salmoe! (Sal. 104:33). Akʼo mi yakal chkux yoʼontonik li yamigotake, muʼyuk xchʼayojan ta sjol (Is. 49:15). Xvul lek ta sjol kʼu toʼox yelan li yamigotake. Chkʼot skʼakʼalil ti chchaʼkuxesane, chchikintabe li s-orasionike xchiʼuk chmuyubaj ti kʼu yelan ch-ichʼat ta mukʼe. ¿Mi mu jechuk ti tspat koʼontontik mi oy buchʼu chamem kuʼuntike? Kʼalal la stoy sbaik li ta nichimaltik Edene, li Jeovae snaʼoj ti tsok batel li kuxlejale. Li Jeovae muʼyuk lek chil li choplejale, ti muʼyuk tukʼ kʼusi chichʼ pasele xchiʼuk li majbail oy avie. w21.07 10 par. 11; 12 par. 12

Mi chijkʼanvane, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti ta jtojtik ta vokol li pojelale, yuʼun li Jesuse maʼuk noʼox laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik, laj yakʼ xkuxlejal ta stojolal li kermanotaktik eke. Jaʼ yuʼun, jamal xvinaj ti skʼanojutik jkotoltike (1 Juan 3:16-18). Ti kʼu yelan chkiltik li kermanotaktike jaʼ te chkakʼtik ta ilel mi jkʼanojtik ta melel (Efes. 4:29, 31–5:2). Ta jkoltatik kʼalal ipike, kʼalal tsnuptanik tsatsal prevaetike xchiʼuk kʼalal chil svokolik ta nikel, nojelal ta voʼ o yan kʼusitik. Pe ¿kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal oy kʼusi chopol chalbutik o tspasbutik junuk ermanoe? ¿Mi nopem xkaʼitik ta jnakʼ skʼakʼal koʼontontik? (Lev. 19:18). Mi jaʼ jeche, kakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel liʼe: «Jechuk-o me tsʼikbo abaik ta jujuntal xchiʼuk mu me xajalanbe abaik ta jujuntal ti chapasbe abaik pertone akʼo mi oy buchʼu tsaʼ smul ta atojolalik. Jech kʼuchaʼal muʼyuk la sjalanboxuk perton li Jeovae, jech me skʼan xapasik ek» (Kol. 3:13). Kʼalal chkakʼtik ta perton li kermanotaktike, jaʼ jech chkakʼbetik yil Jeova ti ta jtojtik ta vokol li pojelale. w21.04 17, 18 par. 12, 13

Li voʼotike ep kʼusitik ta jpastik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta jkoltatik yantik sventa xichʼik voʼ. Pe taje jaʼ noʼox tspas kuʼuntik mi tskoltautik li Jeovae. Li Apolos xchiʼuk li jtakbol Pabloe chakʼ jchantik ti kʼalal ep kʼusi jbainojtik ta tsobobbaile, oy kʼusitik yan xuʼ jpastik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Ta jtojbetik ta vokol li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li siervo ministerialetik ti tskolta sbaik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Yuʼun ta Vivlia tslokʼesik kʼalal chakʼik tojobtasele, maʼuk chalik li kʼusi tsnopike, yuʼun jaʼ chchanbeik stalelal li Kristo Jesuse (1 Kor. 4:6, 7). Li Diose yakʼoj jmotontik o li kʼusitik lek xijtojob spasele. Xuʼ van ta jnoptik ti muʼyuk mas tsotsik skʼoplal li kʼusi ta jpastike. Pe jnopbetik skʼoplal liʼe: kʼalal ta jlatstik jujupech ladriyoe, chvaʼi-o jpʼej na. Jaʼ noʼox jech ek, li kʼusitik jsetʼ juteb ta jpastike chkoltavan sventa jmojuk oyutik li ta tsobobbaile. Jaʼ yuʼun, kakʼtik persa sventa jbul lokʼel ta koʼontontik li tsalbaile xchiʼuk oyuk kʼusi jpastik sventa junuk koʼontontik xchiʼuk jmojuk oyutik xchiʼuk li ermanoetike (Efes. 4:3). w21.07 19 par. 18, 19

Xuʼ me xapat avoʼonton ti ta xa chaʼkʼel li buchʼutik chamem avuʼune. Kʼalal okʼ li Jesus sventa spatbe yoʼonton li yamigotake, chakʼ kiltik ti oy tajek ta yoʼonton xchaʼkuxes li buchʼutik chamemike (Juan 11:35). Xuʼ xakolta li buchʼu chamem junuk yutsʼ yalale. Li Jesuse maʼuk noʼox okʼ xchiʼuk Marta xchiʼuk li Mariae, yuʼun la xchikintaanbe li kʼusi laj yalike xchiʼuk la spatanbe yoʼonton (Juan 11:25-27). Li voʼotik eke xuʼ me jech jpatbetik yoʼonton li buchʼutik chamem junuk yutsʼ yalale. Li Dan ti jaʼ jun mol ta tsobobbail ti te likem ta Australiae xi chale: «Solel ta jkʼan tajek koltael laj kaʼi kʼalal cham li kajnile. Oy jayib nupultsʼakaletik la xchikintabeikun ti kʼu yelan chkaʼi jbae xchiʼuk laj yaʼibeik smelolal kʼalal te chtʼom kokʼele. Kʼalal solel mu xuʼ tajek chkaʼie, oy kʼusitik la skoltaikun spasel, jech kʼuchaʼal ta spokel li jkarroe, ta smanel kʼusitik o ta spasel li jveʼele. Jech xtok, nopolik noʼox chchiʼinikun ta spasel orasion. Laj yakʼik ta ilel ti jaʼ jmelel amigotak xchiʼuk kermanotak ti chkoltavanik kʼalal oy vokolile» (Prov. 17:17). w22.01 16 par. 8, 9

Li Jeovae tskʼan ti lekuk xbat li jkuxlejaltike (Prov. 4:20-22). Kʼalal tstojobtasutik ta Skʼop, ta jlikuk vun ti lokʼem ta Vivliae o ta stojolal junuk ermano ti lek yij ta mantale, jaʼ jech chakʼ ta ilel ti skʼanojutike (Ebr. 12:9, 10). Jaʼ kakʼ ta koʼontontik li kʼusi chkichʼtik albele, maʼuk ti kʼu yelan chkichʼtik albele. Bakʼintike, muʼyuk lek chkaʼitik ti kʼu yelan tstojobtasutik jun krixchanoe. Li buchʼu chtojobtasvane skʼan xakʼ persa ti ta smeloluk noʼox xtojobtasvan sventa mu vokoluk xkaʼitik xchʼamele (Gal. 6:1). Pe mi voʼotik chkichʼtik tojobtasele, skʼan jaʼ xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi chij-albate akʼo mi muʼyuk lek laj kaʼitik ti kʼu yelan laj yalbutike. Xuʼ xi jnoptike: «Akʼo mi muʼyuk lek laj kaʼi ti kʼu yelan la stojobtasune, ¿mi oy van srason? ¿Mi xuʼ van mu jtsak ta venta ti kʼu yelan la spas stalelale xchiʼuk ti jaʼuk jtsak ta venta li kʼusi laj yalbune?». Toj lek ti jkʼeltik kʼuxi ta jtabetik sbalil kʼalal chkichʼtik tojobtasele. w22.02 12 par. 13, 14

Li Jeovae snaʼoj ti vokol chkaʼitik xchiʼuk ti mu ta aniluk chkiktatik li kʼusitik chopol ta jnoptike xchiʼuk li kʼusitik chopol ta jpastike (Sal. 103:13, 14). Pe chakʼ jpʼijiltik, kipaltik xchiʼuk tskoltautik sventa jel li jtalelaltike. Tstunes Skʼop, xchʼul espiritu xchiʼuk s-organisasion. Chano Vivlia sventa xakʼel kʼu yelan li atalelale. Li Vivliae xkoʼolaj ta jun nen. Jaʼ yuʼun, xuʼ skoltaot sventa xakʼel lek li kʼusitik chanope, ti kʼu yelan chakʼopoje xchiʼuk li kʼusitik chapase (Sant. 1:22-25). Li Jeovae tskʼan tskoltaot. Jaʼ noʼox stuk ti lek xuʼ skoltaote, yuʼun xil li kʼusi oy ta avoʼontone (Prov. 14:10; 15:11). Jaʼ yuʼun, nopuk xavaʼi ti xakʼopone xchiʼuk ti xachanilan li Vivliae. Jpʼeluk ta avoʼonton ti toj lek li smantaltak Jeovae. Li kʼusi chalbutike jaʼ sventa jlekilaltik. Li buchʼutik chchʼunbeik smantale oy sbalil chaʼi sbaik, oy smelol li xkuxlejalike xchiʼuk xmuyubajik ta melel (Sal. 19:8-11). w22.03 4 par. 8-10

Chkichʼtik ta mukʼ Jeova kʼalal ta jvaʼantik naetik sventa yichʼobil ta mukʼe xchiʼuk ti jkʼeltik ti lekuk noʼox oye. Li Vivliae chal ti jaʼ jun chʼul abtelal kʼalal laj yichʼ vaʼanel li axibalna xchiʼuk li kʼusitik te chtune (Eks. 36:1, 4). Li avi eke, li Jeovae jaʼ jun chʼul abtelal chil kʼalal chichʼ vaʼanel Salonetik sventa Tsobobbail xchiʼuk yan naetik sventa yichʼobil ta mukʼe. Jlom ermanoetike ep chchʼakbeik yorail li abtelal taje. Ta melel, ta jtojbetik tajek ta vokol ti jech tskolta sbaik li ta abtelal sventa Ajvalilale. Ta onoʼox xchʼakbeik yorail cholmantal xtok. Junantike tskʼan van ch-ochik ta prekursor regular. Li moletik ta tsobobbaile tskolta sbaik ta svaʼanel naetik kʼalal chakʼik ti x-ochik ta prekursor li ermanoetik ti baxbolik tajek ta abtel mi spas yuʼunik chilike. Jkotoltik xuʼ jkolta jbatik sventa lekuk noʼox oy li naetik chichʼ vaʼanele, mu ventauk mi chanemutik lek ta svaʼanel naetik o mi muʼyuk. w22.03 22 par. 11, 12